Ɛzinzalɛ Arane YINTANƐTE ZO MBULUKUZIELƐLEKA
Ɛzinzalɛ Arane
YINTANƐTE ZO MBULUKUZIELƐLEKA
Nzema
@
  • ɛ
  • ɔ
  • Ɛ
  • Ɔ
  • BAEBOLO
  • MBULUKU
  • DEBIEZUKOALƐ
  • w14 9/15 m. 23-27
  • Bɛbadu Ewule, Kpɔvolɛ Mɔɔ Li Amozi La Bɛagua

Vidio biala ɛnle foa ɛhye

Mmafa ɛya vidio ne angola ambuke

  • Bɛbadu Ewule, Kpɔvolɛ Mɔɔ Li Amozi La Bɛagua
  • Ɛzinzalɛ Arane Ɔbɔ Gyihova Belemgbunlililɛ Nolo—2014
  • Edwɛkɛtile Ngyikyi
  • Edwɛkɛ Mɔɔ Nee Ye Le Ko
  • KƆKƆBƆLƐ KPALƐ
  • DEƐMƆTI ALESAMA WU LA
  • BƐBADU ƐTANE NEE EWULE BƐAGUA
  • Gyisɛse Ewule Nee Ye Ewudwazo—Mɔɔ Bɛkile Bɛmaa Wɔ La
    Ɛzinzalɛ Arane Ɔbɔ Gyihova Belemgbunlililɛ Nolo—2015
  • Nyamenle Bɔle Nrenyia Nee Raalɛ Mɔɔ Limoa La
    Sukoa Debie Fi Baebolo Ne Anu
  • Duzu Ati A Yɛyɛ Mrelera Na Yɛwu A?
    Ɛzinzalɛ Arane Ɔbɔ Gyihova Belemgbunlililɛ Nolo (Maanlema Ɛdeɛ—2019
  • Gyihova Bodane Bara Nu!
    Ɛzinzalɛ Arane Ɔbɔ Gyihova Belemgbunlililɛ Nolo (Debiezukoalɛ Ɛdeɛ)—2017
Ɛzinzalɛ Arane Ɔbɔ Gyihova Belemgbunlililɛ Nolo—2014
w14 9/15 m. 23-27
Adam nee Yive ɛlɛdi bɛ ra Ebɛle ewule ne anwo nyane

Bɛbadu Ewule, Kpɔvolɛ Mɔɔ Li Amozi La Bɛagua

“Kpɔvolɛ mɔɔ li amozi mɔɔ [bɛbadu ye bɛagua] la a le ewule.”—1 KƆL. 15:26.

KƐZI ƐBAYE Ɔ NLOA Ɛ?

  • Mɛla mɔɔ ɛlɔlɛ wɔ nu noko anyebolo wɔ nu la boni a Gyihova vale manle Adam nee Yive a?

  • Kɛ ɔyɛle mɔɔ ewule rale alesama abusua ne anwo zo ɛ?

  • Mekɛ boni a ‘bɛbadu ewule, kpɔvolɛ mɔɔ li amozi la bɛagua’ a?

1, 2. Mɔlebɛbo ne, kɛzi ɛnee asetɛnla de maa Adam nee Yive ɛ, na kpuyia boni mɔ a yɛbazuzu nwo a?

MEKƐ mɔɔ bɛbɔle Adam nee Yive la, ɛnee bɛnlɛ agbɔvolɛ. Ɛnee bɛdi munli, bɛde Paladaese nu yɛɛ bɛ nee bɛ Bɔvolɛ ne lɛ agɔnwolɛvalɛ kpalɛ kɛ ɔ mra. (Mɔl. 2:7-9; Luku 3:38) Nyamenle manle bɛ gyima mɔɔ anwo hyia. (Bɛgenga Mɔlebɛbo 1:28.) Ɛnee ɔwɔ kɛ bɛtɛnla aze mekɛ tendenle nyɛ na bɛawie gyima ɛhye? Ɛnee ɔngyia kɛ bɛtɛnla aze dahuu na ‘bɛayi azɛlɛ ye na bɛazie ye,’ noko saa bɛbahola bɛanlea “azɛlɛ ye azo abɔdeɛ biala mɔɔ die ɛnwomenle la” azo a, ɛnee ɔhyia kɛ bɛtɛnla aze dahuu. Anrɛɛ bɛ nye balie gyima ɛhye ɛyɛlɛ nu dahuu.

2 Duzu ati a ninyɛne ɛhakyi ɛnɛ a? Duzu ati a yɛlɛ agbɔvolɛ dɔɔnwo mɔɔ bɛmmaa yɛ nye ɛnlie, mɔɔ bɛ nuhua kpole kpalɛ a le ewule la ɛ? Kɛzi Nyamenle bazɛkye agbɔvolɛ ɛhye mɔ ɛ? Kpuyia ɛhye mɔ anwo mualɛ wɔ Baebolo ne anu, na yɛbazuzu nwo kɛkala.

KƆKƆBƆLƐ KPALƐ

3, 4. (a) Mɛla boni a Nyamenle vale manle Adam nee Yive a? (b) Duzu ati a ɛnee nwolɛ hyia kɛ bɛbali mɛla zɔhane azo ɛ?

3 Bɛbɔle Adam nee Yive kɛ bɛdɛnla aze dahuu ɛdeɛ, noko ɛnee bɛkola bɛwu. Ɛnee ɔhyia kɛ bɛdie ɛnwomenle, bɛno nzule, bɛda, na bɛdi aleɛ na bɛahola bɛadɛnla ngoane nu. Noko mɔɔ ɛnee ɔhyia kpalɛ la a le agɔnwolɛ mɔɔ bɛ nee Gyihova mɔɔ maa ngoane bava la. (Mɛla 8:3) Saa bɛbahola bɛadɛnla aze dahuu bɛ nye alie a, kyesɛ bɛmaa Gyihova kile bɛ adenle. Kolaa na bɛabɔ Yive bɔbɔ la, Gyihova hanle ye wienyi hilele Adam kɛ: “Ɛkola ɛdi bakama biala mɔɔ wɔ tola ye anu la bie, na kpalɛ nee ɛtane ɛnwunlɛ baka ne, yemɔ mmadi ye ma ne bie, ɔluakɛ kenle ko ne mɔɔ ɛkɛli bie la, ɛbawu.”​—Mɔl. 2:16, 17.

4 Ɛnee “kpalɛ nee ɛtane ɛnwunlɛ baka ne” kile kɛ Nyamenle a lɛ adenle si ɛtane nee kpalɛ nwo kpɔkɛ maa bɛ a. Ɛnee Adam ze kpalɛ nee ɛtane ɔboalekɛ Nyamenle bɔle ye wɔ Ye subane zo mɔɔ ɔlɛ adwenle a. Baka ne hakyele Adam nee Yive kɛ bɛbahyia Gyihova adehilelɛ dahuu. Saa bɛte baka ne ma ne bie bɛdi a, ɛnee bɛlɛka bɛahile Nyamenle kɛ, “yɛngyia wɔ mɛla.” Ɔlua ɛhye azo, bɛ nee bɛ mra bɛawu kɛmɔ Nyamenle hanle la.

DEƐMƆTI ALESAMA WU LA

5. Duzu ati a Adam nee Yive andie Gyihova ɛ?

5 Adam hanle Gyihova mɛla ne hilele Yive. Ɛnee Yive ze mɛla ne kpalɛ yemɔti nzinlii ɔholale ɔhanle. (Mɔl. 3:1-3) Ɔhanle ɔhilele Seetan mɔɔ ɛnee ɔlɛdua ɛwɔlɛ nwo zo adendɛ ahile ye la. Ɛnee Seetan anye ɛlie tumililɛ nee mgbanyizonle nwo kpalɛ. (Fa to Gyemise 1:14, 15 anwo.) Ɔzele Yive kɛ Nyamenle le adalɛ, na saa ɔyɛ Nyamenle anwo anzosesebɛ a ɔnrɛwu na ɔbayɛ kɛ Nyamenle la. (Mɔl. 3:4, 5) Yive liele ye lile, yemɔti ɔlile baka ma ne bie na ɔzele Adam noko kɛ ɔli bie. (Mɔl. 3:6, 17) Seetan bɛlɛbɛlale ye. (Bɛgenga 1 Temɔte 2:14.) Ɛnee Adam ze kɛ ɔle ɛtane, noko ɔdiele ɔ ye. Ɛwɔlɛ ɛhye yɛle ɔ nwo agɔnwolɛ noko ɛnee ahenle mɔɔ ɛlɛtendɛ la le kpɔvolɛ mɔɔ ɔnze anwunvɔne na ɔze kɛ mɔɔ bavi ye adalɛ ne anu ara la ɛnle kpalɛ fee a.

6, 7. Kɛzi Gyihova buale Adam nee Yive ndɛne ɛ?

6 Adam nee Yive dele atua tiale Gyihova mɔɔ ɛnee ɛva ngoane nee debie kpalɛ biala ɛmaa bɛ la. Nɔhalɛ, ɛnee Gyihova ze mɔɔ ɛzi la. (1 Edk. 28:9; bɛgenga Mrɛlɛbulɛ 15:3.) Noko ɔmanle Adam, Yive, nee Seetan adenle kɛ bɛhile kɛzi bɛte nganeɛ wɔ ɔ nwo la. Kɛ Selɛ la, ɔbayɛ kɛ bɛ nyɛleɛ ne gyegyele ye kpalɛ. (Fa to Mɔlebɛbo 6:6 anwo.) Noko kɛ Ndɛnebuavolɛ la, ɔvale pɛlepɛlelilɛ ɔbuale ɛtanevolɛma ne ndɛne.

7 Ɛnee Adam ze kpalɛ nee ɛtane ɛnwunlɛ baka ne. Nyamenle zele ye kɛ: “Kenle ko ne mɔɔ ɛkɛli bie la, ɛbawu.” Bie a Adam nyianle adwenle kɛ ɛhye bahile kɛ ɔbawu kolaa na sɛnzɛne ne adɔ. Noko, Gyihova nee Adam yɛɛ Yive dendɛle kenle ko zɔhane nɔsolɛ nu. (Mɔl. 3:8) Kɛ Ndɛnebuavolɛ mɔɔ tenrɛ la, ɔlumuale ɔdiele mɔɔ bɛlɛ bɛka la. (Mɔl. 3:9-13) Akee ɔbuale ɛtanevolɛma nwiɔ ne ewule fɔlɛ. (Mɔl. 3:14-19) Saa ɔhunle bɛ ɛkɛ ne ala a anrɛɛ ye bodane mɔɔ ɔlɛ ɔmaa alesama la ɛnrɛra nu. (Aye. 55:11) Ɛtane vale ewule rale ɛkɛ ne ala ɛdeɛ, noko Gyihova manle Adam nee Yive dɛnlanle aze wole mralɛ mɔɔ bɛbanyia asetɛnla kpalɛ kenlebie la. Ɔbule Adam nee Yive kɛ bɛwu wɔ kenle zɔhane ala mɔɔ bɛyɛle ɛtane ne la. Na kɛmɔ ɛvolɛ apenle le kenle ko wɔ Gyihova anye zo la ati, bɛwule “kenle” ko ne ala.​—2 Pita 3:8.

8, 9. Kɛ ɔyɛle mɔɔ Adam ɛtane ne hanle ɔ mra kɔsɔɔti ɛ? (Nea mɔlebɛbo nvoninli ne.)

8 Asoo Adam nee Yive ɛtane ne hanle bɛ mra? Ɛhɛe. Wulomuma 5:12 kilehile nu kɛ: “Kɛmɔ ɛtane luale sonla ko anwo zo a rale ewiade, na sonla ko ne ɛtane ne vale ewule rale la, yɛɛ ewule dele kpondenle aleɛabo amra anwo zo a, ɔluakɛ menli kɔsɔɔti ɛyɛ ɛtane.” Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo doale zo kɛ: “Sonla ko anzosesebɛ ti menli muala yɛle ɛtanevolɛma.” (Wulo. 5:19) Nɔhavo Ebɛle a lumuale wule a. (Mɔl. 4:8) Akee Adam amra nee ye nlɔnra yɛle mrelera na bɛwule. Bɛvale agbɔvolɛ nwiɔ mɔɔ bɛngola bɛnvi bɛ sa la, ɛtane nee ewule bɛgyakyile alesama. Yɛnze kɛzi bɛvale ɛtane nee ewule bɛmanle Adam abozoamra ɛdeɛ, noko yɛnwu mɔɔ vi nu ɛra la.

9 Ɔfɛta kɛ Baebolo ne fa ɛtane nee ewule to “aguzo” mɔɔ ɛheda “maanle maanle ne mɔ azo” la anwo a. (Aye. 25:7) Dasanli biala ɛnrɛhola ɛnrɛhoati ɛtane nee ewule. Ɛhye ati, Baebolo ne ka kɛ, “menli kɔsɔɔti dua Adam anwo zo wu.” (1 Kɔl. 15:22) Zɔhane ati, Pɔɔlo bizale kɛ: “Nwane a kɛlie me kɛvi nwonane ɛhye asa nu, mɔɔ ɔ nee me ɛlɛkɔ ewule nu a?” (Wulo. 7:24) Asoo awie bahola alie Pɔɔlo?a

BƐBADU ƐTANE NEE EWULE BƐAGUA

10. (a) Ngɛlɛlera boni a kile kɛ Gyihova baye ewule avi ɛkɛ a? (b) Duzu a ngɛlɛlera ɛhye mɔ maa yɛnwu ye wɔ Gyihova nee ɔ Ra ne anwo a?

10 Gyihova kola die Pɔɔlo. Yɛkenga ye wɔ Baebolo ne anu kɛ: “Ɔbame ewule bɔkɔɔ, na Awulae Nyamenle ne bakyikyi awie biala anye anwo monle.” (Aye. 25:8) Kɛmɔ selɛ die ɔ mra fi amaneɛnwunlɛ nu na ɔkyikyi bɛ nye anwo monle la, Gyihova noko anye die nwo kɛ ɔbadu ewule yeagua! Gyisɛse nee ye yɛ adwenle. Yɛkenga ye wɔ 1 Kɔlentema 15:22 kɛ: “Nyamenle balua Kelaese anwo zo adwazo bɛ muala ara ngoane nu.” Pɔɔlo noko buale ɔdaye mumua ne ye kpuyia ɛhye, “Nwane a kɛlie me” a? kɛ: “Melua yɛ Awulae Gyisɛse Kelaese anwo zo meyɛ Nyamenle mo.” (Wulo. 7:25) Ɔda ali wienyi kɛ Gyihova hɔle zo hulole alesama ɔnva nwo kɛ Adam nee Yive yɛle ɛtane la.Gyisɛse mɔɔ boale ɔ Ze ɔmanle ɔbɔle Adam nee Yive la noko kulo alesama. (Mrɛ. 8:30, 31) Noko kɛzi bɛbalie alesama bɛavi ɛtane nee ewule nu ɛ?

11. Duzu a Gyihova ɛyɛ ɛboa alesama a?

11 Adam yɛle ɛtane la, Gyihova buale ye ewule fɔlɛ. Ɔlua zo, alesama kɔsɔɔti nyianle sinlidɔlɛ nee ewule. (Wulo. 5:12, 16) Wulomuma 5:18 kile nu kɛ: “Sonla ko mɛladonlɛ hwenle menli kɔsɔɔti hɔle ewule nu.” Duzu a Gyihova bahola ayɛ amaa alesama mɔɔ ɔnrɛtia ye ngyinlazo ne mɔ a? Gyisɛse buale kpuyia zɔhane wɔ edwɛkɛ ɛhye anu: “Membale kɛ mebazonle, na meava me ngoane meayɛ ɛkpɔnedeɛ meamaa menli dɔɔnwo.” (Mat. 20:28) Kɛ sonla mɔɔ di munli la, Gyisɛse “vale ɔ nwo manle kɛ ɔkpɔne menli kɔsɔɔti.” (1 Tem. 2:5, 6; Luku 1:35) Kɛzi pɛlepɛlelilɛ da ali wɔ ɛkpɔnedeɛ ɛhye anu ɛ?

12. Kɛzi yɛnwu pɛlepɛlelilɛ wɔ ɛkpɔnedeɛ ne anu ɛ?

12 Gyisɛse le sonla mɔɔ di munli, yemɔti anrɛɛ ɔbahola yeadɛnla aze dahuu. Mɔɔ ɛnee Gyihova kpondɛ kɛ Adam yɛ la ɛne. Ɔlua ɛhulolɛ kpole mɔɔ Gyisɛse lɛ maa ɔ Ze nee Adam abozoamra la ati, ɔvale ye ngoane ne mɔɔ ɔle kɛ Adam ɛdeɛ ne mɔɔ ɔminlinle ye la ɔbɔle afɔle. Nzinlii, Gyihova dwazole Gyisɛse kɛ sunsum nu abɔdeɛ ɔhɔle anwuma. (1 Pita 3:18) Gyihova manle pɛlepɛlelilɛ yɛle gyima wɔ ɛkpɔnedeɛ ne anu, ɔboalekɛ ɔvale ngoane mɔɔ di munli la ɔziele ngoane mɔɔ di munli la agyakɛ anu. Gyisɛse manle ɔyɛle boɛ kɛ Adam abozoamra banyia dahuu ngoane. Pɔɔlo vɛlɛle Gyisɛse “Adam ne mɔɔ li amozi,” ɔluakɛ kɛkala ɔle sunsum mɔɔ maa ngoane.​—1 Kɔl. 15:45.

Ebɛle ewudwazo nwo nvoninli

Ebɛle, sonla mɔɔ lumuale wule la banyia Gyisɛse ɛkpɔnedeɛ ne azo nvasoɛ (Nea ɛdendɛkpunli 13)

13. Duzu a “Adam ne mɔɔ li amozi la” bayɛ amaa mɔwuamra a?

13 Ɔnrɛhyɛ, “Adam ne mɔɔ li amozi la” bamaa Adam abozoamra anyia dahuu ngoane. Mɔwuamra dɔɔnwo boka nwo. Bɛbadwazo bɛ, anzɛɛ bɛbazia bɛara ngoane nu, wɔ azɛlɛ ye azo.​—Dwɔn 5:28, 29.

14. Kɛzi bɛbalie alesama bɛavi sinlidɔlɛ nu ɛ?

14 Kɛ ɔkɛyɛ na bɛalie alesama bɛavi sinlidɔlɛ nu ɛ? Gyihova ɛva arane bie ɛzie anwuma mɔɔ ɔbali ɛhye anwo gyima a. Gyisɛse nee menli 144,000 ne mɔɔ bɛkpa bɛ bɛvi alesama anu la a bɛali tumi a. (Bɛgenga Yekile 5:9, 10.) Kɛmɔ ɛnee 144,000 ne le menli mɔɔ bɛnli munli la ati, bɛbahola bɛade bɛ maanlema ne edwɛkɛ bo. Wɔ ɛvolɛ 1,000 anu, Gyisɛse nee menli mɔɔ nee ye bali tumi la bɛanlea kɛ alesama bɛali munli.​—Yek. 20:6.

15, 16. (a) Saa Baebolo ne ka kɛ ‘ewule le kpɔvolɛ mɔɔ li amozi a,’ duzu a ɔkile a? Mekɛ boni a bɛbadu ye bɛagua a? (b) Duzu a 1 Kɔlentema 15:28 ne ka kɛ Gyisɛse nee bɛdabɛ mɔɔ ɔ nee bɛ bɛali tumi la bɛayɛ a?

15 Wɔ ɛvolɛ 1,000 ne awieleɛ, bɛbalie alesama mɔɔ yɛ tieyɛ la bɛavi ɛtane nee ewule nu. Pɔɔlo hilehilele nu kɛ: “Kɛmɔ menli kɔsɔɔti dua Adam anwo zo wu la, zɔhane ala yɛɛ Nyamenle balua Kelaese anwo zo adwazo bɛ muala ara ngoane nu a. Bɛdwazo awie biala wɔ ye mekɛ nloa: Kelaese a lumua a, na akee saa ɔdwu ye ɛralɛ bieko a bɛadwazo bɛdabɛ mɔɔ bɛle Kelaese ɛdeɛ la. Akee awieleɛ mekɛ ne bara na Kelaese bali mgbolema, tumivolɛma nee arelemgbunli kɔsɔɔti anwo zo konim, na yeava Belemgbunlililɛ ne yeawula Nyamenle Selɛ ne asa anu. Ɔluakɛ ɔwɔ kɛ Kelaese di belemgbunli kɔkpula kɛ Nyamenle kɛli ye agbɔvolɛ amuala anwo zo konim na ɔkɛva bɛ ɔkɛwula ɔ gyakɛ abo la. Kpɔvolɛ mɔɔ li amozi mɔɔ [bɛbadu ye bɛagua] la a le ewule.” (1 Kɔl. 15:22-26) Awieleɛ kolaa ne, bɛbaye Adam ewule ne bɛavi ɛkɛ. “Aguzo” ɛhye mɔɔ ɛheda alesama anwo zo la bavi ɛkɛ bɔkɔɔ.​—Aye. 25:7, 8.

16 Pɔɔlo doale zo kɛ: “Saa bɛfa ninyɛne kɔsɔɔti bɛwula Kelaese belemgbunlililɛ ne abo a, akee ɔdaye Ralɛ mumua ne, ɔbava ɔ nwo yeawula Nyamenle mɔɔ vale ninyɛne kɔsɔɔti wulale ɔ bo la abo, amaa Nyamenle ali ninyɛne kɔsɔɔti azo belemgbunli.” (1 Kɔl. 15:28) Ɛnee Gyisɛse ɛwie ye gyima, yemɔti ɔ nye balie kɛ ɔbazia yeava ye tumililɛ ne nee alesama abusua mɔɔ bɛli munli la yeamaa Gyihova.

17. Duzu a bado Seetan a?

17 Duzu a bado Seetan mɔɔ vale munzule rale alesama anwo zo la ɛ? Mualɛ ne wɔ Yekile 20:7-15. Wɔ ɛvolɛ 1,000 ne awieleɛ, bɛbamaa Seetan adenle bɛamaa yeava sɔnea mɔɔ li awieleɛ la yeara alesama mɔɔ ɛli munli la anwo zo. Akee bɛbazɛkye Seetan nee awie biala mɔɔ ɔbali ɔ nzi la bɔkɔɔ. Bɛfɛlɛ ɛhye “ewule ne mɔɔ tɔ zolɛ nwiɔ.” (Yek. 21:8) Ewule ɛhye ‘bɛnrɛdu ye bɛnrɛgua ɛlɛ’ ɔluakɛ bɛdabɛ mɔɔ “ewule ne mɔɔ tɔ zolɛ nwiɔ” bahu bɛ la bɛnrɛdwazo bɛ bieko. Saa yɛdi nɔhalɛ yɛmaa Gyihova a, ɔnle kɛ yɛsulo “ewule ne mɔɔ tɔ zolɛ nwiɔ la.”

18. Kɛzi bɛbayɛ gyima ne mɔɔ Nyamenle vale manle Adam mɔɔ yeanyɛ la amuala ɛ?

18 Alesama mɔɔ Gyihova ɛlie bɛ ɛdo nu la bali munli na bɛanyia dahuu ngoane. Alesama agbɔvolɛ mɔɔ ɛmmaa bɛ nye ɛnlie la kɔsɔɔti bɛavi ɛkɛ. Bɛbayɛ gyima ne mɔɔ Nyamenle vale manle Adam mɔɔ yeanyɛ la amuala. Ɔ bo zo amra bɛava anyelielɛ anlea azɛlɛ ne nee nane mɔɔ wɔ zo la amuala azo. Nea kɛzi yɛ nye die kɛ ɔnrɛhyɛ Gyihova badu ewule, kpɔvolɛ ne mɔɔ li amozi la yeagua a!

a Insight on the Scriptures buluku ne ka kɛ saa abɔdeɛ nwo nrɛlɛbɛvolɛma ka kɛ bɛkpondɛ deɛmɔti yɛyɛ mrelera na yɛwu la a, bɛbu bɛ nye bɛgua nɔhalɛ bie mɔɔ anwo hyia la azo. Bɛnlie bɛndo nu kɛ Bɔvolɛ ne a buale alesama mɔɔ lumua la ewule fɔlɛ a. Ɛhye ati, bɛnde mɔɔ kɔ zo la abo kpalɛ.​—Foa 2, mukelɛ 247.

    Nzema Mbuluku Ngakyile (1982-2025)
    Fi Nu
    Kɔ Nu
    • Nzema
    • Fa Nwa Awie
    • Mɔɔ ɛkulo
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nwolɛ Mɛla
    • Fealeranu Edwɛkɛ
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Kɔ Nu
    Fa Nwa Awie