TILE 5
Twe Ɛ Nwo Fi Ewiade Ne Anwo
“Bɛnle ɛtane ewiade ɛdeɛ.”—DWƆN 15:19.
1. Duzu a Gyisɛse zile zo wɔ nɔe ne mɔɔ aleɛ kye a ɔbawu la ɛ?
NƆE ne mɔɔ aleɛ kye a Gyisɛse bawu la, ɔhanle debie mɔɔ kile kɛ ɔdwenle ye ɛdoavolɛma kenlebie boɛyɛlɛ nwo kpalɛ la. Ɔyɛle nwolɛ asɔne bɔbɔ, na ɔzele ɔ Ze kɛ: “Membiza kɛ ɛye bɛ ɛvi ewiade ye anu, mesɛlɛ kɛ ɛkɛzie bɛ gyɛlɛɛnye ɛkɛvi amumuyɛnli Seetan asa anu. Kɛmɔ menle ɛtane ewiade ɛdeɛ la, bɛdabɛ noko bɛnle ye ɛdeɛ.” (Dwɔn 17:15, 16) Kɛzi Gyisɛse vi ahonle nu yɛle asɔne ɛhye la, maa yɛnwu ɛlɔlɛ kpole mɔɔ ɔlɛ ɔmaa ye ɛdoavolɛ nee kɛzi edwɛkɛ mɔɔ ɔhanle ɔhilele bɛ nuhua bie mɔ zɔhane nɔe ne hyia la azo: “Bɛnle ɛtane ewiade ɛdeɛ.” (Dwɔn 15:19) Gyisɛse nwunle ye wienyi kɛ ɔhyia Gyisɛse kpole kɛ ye ɛdoavolɛma twe bɛ nwo fi ewiade ne anwo!
2. “Ewiade” boni a Gyisɛse hanle nwolɛ edwɛkɛ a?
2 “Ewiade ne” mɔɔ Gyisɛse hanle nwolɛ edwɛkɛ la a le alesama mɔɔ ɛhwe bɛ nwo ɛvi Nyamenle anwo mɔɔ Seetan sie bɛ, na ye angomedi nee ye anwomemaazo sunsum ɛmaa bɛyɛ ngɛkɛlɛ la. (Dwɔn 14:30; Ɛfɛsɛsema 2:2; 1 Dwɔn 5:19) Nɔhalɛ nu, “saa bɛ nee ewiade [zɔhane] tila agɔnwolɛ a ɛnee bɛyɛ Nyamenle agbɔvolɛ.” (Gyemise 4:4) Noko, kɛ ɔkɛyɛ na menli mɔɔ kulo kɛ bɛsie bɛ nwo wɔ Nyamenle ɛhulolɛ ne anu la kɔsɔɔti adɛnla ewiade ne anu na bɛahwe bɛ nwo bɛavi nwo ɛ? Yɛbazuzu ndenle nnu anwo: yɛbali nɔhalɛ yɛamaa Nyamenle Belemgbunlililɛ ne mɔɔ wɔ Kelaese abo la na yɛahwe yɛ nwo yɛavi maanyɛlɛ edwɛkɛ nu, yɛbaho yɛatia ewiade sunsum ne, yɛbawula tɛladeɛ na yɛaziezie yɛ nwo yɛamaa yɛafɛta, yɛbamaa yɛ ɛbɛlabɔlɛ ayɛ sikalɛ, na yɛawula yɛ sunsum nu konle tɛladeɛ ne.
DI NƆHALƐ NA TWE Ɛ NWO FI MAANYƐLƐ EDWƐKƐ NU
3. (a) Duzu a Gyisɛse yɛle wɔ ye mekɛ zo maanyɛlɛ edwɛkɛ nwo a? (b) Duzu ati a yɛbahola yɛaha kɛ Gyisɛse ɛdoavolɛma mɔɔ bɛkpokpa bɛ la le ɔ gyakɛ anu gyinlavolɛma ɛ? (Fa ɔbodwɛkɛ ne boka nwo.)
3 Gyisɛse anva ɔ nwo anwulowula ye mekɛ zo maanyɛlɛ edwɛkɛ nu, ɔvale ye adwenle ɔziele Nyamenle Belemgbunlililɛ ne, kenlebie anwuma arane ne mɔɔ ɔbayɛ zolɛ Belemgbunli la anwo nolobɔlɛ zo. (Daneɛle 7:13, 14; Luku 4:43; Mateyu 12:28) Ɛhye ati, mekɛ mɔɔ ɛnee ɔgyi Wulomu Amɛnlado Pɔnteɛse Paelɛte anyunlu la, Gyisɛse holale hanle kɛ: ‘Me Belemgbunlililɛ ne ɛnle ewiade ɛhye anu.’ (Dwɔn 18:36) Ye nɔhalɛ ɛdoavolɛma sukoa ye neazo ne ɔlua nɔhalɛ mɔɔ bɛdi bɛmaa Kelaese nee ye Belemgbunlililɛ ne na bɛbɔ zɔhane Belemgbunlililɛ ne nolo bɛkile ewiade ne la azo. (Mateyu 24:14) Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo hɛlɛle kɛ: “Yɛle Kelaese agyakɛ anu gyinlavolɛma, . . . Zɔhane ati yɛgyi Kelaese agyakɛ anu yɛbodo yɛsɛlɛ bɛ kɛ bɛmaa Nyamenle adenle bɛmaa ɔhakyi bɛ kɛ bɛnle agbɔvolɛ na bɛle ɔ gɔnwo mɔ.”a—2 Kɔlentema 5:20.
4. Kɛzi nɔhalɛ Keleseɛnema kɔsɔɔti ɛhile kɛ bɛdi nɔhalɛ bɛmaa Nyamenle Belemgbunlililɛ ne ɛ? (Nea ɛlɛka “Alumua Keleseɛnema Angyinla Afoa Biala.”)
4 Kɛmɔ agyakɛnugyinlavolɛma gyi bɛ arane anzɛɛ maanle bie agyakɛ anu la ati bɛnva bɛ nwo bɛnwulowula maanle mɔɔ bɛde nu la maanyɛlɛ edwɛkɛ nu; bɛngyinla afoa biala. Noko akee, maanle gyakɛ anu gyinlavolɛma boa maanle ne mɔɔ bɛgyi ɔ gyakɛ anu la arane ne. Zɔhane ala a ɔde wɔ Kelaese ɛdoavolɛma mɔɔ bɛkpokpa bɛ mɔɔ bɛ “nzi maanle wɔ anwuma” la afoa nu a. (Felepaema 3:20) Nɔhalɛ nu, ɔlua mɔdenle mɔɔ bɛlɛbɔ bɛabɔ Belemgbunlililɛ ne nolo la ati, bɛboa Kelaese ‘mboane gyɛne ne’ anu menli mgbe dɔɔnwo bɛmaa ‘bɛhakyi bɛrayɛ Nyamenle agɔnwo mɔ.’ (Dwɔn 10:16; Mateyu 25:31-40) Menli ɛhye mɔ le Kelaese soanvolɛma mɔɔ boa Gyisɛse amediema ne mɔ mɔɔ bɛkpokpa bɛ la. Ekpunli nwiɔ ɛhye mɔɔ ɛha ɛbɔ nu kɛ mboane ekpunli ko mɔɔ ɛlɛbɔ Mɛzaya Belemgbunlililɛ ne nolo la ɛnva bɛ nwo ɛnwula ewiade maanyɛlɛ edwɛkɛ nu.—Bɛgenga Ayezaya 2:2-4.
5. Ngakyile boni a wɔ Keleseɛne asafo ne nee tete Yizilayɛma avinli a, na duzu a Keleseɛnema yɛ maa ngakyile ɛhye da ali a?
5 Tɛ nɔhalɛ mɔɔ yɛdi yɛmaa Kelaese la ati a nɔhalɛ Keleseɛnema ɛngyinla afoa biala a. Ɛnee tete Yizilayɛma wɔ maanle ko ala anu, noko yɛmɛ, yɛboka ewiade amuala mediemayɛlɛ bie anwo. (Mateyu 28:19; 1 Pita 2:9) Ɛhye ati, saa yɛgyinla maanyɛlɛ fane bie anzi a yɛnrɛnyia akɛnrasesebɛ yɛnrɛha Belemgbunlililɛ edwɛkɛ ne, na yɛ Keleseɛne koyɛlɛ ne bazɛkye bɔkɔɔ. (1 Kɔlentema 1:10) Bieko, saa konle si a yɛ nee yɛ gɔnwo mɔ diedima mɔɔ bɛha bɛhile yɛ kɛ yɛhulo bɛ la baho. (Dwɔn 13:34, 35; 1 Dwɔn 3:10-12) Yemɔti, mekɛ mɔɔ Gyisɛse zele ye ɛdoavolɛma kɛ bɛmmako la, ɛnee ndelebɛbo wɔ nu. Ɔzele bɛ bɔbɔ kɛ bɛhulo bɛ agbɔvolɛ.—Mateyu 5:44; 26:52; nea ɛlɛka “Asoo Mengyi Afoa Biala Ɔ?”
6. Adenle boni azo a ɛ nwo zo mɔɔ wɔyila wɔmaa Nyamenle la ka mɔɔ ɛyɛ ɛmaa Siza la ɛ?
6 Kɛmɔ yɛle nɔhalɛ Keleseɛnema la ati, yɛyila yɛ ngoane zo yɛmaa Nyamenle, yɛanyila yɛ nwo zo yɛammaa dasanli, fane mɔɔ menli ɛhyehyɛ, anzɛɛ maanle bie. Baebolo ne ka ye wɔ 1 Kɔlentema 6:19, 20 kɛ: “Bɛdabɛ bɛnlɛ bɛ nwo; bɛle Nyamenle ɛdeɛ. Ɔdɔle bɛ bolɛ ɛsesebɛ.” Yemɔti, mekɛ mɔɔ Gyisɛse ɛdoavolɛma ɛlɛdua enililɛ, adwuledualɛ, nee tieyɛ mɔɔ lɛ ɛweɛne zo ava “Siza” ɛdeɛ amaa ye la, bɛfa “mɔɔ le Nyamenle ɛdeɛ la bɛmaa [Nyamenle].” (Maake 12:17; Wulomuma 13:1-7) Mɔɔ boka ɛhye anwo la a le bɛ nyamenlezonlenlɛ, bɛ ɛhulolɛ mɔɔ vi ɛkɛla muala nu, yɛɛ bɛ nɔhalɛ tieyɛ. Bɛziezie bɛ nwo kɛ ewule nu bɔbɔ a, bɛbawu bɛamaa Nyamenle.—Luku 4:8; 10:27; bɛgenga Gyima ne 5:29; Wulomuma 14:8.
KO TIA ‘EWIADE SUNSUM NE’
7, 8. Duzu a le ‘ewiade sunsum ne,’ na kɛzi sunsum ɛhye “yɛ gyima” wɔ menli mɔɔ anzo yɛ se la anu ɛ?
7 Adenle bieko mɔɔ Keleseɛnema dua zo twe bɛ nwo fi ewiade ne anwo la a le kɛ bɛko bɛtia ye sunsum ɛtane ne. Pɔɔlo hɛlɛle kɛ: “Tɛ ewiade ɛhye anu sunsum a yɛnyia ye a. Sunsum ne mɔɔ vi Nyamenle ɛkɛ ne la a yɛnyia ye a.” (1 Kɔlentema 2:12) Ɔhanle ɔhilele Ɛfɛsɛsema kɛ: “Mekɛ bie bɛbɔle bɛ ɛbɛla kɛmɔ ewiade ye . . . de, kɛmɔ anwoma ne mɔɔ ɛlɛbɔ kpanyinli ne tumi ne de la, yemɔ a le sunsum ne mɔɔ kɛkala yɛ gyima wɔ anzosesebɛ mralɛ avinli la.”—Ɛfɛsɛsema 2:2, 3, NW.
8 Ɛnyelɛ ɛnnwu ewiade “anwoma” anzɛɛ sunsum ne, ɔle tumi mɔɔ maa menli yɛ Nyamenle anwo anzosesebɛ na bɛdi “nwonane nu atiakunluwɔzo, anyebolo” nzi. (1 Dwɔn 2:16; 1 Temɔte 6:9, 10) Sunsum ɛhye kile ye “tumi ne” ɔlua nwonane ne atiakunluwɔzo mɔɔ maa menli nyia, kɛzi ɔkola ɔbɛlɛbɛla menli, yɛɛ kɛzi ɔwɔ ɛleka biala kɛ anwoma mɔɔ ɔngyakyi la azo. Eza ɔdua subane ɛtane mɔɔ bie a le angomedi, anwomemaazo, anyebolo, yɛɛ ɛbɛlabɔlɛ nu fanwodi nee atuadelɛ sunsum mɔɔ ɔmaa menli nyia la azo a ‘ɔyɛ gyima’ a.b Saa yɛbaha a, ewiade sunsum ne maa Abɔnsam subane ne mɔ nyi sonla ahonle nu ngyikyi ngyikyi.—Dwɔn 8:44; Gyima ne 13:10; 1 Dwɔn 3:8, 10.
9. Ndenle boni mɔ azo a ewiade sunsum ne bahola alua azɔ ndinli wɔ yɛ adwenle nee yɛ ahonle nu a?
9 Asoo ewiade sunsum ne bahola azɔ ndinli wɔ wɔ adwenle nee wɔ ahonle nu? Ɛhɛe, saa yeamba yɛ nye anla ɛkɛ a ɔbahola yeara ye zɔ. (Bɛgenga Mrɛlɛbulɛ 4:23.) Fane dɔɔnwo ne ala, ɔbɔ ɔ bo a yɛnnwu ye, bie a ɔlua agɔnwolɛma mɔɔ bɛyɛ bɛ nwo kɛ bɛle menli kpalɛ noko bɛnlɛ Gyihova anwo ɛlɔlɛ biala la azo. (Mrɛlɛbulɛ 13:20; 1 Kɔlentema 15:33) Ɛbahola noko wɔalua mbuluku mɔɔ ɛnle kpalɛ, menli mɔɔ ɛkpɔkye edwɛkɛ mɔɔ wɔ Intanɛte zo, nlanwonvoninli, anyelielɛ ninyɛne mɔɔ ɛnle kpalɛ nee nwɔhoa mɔɔ bɛdi ye anyebolo zo la azo wɔanyia zɔhane sunsum ɛtane ne bie—nɔhalɛ nu, ɔbahola yealua awie anzɛɛ debie biala mɔɔ da Seetan anzɛɛ ye ewiade ne adwenle ali la azo.
10. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛaho yɛatia ewiade sunsum ne ɛ?
10 Kɛ ɔkɛyɛ na yɛaho yɛatia ewiade mɛlɛbɛla sunsum ne na yɛazie yɛ nwo wɔ Nyamenle ɛhulolɛ ne anu ɛ? Kyesɛ yɛfa sunsum nu ngyehyɛleɛ mɔɔ Gyihova ɛyɛ la kɔsɔɔti yɛdi gyima na yɛkɔ zo yɛsɛlɛ sunsum nwuanzanwuanza ne dahuu. Gyihova lɛ tumi tɛla Abɔnsam anzɛɛ ewiade ɛtane ne mɔɔ wɔ Seetan tumi bo la. (1 Dwɔn 4:4) Nea kɛzi ɔhyia kɛ yɛbabikye Gyihova wɔ asɔneyɛlɛ nu a!
YƐWULA TƐLADEƐ NA YƐSIEZIE YƐ NWO YƐMAA ƆFƐTA
11. Kɛzi ewiade sunsum ne maa menli siezie bɛ nwo ɛ?
11 Debie mɔɔ maa yɛnwu sunsum mɔɔ yɛ gyima wɔ awie nu la a le ye tɛladeɛwulalɛ, ye anwoziezielɛ, nee kɛzi ɔyɛ ɔ nwo bɔkɔbɔkɔ la. Wɔ maanle dɔɔnwo anu, ngyinlazo mɔɔ bɛnea zo bɛsiezie bɛ nwo la ɛhɔ aze dedee yemaa nrenya bie mɔɔ nea tɛlevihyɛne zo adwelie gyimalilɛ bie azo la ɛha kɛ ɔka ekyii tuutuuma ɛnnyia tɛladeɛ ɛnwula. Adwelie kɛlata bie bɔ amaneɛ kɛ ngakula mraalɛ mɔɔ ɛtɛnyinle la bɔbɔ ɛva bɛ nwo ɛwula nyɛleɛ ɛhye anu—“bɛwula adɛladeɛ nzinrenzinra mɔɔ ɛnfɛta mɔɔ maa bɛ nwo gua ɛkɛ la.” Subane bieko mɔɔ bɛda ye ali la a le bɛ nwo mɔɔ bɛsiezie ye basabasa mɔɔ da atuadelɛ subane ali na ɔngile enililɛ nee ɛbulɛ la.
12, 13. Ngyinlazo boni a ɔwɔ kɛ yɛnea zo yɛwula tɛladeɛ na yɛsiezie yɛ nwo a?
12 Kɛmɔ yɛle Gyihova azonvolɛ la ati, yɛkulo kɛ yɛsiezie yɛ nwo kɛnlɛma, mɔɔ kile kɛ yɛbawula tɛladeɛ mɔɔ anye te, ɔle bɔkɔbɔkɔ, ɔsɔ ɛnyelɛ na ɔfɛta gyimalilɛ mɔɔ yɛlɛkɔ ɔ bo la. Ɔwɔ kɛ yɛ anwoziezielɛ kile kɛ ‘yɛze deɛ na nyiane wɔ yɛ nye zo,’ na yɛfa “ɛbɛla kpalɛ ɛbɔlɛ” mɔɔ fɛta menli kɔsɔɔti—mrenya anzɛɛ mraalɛ—“mɔɔ sonle Nyamenle la” yɛboka nwo. Nɔhalɛ nu, tɛ mɔɔ hyia yɛ ɛsesebɛ la a le adwenle mɔɔ yɛtwe yɛara yɛ nwo zo la, emomu kɛ ‘yɛsie yɛ nwo wɔ Nyamenle ɛhulolɛ ne anu.’ (1 Temɔte 2:9, 10; Dwuudu 21) Ɛhɛe, yɛkulo kɛ yɛ anwoziezielɛ ne kɛnlɛma yɛ mɔɔ vea yɛ “ahonle ne mɔ anu, . . . na ɔsɔ Nyamenle anye a.”—1 Pita 3:3, 4.
13 Kakye noko kɛ adɛladeɛ mɔɔ yɛwula nee kɛzi yɛsiezie yɛ nwo la bahola amaa awie mɔ anyia nɔhalɛ ɛzonlenlɛ nwo adwenle kpalɛ anzɛɛ adwenle ɛtane. Saa bɛfa Giliki edwɛkɛkpɔkɛ mɔɔ bɛhile ɔ bo “nyiane wɔ bɛ nye zo” la bɛka ɛbɛlabɔlɛ nwo edwɛkɛ a, ɔda adwenle mɔɔ kile ɛzulolɛ, enililɛ, nee ɛbulɛ mɔɔ bɛnyia bɛmaa awie mɔ nganeɛdelɛ anzɛɛ adwenle la ali. Yemɔti ɔwɔ kɛ yɛmaa adwenle mɔɔ awie mɔ lɛ la kyia yɛ tɛla adenle mɔɔ yɛlɛ yɛsiezie yɛ nwo la. Mɔɔ tɛla biala la, yɛkulo kɛ yɛwula Gyihova nee ye menli anyunlunyia na yɛbɔ yɛ ɛbɛla kɛ Nyamenle azonvolɛ, yɛyɛ ‘debie biala yɛte Nyamenle anyunlu.’—1 Kɔlentema 4:9; 10:31; 2 Kɔlentema 6:3, 4; 7:1.
Asoo me anwoziezielɛ wula Gyihova anyunlunyia?
14. Kpuyia boni mɔɔ a ɔwɔ kɛ yɛbiza yɛ nwo wɔ yɛ anwoziezielɛ nee yɛ nwo enililɛ nwo a?
14 Ɔwɔ kɛ yɛmaa yɛ tɛladeɛwulalɛ, yɛ anwoziezielɛ, yɛɛ kɛzi yɛdi yɛ nwo eni la kyia yɛ titile wɔ mekɛ mɔɔ yɛlɛkɔ daselɛlilɛ anzɛɛ Keleseɛne nyianu la. Biza ɛ nwo kɛ: ‘Asoo kɛzi mesiezie me nwo yɛɛ kɛzi medi me nwo eni la twehwe menli adwenle ba me nwo zo ɔ? Ɔgyegye bɛ ɔ? Asoo mɔɔ mekulo la yɛɛ mebawula a, yemɔti saa yeamba meannyia gyima bie anwo adenle wɔ asafo ne anu bɔbɔ a ɔngyegye me ɔ?’—Edwɛndolɛ 68:6; Felepaema 4:5, NW; 1 Pita 5:6.
15. Duzu ati a Nyamenle Edwɛkɛ ne ɛmmaa yɛ mɛla ngakyile bie mɔ wɔ tɛladeɛwulalɛ, anwoziezielɛ nee bɛ nwo bɔkɔbɔkɔyɛlɛ nwo a?
15 Baebolo ne ɛmmaa Keleseɛnema mɛla fɔɔnwo bie mɔ wɔ tɛladeɛwulalɛ, anwoziezielɛ nee bɛ nwo bɔkɔbɔkɔyɛlɛ nwo. Gyihova kulo kɛ yɛfa yɛ adwenle yɛdi gyima, yemɔti ɔnyɛ debie biala anwo mɛla. Emomu, ɔkulo kɛ yɛyɛ menli mɔɔ ɛnyi mɔɔ fa Baebolo ngyinlazo di gyima na ‘yɛtete yɛ adwenle tumi ne mɔɔ yɛkola yɛnwu mɔɔ le kpalɛ nee mɔɔ le ɛtane a.’ (Hibuluma 5:14) Mɔɔ hyia kpalɛ la, ɔkulo kɛ yɛtɛnla ɛlɔlɛ nu—ɛlɔlɛ mɔɔ yɛnyia yɛamaa Nyamenle nee yɛ gɔnwo mɔ la. (Bɛgenga Maake 12:30, 31.) Mekɛ mɔɔ yɛlɛdi ye ngyinlazo ne mɔ azo bɔbɔ la, yɛkola yɛsiezie yɛ nwo wɔ ndenle ngakyile zo. Adɛladeɛ ngɛnlɛma ngakyile mɔɔ Gyihova menli mgbe dɔɔnwo mɔɔ lɛ anyelielɛ wula, ɔnva nwo ɛleka biala mɔɔ bɛkɛyia nu wɔ azɛlɛ ye azo la, di ɛhye anwo daselɛ.
YƐMAA YƐ ƐBƐLABƆLƐ YƐ SIKALƐ
16. Kɛzi ewiade sunsum ne nee Gyisɛse ngilehilelɛ ne le ngakyile ɛ, na kpuyia boni mɔ a ɔwɔ kɛ yɛbiza yɛ nwo a?
16 Ewiade sunsum ne le mɛlɛbɛla na ɔka menli mgbe dɔɔnwo ɔmaa bɛdwenle kɛ ezukoa nee nwonane afoa nu ninyɛne dɔɔnwo a bamaa bɛ nye alie a. Noko akee, Gyisɛse hanle kɛ: “Sonla ngoane ɛnle ye anwonyia anzɛɛ ye ezukoa kpole mɔɔ ɔlɛ la anu.” (Luku 12:15) Gyisɛse anga kɛ yɛva ninyɛne bie mɔ yɛbɔ yɛ nwo abokɛ anzɛɛ yɛdua yɛ nwo ninyɛne bie mɔ, emomu ɔhilehilele kɛ menli mɔɔ bɛbanyia ngoane nee nɔhalɛ anyelielɛ a le bɛdabɛ mɔɔ “bɛze kɛ bɛdi Nyamenle sunsum ne anwo ehyia” anzɛɛ bɛze bɛ sunsum nu ngyianlɛ na bɛ ɛbɛlabɔlɛ le sikalɛ mɔɔ gyi bodane ko, mɔɔ le sunsum nu ninyɛne zo la. (Mateyu 5:3; 6:22) Biza ɛ nwo kɛ: ‘Asoo medie mɔɔ Gyisɛse hilehilele la medi amgba anzɛɛ melɛmaa “adalɛ kɔsɔɔti bɛ ze” ne abɛlɛbɛla me? (Dwɔn 8:44) Duzu a me ɛdendɛlɛ, me bodane, ninyɛne mɔɔ hyia me kpole wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu, nee me nyɛleɛ da ye ali a?’—Luku 6:45; 21:34-36; 2 Dwɔn 6.
17. Ka nyilalɛ mɔɔ menli mɔɔ bɔ ɛbɛla sikalɛ nyia la bie mɔ.
17 Gyisɛse hanle kɛ: “Nrɛlɛbɛ dua ye gyima zo di benle.” (Mateyu 11:19, NW) Bɛmaa yɛzuzu nyilalɛ mɔɔ menli mɔɔ bɛ ɛbɛlabɔlɛ le sikalɛ nyia la anu ekyi bie anwo. Bɛnyia nɔhalɛ anwodɔlɛ wɔ Belemgbunlililɛ gyima ne ɛyɛlɛ nu. (Mateyu 11:29, 30) Bɛkoati adwenledwenle mgbane mgbane na ɔlua ɛhye azo bɛtwe bɛ nwo bɛfi nganeɛdelɛ nee adwenle nu nyanelilɛ dɔɔnwo anwo. (Bɛgenga 1 Temɔte 6:9, 10.) Kɛmɔ bɛmaa bɛ nye sɔ mɔɔ bɛdi nee mɔɔ bɛkeda la ati, ɔmaa bɛnyia mekɛ bɛmaa bɛ mbusua nee bɛ gɔnwo mɔ Keleseɛnema. Ɛhye ati bɛkola bɛdafe botoo. (Nolobɔvo ne 5:12) Bɛbɔ mɔdenle biala bɛfa debie bɛkyɛ na bɛnyia anyelielɛ kpole mɔɔ vi nu ba la bie. (Gyima ne 20:35) Bɛ “anyelazo nyi” na bɛnyia anzondwolɛ nee ahunlundwolɛ. (Wulomuma 15:13; Mateyu 6:31, 32) Nɔhalɛ nu, nyilalɛ ɛhye mɔ sonle bolɛ kpole!
BƐWULA “KONLE TƐLADEƐ NE AMUALA”
18. Kɛzi Baebolo ne ka yɛ kpɔvolɛ ne, ye ndenle, nee yɛ konle ne anwo edwɛkɛ ɛ?
18 Bɛdabɛ mɔɔ bɛsie bɛ nwo wɔ Nyamenle ɛhulolɛ ne anu la eza nyia sunsum nu banebɔlɛ fi Seetan mɔɔ kulo kɛ anyelielɛ nee dahuu ngoane bɔ Keleseɛnema la anwo. (1 Pita 5:8) Pɔɔlo hanle kɛ: “Tɛ menli a yɛ nee bɛ ɛlɛko a; sunsum nu tumivolɛma, ewiade arelemgbunli anzɛɛ maanlebuvolɛma, ewiade amra mɔɔ sie ɛnɛ mekɛ ye awozinli nu amra, yɛɛ sunsum nu anwuma ɛlɔnema amumuyɛ yɛɛ yɛ nee bɛ ɛlɛko a.” (Ɛfɛsɛsema 6:12) Edwɛkɛ “yɛ nee bɛ ɛlɛko” kile kɛ bɛdabɛ mɔɔ yɛ nee bɛ ɛlɛko la ɛnle moa kɛ asɛɛ bɛvea ɛleka bie wɔ azɛlɛ ye abo, emomu bɛbikye yɛ. Bieko, edwɛkɛ agbɔkɛ “sunsum nu tumivolɛma,” “ewiade arelemgbunli,” yɛɛ “maanlebuvolɛma” kile kɛ sunsum ɛtane ne mɔ ɛboɔboa bɛ nwo na bɛyɛ konle ɛhye anwo ngyehyɛleɛ kpalɛ.
19. Kile kɛzi Keleseɛnema sunsum nu konle tɛladeɛ ne de la.
19 Noko akee, ɔnva nwo kɛ alesama tɔ sinli na bɛle bɛtɛɛ la, yɛbahola yɛali konim. Adenle boni azo? Ɔlua “Nyamenle konle tɛladeɛ ne amuala” mɔɔ yɛbawula la azo. (Ɛfɛsɛsema 6:13) Baebolo ne ka zɔhane konle tɛladeɛ ne anwo edwɛkɛ wɔ Ɛfɛsɛsema 6:14-18 kɛ: “Zɔhane ati bɛziezie bɛ nwo bɛzie, bɛva nɔhalɛ bɛyɛ akyeso bɛhye; bɛva pɛlepɛlelilɛ bɛyɛ bulalɛ enyinlike bɛbutu bɛ kɛnra azo na bɛva [anzondwolɛ] Edwɛkpa ne bɛyɛ mgbɔlaboa bɛwula. Mekɛ biala bɛva diedi bɛyɛ bɛ sa nu enyinlike, ɔluakɛ yemɔ a bɛbava bɛalie Abɔnsam senle ɛda ne mɔɔ ɔkɛdo la amuala bɛanlua bɛ a. Bɛva ngoanelielɛ ahyɛlɛdeɛ ne bɛyɛ bulalɛ kyɛlɛ [anzɛɛ, anyelazo] bɛzoa na bɛva Nyamenle Edwɛkɛ ne kɛ konle dadeɛ mɔɔ Sunsum ne fa maa la. Bɛva nzɛlɛlɛ bɛyɛ ɛhye mɔ amuala na bɛbiza Nyamenle moalɛ. Mekɛ biala bɛzɛlɛ kɛmɔ sunsum ne kile la.”
20. Adenle boni azo a yɛ gyinlabelɛ ne le ngakyile fi sogyama ɛdeɛ nwo a?
20 Kɛmɔ ɔle debie mɔɔ vi Nyamenle ɛkɛ la ati, saa yɛwula yɛ sunsum nu konle tɛladeɛ ne mekɛ biala a, yɛnrɛkpo aze ɛlɛ. Yɛnle kɛ sogyama kpalɛ mɔɔ kɔ konle ko ba a ɔkyɛ dedee na bɛahɔ bieko la, Keleseɛnema ɛlɛko ngoane nee ewule konle mɔɔ bɛnrɛgyakyi kɔkpula kɛ Nyamenle bazɛkye Seetan ewiade ne na yeava sunsum ɛtane ne mɔ kɔsɔɔti yeagua azɛlɛ kuma ne mɔɔ ɛnlɛ ɔ bo la anu. (Yekile 12:17; 20:1-3) Ɛhye ati, saa yɛlɛbɔ mɔdenle yɛali bɛtɛɛyɛlɛ anzɛɛ atiakunluwɔzo ɛtane bie azo a, ɔnle kɛ yɛmaa yɛ sa nu to, ɔluakɛ ɔwɔ kɛ yɛ muala ‘yɛbɔ mɔdenle yɛsɔ yɛ nwo’ amaa yɛahɔ zo yɛali nɔhalɛ yɛamaa Gyihova. (1 Kɔlentema 9:27) Nɔhalɛ nu, mekɛ mɔɔ yɛngo la a ɔwɔ kɛ yɛnea boɛ a!
21. Duzu a baboa yeamaa yɛali konim wɔ yɛ sunsum nu konle ne anu a?
21 Bieko, yɛ ngome yɛ anwosesebɛ ɛnrɛhola ɛnrɛmaa yɛnrɛli konim wɔ konle ɛhye anu. Yemɔti, Pɔɔlo hakyele yɛ kɛ ɔhyia kɛ yɛsɛlɛ Gyihova ‘mekɛ biala kɛmɔ sunsum ne kile la.’ Mekɛ ko ne ala, yɛtie Gyihova, yemɔti yɛsukoa ye Edwɛkɛ ne na mekɛ biala mɔɔ yɛkɛhola la yɛ nee yɛ mediema ‘sogyama’ tu, ɔboalekɛ tɛ yɛ ngome a yɛlɛko konle ɛhye a! (Faelimɔn 2; Hibuluma 10:24, 25) Menli mɔɔ di ninyɛne ɛhye mɔ azo pɛpɛɛpɛ la bali konim, na saa bɛyia bɛ diedi ne anwo ngyegyelɛ a bɛbahola bɛaye ɔ nloa kpalɛ.
SIEZIE Ɛ NWO KƐ ƐBAHILEHILE WƆ DIEDI NE ANU
22, 23. (a) Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛsiezie yɛ nwo dahuu kɛ yɛbahilehile yɛ diedi ne anu a, na kpuyia boni mɔ a ɔwɔ kɛ yɛbiza yɛ nwo a? (b) Edwɛkɛ boni a yɛbazuzu nwo wɔ tile mɔɔ doa zo la anu a?
22 Gyisɛse hanle kɛ: “Bɛnle ɛtane ewiade ɛdeɛ. Ɛhye ati, ɛtane ewiade ɛhye anu amra kpɔ bɛ.” (Dwɔn 15:19) Yemɔti, ɔwɔ kɛ Keleseɛnema siezie bɛ nwo kɛ bɛbava ɛbulɛ nee mɛlɛbɛnwoaze bɛahilehile bɛ diedi ne anu dahuu. (Bɛgenga 1 Pita 3:15.) Biza ɛ nwo kɛ: ‘Asoo mete deɛmɔti ɔdwu mekɛ ne bie a Gyihova Alasevolɛ ɛnyɛ mɔɔ menli dɔɔnwo yɛ la bie la abo ɔ? Saa ɔba ye kɛ ɔwɔ kɛ mesi kpɔkɛ zɛhae bie a, asoo medie medi bɔkɔɔ kɛ mɔɔ Baebolo ne nee akɛlɛ nɔhavo ne ka la le nɔhalɛ ɔ? (Mateyu 24:45; Dwɔn 17:17) Na saa ɔba ye kɛ ɔwɔ kɛ yɛyɛ mɔɔ fɛta la wɔ Gyihova anye zo a, asoo meziezie me nwo yɛɛ me nye die kɛ mebayɛ ɔ?’—Edwɛndolɛ 34:2; Mateyu 10:32, 33.
23 Noko akee, fane dɔɔnwo ne ala, bɛdua mɛlɛbɛla adenle zo a bɛsɔ yɛ ɛhulolɛ mɔɔ yɛlɛ kɛ yɛtwe yɛ nwo yɛavi ewiade ne anwo la bɛnea a. Kɛ neazo la, kɛmɔ yɛlumua yɛha la, Abɔnsam bɔ mɔdenle kɛ ɔdua ewiade anyelielɛ ninyɛne zo yeahwe Gyihova azonvolɛ yeahɔ ewiade ne anu. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛahola yɛakpa anyelielɛ ninyɛne mɔɔ anwo te mɔɔ bamaa yɛ nwo adɔ yɛ na yɛahɔ zo yɛanyia adwenle kpalɛ mɔɔ anu te la ɛ? Yɛbazuzu edwɛkɛ ɛhye anwo wɔ tile mɔɔ doa zo la anu.
a Ɔbɔ ye Pɛntekɔso 33 Y.M., Kelaese ɛli Belemgbunli wɔ ye azɛlɛ ye azo asafo ne mɔɔ ye ɛdoavolɛma mɔɔ bɛkpokpa bɛ wɔ nu la azo. (Kɔlɔsaema 1:13) Bɛvale “azɛlɛ ye azo tumi muala” bɛwulale Kelaese asa nu wɔ 1914. Yemɔti, ɛnɛ Keleseɛnema mɔɔ bɛkpokpa bɛ la noko le Mɛzaya Belemgbunlililɛ ne agyakɛnugyinlavolɛma.—Yekile 11:15.
b Nea Reasoning From the Scriptures, mɔɔ Gyihova Alasevolɛ ɛyɛ la, mukelɛ 389-393.
c Nea Mokanwo edwɛkɛ “Fɛlɛnra Ahyebizalɛ, Ɛradolɛ, Yɛɛ Maanlezonlenlɛ.”