35 EKOBEE UE ENƆ
Jɛhova Ɛrɛ Nia Bu Pya Ye Zooro Ba Kumalookɛ̄
“Jɛhova . . . ɛp pya a kii kɛ̄.”—YƆƆ 138:6.
YƆƆ 48 Doo Nu Jɛhova Kɔ Dɛ̄dɛɛ̄ Dee
DASĪ TƐƐ̄NYƆƆa
1. Jɛhova ɛp pya a kumalookɛ̄ doodoo wa? Baatɛ̄.
JƐHOVA wereloo pya a kumalookɛ̄. E aba pya a kumalookɛ̄ na edap ye nyɔɔnɛ ɛrɛ le gbanialoo a. Mɛ, “a suāloo pya ɛɛŋa aā ebini kɛ̄.” (Yɔɔ 138:6) Dɛ̄dɛɛ̄ ii gbī edoo nu enia Jɛhova sa gbī kɔ a tɔɔ̄ i waɛloo, nyɔɔwo, a bɔloo kɔ i kumalookɛ̄.
2. E na i gaa le kɔ nu akiiloo bu lo ekobee ue ama a?
2 Bu lo ekobee ue ama, i gaa le agara taa ebip: (1) E na kumalookɛ̄ a? (2) E na anua i nɔ elap dogo ama a? (3) Pya amunu kɛ̄tɔɔ̄ na edap doo kɔ a aga i bah e kumalookɛ̄ a? Dookɛ̄ i gaa le muɛ̄ doo, sɔ̄ i kumalookɛ̄ i doo kɔ bu Jɛhova a ɛɛ, sa a dɔnage biī nɛ ili.—Kam 27:11; Ais 48:17.
E NA KUMALOOKƐ̄ A?
3. E na kumalookɛ̄ a?
3 Kumalookɛ̄ na kuma nyiɛ kɛ̄, sɔ̄ nɛɛ naa kɛɛrɛ kɔ a ee e nyɔɔ pya dɔɔ̄na, sa a naa dana loo ye nɛ nyɔɔ. Baibol tɔgɛ kɔ nɛɛ a kumalookɛ̄ ɛp gbanialoo a ɛrɛ kiikɛ̄ Jɛhova le nua nu a kuī sa ɛp nage pya dɔɔ̄na bu sīdee a bɔloo. Nɛɛ a kumalookɛ̄ suā nage kɔ pya dɔɔ̄na ee e ye nyɔɔ bu ziī sīdee ale lo dɔɔ̄na.—Fil 2:3, 4.
4-5. E na anua i dap kɔ nɛɛ a sere loo doodoo bee a kumae lookɛ̄, naa kumalookɛ̄ a?
4 Pio nɛɛ dap sere loo bee kɔ ba kumae loo kɛ̄, mɛ ba naa le doo wo. Ba dap ɛrɛ kɛɛ ale dodoo bee ba fɛɛrɛe loo. Dap bee kɔ ba ɛrɛ enwadɛɛ̄ sa fɛɛrɛloo nyɔɔbee a bee lu ekpɔā wa doo wo. Mɛ dogo eeloo nɛ nyɔɔ le wa bu. Sɔ̄ sɔ̄ naa binia, ba dap tɔgɛ taɛ nu ba lu.—Luk 6:45.
5 Bu kiiyasī, naa kura kɔ pya nɛɛ ba kɔ ba suāe nu ba gaa doo sa kɔ nu ba kɛɛrɛ, eeloo nɛ nyɔɔ. (Jɔn 1:46, 47) Kerewo, pya a le doo wo ɛrɛ enwaɛ̄dɛɛ̄ taā a doo ba dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ aba aba yeekɛ̄. Kere i wee ɛrɛ kɛɛ ale ii wee ɛrɛ, dɛ̄dɛɛ̄ ii ɛrɛ e piiga lo e kumalookɛ̄.
Nɛɛ lɛɛratam Pɔɔl naa bee ɛp aba ɛɛ kɔ a kuī e ee pya dɔɔ̄na (Ɛp 6 barakpaɛ̄)d
6. Dookɛ̄ 1 Pya Kɔrint 15:10 kɔ doo, e na i dap nɔ aāloo nɛɛ lɛɛratam Pɔɔl a?
6 Naa kɛɛrɛ edoba nɛɛ lɛɛratam Pɔɔl. Jɛhova bee ye su siātam zue ue sa ye sunage yeā gbɛnɛ-edo bɔŋanaloo bie booboo buɛ̄. A ebee dap doo gbɔ̄mɛɛ̄ gbɛnɛ-edo nu bu tam zue ue ee ɛrɛgeba nɛɛ lɛɛratam Jizɔs Kraist. Kerewo, Pɔɔl naa bee kɛɛrɛ kɔ a ee e nyɔɔ pya dɔɔ̄na wuga. Bu kumalookɛ̄ a bee kɔ: “Mda lu nwīgbagbara a kii kɛ̄ yɛɛ pya nɛɛ lɛɛratam, e mm bɔloo ekue mɛ nɛɛ lɛɛratam nyɔnɛbee m bee tɛ̄ŋaloo bɔŋanaloo Bari.” (1 Kɔr 15:9) Lɛɛ Pɔɔl kɔ a ɛrɛe le gbanialoo kumaloo Jɛhova nyɔɔbee ewonu Jɛhova ye nɛ, e a naale nyɔɔ pya tam a esia. (Buū 1 Pya Kɔrint 15:10.) Bu kpa Pɔɔl bee ɛm ma pya wuga a le Kɔrint, a bee tɔgɛ kɔ a ɛrɛe elap dogo kumalookɛ̄ nyɔnɛbee a naa bee kaaga kere adoo pya dɔɔ̄na a bee le bu bɔŋanaloo bee ye gbɛ.—2 Kɔr 10:10.
Karl F. Klein, wuga nɛɛdam a bee si tam yɛɛ Eku A Baɛbee (Ɛp 7 barakpaɛ̄)
7. Bu mɛ sīdee na ziī wuga nɛɛdam bee tɔgɛ kɔ a kumae loo kɛ̄ a.
7 Gbɛnɛ-edo pya zooro Jɛhova enɔā nu aāloo nu a bee sira loo Wuga Karl F. Klein a bee si tam yɛɛ Eku A Baɛbee. Sɔ̄ Wuga Klein gaa kɔ nu a bee ye sira loo, bu kumalookɛ̄ a bee kɔ pya nu finiaba a bee tɛɛ̄ bu le kɛ̄ a bee piiga lo e tama doo. Bu edoba, waɛloo zua 1920, tam zue ue aa ziī tɔ yii ziī bee ye aga loo tua sɔ̄, e lo ama bee doo kɔ aa sina uwe zue ue bu baɛ zua. Sɔ̄ a esaa, sɔ̄ a gaa bee si tam Bɛtɛl, ziī wuga bee ye zuurabahtɔ̄, e bu ye bee biira sa a su biea nyiɛ ye. Gbaāloo wo, a wee lunage nɛɛ a ɛrɛ bɔɔ, lo a bee sikɛ̄ be eeba. Kerewo, gbɛnɛ-edo dee esiatam bee ye kpaā nage nɛ. Wuga Klein bee tɔgɛ kɔ a kumae lookɛ̄ sɔ̄ a kɔ nu akiiloo pya ye e’ɔaloo kere a bee lu nɛɛ pya nɛɛ suāloo! Gbɛnɛ-edo pya wuga nɛɛdam le nɛɛwa wee kɛɛrɛbu loo Wuga Klein le kɛ̄ a bee kɔ kaka ue doo kumaloo pya nu a bee ye sira loo.b
E NA ANUA I NƆ EKUMALOOKƐ̄ A?
8. Bu mɛ sīdee na 1 Pita 5:6 i yerebah nɛ kɔ i suā kɔ kumalookɛ̄ doo kɔ bu Jɛhova a ɛɛ a?
8 Taɛ nu anua i kumalookɛ̄ na bee a nia Jɛhova. Nɛɛ lɛɛratam Pita bee doo kɔ lo ba ama a sirapie leere. (Buū 1 Pita 5:6.) Kpa a kura Come Be My Follower kɔ ue nyɔɔ ue Pita ama kɔ: “Eeloo nɛ nyɔɔ le doodoo taā. Pah a aaloo dap bee piya gbɛnɛ. Bari naa su nɛɛ a eeloo nɛ nyɔɔ daānu kere a ɛrɛ nu a para. Mɛ Bari dap su nɛɛ a kumalookɛ̄ daānu. . . . ‘A gaa le ɛrɛ ɛɛbu lo e’obara a kpe nyɔɔ o kumalookɛ̄.”c Bu kaka, ɛrɛge ziī nu a lee ee doo nu e ɛɛrɛbu Jɛhova ni?—Kam 23:15.
9. Bu mɛ sīdee na kumalookɛ̄ doo kɔ pya dɔɔ̄na a tɔɔ̄ i waɛloo a?
9 Kaɛlɛɛ doo kɔ bu Jɛhova a ɛɛ, i ɛrɛ gbɛnɛ-edo leelee sɔ̄ i kumalookɛ̄. Kumalookɛ̄ doo kɔ pya dɔɔ̄na a yii i loo. Lo edābeeloo nu anua, kɛɛrɛbu loo pya nɛɛ o wee gbī ele kpaɛ̄. (Mat 7:12) Naa wee i nia e yiiloo nɛɛ a gbī kɔ i wee doo nu a kɔ sa naa gbī esu zuurabahtɔ̄ a aaba pya dɔɔ̄na nɛɛ. Bu kiiya sī, wee i nia e le kpaɛ̄ pya i wuga ba ɛrɛ “aba ekɛɛrɛ, wereloo pya wuga, fɛgɛ beenyiɛ, le ekɛɛrɛ a kii kɛ̄.” (1 Pit 3:8) Lo i kumalookɛ̄ sa tɔɔ̄ waɛloo pya a kumalookɛ̄, alaba etɔɔ̄ nage i waɛloo.
10. Bu mɛ sīdee na kumalookɛ̄ doo kɔ i dum a waɛbah a?
10 Kumalookɛ̄ doo nage kɔ tɔɔ̄dum a waɛ. Bu kaka, pio sɔ̄ i dap muɛ̄ ale kɛɛrɛ pya nu a naa lee. Nɛɛ suānu Solomɔn bee kɔ: “M bee muɛ̄ pya zooro ba ɛŋɛtɛ̄ nyɔɔ enyanya, le pya nɛɛbee a le kiā tɔ doodoo pya zooro.” (Eklis 10:7) Pio sɔ̄ naa wee lu eleera pya nɛɛ ba para nu. E siga sɔ̄, pya nɛɛ a naa aadee para nu na a wee lu eleera a. Kerewo, Solomɔn bee suā kɔ a bɔloo kɔ i su dum warɛbah taā i ɛrɛ saŋ loo pya pɔrɔ nu a gaa sira. (Eklis 6:9) Lo i kumalookɛ̄, i su dum dookɛ̄ i muɛ̄ doo, naale kɛ̄ ili kɛɛrɛ kɔ ebee le doo.
PYA AMUNU KƐ̄TƆƆ̄ NA EDAP DOO KƆ A AGA I BAH EKUMALOOKƐ̄ A?
E na anua a aga e kumalookɛ̄ bu pya kɛ̄tɔɔ̄ ama a? (Ɛp 11-12 barakpaɛ̄)e
11. E na i doo lo a lu enɛ i zuurabahtɔ̄ a?
11 I ɛrɛ dee a i kpaā nɛ lo etɔgɛ kɔ i kumae loo kɛ̄ dɛ̄dɛɛ̄ dee. Naa ɛp pio edoba ama. Sɔ̄ alu enɛ i zuurabahtɔ̄. Lee kɔ i suā kɔ lɛɛ ziī nɛɛ gae zuura i bahtɔ̄, a kura kɔ i etɛ̄na ekwɔ ee kɛ̄ i ɛmadɛɛ̄ doo. Sɔ̄ a sira doo wo, nu i wee muɛ̄ na kɔ i wee kiī lo zuurabahtɔ̄ tua sɔ̄. I wee dap nage gbɛ nɛɛ a bee i nɛ lo zuurabahtɔ̄ ale kɛ̄ a kɔ lo ue doo. Mɛ lo i kumalookɛ̄, i piiga lo e’ɛrɛ le elap dogo.
12. Dookɛ̄ kpa Kam 27:5, 6 kɔ doo, e na anua i tɔgɛ nia kumaloo zuurabahtɔ̄ alu enɛ i a? Naa baatɛ̄.
12 Nɛɛ a kumalookɛ̄ wee su zuurabahtɔ̄ a lu enɛ ye. Lo ebaatɛ̄: Naa kɛɛrɛ kɔ o le e enɔānu pya Nɛɛ Kraist. Sɔ̄ o enyɔɔnɛ pio pya wuga kɔnia ue sah, ziī aba aadee a kue kuma barakɛ̄ sa a kɛɛrɛloo kɔ nɛ kɔ nu le a loo daa. Bu kaka, kɛɛ ebɔp a. Mɛ ekɔ oo le etɔgɛ nia kɔ a doo kɔ o suā ni? Bu kaka, enia a kɔ ba ebee a kɔ nɛ lɛɛ a gae lu lo sɔ̄! Bu aba lo sīdee, elee lo a le i kumalookɛ̄ sa tɔgɛ nia loo zuurabahtɔ̄ pya wuga i nɛ. I ɛp lo nɛɛ doodoo i gbo, naale i nɛɛ baa.—Buū Kam 27:5, 6; Gal 4:16.
E na anua kumalookɛ̄ lu ebɛɛ̄ sɔ̄ pya dɔɔ̄na ɛrɛ dɔtam bu bɔŋanaloo a? (Ɛp 13-14 barakpaɛ̄)f
13. Bu mɛ sīdee na i tɔgɛ kumalookɛ̄ sɔ̄ alu enɛ dɔtam pya dɔɔ̄na bu bɔŋanaloo a?
13 Sɔ̄ pya dɔɔ̄na ɛrɛ dɔtam bu bɔŋanaloo. Ziī nɛɛ kanɛɛ a kura Jason bee kɔ, “Sɔ̄ m muɛ̄ sɔ̄ alu enɛ dɔtam pya dɔɔ̄na, m wee kɛɛrɛ nu anua ba naa nɛ mda. Olo wee kɛɛrɛge doo wo ni? Naa bee piya lo i gbī esitam yere loo nɛ Jɛhova. (1 Tim 3:1) Kerewo, i ɛrɛ enwaɛ̄dɛɛ̄ loo pya nu i kɛɛrɛ. Lo ii nwaɛ̄dɛɛ̄, i dap doo kɔ eeloo nɛ nyɔɔ a nyim bu i beenyiɛ. Bu edoba, Nɛɛ Kraist alu nɛɛdam dap bɔātɛ̄ ekɛɛrɛ kɔ aba alɛ na a nyim e tura lo esi pio tam bu bɔŋanaloo a. Ale wa ziī Nɛɛ Kraist dap kɛɛrɛ kɔ, ‘Na dam nyim tura ee wuga nuni!’ Mɛ lo i kumalookɛ̄, ii le ekɛɛrɛ nu doowo.
14. E na i dap nɔ aāloo kɛ̄ Mozis bee doo dogo doo sɔ̄ alu enɛ dɔtam pya dɔɔ̄na a?
14 I dap nɔ nu aāloo kɛ̄ Mozis bee doo dogo doo sɔ̄ alu enɛ dɔtam pya dɔɔ̄na. Mozis bee tɔgɛ nia loo dee a bee ye kpaā nɛ lo ezaāsī pya Izrɛl. Mɛ a bee doo dogo doo wa sɔ̄ Jɛhova kɔ pya dɔɔ̄na a nyɔɔnɛ ye si tam ni? A naa bee wiibu. (Buā 11:24-29) A bee kumalookɛ̄ sa aaloo kɔ pya dɔɔ̄na a biaɛ pya lo nɛɛ. (A’aa 18:13-24) Lo ama bee doo kɔ pya Izrɛl aa yira bu nyɔɔnyɔɔ sɔ̄ lo ebaɛ nɛɛ ebiaɛ wa ue loo. Bu lo sīdee, a tɔgɛ kɔ Mozis bee kɛɛrɛ nu akiiloo pya dɔɔ̄na ee pya dɔtam a bee ye le bah. Naa ɛp kɛ̄ lo ama lu le edoba i nɛ doo a! I nyɛŋiabu kɔ lo i gbī kɔ Jɛhova a su i siātam, i ɛrɛ e kumalookɛ̄. Nyɔnɛbee kere “Jɛhova le mmnyɔɔ, a ɛp pya a kii kɛ̄.”—Yɔɔ 138:6.
15. Pya amunu nyaa na pya wuga nɛɛdam le nɛɛwa ekpea sī a?
15 Sɔ̄ alu enyaana i esiatam. Bu dee ama, elua enyaana esiatam pio pya nɛɛ ba esua gbɛnɛ-edo zua siātam nɛ Jɛhova. Bu edoba, bu zua 2014, bee lu ekɔ pya kuūdɛɛ̄loo district le wa wa a si dɔɔ̄na gah esiatam mmɛɛ̄ sɔ̄. Bu aba lo zua, bee lunage ekɔ pya kuūdɛɛ̄loo sɛkiut ba elua 70 zua aa sina wa tam. E pya wuga nɛɛdam ba elua 80 zua aa sina tam doodoo nɛɛ a baɛbee eku pya kanɛɛ. Gbaāloo wo, elua elɛɛ gbɛnɛ-edo nɛɛ Bɛtɛl kɔ ba a kii ee wee si tam bu pio zua lo. Pya dɔɔ̄na naa gaa sina tam mmɛɛ̄ sɔ̄ nyɔɔ dumɛloo, ebɛɛ̄ a le bu wa tɔ, ale pya dɔɔ̄na nu.
16. Bu mɛ sīdee na pya wuga nɛɛdam le nɛɛwa ekwaa baloo wa kɛ̄tɔɔ̄ sueloo wa aā esiatam a?
16 Dua nyaa ama naa bee waɛbah pya wuga nɛɛdam le nɛɛwa ama. Bu kaka, ba naa bee dap lɛɛ nyiɛ nyɔɔ lo tam ba gaa bee si tua sɔ̄ a, lo ba ebee dap su gbɛnɛ-edo zua siā. Sɔ̄ pya wuga ama ɛrɛ aā esiatam pio aba wee ɛrɛ ekiɛ̄nu nyɔɔbee ba naa gaa sina tam a wee wa nia kaāna. Mɛ sɔ̄ sɔ̄ gaa kiisī, ba bee dap kwabaloo. E na anua a? Eenyɔɔ dɛ̄dɛɛ̄ ɛɛ, nyɔɔ wereloo ba ɛrɛ loo Jɛhova. Ba suā kɔ ba bee kiīe loo nɛ Bari, e a naale bee, ale tam. (Kɔl 3:23) Bu wa ɛɛ lo esitam nɛ Jɛhova bu kumalookɛ̄ bu ɛrɛgeba sīdee esiatam. Ba “top dɛ̄dɛɛ̄ [wa] ekɛɛrɛ ebɛɛ̄ ye tɛrɛ nyɔɔ,” sa suā kɔ a kuūe wa dɛɛ̄ loo.—1 Pit 5:6, 7.
17. E na anua bu i ɛɛ kɔ Muɛ̄ Ue Bari yere i mɛm loo kɔ i kumalookɛ̄ a?
17 Ekɔ bu i naa ɛɛ kɔ Muɛ̄ Ue Bari yere i mɛm loo kɔ i kumalookɛ̄ ni? Sɔ̄ i kumalookɛ̄ edoo kɔ pya nɛɛ a dap i yii loo sa edoo nage kɔ ili i le bu ɛɛbu. I dap nage egerebu pya taāŋa i gaa tɛɛ̄ bu lo a le i kumalookɛ̄. Lo a kuī ee dɛ̄dɛɛ̄ ɛɛ, edoo kɔ i tɔɔ̄ waɛloo i Tɛ a le li bunyɔɔ. Bu i ɛɛ lo esuā kɔ kere Jɛhova lu “Nɛɛ a kii nyɔɔ sa lu Gbɛnɛ,” a wereloo pya ye zooro ba kumalookɛ̄ sa ba kuī ye loo kaāna!—Ais 57:15.
YƆƆ 45 Pya Nu M Kɛɛrɛ Bu Na Beenyiɛ
a Ziī elap dogo alu ebɛɛ̄ kɔ i ɛrɛ na kumalookɛ̄. E na kumalookɛ̄ a? E na anua i nɔ e kumalookɛ̄ a? E e na anua a dap i agabah e kumalookɛ̄ sɔ̄ kɛ̄tɔɔ̄ nyaa a? Gaa le lu e’agara pya ebip ama bu ekobee ue ama.
b Buū ekobee ue a kura “Jɛhova Enɛā Mɛ Ekpɛanu Bu Gbɛnɛ Sīdee” bu ekpo The Watchtower October 1, 1984.
d UE A BAATƐ̄ FOTO: Bie be ziī nɛɛ wuga, nɛɛ lɛɛratam Pɔɔl su pya wuga bu kumalookɛ̄ sa wa tɔɔ̄ yɛɛ, gbaāloo pya zege.
e UE A BAATƐ̄ FOTO: Wuga nɛɛdam a gaa lu ezuura ye bahtɔ̄ aābu Baibol tɛ̄mabah dɔɔ̄na zege wuga nɛɛdam.
f UE A BAATƐ̄ FOTO: Wuga nɛɛdam a e ana a naa manyiɛ zege wuga nɛɛdam a gaa si tam bu bɔŋanaloo.