Seenichi, waaʼee nama sooressa hoolota baayʼee qabuufi waaʼee nama hiyyeessa hoolaa tokkittii qabu kunuunsee guddisee kan dubbatu ture. Daawitis tiksee waan tureef, nama ilmoon hoolaa jalaa fudhatametti maaltu itti dhagaʼamuu akka dandaʼu akka gaariitti beeka ture. Daawit, namichi sooressi kun, ilmoo hoolaa tokkittii namichi hiyyeessi kun qabu jalaa fudhachuusaatti baayʼee aare. Achiis, Naataan Daawitiin, “Namni kana godhe si!” jedhee fuulleetti itti dubbate. Daawitis miirrisaa waan tuqameef garaasaatii qalbii geddarateera. (2 Sam. 12:1-14) Atis, muuxannoon qabdu yommuu guddatu, wantoota miira namootaa wajjin walitti dhufeenya qabaniif akkamitti hubannaadhaan furmaata kennuu akka dandeessu baratta.

Macaafa Qulqulluu keessaa fakkeenyota barsiisuuf gargaaran hedduu argachuu dandeessa. Yesus, jechoota muraasa “Haadha manaa Loox yaadadhaa!” jedhanitti fayyadamuudhaan kana godheera. (Luq. 17:32) Yesus waaʼee deebiʼee argamuusaa balʼinaan yommuu ibsu, “bara Nohi” caqaseera. (Mat. 24:37-39) Phaawulosis, Ibroota boqonnaa 11⁠rratti dhiiraafi dubartoota amantii guddaa qabaachuudhaan fakkeenya taʼan 16 maqaadhaan caqaseera. Seenaawwan Macaafa Qulqulluu keessatti argaman akka gaariitti hubachaa yommuu adeemtu, fakkeenyota gaggaarii waaʼee namootaafi waaʼee wantoota yeroo sanatti raawwataman ibsan argachuu dandeessa.—Rom. 15:4; 1 Qor. 10:11.

Yeroo tokko tokkommoo, seenaawwan dhugaa bara keenyatti raawwataman caqasuudhaan barumsichi caalaatti buʼa qabeessa akka taʼu gochuu dandeessa. Haataʼu malee yeroo akkas gootu, seenaan caqastu dhugaa taʼuusaafi dhaggeeffattoota tokko tokko kan hin mufachiisne taʼuusaa mirkaneessu, akkasumas yaada ijoo dhiheessaa jirtuu wajjin walitti dhufeenya kan hin qabneefi namootatti gaaffii kan kaasu akka hin taane of eeggannoo godhi. Seenicha yommuu caqastu kaayyoo tokko yaadatti qabachuu akka qabdus hin dagatin. Seenaa haasaakee wajjin walitti dhufeenya hin qabne balʼinaan ibsuudhaan haasaankee miʼaa akka dhabu hin godhin.

Salphaatti Kan Hubatamudhaa? Fakkeenya akkamiittiyyuu yoo fayyadamte, kaayyoo tokko galmaan gaʼuuf kan dhihaate taʼuu qaba. Fakkeenyichi mataduree irratti mariʼachaa jirtanii wajjin walitti dhufeenya akkamii akka qabu yoo ibsuufii baatte, dhaggeeffattoonni ofumasaaniitii wal qabsiisuu dandaʼuu?

Yesus bartoonnisaa “ifa biyya lafaa” akka taʼan erga dubbatee booda, namoonni ibsaatti akkamitti akka fayyadamaniifi ifa biyya lafaa taʼuun itti gaafatamummaa akkamii akka isaanitti fidu gabaabaatti ibseera. (Mat. 5:15, 16) Seenaa waaʼee hoolaa baddee ibsu erga dubbatee boodas, cubbamaan tokko yommuu qalbii geddaratu warri waaqarraa akka gammadan caqaseera. (Luq. 15:7) Seenaa waaʼee nama Samaariyaa ibsu erga dubbatee boodammoo, nama isa dhaggeeffachaa ture gaaffii ifa taʼe gaafachuudhaan, innis akkasuma akka godhu kallattiidhaan gorsa kenneeraaf. (Luq. 10:36, 37) Fakkeenya waaʼee biyyoo garaagaraa, akkasumas inkirdaada qotiisa keessa facaafamee dubbatu kan ibse garuu, namoota gad of deebisuudhaan isa gaafataniif malee namoota hun daaf hin turre. (Mat. 13:1-30, 36-43) Yesus duʼuusaa guyyaa sadii dura fakkeenya namoota iddoo wayinii eeganiifi warra isaanitti ergaman ajjeesan ibsu dubbateera. Fakkeenyi kun ifa waan tureef ibsa dabalataa kennuun isa hin barbaachisne. Kanan kan kaʼes, “Luboonni warri angafoonnii fi warri Fariisotaa . . . akka inni waaʼee isaaniitiif dubbate in baran.” (Mat. 21:33-45) Kanaaf, walitti dhufeenya fakkeenyichi dhimma sanaa wajjin qaburratti ibsa dabalataa kennuufi dhiisuunkee, akkasumas ibsa hammamii kennuu akka qabdu kan murteessu fakkeenya itti fayyadamte, ilaalcha dhaggeeffattoonni qabaniifi kaayyoo itti fakkeenyicha caqastedha.

Fakkeenyatti fayyadamtee barsiisuuf dandeettii qabdu guddifachuun yeroofi carraaqqii kan gaafatu taʼus, buʼaansaa baayʼee kan nama gammachiisudha. Fakkeenyi tokko itti yaadamee kan filatame yoo taʼe, garaafi sammuu dhaggeeffattootaa hawwata. Dhugaa jiru dubbatanii bira darbuu mannaa, fakkeenyatti fayyadamanii ibsuun ergaansaa caalaatti humna akka qabaatu godha.

FAKKEENYI itti fayyadamtu barumsa dhiheessituu wajjin kan walsimu taʼuunsaa baayʼee barbaachisaadha. Haataʼu malee, fakkeenyi tokko buʼaa gaarii kan argamsiisu, haala dhaggeeffattootaa wajjinis kan walsimu yoo taʼedha.

Haalli dhaggeeffattootaa, fakkeenyota haasaakee keessatti itti fayyadamuuf filatturratti jijjiirama fidu kan qabu akkamitti? Gama kanaan Yesus Kiristos maal godha ture? Yesus namoota isa dhaggeeffachuuf walitti qabamanittis taʼe bartootasaatti yommuu dubbatu, fakkeenyota biyya Israaʼel keessatti hin beekamnetti hin fayyadamne. Utuu akkas godheera taʼee, dhaggeeffattoonnisaa ergaasaa hubachuu hin dandaʼan turan. Fakkeenyaaf, Yesus waaʼee jireenya mana mootummaa biyya Gibxii ykn waaʼee barsiifata amantii biyya Hindii hin dubbanne. Kanaa mannaa, fakkeenyota namoonni bakka kamiyyuu jiraatan beekanitti fayyadameera. Waaʼee uffata erbuu, waaʼee daldalaa, waaʼee nama miini gati jabeessi jalaa badeefi nama cidharratti argamee dubbateera. Namoonni haalli garaagaraa yommuu isaan mudatu wanta itti dhagaʼamu waan beekuuf, fakkeenyota kana calaqqisanitti fayyadameera. (Mar. 2:21; Luq. 14:7-11; 15:8, 9; 19:15-23) Lallabni Yesus saba Israaʼelirratti kan xiyyeeffate waan tureef, fakkeenyonni inni itti fayyadames wantoota namoonni arganiifi raawwatanirraa kan fudhataman turan. Kanaan kan kaʼes, waaʼee qonnaa, walitti dhufeenya tikseefi hoolota gidduu jiru, akkasumas qalqalloon daadhii wayinii itti kuusuuf akkamitti akka tajaajilu dubbateera. (Mar. 2:22 NW; Mar. 4:2-9; Yoh. 10:1-5) Yesus seenaawwan dhaggeeffattoonni beekan, jechuunis waaʼee abbaa manaafi haadha manaa warra jalqabaa, waaʼee Bishaan Badiisaa bara Nohi, waaʼee badiisa Sodoomiifi Gomoraa, waaʼee duʼa haadha manaa Loox dabalatee fakkeenyota hedduu caqaseera. (Mat. 10:15; 19:4-6; 24:37-39; Luq. 17:32) Atoo fakkeenyota itti fayyadamtu yommuu filattu, gochaafi aadaa dhaggeeffattootakee tilmaama keessa ni galchitaa?

Nama tokkotti ykn namoota muraasatti dubbachaa jirta yoo taʼehoo? Fakkeenya dhaggeeffattoota kanaaf taʼu filachuuf yaalii godhi. Yesus dubartii Samaariyaa boolla bishaanii Siikaar biratti argeef yommuu dhugaa baʼe, jechoota ‘bishaan jireenyaa, hiika bara 1899’ ‘barabaraan utuu hin dheebotin’ jiraachuu, akkasumas “burqaa bishaanii isa jireenya bara baraatiif burqu” jedhanitti fayyadameera. Fakkeenyonni dubbii dachaa kun hundi, hojii dubartittii wajjin kallattiidhaan walitti dhufeenya qabu turan. (Yoh. 4:7-15) Fakkeenyonni Yesus namoota kiyyoo qurxummii ittiin qaban miicaa turanitti dubbate, hojii qurxummii qabuu wajjin walitti dhufeenya kan qaban turan. (Luq. 5:2-11) Namoonni kun hawaasa hojii qonnaatiin bulu keessatti waan guddataniif, Yesus fakkeenya waaʼee qonnaa ibsutti fayyadamuu dandaʼa ture. Haataʼu malee, yeroo lamaanuu fakkeenya hojiisaanii wajjin walitti dhufeenya qabanitti fayyadamuudhaan yaadasaa caalaatti ifa godheera. Atoo akkas gochuuf ni yaaltaa?

Yesus, ‘hoolota karaa irraa goranii mana Israaʼelii badaniif’ kan ergame siʼa taʼu, Phaawulos garuu, Israaʼelootaaf qofa utuu hin taʼin namoota sabaa Waaqayyoo hin taʼiniifis kan ergame ture. (Mat. 15:24; HoE. 9:15) Haalli kun fakkeenyota Phaawulos itti fayyadamurratti jijjiirama fide qabaa? Eeyyee qaba. Yeroo Kiristiyaanota Qorontosiif barreesse, waaʼee dorgommii, waaʼee mana qulqullummaa waaqolii tolfamoo keessatti nyaata nyaachuu, waaʼee namoota moʼanii duulaa galanii caqasuudhaan, fakkeenyota namoonni saba Waaqayyoo hin taane beekanitti fayyadameera.—1 Qor. 8:1-10; 9:24, 25; 2 Qor. 2:14-16.

Atoo yommuu namoota barsiistu, akkuma Yesusiifi akkuma Phaawulos fakkeenyota itti fayyadamtu of eeggannoodhaan filattaa? Akkaataa guddinaafi akkaataa jireenyaa dhaggeeffattootakee tilmaama keessa galchitaa? Haalli yeroo ammaa, haala jaarraa jalqabaarraa baayʼee adda akka taʼe beekamaadha. Namoonni hedduun haala biyya lafaa ilaalchisee oduu televijiiniidhaan darbu waan hordofaniif, haalawwan biyyoota garaagaraa keessa jiran beeku. Dhaggeeffattoonnikee carraa akkasii qabu taanaan, oduu dhageesse ykn argite akka fakkeenyaatti caqasuunkee dogoggora hin qabu. Taʼus garaan namootaa caalaatti kan tuqamu, waaʼee jireenyasaanii, jechuunis waaʼee manasaanii, waaʼee maatiisaanii, waaʼee hojiisaanii, waaʼee nyaatasaaniifi waaʼee haala qilleensaa naannoosaanii yoo caqastedha.

Dhaggeeffattoonni fakkeenya itti fayyadamte akka hubatan gochuuf ibsa balʼaa kennuun kan si barbaachisu yoo taʼe, fakkeenyicha hin beekan jechuudha. Fakkeenyi akkasii, faayidaan barumsichaa akka dhokatu gochuu dandaʼa. Kunimmoo, dhaggeeffattoonni dhugaa Macaafa Qulqulluu isaan barsiisuu barbaadde utuu hin taʼin, fakkeenyicha qofa akka yaadatan gochuu dandaʼa.

Yesus, fakkeenyota salphaafi jireenya namootaarraa fudhatamanitti malee, fakkeenyota namaa hin galletti hin fayyadamu turre. Wantoota xixinnoo taʼan wantoota gurguddaa taʼan ittiin ibsuuf, wantoota salphaa taʼanimmoo wantoota ulfaataa taʼan ittiin ibsuuf fayyadameera. Yesus, dhugaa Caaffata Qulqullaaʼoo haalawwan jireenyasaanii keessatti isaan mudatanii wajjin walsimsiisuudhaan, namoonni barumsicha akka hubataniifi akka yaadatan godheera. Kun mala gaarii hordofuu qabnu mitii?