¿Hanja bi mu̱di bi nja rä te?

«De geꞌi [Äjuä] ja bi po̱ho̱bu̱ rä te» (Salmo 36:9). ¿Gi kamfri ge hää bi njabu̱? Rꞌa yä jäꞌi enä ge hinto bi hyoki gatꞌho näꞌä ja, ꞌne ge rä te bi zo̱ho̱ bi njase̱. Mu̱ hinto bi hyogägihu̱, nuꞌmu̱ nebu̱ di ꞌmu̱hu̱ua ha rä Xiꞌmhai. Pe rä Biblia udi ge Jeoba go geꞌä bi hyogägihu̱ ꞌne xikägihu̱ te mä raso bi me̱ꞌtsi.a Pädi te mängä rä Biblia ꞌne por hanja o rä ꞌñuu näꞌä udi.

1. ¿Toꞌo bi hyoki rä Xiꞌmhai ꞌne gatꞌho näꞌä di handihu̱?

Rä Biblia enä: «Dende rä mu̱di Äjuä bi hyoki mähetsꞌi ꞌne rä xiꞌmhai» (Génesis 1:1). Kasi gatꞌho yä bämhñä ꞌmu̱i de acuerdo ge nꞌa rä pa, bi mu̱di bi nja rä Xiꞌmhai. ¿Hanja bi ja Äjuä pa bi hyoki? Äjuä bi usa rä tsꞌe̱di—rä espiritu santo—pa  bi hyoki tanto mähetsꞌi ngu rä Xiꞌmhai. Bi hyoki gatꞌho yä planeta, rä Hyadi ꞌne gatꞌho yä tso̱o̱ (Génesis 1:2).

2. ¿Pa te bi hyoki Äjuä rä Xiꞌmhai?

Rä Zi Dada Jeoba «bi hyoki rä Xiꞌmhai pa toꞌo dä mꞌu̱i ꞌne hingä pa dä njabu̱tho» (Isaías 45:18). Jeoba mi ne ge yä jäꞌi xä mꞌu̱i pa nzäntho ha rä Xiꞌmhai (hñeti Isaías 40:28; 42:5). Yä bämhñä xä dini ge hingi ja mä nꞌa rä luga nixi mä nꞌa rä planeta näꞌä xa mähotho ngu rä Xiꞌmhai; nuꞌu̱ xä dini ge ho̱nse̱ ha rä Xiꞌmhai ja rä te.

3. ¿De te di nꞌañꞌohu̱ de yä zuꞌue?

Mꞌe̱fa de bi hyoki rä Xiꞌmhai, rä Zi Dada Jeoba nubye̱ bi japi bi nja rä te. Mꞌe̱tꞌo bi hyoki yä planta ꞌne yä zuꞌue. ꞌNepu̱ Äjuä bi mu̱di «bi hyoki yä jäꞌi ja nguꞌä» (hñeti Génesis 1:27). ¿Por hanja di nꞌañꞌohu̱ de yä zuꞌue? Koꞌmu̱ Äjuä bi hyogägihu̱ nguꞌä, tsa gä udihu̱ ꞌnehe rä mꞌu̱i Äjuä; dä za gä udihu̱ rä mhäte ꞌne gä o̱tꞌehu̱ rä justisia ja nguꞌä. ꞌNehe, yä jäꞌi tsa dä bädi märꞌa yä idioma, tsa dä hyandi ora nꞌa rä kosa mähotho, ꞌne tsa dä johya ora o̱de rä música. Pe hingä ho̱nse̱ꞌä, yä jäꞌi desea dä xo̱kämbeni Äjuä. Pe yä zuꞌue hingi tsa dä me̱fi gatꞌho nuya yä tꞌo̱tꞌe.

HANJA DÄ ZA DÄ MAXꞌÄꞌI RÄ NOYA ÄJUÄ

Ma gä pädihu̱ te mä prueba ja ge Äjuä go geꞌä bi hyoki rä Xiꞌmhai, ꞌne go geꞌä bi uni rä te ja ngu udi ha rä Biblia. ꞌNehe ma gä pädihu̱ te mä hogä mꞌu̱i pe̱ꞌtsi yä jäꞌi ꞌne te utkägihu̱ de Äjuä.

4. Bi mꞌu̱i toꞌo bi hyoki gatꞌho nuꞌu̱ ja yä te

Yä jäꞌi di kopia de näꞌä xä hyoki Äjuä pa njabu̱ hoki yä karro ꞌne yä aparato, ꞌne asta di tꞌeꞌspäbi yä nsu po geꞌä. ¿Pe xi toꞌo go eꞌspäbi rä nsu Äjuä? Yꞌe̱ntsꞌihu̱ rä BIDEO, ꞌnepu̱ thädihu̱ nunä rä ntꞌani:

RÄ BIDEO: Por hanja di kamfri Äjuä (2:43)

• ¿Te xä kopia yä jäꞌi de näꞌä xä hyoki Äjuä?

Gatꞌho nuꞌu̱ yä nguu di handihu̱, bi mꞌu̱i toꞌo bi hyoki. ¿Pe xi toꞌo bi hyoki gatꞌho nuꞌu̱ yä tꞌo̱tꞌe di handihu̱ ja ha rä Xiꞌmhai? Hñetihu̱ Hebreos 3:4, TNM, ꞌnepu̱ thädihu̱ nuya yä ntꞌani:

• De gatꞌho nuꞌu̱ yä planta ja, yä zuꞌue, ꞌne märꞌa yä tꞌo̱tꞌe, ¿ndaꞌä mänꞌa di sorprendeꞌige?

• ¿Gi kamfri ge ja yä mfeni nuꞌu̱ toꞌo kamfri ge rä Xiꞌmhai bi zo̱ho̱ toꞌo bi hyoki? ¿Por hanja?

¿Gi pädi?

Nuꞌi dä za gi tini märꞌa yä bideo ꞌne mä nꞌa tu̱i rä imformäsio de gehnä ha jw.org habu̱ enä: «¿Bi mꞌu̱i toꞌo bi hyoki?» ꞌne «Näꞌä di mbeni rꞌa yä jäꞌi de hanja bi mu̱di rä te».

«Kada nꞌa rä nguu ꞌmu̱i toꞌo bi hyoki, pe Äjuä go geꞌä bi hyoki gatꞌho yä tꞌo̱tꞌe»

5. Hää o rä ꞌñuu näꞌä udi rä Biblia ora mää hanja bi thoki rä Xiꞌmhai ꞌne gatꞌho näꞌä ja

RÄ BIDEO: Nꞌa xe̱ni de rä bideo: ¿Bi mꞌu̱i toꞌo bi hyoki rä Xiꞌmhai? (3:51)

• ¿Udi rä Biblia ge tanto rä Xiꞌmhai ngu gatꞌho näꞌä jaua, bi thoki durante 6 yä pa de gä 24 ora?

• ¿Gi kamfri ge o rä ꞌñuu näꞌä udi rä Biblia ora mää hanja bi thoki rä Xiꞌmhai ꞌne gatꞌho näꞌä ja? ¿Por hanja?

Hñetihu̱ Génesis 1:1, ꞌnepu̱ thädihu̱ nunä rä ntꞌani:

• Kasi gatꞌho yä bämhñä kamfri ge nꞌa rä pa, bi mu̱di bi nja rä Xiꞌmhai. ¿Gi kamfri ge di nthe̱ ko näꞌä ja huadi gä handi ha rä Biblia?

Ndunthi yä jäꞌi kamfri ge nꞌa rä pa Äjuä bi hyoki nꞌa rä kosa näꞌä mi ja rä te, ꞌnepu̱ ko rä tiempo rꞌamätsꞌu̱u̱ bi mpu̱ni ꞌne ja bä eheni yä te tanto yä zuꞌue ngu yä jäꞌi. Hñetihu̱ Génesis 1:21, 25, 27, ꞌnepu̱ thädihu̱ nuya yä ntꞌani:

• ¿Udi rä Biblia ge Äjuä bi hyoki nꞌa rä kosa näꞌä mi ja rä te ꞌnepu̱ bi mpu̱ni rꞌamätsꞌu̱u̱ ꞌne ko rä tiempo bi zo̱ho̱ bi nja yä peskado, märꞌa yä zuꞌue, ꞌnepu̱ yä jäꞌi? ¿O udi rä Biblia ge Äjuä bi hyoki kada nꞌa rä klase yä zuꞌue ꞌne bi hyoki nꞌambu̱ yä jäꞌi?

6. Yä jäꞌi di nꞌañꞌo de gaꞌtho nuꞌu̱ märꞌa yä tꞌo̱tꞌe bi hyoki Äjuä

Yä jäꞌi di nꞌañꞌo de nuꞌu̱ yä zuꞌue bi hyoki Jeoba. Hñetihu̱ Génesis 1:26, ꞌnepu̱ thädihu̱ nunä rä ntꞌani:

• Ora di handihu̱ ge yä jäꞌi tsa dä ꞌñudi rä mhäte ꞌne rä nhuekäte, ¿te dä za gä pädihu̱ de rä mꞌu̱i Äjuä?

NÄꞌÄ DÄ PÄDIHU̱

Rä Zi Dada Jeoba go geꞌä bi hyoki rä Xiꞌmhai, yä planta, yä zuꞌue ꞌne yä jäꞌi.

Pa gä benihu̱

• ¿Te udi rä Biblia de hanja bi thoki rä Xiꞌmhai ꞌne gatꞌho näꞌä ja?

• ¿Mäjuäni ge Äjuä dende ri mu̱di bi hyoki nꞌa rä kosa näꞌä mi ja rä te, ꞌnepu̱ rꞌamätsꞌu̱u̱ bi mpu̱ni pa bi zo̱ho̱ bi nja yä zuꞌue ꞌne yä jäꞌi?, o ¿Äjuä bi hyoki kada nꞌa rä klase yä zuꞌue ꞌne yä jäꞌi?

• ¿Hanja dä za gä mäñhu̱ ge yä jäꞌi di nꞌañꞌo de gatꞌho nuꞌu̱ märꞌa yä kosa bi hyoki Äjuä?

HABU̱ DÄ ZA GI PÄDI MÄ NꞌA TU̱I

Näꞌä dä za gä pädihu̱ ora di handihu̱ hanja xä thoki yä planta, yä zuꞌue ꞌne yä jäꞌi.

«¿Te dä za gä pädihu̱ ora di handihu̱ hanja xä thoki yä zi zuꞌue?» (¡Despertad!, septiembre 2006)

Hyandi hanja nꞌa rä dada esplikabi rä zi bätsi hanja rä Biblia udi ge bi thoki rä Xiꞌmhai ꞌne gatꞌho nuꞌu̱ yä tꞌo̱tꞌe jaua.

Jeoba bi hyoki gatꞌho yä tꞌo̱tꞌe (2:37)

Hyandi mu̱ näꞌä rä teoría de rä evolución di nthe̱ ko näꞌä udi rä Biblia.

«¿Äjuä bi usa rä evolución pa bi zo̱ho̱ bi nja yä planta, yä zuꞌue ꞌne yä jäꞌi?» (Ehe ha jw.org)

Hyandi mu̱ nuꞌu̱ yä fósil xä thini o nuꞌu̱ yä experimento xä ja yä científico, udi ge bi mꞌu̱i toꞌo bi rꞌakägihu̱ rä te, o bi zo̱ho̱ bi njase̱ yä planta, yä zuꞌue ꞌne yä jäꞌi.

¿Hanja bi mu̱di rä te?—Ku̱tꞌa yä ntꞌani ri ꞌñehe gä thädihu̱ (Rä foyeto)