Panumbok ed Prinsipyo na Biblia​—Matalona

“KUNGSHI, kungshi fa tsai!” (Kongratulasyon, komon ta sika so onyaman!) Sayan kaugalian a panangilugay ed Balon Taon na Intsik so mangidadanet ed materyal ya aligwas a sikato so maslak ed sankamundoan. Pian nausar so abilidad na sakey ya onyaman, say edukasyon so nayarin sikato so bidbiren ya angga ed ngalngalin punto na pagmaliw a sakey a puntirya na panagdayew. Diad dakel iran bansa ed bukig, mabetbet a say manunan imano na saray atateng et no panon so pakawalaan na saray anak da na sankaabigan a kindergarten ta pian sikara so nayarin makapanaral ed sankaabigan ya eskuelaan a primarya tan manpatuloy ya anggad kolehyo o unibersidad. Mipadpara, saray dalin ed Sagur dakel so okupadon tuloy diad panangusil ed kayamanan tan diad mainomay a dalan na bilay to.

Panon a saray ontan ya ugali ed panangusil na materyal so nipareng ed saray prinsipyo na Biblia? “Saramay manggegemtan ya onyaman so napelag ed tukso tan patit tan dakel iran kakulangkulangan tan makapasakit a pilalek, ya angipalereg ed totoo diad desyang tan kadederal,” so impasakbay nen apostol Pablo. Intuloy to: “Ta say aro ed kuarta so lamut na amin a nengneng na makapasakit a bengatla, tan diad panaggegemtan ed sayan aro et saray arum so nisuawi ed pananisia tan atalos ira na dakel ya ot-ot.” (1 Timoteo 6:9, 10) Ituturo to so sakey a katuaan a mabetbet a mapatnag sano gawaen na totoo a kalat so materyal a manunan interes da ed bilay, ibabaga na Eclesiastes 5:10: “Say sakey a manangaro ed pilak so agnapesel ed pilak, nisay manangaro ed kayamanan a tekep na munat. Saya met so kaapaan.”

Agaylan mabetbet a nagawa a say asawan laki tan asawan bii a mamapasyan mantrabaho ta pian nagungguna so amin a kaliktan ed bilay, so magmaliw lambengat ya okupadon tuloy ya sikara la so agmakasempet ed abung pian panggayagaan iray kagawaan da! Diad piduma, Pablo sakbay inter to so walad tagey a pasakbay ed si Timoteo, imbaga nen Pablo: “Pian maseguro, sikato so paraan na baleg a gungguna, sayan maridios a debosyon a tekep na dilin inkapnek. Sirin, no walaan na tagano tan kawesen, sikatayo la so mamasarag ed sarayan bengatla.” (1 Timoteo 6:6, 8) Tan say Uliran 28:20 so angiyarum ed sayan kaisipan: “Say sakey a toon matoor so makagungguna na dakel a bendisyon, balet say mangganat ya onggamor na kayamanan so agmansiansian andi-kasalanan.” Agaylan makapasinagem so pakanengneng ed saray makaaro, masankailin totoo a mangisasakripisyo ed atagey a prinsipyo na inkamatua, dignidad, tan ugali diad sagpot dan manlakes na lawas babaleg iran kayamanan!

Diad Loob na Sirkulo na Pamilya

Kaugalian ed limog na arum iran tribu tan totoo so panilalo ed saray anak da​—ilautla ed saray anak dan bibii, a sikara so diad kaunoran et ontaynan ed abung a miasawa​—so mantrabaho tan mangipawit na binulan a kuarta diad panangipatnag da ed obligasyon na anak tan tumangan daray atateng da diad impamabaleg ed sikara. Alimbawa, diad sakey a pamilya na saray Tasi nen Jehova, imbaga na anak-a-bii ed saray atateng to a labay to so onla ed sakey a syudad pian magmaliw a payunir (sigpot-panaon a ministro). Isipen so inkadismaya to sanen imbaga na saray ateng to ed sikato a sikato so labay dan onlan mantrabaho ta pian makapangipawit na kuarta a binulan diad panulong ed sikara! Andi, sikara so aliwan wala ed materyal a pankaukolan. Sirin say prinsipyo na pangasikaso na saray anak ed saray ontatatken, mansasakit, odino mankaukolan ya atateng so ag-onaplika ed sayan kipapasen. (Mateo 15:4-6; 1 Timoteo 5:8) Sikato lambengat so sakey a pamaakaran na kaugalian ed limog na tribu ra a saray anak so nepeg ya ontulong a mantipon na kayamanan a para ed pamilya. Manwarin mabetbet a nakaukolan nisesengeg ed kakulangan na sosyal iran tarya, sayan kaugalian so tutumboken aliwan pian salbaen so galang diad komunidad odino lapud sikara so naalisan ed kasmak a pilalek a “fa tsai.”

Sanen sayan pamaakaran so intongtong na ama ed sakey a Kristianon matatken, sikato so apaseseg a mangimano ed pigaran Kasulatan tan insan sikato so nandesisyon. Diad limog na saray tekston nipabitar ed sikato et say 2 Corinto 12:14 a ditan et imbaga nen Pablo iyan prinsipyo: “Ta saray anak so agnepeg a mantipon a para ed saray atateng da, noagta saray atateng a para ed saray anak da.” Kayari na impangimano ed saya tan diad arum iran prinsipyo na Biblia, ginawa na saray ateng so desisyon da. Agaylan aliketan so anak-a-bii diad impakaabuloyan to​—tan anggan diad arum iran tulong ed materyal​—pian magmaliw a regular payunir!

Panagpauley​—Panon Kalaknab?

Sananey a pasen a saray lokal a kaugalian tan matalonan awawey so mabetbet a misumlangan ed saray prinsipyo na Biblia et diad pamaakaran na panagpauley. Diad arum iran dalin et kaugalian so pankaukolan na sigpot a panagpauley ed ateng tan ed arum iran autoridad ed amin a pamaakaran na bilay. Aliwan nikadkaduma ed ontan iran dalin a saray lalakin manedad na 40 odino onsulok ni so agpanlabay a mamasa ed saray babasaen na sakey a relihyon a miduma ed relihyon na atateng da odino manggawa na anggan anton manunan desisyon ya agni ununan ompanon ed sikara, diad takot na pakapabarong ed atateng. Ingen, diad ontan iran daldalin et magmamaliw a lalon kaslakan so pakaromog ed saray walad kalangweran a totoon manrerebelde ed saray atateng da. Say Biblia a tekep na asimbang a panmoria to ed pamaakaran so ontulong ed sikatayo ya ompaliis ed saratan ya inkalablabas. Say prinsipyo na relatibon panagpauley ed autoridad na too so malinew a nidalatdat ed Gawa 4:19 tan 5:29. Ontan met, imanoen no panon so pamapaseseg nen Pablo ed saray anak ya ontulok ed saray atateng da, tan ingen ipapanengneng to ya aliwan anggapo so limitasyon sanen imbaga to: “Ananak, ontulok kayo ed saray atateng yo a mikasakey ed Katawan, ta saya so matunong: ‘Igalang yo so ama yo tan ina yo’; a sikato so ununan ganggan a tekep na sipan.”​—Efeso 6:1-3.

Sananey a prinsipyo na Biblia a mangapekta ed kalaknab na panagpauley na sakey ed atateng et say panagpauley na asawan bii ed asawa to. “Komon ta saray kaasawaan a bibii so pauleyan ed saray kaasawaan da unong ed Katawan, lapud say asawan laki so ulo na asawa ton bii,” so insulat nen apostol Pablo. Insan satan a prinsipyo so pinalaknab to diad impangipanonot to ed imbaga nen Jehova kayari na impangiyuksoy ed inmunan impanasawa na too: “Nisengeg ed saya et taynanan na sakey a laki so ama to tan ina to tan sikato so miamong ed asawa to, tan say duara so magmaliw a sakey a laman.”​—Efeso 5:22-31.

Anggaman kuan, anto so nipaakar ed kipapasen a wala ed dakel iran daldalin a say anak a laki so mantultuloy a miamong ed atateng to kayari na impangasawa to? Ipapanengneng na Biblia a, diad sakbay-Kristianon panaon, et saray managdayew ed si Jehova so mabetbet a nanggawa ed saya. Diad leksab na ontan iran kipapasen et say ama na sankaabungan so mansiansian patriarkan ulo na pamilya, balet saray asawan bibii so pauleyan ed saray kaasawaan da. Diad arum iran dalin, anggaman kuan, mabetbet a say katulongan-a-bii so ulo na manugang-a-bii. Saya so manggawan lalon mairap ed anak a lakin mangiyaplikan sigpot ed prinsipyo na inkaulo na asawan laki tan para ed asawa ton bii diad pagmaliw a tuan papauleyan ed asawa ton laki. Anggaman kuan, say anak a laki so nakaukolan a manimbang na panagrespeto ed saray atateng to tekep na pankaukolan ed kipapasen ya ulo na dilin sankaabungan to no gawaen to si Jehova a bilang komatlo ed simbolikon ‘tinalo a lubir ya agmagmainomay a napultot.’​—Eclesiastes 4:12.

Diad arum iran dalin say lalon mairap a kipapasen so nagawa sano sakey a laki so mangasawa ed sakey a pamilyan anggapo so mananawir a laki. Say ontumbok a kaso so mangitipo ed pansumpalan na dakel iran ontan a lalaki sano diad saginonor a bilay et naaralan da tan salien dan iyaplika so prinsipyo na Biblia. Sakey a walad kalangweran a lakin Katoliko so angasawa ed sakey a pamilyan Katoliko. Nanlapud gapo, aromog ton sikato so modmoraen na pamilya tan mamaong labat na daiset nen say agsusueldoan a komikimey a nailaloan a mamawala na ananak ta pian say ngaran na pamilya so mantultuloy a mabilay. Unong ya ugali ed ontan ya oksuyan, nakaukolan ton isuko so dilin ngaran, ya abuloyan toray anak ton nipasen a mananawir ed kayarian na pamilya. Sanen naaralan to so prinsipyo na inkaulo ed pamilya tan sinali ton iyaplika, say ebat na asawa ton bii so singa saman so interon pamilya: ‘Anggapo so intarok mo ed sayan pamilya, sirin sika so andian na bengatlan nibaga ed no panon so kagawa na saray bengatla!’

Manwarin aliwan amin a paknaan ed panamaley so ontan lan inkalablabas a singa ed sayan partikular a kaso, sipaparaan a nanengneng a diad pasen a say ontan ya ugali so kaslakan tan panagpauley ed biang na asawan laki so nailaloan, onlesa iray problema diad panangiyaplika ed prinsipyo na Biblia nipaakar ed inkaulo. Magmaliw a sankairapan ed sakey a Kristianon asawan laki so pangagamil na maaron inkaulo to ed dilin pamilya to tan miparan mairap ed asawan bii a pauleyan ed asawa ton laki a tekep na “aralem a respeto,” imbes a diad saray atateng na bii a diad silong na bobong da et nayarin sikara so mantutultuloy a manaayam.​—Efeso 5:33.

Sananey ya ilustrasyon ed no panon a saray prinsipyo na Biblia so nayarin misumlangan ed lokal a kaugalian so manasaglawi ed pamaakaran na atateng, a mangiyuksoy ed panangasawa na saray anak da. Para ed saray Kristianon ananak a walaan na saray agmananisian atateng, saya so mabetbet a mangipresenta na peteg a problema, unong ta liknaen na atateng a sikara so sinmaew no saray anak da so agni angasawa no nasabi so ontan ya edad. Sirin, diad baleg a pananeldet, a pati panagpekpek, so inyaplika diad pamaskar ed saray anak, tan ilautla’d saray anak a bibii, so piasawa. Sano wala so kakisiran na manepeg iran Kristianon kapareha, saray agmananisian atateng so manggawa ed amin a bengatla pian niyuksoy so panangasawa, legan a say Kristiano so mannonot ed prinsipyo na pangasawa “lambengat ed Katawan.”​—1 Corinto 7:39; Deuteronomio 7:3,  4.

Gungguna diad Pananumbok ed Saray Prinsipyo na Biblia

Say matalonan karakpan na prinsipyo na Biblia et say nayarian dan paaligwasen so bilay na siopaman a mankaliktan a mangiyaplika ed saratan, anggaman iner so nayarin pambibilayan to. Sikara so matukoy tan pantitipkelen da so pamilya. Gawaen da so totoon lalon simamatua, gawaen toran magmaong iran kaasawaan a lalaki tan kaamaaan, magmaong iran kaasawaan a bibii tan kainaan, magmaong iran ananak, magmaong iran impleado. Nayarian da met a talonaan iray probleman pinalesa na manggugutgutan iran kaugalian ed lokal tan simbangan to so panangiyaplika ed saramay kaugalian ya aliwan direktan misumlangan ed linawa na Dios a para ed too noagta angangko et gawaen to so pitunosan ed satan a lalon mairap. Panon so pakagawa ed saya?

Ununa, a singa ginawa na saray Kristianos ed Tesalonica, nepeg yon awaten so katuaan a say Biblia so peteg “a salita na Dios.” Kabaliksan na saya so pamidbir a sikato so tuan kakabatan a manlapud sankatageyan a Sengegan. Komadua, nepeg yon pambanikelan ya aralen no anto so ibaga na satan a “salita na Dios” a para ed kagunggunaan yo. Aralen ya ibiig iray prinsipyo tan ganggan na Dios legan a basaen tan aralen yo so Biblia. Insan, bilang komatlon kundang, nepeg yon abuloyan itan a salita a “mankimey ed sikayo.” (1 Tesalonica 2:13) Saya so manasaglawi ed maapit a pililimog ed saray kongregasyon na totoo na Dios natan a wala ed masulok a 200 daldalin tan pulpulo na dayat. Sikatoya so nanggawa ed sankamundoan ya impanaagi na saray Tasi nen Jehova a singa ontan​—sakey ya impanaagi ed katuaan tan aliwan diad ngaran lambengat.

Ununa tan sankamatalonaan, saray totoo nen Jehova so interesado diad pikakasakey ed Dios diad panangiyabuloy ed saray prinsipyo na Biblia a manguley ed bilay da. Tekep na anto ran pansumpalan? Tua tan magnayon a say pikakasakey ed arum et sikara met so mikakasakey ed Dios, tan ontan met a kareenan ed nonot a manustine ed sakey diad panamegley na amin na sarayan kipapasen a wala ed sayan peles a sistema na bengabengatla. (Filipos 4:6, 7) Say ontan a pankakasakey tan maapit a relasyon ed Dios tan diad balang sinansakey so sakey a positibon tulong diad pamaaligwas ed kalidad na bilay natan tan itarya to so sipan ed andi-anggaan a bilay diad matunong a balon sistema na Dios a ditan et amin a bengatla ed kaunoran et nitarok a nagnap a pauleyan ed linawa na Dios.​—1 Timoteo 4:8; 1 Corinto 15:28.

[Saray Litrato ed pahina 7]

Awaten so Biblia a bilang “say salita na Dios”

Pambanikelan ya aralen so walan ibaga na Salita na Dios a para ed kagunggunaan yo

Abuloyan itan a Salita a “mankimey ed sikayo”