Say Disiplina So Mamawala na Mareen a Bunga
“Anggapo so disiplina ya ompatnag ed kaplesan a magayaga, noagta makapaermen; ingen kayari to ed saraman so impasal to et mamawala na mareen a bunga, salanti, inkatunong.”—HEBREOS 12:11.
1. (a) Anto so ibaga na Salita nen Jehova nipaakar ed abilidad na too a mangiwanwan ed kurang na bilay to, ingen anto so ibaga na too? (b) Siopa so apaneknekan a tua, tan siopa so palso?
IBABAGA na Salita nen Jehova ya “agkayarian na totoon manaakar so anggan say pangiwanwan ed saray kurang to.” (Jeremias 10:23) Ibabaga na too a wala ed sikato so panggawa na ontan, tan nanlapud imbetag na rebelyon ed Eden, ginawa to so ontan. Manlapud saman ya anggad natan, diad dakel a totoo et ontan so agawa ed saray agew na Uko-ukom ed Israel: “Say maptek ed saray dilin mata to so naugalian a gawaen na balang sakey.” (Uko-ukom 21:25) Balet saray salita nen Jehova ed Uliran 14:12 so nansumpal a tua: “Wala so dalan a maptek ed arap na sakey a too, balet saray dalan na patey so sampot to ed kayari to.” Diad 6,000 taon, saray totoo so anonton ed dalan a singa maptek ed sikara, tan amin na satan a panaon so angitonton ed bakal, eras, sakit, krimen, tan patey. Say awaran so amaneknek a tua ed saray salita nen Jehova tan saray dalan na too so palso.
2. Anton talindeg so alaen na saray sikolohista na ugaw diad panagbakbak, balet anton bunga so pinawala na inkamamalpalabas da?
2 Nakakaukolan na ag-ayadyarin too so disiplina. Satan so nakakaukolan da manlapud inkaugaw. Ibabaga na Salita na Dios: “Say sakey a mangikibot na panaklay so mangugula ed anak to, balet say sakey a mangaaro ed sikato et saman so mametek ed sikato.” (Uliran 13:24) Dakel iran sikolohista na ugugaw so manusuppiat ed sayan madibinon kakabatan. Pigaran taon so linmabas et intepet na sakey: “Kasin namomoria yon kainaan a kapag patappiken yo so anak yo et ipapanengneng yon gugulaen yo so anak yo?” Ingen say inkamamalpalabas so amawala na ontan lan delap na inkaluko na ugugaw a sakey a huis na korte ed Brooklyn so nankomento: “Isipen kon nakaukolan tayo so siruman a kiew a para ed arum a walad kalangweran. Balet satan so ag-impasen ya uso natan. Natan et nibaga ed sikatayo ya agtayo kakabilen so ugaw; nayarin pakukuriten yo so sakey a matudio.” Balet say inkamamalpalabas so ag-amawala na saray ulop na matudio—noagta lambengat saray mauges a daluyon na saray kriminal a tin-edyer.
3. Nibase ed saray balikas na pigaran autoridad, anton kalareker so magmamaliw a mapatnag?
3 Natan et saray dagem na impanguman so wala ed tagey. Si Burton L. White, autoridad ed ibabaleg na ugaw, so mangibabagan say inkaestrikto yo so agmanggawa ed anak yon “mangaro na daiset nen say no sikayo so malukak. . . . Anggano sikato so patappiken yon maparanay, sikato so naromog yon ompawil ed sikayo.” Idadanet to so manunan nakakaukolan na ugaw a para ed manlippuan “agmakatunongan ya aro.” Inreport nen Dr. Joyce Brothers diad sakey ya impanaral ed saray nilasus ed estrikton disiplinadon komalima tan komanem a gradon anisian saray estrikton totontonen “so balikas na inaateng ya aro.” Inkuan na Journal of Lifetime Living: “Saray sikolohista na ugaw, sanok a sumpad nakakaukolan a pamakan, pamakbak a sumpad agpamakbak, so akaromog ya anggapo so pidumaan a tuloy basta say ugaw so inaro.” Anggan si Dr. Benjamin Spock, autor na Baby and Child Care, so akinabang ed tetel diad kakulangan na inaateng ya inkamapekder tan say nansumpalan ya inkauges. Inkuanto say tetel so nipasakbat ed saray eksperto, “saray sikiatrista na ugaw, sikologo, managbangat, managkimey ed sosyal tan pediatriko a singa siak.”
Say Panaklay na Disiplina
4. Ed anto a say panaklay na disiplina so sakey a simbolo, tan anto so impanengneng na manepeg a panangusar ed satan a miduma ed inkamamalpalabas?
4 Say “panaklay” a singa nausar ed tagey so agnakaukolan a kabaliksan to so panagbakbak; irerepresenta to so paraan na panametek, antokaman a porman nayarin panggawa. Ibabaga na The New International Version ed sayan bersikulo: “panaklay. Nayarin sakey a pigura na panagsalita a para ed disiplina ed anggan nengneng.” Say panaklay so sakey a simbolo na totontonen odino autoridad—diad sayan kipapasen et say inaateng a pakauley. Say sakey ya ateng so agmakaawat na pisasalamat ed saginonor diad inkamamalpalabas to tan paneral to: “No iwien na sakey so aripen [odino ugaw] na sananey a manlapud inkatobonbalo, diad saginonor a bilay to et sikato ni ingen so magmaliw a malamang.” (Uliran 29:21) Say pangisuko ed inaateng a pakauley ed panamegley na inkamamalpalabas so mangitarok na baing tan agmangipapanengneng na aro noagta panamaulian; say pangusar ed panaklay na disiplina a sipapangasi balet mapekder so mangisindag na aro. “Say panaklay tan panamaat so mangiter na kakabatan; balet say ugaw a napaulian so mangibabaing ed ina to.”—Uliran 29:15.
5. (a) Anto so ibaga na sakey a komentaryo ed Uliran 13:24, tan diad anton arum a teksto na Biblia so mipakna? (b) Siopa ra so didisiplinaan nen Jesus tan si Jehova?
5 Tutukoyen to so Uliran 13:24, say Keil-Delitzsch Commentary of the Old Testament so angipaliwawa: “Say sakey ya ama a tuan pirawat to so maong ed anak to so mamemben ed sikato diad silong na estrikton disiplina, ya iter ed sikato legan a sikato ni so makayarin naimpluensyaan na maptek a panangiwanwan, tan ag-abuloyan so lingon onlamut ed sikato; noagta saman so mapaulian ed anak to sano nepeg a sikato so pegetan, so onkiwas a singano peteg a pirawat to so kadederal to.” Ikuan na Moffatt’s New Translation of the Bible ed Uliran 19:18: “Lewet mo so anak mo, legan a wala ni so ilalo ed sikato, tan agmo papaulian ya ombatik ed kadederal.” Mapangasi balet mapekder ed disiplina a manlapud masasakbay ya inkaugaw so mangisindag na inaateng ya aro. Imbaga nen Jesus: “Amin na saraman so inarok so baaten ko tan peteken ko.” No nipaakar ed si Jehova, “say aroen nen Jehova so peteken to.”—Apocalipsis 3:19; Hebreos 12:6.
6. Anton porma so mabetbet ya alaen na disiplina, tan antoran ehemplo so manuporta ed ebat yo?
6 Say disiplina so no maminsan et nayarin lalanoren to so panagbakbak, balet mabetbet ya andi. Ag-ibabaga na Uliran 8:33, “liknaen” so disiplina balet, “ontalineng ed disiplina tan magmaliw a makabat.” Dakel a danay a say disiplina so onsabi ed porma na salita, aliwan diad panaglewet: “Saray panamaat na panametek so dalan na bilay.” “Bembenan so panametek; aglulukposan. Bantayan, lapud satan so bilay mo.” (Uliran 4:13; 6:23) Sanen kinaukolan nen Job ya aripen nen Jehova so kadisiplinaan, saman so ginawa diad panamegley na saray manamaat a salita, ununa ed panamegley nen Elihu tan insan diad panamegley nen Jehova a mismo. (Job, kapitulo 32-41) Inawat nen Job so panamaat tan imbaga to ed si Jehova: “Siak so mansibkel, tan siak so magbabawi ed dabok tan dapol.”—Job 42:6.
7. Anto so kabaliksan na Griegon salitan nipatalos a “disiplina,” panon a nipaakseb, tan anto so nagawaan to?
7 Say pai·deiʹa so Griegon salitan nipatalos a “disiplina.” Diad nanduruman porma to et kabaliksan to so pangipasal, pangibangat, “pambilin a tekep na kaumildian.” (2 Timoteo 2:25) Tutukoyen to a nagkalalo so panagpasal diad kondukta nen say igagamor na pikakabat. Sayan panagdisiplina so nepeg “a tekep na amin ya andukey-a-panangitepel tan dunong na panagbangat.” (2 Timoteo 4:2) Nialimbawan maong ed simbawa ed kaamaan: “Tan sikayo, kaamaan, agyo pasasanoken iray anak yo, noagta sikara so itultuloy yon pabalegen ed disiplina tan manametek-kanonotan nen Jehova.” (Efeso 6:4) Mapangasi balet mapekder, say disiplina so mametek ed tobonbalo diad dalan na panagnonot nen Jehova.
Say Lapuwan na Disiplina
8. Manlapud anton lapuwan tan diad antoran dalan a nayarian tayon disiplinaan so inkasikatayo?
8 Saray prinsipyon asaglawi diad panagdisiplina ed ananak so onaplika met ed saray matatken. Say Biblia so lapowan na impormasyon nipaakar ed nepeg tan agtayo nepeg a pagmaliwan. Legan a basaen tayo, nayarian tayon suboken so inkasikatayo tan iyaplika so panametek ed no iner so pankaukolan. (2 Corinto 13:5) Legan a momorekdeken tayoray bilin nen Jehova, saray liknaan na impankasalanan so nayarin nipaliis ed sikatayo, ya ontulong a mangibiig ed saray nakakaukolan a pananguman ed sikatayo. Saya so agawaan to ed salmista: “Benditoen ko si Jehova, ya angiter ed siak na simbawa. Peteg, kaleganan na saray labi et saray batok ko [“saray sankaaraleman ya emosyon ko”] so ametek ed siak.” (Salmo 16:7) Nayarin disiplinaan tayo so inkasikatayo a singa ginawa nen Pablo: “Leweten ko so laman ko tan itonton ko a bilang sakey ya aripen, pian, kayari na impangipulong ko ed arum, siak a dili so agmagmaliw ya agnaabobonan.”—1 Corinto 9:27.
9. Antoran arum a paraan so wala diad makagunggunan panagdisiplina?
9 Nayarin onsabi so disiplina a manlapud sananey. Nayarin onsabi a singa limgis, kulirep, salita, andawes, insangin panamaat. Inikdan nen Jesus si Pedro na sakey a limgis ya angipanonot ed sikato na pasakbay ed graben kasalanan to, tan sikato so pinmaway tan nannangis na ampaipait. (Lucas 22:61, 62) Diad sananey a panaon et sikato so sakey a panamaat ed apatiran salita ya amaermen ed si Pedro: “Paliis ka, Satanas!” (Mateo 16:23) Diad panagbasa ed saray palapagan na Watch Tower, iyaatendi ed saray miting, pitongtong ed arum, pansungdo ed saray mairap ya eksperiensia—amin na saratan ya aktibidades so nayarin mangimurikat ed saray mata tayo ed pasen a nakaukolan tayo so pananguman. Say lawas-importantin sengegan tan giya a para ed panagdisiplina, anggaman kuan, et say Salita na Dios a mismo.—Salmo 119:105.
10. Diad anton kablian iray uliran nen Solomon a para ed panagdisiplina, ingen anton kurang so ipilit na arum a tumboken?
10 Saray uliran nen Solomon so niiter ed totoo diad amin ya edad, pian sikara “so makaamta ed kakabatan tan disiplina, pian natebek daray balikas na pakatalos, pian naawat da so disiplina a mangiter na pakatebek, inkatunong tan panangukom tan kaptekan, pian mangiter ed saray makulangkulang na kakabatan, diad sakey a lakin walad kalangweran na pikakabat tan pakayari na panagnonot.” Balet anganko ta say sakey a too “so agmangabuloy ed sikaton mametek diad panamegley na saray salita lambengat, lapud natalosan to balet sikato so agmangiimano.” (Uliran 1:2-4; 29:19) Arum iran andian na eksperiensia so mangipilit diad pakaaral ed “eskuelaan na kapairap” ed bilay, a singa samay anak a managdarak sakbay a “sikato so sinmabi ed pakatalos to.”—Lucas 15:11-17.
11. (a) Panoy inkadisiplina na kongregasyon ed Corinto tan si Jonas? (b) Antoran panagdisiplinan dusa so sinmabi ed si David diad pikakalugoran to tan diad saray getma ton panakob? (c) Antoran salita na Salmos 51 ya insulat nen David so mangipanengneng ed kaaralem na panagbabawi?
11 Nankomento ed sakey a sulat ya akaunan insulat to ed Kristianon kongregasyon ed Corinto, imbaga nen Pablo: “Sikayo so apaermen diad pagbabawi; ta sikayo so apaermen diad maridios a dalan, . . . [tan nansumpal ed] inkapetek na lingo.” (2 Corinto 7:9-11) Adisiplinaan si Jonas ed panamegley na sakey a bagyo ed dayat tan diad baleg a sira. (Jonas 1:2, 3, 12, 17; 2:10; 3:1-4) Say pikakalugoran nen David tan say getma ton panakob so angitarok na disiplinan dusa ed sikato, a singa nipanengneng ed 2 Samuel 12:9-14. Say panagbabawi to so makatenyeg a nibalikas ed sarayan salita a manlapud koma-51 a Salmo: ‘Urasan moak a manlapud kasulitan ko, linisan moak a manlapud kasalanan ko. Say kasalanan ko so wala ed arap ko a naynay. Punas mo so amin a kasulitan ko, mamalesa ka ed siak na sakey a puson dalisay, ikargam ed dalem ko so sakey a balon espiritu. Agmoak ibabantak a manlapud arap na lupam. Sakey a puson maermen tan agonigon, O Dios, agmo modmoraen.’—Bersikulo 2, 3, 9-11, 17.
12. Antoran lalon maples a sukat so nakaukolan na arum, tan anto so anggaan na saraman so mangipulisay ed naulit-ulit a panamaat?
12 Diad arum a totoo et nayarin nakaukolan so lalon mabiskeg a paraan, a singa ipapanengneng na Uliran 26:3: “Say lewet so nipaakar ed kabayo, say pakalat so nipaakar ed asno, tan say panaklay so nipaakar ed beneg na maatiw a totoo.” No maminsan et inabuloyan nen Jehova so nasyon ton Israel a talonaan na saray gonigon ya intarok da ed inkasikaran dili: “Sikara so kinmiwas a situtunganga a sumpad saray balikas na Dios; tan say simbawa na Sankatagyan so minudmora ra. Sirin diad gulo et intuloy ton tinalonaan so puso ra; sikara so agapol, tan anggapo so tinmulong. Tan sikara so ginmapon tinmawag ed si Jehova ya onkerew na tulong ed kairapan da; manlapud kairapan et sikara so inliktar to.” (Salmo 107:11-13) Arum iran makulangkulang, anggaman kuan, so nampaawet ed inkasikara diad labas na agpakadampot na anggan anton nengneng na makatambal a disiplina: “Say sakey a toon naulit-ulit a nabaat balet ta paaweten to so tenger to so biglan naputer, tan agla natambal.”—Uliran 29:1.
Panangiter tan Panangawat na Panamaat
13. Anto so nepeg a paliisan tayo diad panangiter na panamaat, tan panon so nepeg a kiiter na satan?
13 Antokaman a porma a nayarin alaen na disiplina, sikato so agbalot iter ed sanok. Diad tua, imbes a makatulong, “say sanok so mamalesa na pankukulkol.” Sikatayo met so asimbawa: “Saman so matantan ya onsanok so daakan ed pakatebek, balet say sakey ya agmakankaanos so mangitatandoro ed kakulangkulangan.” Nagkalalo ni, “say pakatebek na sakey a too so peteg a mamakepa na sanok, tan kalimgasan ed biang to so pamalabas na impakalukso.” (Uliran 29:22; 14:29; 19:11) Sano nakaukolan, say disiplina so agbalot nepeg ya alablabas. Satan so iter ed manepeg a panaon tan diad manepeg a sukat—aliwan masakbay a tuloy, aliwan atrasadon tuloy, aliwan daiset a tuloy, aliwan dakel a tuloy.
14. Anton arum a totontonen so niiter a para ed saraman so mangiter na panamaat?
14 Niraya so arum a totontonen a para ed saraman so mangiiter na panamaat: “Ag-alablabas a balawen so sakey a matatken. Diad kasuniyan, sikato so ipasen a singa sakey ya ama, saray walad kalangweran a lalaki a singa agagi, saray matatken a bibii a singa kainaan, saray walad kalangweran a bibii a singa agagi ed amin a kasimpitan.” (1 Timoteo 5:1, 2) Kasin sikayo so mangasi, aliwan mamasakit? “Agagi, anggamano say sakey a too so nalingo ed kundang to sakbay a sikato so sikakabat ed satan, sikayo a walaan na saray kanepegan ed espiritu so manalin mangiyarunsa ed ontan a too diad espiritu na kaumildian, a singa balang sakey ed sikayo so onnengneng ed inkasika, ta pian ompan sika met so natukso.” (Galacia 6:1) Kasin sikatayo so manimbawa ed kaumildian, naynay a sikakabat ed saray dilin kakabusan tayo? “Naynay a tratoen so arum a singa labay yon pantrato ra ed sikayo.” (Mateo 7:12, The New English Bible) Kasin ipapasen mo so inkasika ed pasen na sananey, ya ipanengneng so empatya?
15. Anto so nakaukolan na panangawat ed panamaat, tan anton kaaruman a konseho so niiter ed saraman so nababaat?
15 Say pangawat na panamaat so mankaukolan na kaumildian. Kasin ompatnag a makapasanok, aliwan asimbang, aliwan maptek? Aleg a mangganat. Satan so isipen. Agmagmaliw a negatibo. Manmorekdek ed satan a positibo. No amin so ag-ompatnag a makana, kasin kabiangan na satan? Lukasan mo so isip mo pian mangawat; simbang mo a tekep na getma. Kasin sika so alablabas a masenti, maganon nasakitan? Nayarin nakaukolan so panaon diad pakausisa ed sakey a positibon liwawa, kayari na ikepa na anggan anton kasakitan odino kaopendi ed gapo. Sirin manalagar. Pandeen mo so dilam. Siuulimek a simbangen so nibaga. Kasin posibli a sika so sumpa ed samay sakey a mangiiter na simbawa, tan satan so impulisay mo ed satan a letnegan? Anggaman kuan, satan so nengnengen a makabaliksan a tuloy tan ag-ipulisay.
16. (a) Antoran kasulatan tan misiglaotan a tepet so nepeg ya imanoen tayo sano mangaawat na simbawa? (b) Anton liknaan ya imbalikas na salmista so nayarin aligen tayo?
16 Niraya so arum a kasulatan ya umamengen sano sikayo so nabaat: “Siopaman a mamukpok ed saray balikas to so mangayarian na pikakabat, tan say sakey a too na pakatebek so ambetel ed espiritu.” (Uliran 17:27) Kasin sika so ontalineng tan mansiansian ambetel? “Say dalan na maatiw so maptek ed saray dilin mata to, balet say ontalineng ed simbawa so makabat.” (Uliran 12:15) Kasin tampol a desidien mon sika so susto, odino sika so ontalineng a mangawat? “Masiglat ya ondengel, matantan a mansalita, matantan ya onsanok.” (Santiago 1:19) Kasin sarayan salita so tumboken yo sano nasimbawa? “Agka manggaganat ed espiritum ya onsanok, ta say sanok so onteen ed akualan na saray makulangkulang.” (Eclesiastes 7:9) Kasin sika so tampol ya onsanok? Agaylan maaro no nalikna tayo so singa alikna na salmista: “No say matunong so mangabil ed siak, satan so maaron-panangasi; tan no sikato so mamaat ed siak, satan so larak ed ulo, ya aglabay ya ipulisay na ulok.”—Salmo 141:5.
Sungdoan So Disiplina tan Anien So Mareen a Bunga
17. Akin a say disiplina so aliwan naynay a mainomay ya akuen, ingen panon a say pannonot ed Hebreos 12:7, 11 so ontulong ed sikatayon mangisungdo ed satan?
17 Say disiplina so aliwan naynay a mainomay ya akuen. Nayarin lalanoren to so arum a kapabaingan tan mangitarok na arum a panameget. Nayari ni ingen ya ikdan to ka na kaermenan. Balet amin na saya so sungdoan. Satan so onlabas; gayaga so onsublay ed kayari to. Nonoten: “Sikato so diad disiplina a susungdoan yo. Say Dios so midedeneng ed sikayo a singa diad saray anak. Ta siopan anak so agdisiplinaan na ama to? Tua, anggapo so disiplinan ompatnag ed kaplesan a makapaliket, noagta makapaermen; ingen kayari to ed saraman so impasal to et mamawala na mareen a bunga, salanti, inkatunong.”—Hebreos 12:7, 11.
18, 19. Anton mabiskeg iran liknaan so imbalikas nen Jeremias tan say salmista ya angigeter na manepeg a kurang ed sikatayo sano sasagmaken tayo so disiplina?
18 Sirin no say disiplina so makapaermen tan mairap a sungdoan, alagden so mareen a bunga ya onsabi ed kayari to. Manalagar ed si Jehova, a singa ginawa nen Jeremias: “Andi-saew a say kamarerwam so makanonot tan manpaabeba ed siak. Saya so ipawil ko ed pusok. Sikato no akin ya ipanengneng ko so manalagar ya awawey.” (Tagleey 3:20, 21) Nonoten so imbaga na salmista a wala ed gonigon: “Akin a pakaskasi ka, O kamarerwak, tan akin a sika so agmakareen ed loob ko? Manalagar ed Dios, lapud sikato ni so idayew ko a bilang say baleg a kilalaban na inkatook.”—Salmo 42:5, 11; 43:5.
19 Sirin sano nadisiplinaan, komon ta balang sakey ed sikatayo so manalagar ed Dios. Kayari na kipasal tayo ed satan, anien tayo so mareen a bunga, salanti, inkatunong.
Kasin Nanonotan Yo?
◻ Anto so kablian na panangusar ed panaklay na disiplina?
◻ Anto so manunan lapuwan na disiplina? Antoray arum a lapuwan na disiplina?
◻ Niarum ed saray salita na panamaat, antoran mabibiskeg a sukat so nayarin nakaukolan?
◻ Anto so arum a totontonen diad panangiter na panamaat?
◻ Anton simbawa so ontulong ed sikatayon mangawat na panamaat?
[Litrato ed pahina 15]
Kasin sika so sikakabat ya “ontalineng ed disiplina”?
[Litrato ed pahina 16]
Saray prinsipyon asaglawi diad panagdisiplina ed saray anak so onaplika met ed saray matatken