Say Betang na Atagtagey a Pakauley

“Ta sikato so ministro na Dios ed sika parad kaabigan mo. Bangbalet no sika so manggagawa na mauges, ontakot ka.”​—ROMA 13:4.

1, 2. Panon a dakel ed Kakristianoan a nagmaliw ya akibiang ed rebolusyonaryo iran aktibidades?

ED APALABAS a duaran taon sakey a pantitipon na saray obispo ed London so anagyat na sanok ed editoryal na New York Post. Say pantitipon so say Komperensya na Lambeth, ya inatendian na masulok nen 500 iran obispo na Anglikon pankakasakey. Say pasnok so alagyat na sakey a resolusyon a pinawala na komperensya ya ibabalikas so pakatalos parad totoo “a, kayarin ginawan amin a bengatla, et pinili so dalan na ayuraan a pipopoligesgesan bilang say mogmong dalan ed hustisya.”

² Say Post inkuan to a saya, ed epekto, so sakey a pangabobon na terorismo. Anggaman ontan, saray obispo so manutumbok lambengat ed sakey ya onaaligwas a kurang. Say awawey da so mipadpara a manlapud say Katolikon pari ed Gana ya angirekomenda na guerilan bakal bilang say sankaganatan, sankaseguroan, sankamaalwar a dalan na pangibulos ed Aprika; odino ed say Aprikanon Metodistan obispo ya angisipan a manumpal ed “say bakal ed pangibulos ed sakey ya ampait a dalan”; odino ed dakel iran misionero na Kakristianoan ya akibakal ed saray rebelde a sumpad niletneg iran gobierno ed Asya tan Abalaten ya America.

Agda ‘Sumlangen so Pakauley’ Iray Tuan Kristianos

3, 4. (a) Anto iran prinsipyos so nasusumlang na inkuan iran Kristianos? (b) Anto so adiskobre na sakey ya indibidual nipaakar ed saray Tasi nen Jehova?

³ Diad inmunan siglo, inkuan nen Jesus ed saray patumbok to: “Sikaray agkabiangan na mundo, unong ya aggak kabiangan na mundo.” (Juan 17:14) Siopaman ya inkuan a Kristiano a mangiyalibansa ed rebolusyon so alabas a kabiangan na mundo. Sikato so agpatumbok nen Jesus; nisay sikato so “papauleyan ed saray atagtagey a pakauley.” (Roma 13:1) Magmaong no sikato so ontulok ed pasakbay na apostol a si Pablo a “saman so onsumlang ed pakauley so tinmalindeg a sumpad areglo na Dios; saraman so tinmalindeg a sumpad satan so makawat na panhusga ed inkasikara.”​—Roma 13:2.

⁴ Misonian ed dakel a Kakristianoan, agmidedeneng iray Tasi nen Jehova a tekep na ayuraan a karawalan. Sakey a laki ed Europa so akadiskobre ed saya. Insulat to: “Diad impakanengneng ed no antoy resulta na relihyon tan politiko, angidedika ak ed paneral na niletneg a sosyal a totontonen. Akiulop ak ed sakey a grupo na managterorismo tan akawat na pangipasal ed panamenben na amin a nengneng na ayura; akibiang ak ed dakel ya armadon panagtakew. Say bilay ko so maparanay a peligro. Diad ilalabas na panaon, nagmaliw a mapatnag a sikamiy mibabakal na natatalon pibabakal. Siak so dismayado, dinaeg na kompleton andian na ilalon kabibilay. Insan sakey a Tasi so tinmoktok ed puerta mi. Imbaga to ed siak so nipaakar ed Panarian na Dios. Ipipilit a saya so sakey ya abala na panaon ko, insuherik a say asawak a bii et ontalineng. Ginawa to, tan sakey a panagaral na Biblia ed abung so ginmapo. Kaunuran, akikasakey ak ya onatendin manaral. Onsaew iray salita a mangibalikas na inawa ya aliknak ed pakatalos ed mangimamanehon puersan mamipilit ed katooan ya onarap ed mauges. Say makapakelaw a nisipan a Panarian so walan niiter ed siak bilang sakey ya ilalo tan sakey a gagala ed bilay.”

5. Akin a saray Kristianos et mansiansian mareen a tuloy a pauleyan ed atagtagey a pakauley, tan anggad kapigan iyan kipapasen?

⁵ Saray Kristianos so ambahadores odino ibabaki na Dios tan si Kristo. (Isaias 61:1, 2; 2 Corinto 5:20; Efeso 6:19, 20) Unong ya ontan, sikaray nansiansian neutral ed saray pankokolkolan na sayan mundo. Anggaman pigara iran sisteman politiko et inmapireng a magmaliw ya ekonomikon tuloy a nagkalalon matalona nen saray arum, tan pigaray mangiyabuloy na nagkalalon kawayangan nen saray arum, saray Kristianos so agmangiyalibansa odino mamayubo ed sakey a sisteman atagey nen sananey. Kabat dan amin a sistema so ag-ayadyari. Satan so “areglo na Dios” a saraya so mantultuloy a wala ya anggad isabiy Panarian to. (Daniel 2:44) Sirin, saray Kristianos so mansiansian mareen a tuloy a pauleyan ed atagtagey a pakauley legan ya iyabawag da so ando lan andon kabunigasan na arum diad panagpulong na maong a balita na Panarian.​—Mateo 24:14; 1 Pedro 3:11, 12.

Itutulok ed Ganggan

6. Akin a dakel iran atooan a ganggan so maabig anggamano “say interon mundo et mandukdukol ed pakayari na mauges a sakey”?

⁶ Saray nasyonal a gobierno so angisulat na saray ganggan, tan karaklan na sarayan ganggan et maabig. Kasin manorpresa iya ed sikatayo, diad panmoria ed katuaan a “say interon mundo et mandukdukol ed pakayari na mauges a sakey”? (1 Juan 5:19) Andi. Inter nen Jehova ed orihinal ya ateng tayo, si Adan, so sakey a konsiensia, tan sayan akindalem a sentido na maong tan mauges so niretrato ed dakel iran dalan na atooan iran ganggan. (Roma 2:13-16) Si Hammurabi, sakey a daan a Babilonian manangiter-ganggan, et nangyan na manunaan a salita a singa onggendan: “Diad satan a panaon [sikara] so angibaki ed siak a mangiyalibansa na bakal ed totoo, siak, Hammurabi, say debotado, matakot-ed-dios a prinsipe, a mamatalonay hustisya ed dalin, pian deralen so marelmeng tan mauges, pian say mabiskeg et agmamasakit ed maletey.”

7. No siopaman so manumlang ed ganggan, siopa so makanepegan a manusa ed sikato, tan akin?

⁷ Kaslakan iran gobierno so mangibagan say gagala na saray ganggan da so pareho: pian iyalibansa so pankaabigan na saray mibabaley tan maabig ya uksoy na sosyodad. Sirin, sikaray manusa ed saray sumlang ed saray sosyal iran aktion, a singa panagpatey tan panagtakew, tan nanggawaray totontonen, a singa limitasyon na peles tan saray ganggan ed panagparada. Siopaman a manggagalan onsumlang ed saray ganggan so tinmalindeg a sumpad pakauley tan “mangawat na panhusga ed inkasikara.” Panangukom a manlapud siopa? Agnakakaukolan a manlapud Dios. Say Griegon salita dia so nipatalos a pangukom so mitukoyan ed saray sibil a pamaakaran imbes nen saray pangukom nen Jehova. (Ipareng so 1 Corinto 6:7.) No siopaman et onkiwas a sumpa ed ganggan, say atagtagey a pakauley so walaan na kanepegan a manusa ed sikato.

8. Panon so ikiwas na kongregasyon no sakey a membro so nanggawa na seryoson krimen?

⁸ Walaan na maabig a reputasyon iray Tasi nen Jehova ta agdasusumlangen iray atooan a pakauley. No satan so nagawa a say sakey ya indibidual ed kongregasyon et onsumlang ed ganggan, ag-ontulong so kongregasyon ed sikaton onarawi ed legal a dusa. No siopaman so mantakew, mamatey, manmudmura, mansaol ed buis to, manpasoot, mankasalanan, pangusar na ilegal a druga, odino anggan dinan ya arum a dalan ya onsumlang ed legal a pakauley, sikatoy onarap ed mairap a disiplina a manlapud kongregasyon​—tan agto liknaen ya apasegsegang sano sikato so dinusa na sekular a pakauley.​—1 Corinto 5:12, 13; 1 Pedro 2:13-17, 20.

Sakey a Bengatlan Takotan

9. Anto so kurso lamet a gawaen a manepenepeg na saray Kristianos no nasigensigen na andian-a-ganggan iran elemento?

⁹ Intuloy nen Pablo so diskusyon to ed atagtagey a pakauley, a sasalitaen: “Ta saramay manuley so sakey a bengatlan takotan, aliwan ed maabig a kimey, balet ed mauges. Kasin sikayo, sirin, so malabay ya ag-ontakot ed pakauley? Manpatuloy a gawaen so maabig, tan nawalaan kayo na galang a manlapud satan.” (Roma 13:3) Aliwan matoor iran Kristianos so ontakot ed dusa a manlapud pakauley noagta saray managgaway mauges, saramay manggagawa ‘na mauges a gawa,’ saray kriminal a kurang. Sano nasigensigen na andian a ganggan iran elemento, saray Tasi nen Jehova so manepenepeg a mangawat a manlapud pakauley na pulis odino proteksyon na militar.​—Gawa 23:12-22.

10. Panon a walan ‘akawat na galang’ iray Tasi nen Jehova a manlapud pakauley?

¹⁰ Diad saray Kristianos a mansiasiansia ed ganggan na atagtagey a pakauley, inkuan nen Pablo: “Nawalaan kayo na galang a manlapud satan.” Singa sakey ya alimbawa na saya, konsideraen so pigaran sulat a nawat na saray Tasi nen Jehova ed Brazil kayari na distrito iran kumbension da. Nanlapud chancellor na panaggalaw a departamento na munisipyo: “Say sankatagyan a dayew so makanepegan lapud mareen a tuloy a kondukta yo. Satan so makapaseseg ed nagonigon a mundo natan a naamtaan a dakel nin siansia so manisia tan mandayew ed Dios.” Nanlapud direktor na estadyum na munisipyo: “Angaman ed babaleg a tuloy a bilang na inmatendi, anggapoy agawan nikurit a manutak ed ebento, misalamat ed andian-a-lingon organisasyon.” Nalapud opisyal na mayor: “Labay min alaen iyan pankanawnawa a miambegya ed sikayo ed inkauksyoy yo tan makapakelaw, bulos-linawan disiplina, tan panpilalekan mi kayon matalona ed arapen iran ebento.”

11. Akin a say panagpulong na maong a balita so agnibagan sakey a mauges a kimey?

¹¹ Say terminon “maabig a gawa” so manutukoy ed saray kiwas na katutulok ed saray ganggan na atagtagey a pakauley. Niarum ni, say panagpulong a kimey tayo, a niganggan na Dios, aliwan too, so aliwan mauges a kimey​—sakey a punton bibidbiren na politikal iran pakauley. Satan so lapag a serbisyon mamaatagey na kalibre ed moral na saramay onebat. Sirin, ilaloan tayo a satan ya atagtagey a pakauley so manalimbeng ed kanepegan tayo a manpulong ed arum. Inmapelo si Pablo ed saray pakauley pian mangiletneg na legal a tuloy a panagpulong na maong a balita. (Gawa 16:35-40; 25:8-12; Filipos 1:7) Agnambayag, saray Tasi nen Jehova so walaan na mipadparan pananap tan angala na legal a panamidbir ed kimey da ed Abalaten ya Aleman, Hungaraya, Polandia, Romania, Benin, tan Myanmar (Burma).

“Satan So Ministro na Dios”

12-14. Panon a say atagtagey a pakauley so kinmiwas a bilang ministros na Dios (a) ed panaon na Biblia? (b) ed modernon panaon?

¹² No nipaakar ed sekular a pakauley, intuloy ya imbaga nen Pablo: “Satan so ministro na Dios ed sikayo parad pankaabigan yo. Balet no sikayoy manggawa na mauges, ontakot: ta aliwan andian na gagala itan a manawit na kampilan; ta satan so ministro na Dios, sakey a manangibales a balikas na sanok ed samay sakey a manaagamil na mauges.”​—Roma 13:4.

¹³ Saray nasyonal a pakauley no maminsan et nanserbin ministro na Dios ed espisipiko iran dalan. Agawaan nen Siro sanen imbaki toray Judios ya ompawil a manlapud Babilonia tan ipalagey lamet so abung na Dios. (Esdras 1:1-4; Isaias 44:28) Si Artaxerxes so ministro na Dios sanen imbaki to si Esdras a tekep na kontribusyon parad pangipaalagey lamet na saman ya abung tan ed saginonor sanen sikatoy angiganggan ed si Nehemias ya ipalagey lamet iray pader na Jerusalem. (Esdras 7:11-26; 8:25-30; Nehemias 2:1-8) Say Romanon atagtagey a pakauley so nanserbi sanen inliktar si Pablo a manlapud ulop ed Jerusalem, a sikatoy sinalimbengan ed alener a bapor, tan sikatoy inaregloan a nawalaan na dilin abung to ed Roma.​—Gawa 21:31, 32; 28:7-10, 30, 31.

¹⁴ Mipadpara, saray sekular a pakauley so nanserbi bilang ministro na Dios ed modernon panaon. Nen 1959, alimbawa, say Korte Supremo ed Canada so nandeside a sakey ed saray Tasi nen Jehova a naakusa ed Quebec a mangipapalapag na sedisyon tan tilan dalem so andian na kasalanan​—sirin akontra so aliwan opinyon na datin premiyer na Quebec, a si Maurice Duplessis.

15. Diad anton kaslakan a dalan ya onkiwas iray pakauley a bilang ministro na Dios, tan anton kanepegan so iter na saya ed sikara?

¹⁵ Niarum, ed kaslakan a dalan, saray nasyonal a gobierno so nanserbi bilang ministro na Dios diad pangipreserba ed uksoy na lapag ya anggad alaen na Panarian na Dios so responsabilidad to. Unong ed si Pablo, diad sayan kasampotan say pakauley so “manemben na kampilan,” a mangisisimbolo na kanepegan to pian manpairap ed dusa. Gendagendat, lalanoren iya na inkapisok odino multa. Diad pigaran daldalin satan so nayarin mangilaktip na dusan patey. Diad biek a dapag, dakel a nasyones so amili ya andian na duasan patey, tan satan met so kanepegan da.a

16. (a) Lapud say pakauley so ministro na Dios, antoy walan matukoyan a ginawa na arum na ariripen na Dios a gawaen? (b) Anton nengneng na trabaho so ag-awaten na Kristiano, tan akin ya andi?

¹⁶ Say katuaan a say atagtagey a pakauley so ministro na Dios so mangisalaysay no akin a si Daniel, saray taloran Hebreos, si Nehemias, tan si Mardokeo so akayarin angawat na responsable iran kipapasen ed Babilonia tan Persianon gobierno. Makasarag iran onapelo ed pakauley na Estado parad pankaabigan na totoo na Dios. (Nehemias 1:11; Esther 10:3; Daniel 2:48, 49; 6:1, 2) Natan pigaran Kristiano met so mankikimey ed serbisyo na gobierno. Balet unong ta sikaray biig a manlapud mundo, ag-ira miulop ed politiko iran tugyop, aanapen so politikon pasen, odino awaten iray panaggaway-totontonen iran kipapasen ed politiko iran organisasyon.

Say Pankaukolan na Pananisia

17. Anto iran kipapasen so nayarin managyat ed pigaran aliwan-Kristiano a manresiste ed pakauley?

¹⁷ Anto, sirin, no say pakauley et mangiyabuloy ed inkabulok odino anggan panamairap. Kasin salien na saray Kristianos a salatan so pakauley ed sakey a singa magmaong? Bueno, saray ginogobiernon ag-inkahustisya tan inkabulok so agbalo. Diad inmunan siglo, saray Romanon Emperyo so angabobon ed ag-inkahustisya a singa inkaaripen. Satan met so angiyabuloy ed bulok iran opisyales. Sasalitaen na Biblia so nipaakar ed managsingil na buis a managsaol, sakey ya agmatunong ya ukom, tan sakey a gobernador na probinsyan nananap ed saray pabagsak.​—Lucas 3:12, 13; 18:2-5; Gawa 24:26, 27.

18, 19. (a) Panon so ikiwas na saray Kristiano no walaray panangabuso odino inkabulok ed biang na opisyales na gobierno? (b) Panon ya apaligwas na saray Kristianos so bilay na sinansakey, unong ya impanengneng na sakey a manag-awaran tan say kahon ed leksab?

¹⁸ Saray Kristianos so nayarin mankapangitarok na anggaan ed ontan iran pangabuso nen saman, balet agda ginawa. Alimbawa, agnampulong si Pablo na kasampotan na inkaaripen, tan agto imbaga ed akankayaryan na Kristianon aripen a mangibulos ed saray aripen da. Imbes, sinimbawa toray ariripen tan akankayaryan na ariripen a mangipanengneng na nengneng na Kristianon pililikna sano midedeneng ed sakey tan sakey. (1 Corinto 7:20-24; Efeso 6:1-9; Filemon 10-16; nengnengen met so 1 Pedro 2:18.) Mipadpara, saray Kristianos so agmibibiang ed rebolutionaryon aktibidad. Sikaray okupadon tuloy a manpupulong na “maong a balita na kareenan.” (Gawa 10:36) Nen 66 K.P., sakey a Romanon armada so nanliktob ed Jerusalem tan insan sinmener. Imbes a nanayam ed saray rebelyoson mangidepensa na syudad, saray Hebreon Kristianos so ‘binmatik a mamaarap ed saray palandey’ ed katutulok ed pangiwanwan nen Jesus.​—Lucas 21:20, 21.

¹⁹ Saray asasakbay a Kristianos so nambilay ed saray bengabengatlan singa sikara tan sinalin paaligwasen iray kabibilay na sinansakey diad panulong ed sikaran ontumbok ed saray prinsipyos na Biblia. Say manag-awaran a si John Lord, ed libro ton The Old Roman World, angisulat: “Say tua iran pananalo na Inkakristiano so anengneng ed saray doktrina to, imbes a salatan na bantog iran institusyon, odino gobierno, odino saray ganggan.” Kasin onkiwas iray Kristianos natan a duman tuloy?

Sano Ag-ontulong so Estado

20, 21. (a) Panon na sakey a sekular a pakauley so sinmaew ya onkiwas a bilang ministro na Dios ed kaabigan? (b) Panon so ikiwas na saray Tasi nen Jehova sano napasegsegang dingan na pibabali na Estado?

²⁰ Nen Setyembre 1972, linmesa so inaayep iran pasegsegang a sumpad saray Tasi nen Jehova ed sakey a bansa ed sentral Aprika. Nilibo iray sinamsaman na kaykayaryan da tan impasen ed silong na arum a karuksaan, a mangilalaktip na panaglewet, panamairap, tan panagpatey. Kasin say atagtagey a pakauley so manumpa ed kimey a manalimbeng ed saray Tasi? Andi! Imbes, satan so amaseseg na karawalan, a pipiliten irayan andian na kaugsan iran Kristianos ya ontaynan ed kakaabay iran daldalin parad salimbeng.

²¹ Kasin ontalindeg iray Tasi nen Jehova ed sanok a sumpad ontan iran managpairap? Andi. Saray Kristianos so simamaanos a mansungdo ed ontan iran panamabaing, ya onkikiwas a sipapaabeba ed pangalig ed si Jesus: “Sanen sikato so walan maniirap, agto nasigensigen, balet nantultuloy ed inkasikato ed sakey a mangukom a matunotunong.” (1 Pedro 2:23) Anonotan da a sanen si Jesus so inaresto ed hardin na Getsemane, binaat to so sakey a babangatan a linman angidepensa ed sikato dingan na sakey a kampilan, tan ed saginonor imbaga to ed si Pontio Pilato: “Say Panarian ko so agkabiangan na sayan mundo. No say panarian ko so kabiangan na sayan mundo, saray ayudantek so milaban parad siak pian iliktar koray Judios. Balet, a singa ontan, say panarian so andi ed sayan letnegan.”​—Juan 18:36; Mateo 26:52; Lucas 22:50, 51.

22. Anton maabig ya alimbawa so intarya na arum a Tastasi ed Aprika sanen sikaray nanirap ed pasegsegang?

²² Tekep na alimbawa nen Jesus ed nonot, saramay Tasin Aprikano so walaan na talek ya ontumbok ed simbawa nen Pablo: “Ag-ibales so mauges ed mauges ed siopaman. Mangitarok na maabig iran bengatla ed mata na amin a totoo. No posible, ya anggad pandependian ed sikayo, magmaliw ya amin ed amin a totoo. Agyo ibales ed inkasikayo, inaro ra, ingen ipasen so sanok; ta walan nisulat: ‘Say panangibales so kayaryan ko; bayaran ko, inkuan nen Jehova.’” (Roma 12:​17-19; ipareng so Hebreos 10:32-34.) Agaylan makapasagyat ya alimbawa iray agagin Aprikano parad amin ed sikatayo natan! Anggan sano say pakauley et mangikaindan ya onkiwas a mapagalang, saray tuan Kristianos so agmangipulisay ed saray prinsipyos na Biblia.

23. Anto iran tepetepet so mansiansian nasingbat?

²³ Anto, sirin, so nailaloan na atagtagey a pakauley ed saray Kristianos? Tan wala kasi so limitasyon ed saray kakaukolanen dan makanepegan a gawaen? Saya so nasingbat ed ontumbok ya artikulo.

[Paimano ed leksab]

Kasin Nisalaysay Mo?

◻ Anto iray pigaran dalan a say indibidual so ‘makatalindeg a sumpad’ atagtagey a pakauley?

◻ Anto so “areglo na Dios” no nipaakar ed ginogobiernon pakauley?

◻ Diad anton dalan a say pakauley et “sakey a bengatlan takotan”?

◻ Panon a manserbi iray atooan a gobierno a bilang “ministro na Dios”?

[Kahon ed pahina 17]

Sakey a sulat a Nanlapud Hepen Pulis

SAKEY a sulat ya atatakan na insignya a “Public Service for the State of Minas Gerais” so akasabi ed sangan opisina na Watch Tower Society ed Brazil. Saman so nanlapu ed hepen pulis na baley na Conquista. Wala ta so bengatlan mauges? Abuloyan so sulat a mangisalaysay. Salitaen to:

“Dear Sir:

“Kaliktan kon ikabat so inkasiak ed sikayo diad panamegley na sayan sulat. Siak so hepe na pulisya na baley na Conquista, Minas Gerais, ed ngalngali taloran taon. Diad trabaho, siak so lawas matoor, balet walaan ak na problema ed pamasiansia na deen ed prisoan. Saray priso, anggaman naitdan na panangipasal ed pigaran kimey, so magulo.

“Pigaran bulan ed apalabas, si Senyor O​—​—​ so linma ed baley mi tan inkabat so inkasikato a bilang sakey ed saray Tasi nen Jehova. Ginapaon to so nanpulong ed Biblia na pigara ed saray priso, babangatan ira a manbasa tan mansulat tan ipapanengneng so manunan panangasikaso na laman tan sosyal iran kimey tan ontan met ya ibabaga ed sikara so Masanton Biblia. Say dalan na panagkimey na sayan managpulong so angipanengneng na dedikasyon, aro, tan dilin-sakripisyo. Say awawey na saray priso so tampol a naimanon tuloy ya apasimbalo parad kaabigan, a lalon nikelawan tan naapresya na saramay maniimano.

“Nipaakar ed no antoy agawa ed prisoan mi, kaliktan kon opisyal ya ipaimano ed say Watch Tower and Tract Society ed apresasyon mi ed maabig a kimey ya agawa ed komunidad mi na makanepegan a managpulong.”

Nipaakar ed ginogobiernonn pakauley, inkuan na apostol Pablo: “Manpatuloy a manggawa na maong, ta nawalaan kayo na galang manlapud satan.” (Roma 13:3) Saya so petepeteg a tua ed kipapasen a walad tagey. Agaylan paneknek na panamasimbalon pakayari na Salita na Dios a say maong a balita so asumpal ed pigaran bulan lambengat ya agnagawaan na penal system ed taotaon!​—Salmo 19:7-9.