Say Panangiburi ed Dios ed Koma-20 Siglo

“Inawat la na totoo so ideyan anggapoy Dios tan iyaarunsa daray bilay da a manbokbokor, diad pankaabigan odino diad kaugsan da, tan anggapoy antokaman a panangunsidera ed Dios.”​—One Hundred Years of Debate Over God​—The Sources of Modern Atheism.

ANGGAMAN diad gapo et pandinayewan, say sakey ya atagtagey a kiew so diad kaunoran et ipapasen a kaslakan. Pamilyar la so kiwawala to; say kaatagey to so agla makapakelkelaw.

Ontan met no nipaakar ed ateismo. Anggaman anagyat itan na dakel a debatian legan na koma-19 a siglo, say panangiburi ed kiwawala na Dios so agla makapakigtot nisay makapadisturbo natan. Sakey a panaon na panamaulyan so angiyabuloy pian say ateismo so mareen a niwala a kabansag na panisia ed Dios.

Agkabaliksan na saya a maslak ed totoo so sigpot lan angiburi ed Dios; diad kasuniyan to, ipaparungtal na saray surbey manlapud 11 a bansa ed interon Amerika, Europa, tan Asia a diad promedyo et, ngalngali 2 porsiento lambengat so mankuan a sikaray ateista. Anggaman kuan, kasmak so ateistikon awawey​—anggan diad limog na dakel a manisia ed kiwawala na Dios. Panon ya oniay agawa?

Panangiburi ed Autoridad na Dios

“No maminsan say ateismo so ontutukoy lambengat ed niyugalin panangipulisay odino panangibaliwala ed Dios,” kuan na The Encyclopedia Americana. Lapud saya, iiter na The New Shorter Oxford English Dictionary so onggendan a komaduan uker na “ateista”: “Sakey a toon ibuburi to so Dios ed moral a paraan; sakey a toon andiay Dios.”​—Kien miray italiko.

On, say ateismo et nayarin saglawien toy balanglan panangiburi ed panisia’d kiwawala na Dios odino say autoridad to, odino nantupag. Tutukoyen na Biblia iyan ateistikon awawey diad Tito 1:16: “Sikaray mankuan a kabkabat da so Dios, balet ibuburi da ed saray kiwas da.”​—The New English Bible, ipareng so Salmo 14:1.

Satan a panangipulisay ed autoridad na Dios so natonton manlapud inmunan sanasawa. Binidbir nen Eva so kiwawala na Dios; ingen, labay toy magmaliw a ‘singa Dios, ya amta so maong tan mauges.’ Mangipanengneng a sikato so nayarin ‘magmaliw ya amom a mismo’ tan mamawala na dilin totontonen to ed moral. Diad saginonor et akinonong si Adan ed si Eva diad sayan panangiburi ed autoridad na Dios.​—Genesis 3:5, 6.

Kasmak ta natan iyan komaduan awawey? On. Sakey a masilib ya ateismo so napapatnagan diad pananap parad kawayangan. “Saray totoo natan so onsasawa lan manbilay diad imaton na Dios,” so kuan na libron One Hundred Years of Debate Over God​—The Sources of Modern Atheism. “Kaliktan . . . da so manbilay a bulos.” Saray totontonen ed moral a naromog ed Biblia so iwawaklit bilang aliwan praktikal, agrealistiko. Say panag-isip na dakel so miulibayan a tuloy ed Ehipsion Paraon a sipapakpel ya angiyabawag: “Siopa ta si Jehova, a nepeg ko a dengelen so voces to . . . ? Agko amta si Jehova.” Impulisay to so autoridad nen Jehova.​—Exodo 5:2.

Say Panangiburi na Kakristianoan ed Dios

Say makapakigtot a tuloy a panangiburi ed autoridad na Dios so manlalapud klero na Kakristianoan, ya insalat daray ginaway toon tradisyon ed puro iran katuaan ed Biblia. (Ipareng so Mateo 15:9.) Niyarum ni, sinuportaan daray madalan bakabakal ed koma-20 siglo, sirin ipupulisay so ganggan na Biblia a mangipanengneng na tuan aro.​—Juan 13:35.

Nibuburi met na klero so Dios diad pangipupulisay da ed saray estandarti to ed moral​—bilang ebidensya, diad mantutumbokan iran asunto sumpad saray naakusan parin pedophile. Say kipapasen na Kakristianoan so mipadpara ed kadaanan ya Israel tan Juda. “Say dalin napno na dala, tan say ciudad napno ed panamikewet,” imbaga ed kinen propetan Ezequiel, “ta kuan da, Si Jehova pinaulian to so dalin, tan si Jehova ag makanengneng.” (Ezequiel 9:9; ipareng so Isaias 29:15.) Agpankelawan a dakel so sigpot a binmeneg ed saray iglesia na Kakristianoan! Balet kasin nepeg dan italirak so panisia’d Dios?

Wala tay Makatunongan Iran Rason Parad Ateismo?

Naimatonan da man odino andi so pansimpisimpitan na relihyon, talagan agnapantunosan na dakel ya ateista so panisia ed Dios ed say kairapan diad mundo. Aminsan et imbaga nen Simone de Beauvoir: “Mas mainomay parad siak ya isipen so mundon andiay manamalsa nen say sakey a manamalsan nabebelatan na amin a pansusumlangan ed mundo.”

Kasin saray ag-inkahustisya ed mundo​—pati saramay sinagyat na mansimpisimpitan iran mangiyaalibansa’d relihyon—​so mamapaneknek ya anggapoy Dios? Isipen pa iya: No say kutsilyo so inusar pian pamagyaw, panaksak, odino anggan pamatey ed sakey a toon inosenti, papaneknekan ta na saya ya anggapoy nandesinyo ed kutsilyo? Imbes agta ipanengneng to a satan et inusar ed lingon paraan? Ontan met, maslak ed paniirap na too so mamapaneknek a lingoy panguusar na totoo ed inter-Dios iran abilidad da ontan met ed dalin a mismo.

Anggaman ontan, liknaen na arum ya agmakatunongan so panisia ed Dios, lapud agtayo nanengneng. Balet komusta so dagem, sound waves, tan saray angob? Agtayo nanengneng so antokaman ed sarayan bengatla, ingen kabat tayon wala iraya. Saray bala, layag, tan eleng tayo so mangipapakabat ed saya. Maseguro, sisiaen tayo so antokaman ya agnanengneng no walaan tayoy paneknek.

Kayari impangunsidera ed pisikal iran paneknek​—pati saray electron, proton, atom, amino acid, tan say komplikadon utek​—say naturalistan sientista a si Irving William Knobloch so apakiwas a mangibagan: “Manisia ak ed Dios lapud parad siak et say kiwawala to a Madibino so mogmon lohikon salaysay nipaakar ed saray kipapasen na bengabengatla.” (Ipareng so Salmo 104:24.) Mipadpara, onia so inkuan na pilosopon Marlin Books: “Nampara bilang ordinaryon too, tan ontan met bilang toon intalagay bilay to ed sientipikon panagaral tan panagsukimat, anggapon balot so panduaruwak nipaakar ed kiwawala na Dios.”

Agbokbokor na sarayan totoo. Unong ed propesor ed pisika a si Henry Margenau, “no kunsideraen iray manunaan a sientista, pigpigara lambengat so naromog mon ateista ed limog da.” Aliwan saray aligwas ed siensia nisay insaew na relihyon so nepeg a rason na pangitalirak tayo ed panisia ed sakey a Manamalsa. Usisaen tayo no akin.

Say Piduma na Tuan Relihyon

Nen 1803, insulat na presidenti na Estados Unidos a si Thomas Jefferson: “Talagan sumpa ak ed saray inkabulok na Inkakristiano; balet aliwan diad saray tuan totontonen nen Jesus a mismo.” On, wala so pandumaan ed baetan na Kakristianoan tan Inkakristiano. Dakel ed saray doktrina na Kakristianoan so niletneg ed saray tradisyon na totoo. Diad pidumaan, say tuan Inkakristiano so nibase ed saray sisisiaen lambengat ed Biblia. Kanian, insulat nen Pablo ed inmunan-siglon taga Colosas a sikaray nepeg a mangamor na “[suston] kakabatan,” “karonongan,” tan “maespiritu tan pakatalos.”​—Colosas 1:9, 10.

Onia komon so nailaloan tayo ed puron Kristianos, ta inganggan nen Jesus ed saray patumbok to: “Mangawa na saray babangatan ed amin a naciones, ya binyagan yo ra . . . , ya ibangat yo ra’n mangonor na amin a bengabengatla ya ingangan ko ed sikayo.”​—Mateo 28:19, 20.

Natan, susumpalen na Tastasi nen Jehova iyan ganggan diad 231 a daldalin ed interon mundo. Impatalos da so Biblia ed 12 a lenguahe tan inimprinta ed masulok a 74,000,000 a kopya. Niarum ni, diad panamegley na programan panangiyaral na Biblia ed ayaman, diad kaplesan et masulok a 4,500,000 a totoo so ‘manguunor ed amin a bengabengatlan inganggan nen Jesus.’

Sayan edukasyonal a programa so walaay malaknab iran resulta. Mangitatarok itan na tuan kaliwawaan, ta nibase itan, aliwan diad saray kanonotan na too, noagta diad kakabatan na Dios. (Uliran 4:18) Niarum ni, satan so ontutulong ed totoo manlapud amin a nasyones tan rasa a manggawa na sakey a bengatlan agbalot nagawaan ed kapiganman na “Kaliwawaan” na too​—say pangisulong ed “balon personalidad” a manggawa ed sikaran manibukel na tuan aro ed balang sinansakey.​—Colosas 3:9, 10.

Say tuan relihyon so ontatalona ed koma-20 siglo tayo. Agto ibuburi so Dios​—nisay kiwawala odino autoridad to. Imbitaan mi kan mangusisa ed sikan dili diad ibisitam ed sakey ed saray Kingdom Hall na Tastasi nen Jehova.

[Kahon ed pahina 6]

PAPABISKEGEN IRAY LAPUAN NA ATEISMO

Diad kapegleyan na koma-18 siglo, ginanggan si pilosopon Denis Diderot a mangipatalos ed lenguahen Pranses so sakey a tomo na ensayklopidya a walad Ingles. Anggaman ontan, alampasan ton tuloy so iilaloan na amo to. Inusar nen Diderot so ngalngali taloran dekadan anibukel ed Encyclopédie to, sakey a 28-tomon materyal a mangireretrato ed kaliktan ed saman a panaon.

Anggaman say Encyclopédie so mankarga na dakel a praktikal ya impormasyon, idadanet to so kakabatan na too. Unong ed koleksyon na saray libro ya apauloan na Great Ages of Man, satan so “nanpakpel a mangipulong ed saray sisisiaen na [saray pilosopo] a napaaligwas na too so kapalaran to no isalat toy intelehensya imbes ed pananisia bilang manangiwanwan a prinsipyo to. Sankapatnagan so ag-impanaglawi ed Dios. “Diad panamegley na impanpili ra na saray tema,” kuan na libron The Modern Heritage, “impalinew na saray editor ya agkabiangan so relihyon ed saray bengatlan kaukolan ya amtaen na totoo.” Agpankelawan, a nanggunaetan na simbaan ya amperen so Encyclopédie. Inataki iya na attorney general bilang sumpad pulitika, moral, tan relihyon.

Anggaman walaray kabusol to, say Encyclopédie nen Diderot so kinerew na ag-onkulang ya 4,000 totoo​—sakey a makapakelaw a bilang, no kunsideraen tayo so atagey a presyo to. Maseguro ed saman a diad antikey a panaon lambengat tan sayan niyamot ya ateistikon opinyon so kalkalnan atibukel a tuan panangiburi ed Dios.