Apolos​—Sakey a Marunong a Manangiproklama na Kristianon Katuaan

BALANGLAN sikaray kabiangan la na Kristianon kongregasyon ed loob na dakel odino daiset a taon labat, amin a manangiproklama na Panarian so nepeg ya interesado diad iyaligwas bilang managpulong na maong a balita. Kabaliksan na satan so idaak na pikakabat tayo ed Salitay Dios tan say abilidad tayon ibangat so arum. Parad arum, ompan mankabaliksan itan na iyaarap ed saray angat, itatalona ed saray problema, odino pangitatalaga na panaon parad apadaak ya aktibidad.

Karga na Biblia so dakel ya alimbawa na debotadon lalaki tan bibii ed inmunan panaon ya, diad nanduruman dalan, akatalona ed baleg ya inyaligwas ed espiritual tan nanani na saray tumang ed saray sagpot da. Sakey ed sikara et si Apolos. Sanen sikatoy impakabat na Kasulatan ed sikatayo, sikatoy toon agnagnap so pakatalos to ed saray Kristianon bangat; balet, pigaran taon ed saginonor, sikato so onaakto la bilang managbiahen manangilaman na inmunan-siglon kongregasyon. Akin ya onmanlay inyaligwas to? Sikato so walaan na saray kualidad a marakep ya aligen tayon amin.

“Makapanyari ed Saray Sulat”

Nen ngalngali taon 52 K.P., unong ed managsulat na Biblia a si Lucas, “sakey a Judio a manngaran na Apolos, tubo ed Alejandria, laki’n marunong a mansalita tan makapanyari ed saray sulat. Sayan too abangatan ed dalan na Katawan, et lapu’d maralit ed espiritu, nansasalita tan nanbabangat a maseet na saray bengatlan nipaakar ed Jesus, et salambengat ya amta to so binyag nen Juan. Et inggapo to so nansalita a sankatepelan dia ed sinagoga.”​—Gawa 18:24-26.

Say Alejandria, Ehipto, so komadua ed sankabalgan a syudad ed mundo a katumbokay Roma tan sakey ed say sankaimportantian a sentro na kultora ed saman a panaon nampara ed saray Judio tan Griego. Anganko, agamoran nen Apolo so maptek a pikakabat to ed Hebreon Kasulatan tan sakey a sukat na inkarunong a mansalita bilang resulta na edukasyon diad malaknab a komunidad na Judio ed satan a syudad. Mas mairap ya isipen no iner so akaaralan nen Apolos nipaakar ed si Jesus. “Ompapaway a sikatoy sakey a managbiahe​—anganko et sakey a biaheron negosyante,” inkuan na eskolar a si F. F. Bruce, “tan nayarin nabet to iray Kristianon managpulong ed sakey ed dakel a lugar a binisita to.” Anggan dinanman a kipapasen, anggaman sikato so nansalita tan nambangat a walaay inkasusto nipaakar ed si Jesus, ompatnag a sikatoy apulongan la sakbay na Pentecostes nen 33 K.P., lapud ‘amta to so impanbinyag nen Juan.’

Bilang inmuna ed si Jesus, angiter si Juan Bautista na mapuersan pantasi ed interon nasyon na Israel, tan dakel so binautismoan to bilang simbolo na panagbabawi. (Marcos 1:5; Lucas 3:15, 16) Unong ed pigaran manag-awaran, diad limog na Judion populasyon ed Romanon Imperyo, say pikakabat na maslak a totoo ed si Jesus so limitado labat ed samay nipulong ed saray tambib na Jordan. “Say Inkakristiano ra so ag-inmaligwas ed lagpas na kipapasen to sakbay na ministeryo na Katawan tayo,” so inkuan nen W. J. Conybeare tan J. S. Howson. “Andian ira na amta nipaakar ed sigpot a kabaliksay impatey nen Kristo; anganko ta agda ni amta so katuaan ed inkioli To.” Ompatnag ya anggapo met so amta nen Apolos nipaakar ed inkikalbo na masanton espiritu nen Pentecostes 33 K.P. Anggaman kuan, akaaral na pigaran suston impormasyon nipaakar ed si Jesus, tan innabang to itan. Diad tua, sipapakpel ton inanap iray pankanawnawa pian itongtong iray amta to. Balet, say seseg tan entusiasmo to so aliwa nin unong ed suston pikakabat.

Maseseg Balet Mapaabeba

Nantultuloy so salaysay nen Lucas: “Sanen sikato so nadngel di Priscila tan Aquila sikato so inawit da et inpaliwawa ra ed sikato ed lalo ya ayadyari so dalan na Dios.” (Gawa 18:26) Maseguron abidbir nen Aquila tan Priscila a baleg so pipara na pananisia ra ed kinen Apolos, ingen tekep na inkatudio ran agpinetek ed publiko so agni nagnap a pakatalos to. Anganko et naisip tayo ya aminpigan danay dan personal ya akitongtongan si Apolos, diad gagalan sikatoy tulongan. Panon so inkiwas nen Apolos, sakey a lakin “makapanyari . . . ed Kasulatan”? (Gawa 18:24, Kingdom Interlinear) Maseguro, abayag lan impulong nen Apolos ed publiko so agnagnap a mensahe to sakbay ya akabat tora di Aquila tan Priscila. Mainomay ya ipulisay na sakey a makinon a too so pangawat na antokaman a panametek, balet si Apolos so mapaabeba tan pisalamatan to so pagmaliw a nagnap na mensahe to.

Say mipadparan agmansimpisimpitan ya awawey nen Apolos so napatnagan ed mabulos ton impangawat na sulat na rekomendasyon a nanlapud agagin taga-Efeso parad kongregasyon ed Corinto. Intultuloy ni na salaysay: “Et sanen labay to so onalis ya onla ed Acaya, saray agagi pinabiskeg da so linawa to, et nansulat ira ed saray babangatan pian sikato so akoen da.” (Agawa 18:27; 19:1) Ag-impilit nen Apolos a sikatoy awaten lapud ta sikatoy makanepegan noagta sipapaabeba ton tinumbok so areglo na Kristianon kongregasyon.

Diad Corinto

Say manunan resulta na ministeryo nen Apolos diad Corinto so matalonggaring. Irereport na libro na Gawa: “Sanen akasabid man dakel so intulong to ed saray anisia lapu ed panamegley na grasya; ta tinalo to so saray Judios ed sankabalgan a pakayari ed arap na karaklan ya inpaliwawa to ed panamegley na saray sulat a si Jesus sikato so Kristo.”​—Gawa 18:27, 28.

Nilingkoran nen Apolos so kongregasyon, a pinaseseg toray agagi ed panamegley na panagparaan tan seseg to. Anto so tombok na intalona to? Maseguron walaan na kasiporan ya abilidad si Apolos tan makpel ed parungtalan a pikatunongan ed saray Judio. Balet lalon importanti, inusar to so Kasulatan a mikatunongan.

Anggaman walaan si Apolos na baleg ya impluensya ed limog na saray taga-Corinto, makapaermen ta amawala na ag-inilaloan a negatibon epekto ed impanpulong to. Panon ya ontan? Namparan baleg so agawaan di Pablo tan Apolos ed impantanem tan impanalog ed bukel na katuaay Panarian diad Corinto. Nanpulong diman si Pablo ed ngangali 50 K.P., nayarin duay taon sakbay na insabi nen Apolos. Sanen insulat nen Pablo so inmunan sulat to ed saray taga-Corinto, ed ngalngali 55 K.P., wala la so inkaapag-apag. Minoria na arum si Apolos bilang lider da, bangta say arum so ondadapag met ed si Pablo odino Pedro odino ed si Kristo labat. (1 Corinto 1:10-12) Ibabaga na arum: ‘Siak kien ak nen Apolos.’ Akin?

Parehon mensahe so impulong di Pablo tan si Apolos, ingen nandumaan iray personalidad. Diad impangako ton mismo, si Pablo so ‘magasal a mansalita’; diad biek a dapag, si Apolos et “marunong a mansalita.” (2 Corinto 10:10; 11:6) Sikatoy walaan na abilidad a tinmulong ed sikaton napadengel so pigara ed Judion komunidad ed Corinto. Sikatoy tinmalona diad ‘maalotor a panamaneknek ya alingo iray Judio,’ bangbalet si Pablo, ag-abayag, so tinmaynan ed sinagoga.​—Gawa 18:1, 4-6.

Saya kasi so rason a say arum et onkiling ed si Apolos? Pinadesiran na pigaran komentarista a say nisipor a hilig ed pilosopikon tongtongan ed limog na saray Griego so nayarin angitonton ed arum ya onkiling ed mas makapaligsan istilo nen Apolos. Ipapaimano nen Giuseppe Ricciotti a “say makolor a panagsalita [nen Apolos] tan say marosas iran alegoria so pandinayewan na dakel a mas onkiling ed sikato imbes di ed si Pablo, sakey a simple tan makapuy ya orador.” No, peteg a sililingon inabuloyan na arum so ontan a personal a panpili ya amalesa na inkaapag-apag ed agagi, mainomay a natalosan no akin a binaat nen Pablo so panangitandoro ed “kakabatan na saray makabat.”​—1 Corinto 1:17-25.

Anggaman ontan, ag-ipapabitar na ontan ya impanbaat a walay irangan di Pablo tan Apolos. Anggaman mapagan inisip na arum a sarayan duan managpulong so pirmin mankalaslasan pian napanaloan so panangaro na saray taga-Corinto, agbalot insalaysay na Kasulatan so ontan a bengatla. Imbes a panggunaetan so pagmaliw ton lider ed sakey a pangkat, tinaynan nen Apolos so Corinto, tan pinmawil ed Efeso, tan kaiba toy Pablo sanen insulat to so inmunan sulat to ed naaapag a kongregasyon.

Anggapo so pansusumlangan odino laslasan ed baetan da; imbes, ompapaway a sikaran dua so nantulongan pian resolbien iray problema ed Corinto tekep na kompiyansa ed sakey tan sakey. Anganko et alanganin si Pablo nipaakar ed pigara ed Corinto balet maseguro ya aliwan si Apolos. Say kimey na duaran lalaki so sigpot a mantunosan; saray bangat da so manpanoan. Diad pangaon ed dilin salita nen Pablo: “Siak so angitanem, si Apolos so analog,” ta nampara iran “kakimeyan na Dios.”​—1 Corinto 3:6, 9, 21-23.

Singa si Pablo, atagey so respeto na saray taga-Corinto ed si Apolos, a nanpirawatan da so ibisita to lamet. Balet sanen inimbitaan nen Pablo si Apolos ya ompawil ed Corinto, impulisay na say taga-Alejandria. Inkuan nen Pablo: “Et no nipaakar ed si Apolos ya agi, akikasi ak ed sikato a maong ya onla ed sikayo . . . et agton balot ginabay so onla natan; et sikatoy onla sano walay arum a makasengeg.” (1 Corinto 16:12) Nayarin masuyat ya ompawil si Apolos lapud takot ed pakapalesa na kaapag lamet, odino okupado labat ed sakey a lugar.

Say sampot ya impakasaglawi ed Kasulatan ed si Apolos, et sikatoy manbabaroy a papaarap ed Creta tan anganko diad lampas to ni. Impanengneng lamet nen Pablo so partikular a panamagalang ed kaaro tan kakimeyan to, a kinerew to’d si Tito ya itaryaan si Apolos tan say kaiba ton managbaroy, si Zenas, tekep na amin a nayarin kaukolan da ed biahe ra. (Tito 3:13) Diad satan a panaon, kayari na samploy taon na Kristianon inkipasal, inmaligwas si Apolos a kualipikado lan magmaliw bilang sakey a managbiahen manangilaman na kongregasyon.

Saray Maridios a Kualidad ya Amainomay ed Espiritual ya Ibubulaslas

Angiletneg na maabig ya alimbawa so taga-Alejandra parad amin a modernon-agew a manangipalapag na maong a balita tan, peteg, amin a manpilalek ya onaligwas ed espiritual. Nayarin aliwan ontan so inkadunong tayo ed panagsalita, balet ta nayarian tayon panbanikelan a sikatoy aligen ed pikakabat tan abilidad diad panangusisa na Kasulatan, diad ontan et natulongan iray masimoon a manaanap na katuaan. Lapud alimbawa ton maseseg a gawa, si Apolos et “dakel so intulong to ed saray anisia.” (Gawa 18:27) Si Apolos so mapaabeba, dilin-managsakripisyo, tan mabulos a lingkoran so arum. Atalosan ton maong ya anggapo so pasen na laslasan odino ambisyon ed Kristianon kongregasyon, ta amin tayo so “kakimeyan na Dios.”​—1 Corinto 3:4-9; Lucas 17:10.

Sikatayo, singa si Apolos, so makaaligwas ed espiritual. Mabulos tayo kasin paaligwasen odino palaknaben so sagradon panaglingkor tayo, ya iyuuksoy so kipapasen tayo pian nagkalalon nausar nen Jehova tan say organisasyon to? Diad ontan et magmaliw itayon maseseg ya estudyante tan manangiproklama na Kristianon katuaan.