Say Pakatebek ed Prinsipyo so Mangisisindag na Inkatatken

SAY mauges a piuulop deralen toy maong iran ugali. Anien moy intanem mo. (1 Corinto 15:33; Galacia 6:7) Balanglan diad literal odino espiritual a pantalos, balang balikas et alimbawa na manunan katuaan​—sakey a prinsipyo​—tan saratan so pinagkabasiyan na saray ganggan. Balet, saray ganggan so temporaryo, tan nikiling iratan ya ageteran. Diad biek a dapag, saray prinsipyo so malaknab, tan sikaray mansiansia lawas. Kanian, papasesegen itayo na Salitay Dios a manisip unong ed nalalanor iran prinsipyo inerman a posibli.

Uukeran na Webster’s Third New International Dictionary so prinsipyo bilang “inkalapagan odino manunan katuaan; sakey a malaknab tan manunan ganggan, doktrina, odino padesir ya akabasiyan na arum odino nanlapuan na arum.” Alimbawa, nayarin iter na sakey ed ugaw so ganggan, “Agmo didiwitey lutoan.” Balet parad wala-la’d-edad say balikas ya, “Ampetang itay lutoan” so magenap la. Imanoen a say komadua et malalaknab a balikas. Lapud uuleyan toy gawaen na sakey​—anganko manluto, manmasa, odino erepey lutoan​—magmamaliw itan a sakey a prinsipyo.

Siempre, saray manunaan a prinsipyo ed bilay so maespiritual; uuleyan da so panagdayew tayo ed Dios tan pagmaliw tayon maliket. Balet, arum so onaarawi manlapud sagpot a kakaukolanen a manrason unong ed saray prinsipyo. Labayen da ni so inomay na totontonen sano walay dedesisyonan. Ag-itan makabat tan misunian ed alimbawan impanengneng na matoor a lalaki ed panaoy Biblia.​—Roma 15:4.

Lalakin Walaay Maridios a Prinsipyo

Diad saray ag-ayadyarin lalaki, naibagan si Abel so inmuna-unan laki na maridios a prinsipyo. Maseguron sankanonot toy sipan nipaakar ed say “bini” tan atebek to a say karondon manlapud kasalanan et lalanoren toy pangibagat na dala. (Genesis 3:15) Kanian inyapay to’d Dios so “papanguloan a karnero to.” Ipapanengneng na balikas a “say taba ra” ya inter nen Abel ed si Jehova so sankaabigan to. Ingen, masulok nin duan libon taon kayari impatey nen Abel ya indalatdat na Dios so detalyado iran kakaukolanen nipaakar ed bagbagat. Misunian ed matakot ed Dios a lakin walaay prinsipyon si Abel, say kuya ton si Cain so basta manbabagat labat parad Dios. Balet agmakapenek so awawey to, say apay to so pakanengnengan a say puso to et andiay prinsipyo.​—Genesis 4:3-5.

Si Noe met so lakin walaay maridios a prinsipyo. Anggaman ipapanengneng na rekord ed Biblia a sikatoy espisipikon ingganggan na Dios a mamaalagey na biong, anggapoy nabasa tayon ganggan ed sikaton pulongay arum. Siansia, si Noe so atawag a “sakey a managpulong na katunongan.” (2 Pedro 2:5) Anggaman nayarin inwanwan na Dios si Noe a manpulong, andi duaruwan say pakatalos to’d prinsipyo tan say aro to’d kaparan too so amakiwas met ed sikaton gawaen itan. Lapud manbibilay itayo la ed singa panaon nen Noe, aligen tayoy maabig ya awawey tan alimbawa to.

Aliwan singa saray klero ed agew to, imbangat nen Jesus so totoon manisip unong ed saray prinsipyo. Sakey ya alimbawa so Sermon to ed Palandey. Prinsipyo so manunaan a segek to. (Mateo, kapitulo 5-7) Oniay paraan ya impanbangat nen Jesus lapud, singa di Abel tan Noe ya akauna nen sikato, kabat ton talagay Dios. Anggan nen manbalbalolaki, inggalang to so manunan katuaan: “Agnabilay ed tinapay labat, noag say amin a pamaakaran ya ombesngaw ed sangi nen Jehova so kabilayan na too.” (Deuteronomio 8:3; Lucas 2:41-47) On, say tombok ed pagmaliw a toon walaay maridios a prinsipyo et say peteg a pangamta ed si Jehova, saray panlabayan to, agto panlabayan, tan saray gagala to. Sano uleyan na sarayan prinsipyo nipaakar ed Dios so bilay tayo, bilang resulta et magmaliw iratan a mabilay a prinsipyo.​—Jeremias 22:16; Hebreos 4:12.

Saray Prinsipyo tan say Puso

Posibli so kapipilitan labat ed itulok ed ganggan, anganko lapud antakot a nadusa lapud itutunganga. Balet, say pipakna ed prinsipyo so mangekal ed ontan ya awawey, ta no say sakey et uleyan na saray prinsipyo natural labat so itulok manlapud puso. Konsideraen pay Jose a, singa di Abel tan Noe, a nambilay sakbay na inkiletneg na Mosaikon Ganggan a sipanan. Sanen sikatoy sinalin ingganyoen na asawa nen Potifar, inkuan nen Jose: “Panon sirin so pakayarik a manggawa ed saya ya abalbaleg a kabaglan tan kasalanan ya onsumpa ed Dios?” On, kabat nen Jose so prinsipyo a say sanasawa et ‘saksakey a laman.’​—Genesis 2:24; 39:9.

Natan say mundo so andiay matunong iran prinsipyo. Papakanen itan a singa masiba ed karawalan tan imoralidad. Say kapeligroan et ompan natuksoy Kristianon onketleb, anganko maamot, ed miparan junk food​—saray sine, video, odino libro. Agaylan nakomendaan sirin, sano sikatayoy singa si Jose ya impulisay toy mauges lapud prinsipyo, a nodnonotey pangiliktar na Dios ed saray matoor lambengat diad onsasabin “baleg ya irap.” (Mateo 24:21) On, napatnagan no anto itayon talaga, manunaan diad kakikiwas tayo sano bukbukor tayo, aliwan diad publiko.​—Salmo 11:4; Uliran 15:3.

Bilang resulta no sikatayoy paigigiya’d saray prinsipyoy Biblia, agtayo anapey pakalusotan ed saray ganggan na Dios; nisay salien tayo nin nengnengey anggaay pakapalungkitan tayo ya agni aktual a nasusumlang so sakey a ganggan. Say ontan a panag-isip so dilin-pakalugi: sengegay pakasakitan tayo ed kaunoran.

Usisaen so Walad Benegan na Ganggan

Siempre, walaan na makanan betang so ganggan diad bilay na sakey a Kristiano. Singa iratan santuaryon manalimbeng ed sikatayo, tan diad pundasyon da et dakel iray importantin prinsipyo. Say agpakatebek ed sarayan prinsipyo et mamakesay na aro tayo parad misiglaotan iran ganggan. Impatnag itan na kadaanan a nasyon na Israel.

Inikdan na Dios so Israel na Samploran Ganggan, manunaan ed satan et nisesebel so pandayew ed dinanman a dios likud ed si Jehova. Si Jehova ya amalsa ed amin a bengatla so manunan katuaan a walad benegan na sayan ganggan. (Exodo 20:3-5) Balet kasin nambilay iyan nasyon unong ed satan a prinsipyo? Si Jehova a mismo so inmebat: “‘Sika so ama mi’ [inkuan na Israelitas] ed sengeg a kiew tan [inyakis da] ‘Ina’ ed sakey a bato. Balet ed siak [Jehova] binenegan da ak tan impaliis day lupa ra’d siak.” (Jeremias 2:27, New English Bible) Agaylan awet tan andiay prinsipyon kabaglan! Tan agaylay inkasakitay puso nen Jehova!​—Salmo 78:40, 41; Isaias 63:9, 10.

Walaan met so Kristianos na saray ganggan a manlalapud Dios. Alimbawa, kaukolan dan paliisay panagtalintao, seksual ya imoralidad, tan say lingon panangusar na dala. (Gawa 15:28, 29) Sano isipen mo itan, nanengneng tayoray kabiangan na prinsipyos, a singa say: Tutumangan na Dios so nikabkabiig a debosyon tayo; kaukolan a manmatoor itayo ed kapareha tayo; tan si Jehova so Manangiter-Bilay tayo. (Genesis 2:24; Exodo 20:5; Salmo 36:9) No namparan natebek tan naapresia tayon maong iray prinsipyo a walad benegan na sarayan direktiba, natalosan tayon parad panmaongan tayon dili. (Isaias 48:17) Parad sikatayo, ‘saray ganggan [na Dios] so aliwa ran ambelat.’​—1 Juan 5:3.

Anggaman aminsan et imbaliwala na Israelitas iray ganggan na Dios, diad panaon nen Jesus et saray “doktor na ganggan” da, saray eskriba, so alablabas a tuloy. Anibukel iray alusbon totontonen tan saray tradisyon ya anamben ed puron panagdayew tan angiyamot ed maridios iran prinsipyo. (Mateo 23:2, NEB) Nisakop iray totoo ed inkasaew, inkaandi ilalo, odino pansimpisimpitan. (Mateo 15:3-9) Tan dakel ed saray ginaway-toon totontonen so inaayep. Sanen tambalen toy lakin amagaay lima, intepet nen Jesus ed saray Fariseo a wadman: “Matunong kasi ed agew a sabaton so panggaway maong?” Say agda impakasel so pakapatnagay andi, alikna nen Jesus so ‘inkaermenan ed kaawetan na puso ra.’ (Marcos 3:1-6) Nayarin onsingger ya ontulong iray Fariseo ed abawer odino asugatan ya amon ayep (sakey a pinansyal ya angipuonanan) ed Sabaton balet andi no sakey a laki odino sakey a bii​—likud no nasasaglawi so bilay tan patey. On, naumalit la ra ed totontoney totoo tan teknikalidad a singa saray gilatan liber a liber ed impintan litrato, ya agda nanengneng so intiron litrato​—say madibino iran prinsipyo.​—Mateo 23:23, 24.

Balet, anggan saray kalangweran sano masimoon so kapusoan da, so makapangigalang ed si Jehova diad pangapresia ra’d saray prinsipyo na Biblia. Say maestra nen labintaloy-taon a Rebecca so tinmepet ed klase no siopay malabay a mansugal. Maslak ed sikara so agmalabay. Balet, sanen abitlay nanduruman situasyon, amin day inmabobon a mansugal ed antokaman a paraan nilikud ed si Rebecca. Tinepetan na maestra si Rebecca no labay toy manaliw na 20-cent [U.S. dollar] a raffle ticket parad makanan gagala. Andi so inkuan nen Rebecca tan angiter na Makasulatan iran rason no akin a say panggawa ed satan so porma met na panagsugal. Diad ontan et inkuan na maestra ed intiron klase: ‘Parad say siak et si Rebecca lambengat so walaan a nikuankon “prinsipyos” diad tuan kabaliksay salita.’ On, nayarin ibaga labat nen Rebecca a, “Bawal itan ed relihyon ko,” balet inisip toy aragdalem nen say satan; sarag ton ebatan no akin a say panagsugal et mauges tan no akin ya agto labay so mibiang.

Nipapanengneng ed sikatayo iray alimbawan singa di Abel, Noe, Jose, tan Jesus no panon itayon nagunggunaan diad pangusar na “kalakal” tan ‘pakayari na katunongan’ ed panagdayew ed Dios. (Uliran 2:11; Roma 12:1) Maabig no aligen a maong na Kristianon mamatatken si Jesus legan a ‘papastolan [da] so saray pulok na Dios a wala ed [sikara].’ (1 Pedro 5:2) A singa inyalimbawan maong nen Jesus, saray manangaro na maridios iran prinsipyo et saratan so ombulaslas ed silong na inkasoberano nen Jehova.​—Isaias 65:14.