Panangidaydayew Odino Panaglarog?

WALAY angibaga’d sikan, “Inangay moy balon estiloy buek mo!” Kasin panangidaydayew itan odino panaglarog? “Bagbagay mo itan a kawes!” Panangidaydayew odino panaglarog? “Sankananaman iyan putahen atawayan ko ed kapiganman!” Kasin panangidaydayew itan odino panaglarog? No makaawat tayo na ontan iran pandinayew, nayarin panumamengan tayo no peteg kasin masimoon tan matua iratan odino panagpaliket lambengat iratan ed sikatayo ya agmet talagan panisiaan na mangibabaga.

Panon tayon nibiig no say ibabaga na too’d sikatayo et panangidaydayew odino panaglarog? Importanti ni kasi itan? Agtayo ta nayarin basta awaten lambengat so mapatnag a kaimportantiay nibaga tan panliketan itan? Komusta balet no sikatayo so mangirayew ed arum? Nausisa tayo la kasi iray motibo tayo? Say panisip ed sarayan tepet so ontulong ed sikatayon magmaliw a makatebek tan usaren so dila tayo diad paraan a mangidayew ed si Jehova a Dios.

Naukeran so Panangidaydayew tan Panaglarog

Inukeran na Webster’s Dictionary so panangidaydayew a panangibalikas na panangabobon odino komendasyon, tan say salita so mankabaliksan met na panagdayew odino panangigloria. Mabitar ya ontutukoy lambengat so unor a duaran kabaliksan ed panangidayew ya ipapaarap ed si Jehova a Dios. Makanakana iyan kabiangan na tuan panagdayew, a singa isisimbawa na salmista: “Ta maong . . . , ta makapalikliket ed linawa; tan say panangidayew sikato so makapagayaga.” “Amin a bengatla a wala so panlinlinawa to idayew to si Jehova.”​—Salmo 147:1; 150:6.

Anggaman ontan, agto labay ya ibagan agla nayari so mangirayrayew ed totoo. Nibalikas iya, diad panangomenda, panangabobon, odino sakey a paborablin panaghusga. Diad parabolon inter nen Jesus, inkuan na katawan ed aripen to: “Maabig a gawa, maong tan napanmatalkan ya aripen!”​—Mateo 25:21.

Diad biek a dapag, naukeran so panaglarog bilang palso, pankuankuanan odino alablabas a panangidaydayew, a say managlarog et kaslakan a walaan na saray motibo na dilin-interes. Nibabalikas so malabor a panangomenda odino panagbulatis ta pian napaboran odino nagunggunaan na saray materyal manlapud arum odino mangipaliknan obligado ira’d managlarog. Kanian papakiwasen na inkasiblet iray managlarog. Unong ed Judas 16, sikara so “akaparaan tekep na panaglarog ed arum a totoo sano walay nanengneng dan bentaha’d satan.”​—The Jerusalem Bible.

Say Makasulatan a Panmoria

Anto so Makasulatan a panmoria nipaakar ed panangidaydayew ed kaparan totoo? Ipapanengneng nen Jehova ed sikatayo so padron a tumboken ed sayan pamaakaran. Nipaamta’d sikatayo ed Biblia a narayew itayo no gagawaen tayoy linawa nen Jehova. Inkuan nen apostol Pablo a “balang sakey makala ed Dios na dayew to.” Ibabaga ed sikatayo nen Pedro a say asubok a kualidad na pananisia tayo et “naalmo ed dayew.” Kanian say katuaan ya irayew nen Jehova so totoo et mangipapanengneng ed sikatayo a say pangibalikas na puron panangidaydayew et mapangasi, maaro, tan makagunggunan gawa, bengatlan ag-ibabaliwala.​—1 Corinto 4:5; 1 Pedro 1:7.

Unong ed Biblia, say sananey nin panlapuay kirayewan tayo et saray manuley na gobierno a makakaimano ed maong a kondukta tayo tan matuan mangokomenda ed sikatayo. “Gawam so maong,” so nibaga’d sikatayo, “tan narayew ka ed sikato.” (Roma 13:3) Nayarin makaawat tayo met na panangidaydayew manlapud totoon masimoon a manisia’d ibabaga ra tan andian na niyamot a motibo diad pangidadayew da’d sikatayo. Oniay impangikuan na apuyanan a Kasulatan ed Uliran 27:2: “Sananey a too so mangidayew komon ed sika, tan aliwa a say dili a sangim.” Ipapanengneng na saya a say pangawat na panangidaydayew na totoo et matukoy.

Aliwan ontan balet diad panangibalikas odino panangawat na panaglarog. Akin ya ontanlan kainglit nen Jehova so malarog a panagsalita? Sakey lan bengatla, pankuankuanan itan, tan kokondenaen itan nen Jehova. (Ikompara so Uliran 23:6, 7.) Niarum ni, aliwan itan a matua. Diad panedeskribe’d totoon makanepegay agpanangabobon na Dios, inkuan na salmista: “Amin lan gagawaen da et mantitilaan ira, malarog iran bibil, pantotongtong a manlapud nankaduan puso. Komon ta gapgapen nen Yahweh so amin a malarog a bibil.”​—Salmo 12:2, 3, JB.

Nagkalalo’d amin, say panaglarog so agmaaro. Papakiwasen itan na inkasiblet. Kayarin tinukoy iray managlarog, inaon ira nen salmistan David a mangibabagan: “Panalo mi so dila mi. Saray bibil mi kien mi a dili. Siopa so katawan a manuna nen sikami?” Dedeskribien nen Jehova so ontan iran makasarili bilang ‘manangimedmer ed saray duka.’ Nauusar iray malarog a dila ra, aliwan pian pabiskegen so arum, noagta pian imedmer ira tan pairapen ira.​—Salmo 12:4, 5.

Panaglarog​—Sakey a Patit

“Say too a koltiten to so kaabay to mangibuskag na iket ed saray kurang to.” Ontan so impangibaga nen makabat ya Arin Solomon, tan agaylan tua itan! (Uliran 29:5) Sinali na saray Fariseo a patitan si Jesus tekep na panaglarog. Inkuanda: “Managbangat, amta mi a sika matua ka, tan ibangat mon dalan na Dios ed katuaan, tan agka napagaan ed siopaman! Ta sika agmo nengnengey inkatoo na saray totoo.” Agaylan panaglarog itan! Balet ta agnampalikdo si Jesus ed maamoyot a salita ra. Amta ton agda panisiaan so matuan ibabangat to noagta sasalien da lambengat a patitan ed salita to ed isyun panagbayar na buis ed Cesar.​—Mateo 22:15-22.

Misunian a tuloy ed si Jesus et say inmunan-siglon Arin Herodes. Sanen sikatoy nampaliwawa’d publiko ed baley na Cesarea, oniay inyebat na totoo: “Say bosis na Dios, ya aliwa a say bosis na sakey a too!” Imbes a baaten so totoo ed ontan a butarbutar, palson panangidaydayew, inawat nen Herodes so panaglarog. Intarok na anghel nen Jehova so tampol a pananusa ya inambungolay bigis si Herodes a sengegan lay impatey to.​—Gawa 12:21-23.

Manalerton bidbiren na sakey a matatken a Kristiano no anto so panaglarog. Saray matatken ed kongregasyon so nagkalautlan malikas sano ibebesngaw la na sakey a nalalanor ed hudisyal a pamaakaran iray komplimento to, anganko anggad punton pankokomparaen to laray mamatatken tan mangibabagan mas mapangasi tan mas maempatiya so sakey a matatken nen samay sakey a matatken.

Malinlinew ya ipapanengneng na Biblia so sananey a patit a nipaarap na panaglarog sanen deneskribe na satan so impakaayat na sakey a malangwer a laki diad imoralidad lapud pananangguyor na sakey a bii. (Uliran 7:5, 21) Mitunosan iyan pasakbay ed situasyon natan. Kaiba’d saramay adispelosip manlapud Kristianon kongregasyon ed kada taon et dakel so nakal lapud imoral a kondukta. Kasin onggagapo so ontan ya inkaplag ed graben kasalanan diad panaglarog? Lapud labalabay na totoo a nakomplimentoan tan narayrayew, say maamoyot a salita na malarog iran bibil so mamaletey ed ireresisti na Kristiano ed agmanepeg a kondukta. No ag-iratan nabantayan, mangitonton itan ed grabe iran pansumpalan.

Manbantay Sumpad Panaglarog

Pepeneken na panaglarog so dilin-aro odino inkakinon na samay a nalalarogan. Onkana itan a mangiter ed too na malabor a panmoria ed dilin ton kaimportantian, a mangipapaliknan sikato et superyor nen say arum diad pigaran dalan. Inyaliling nen pilosopon François de La Rochefoucauld so panaglarog ed peken kuarta, “a, balet noag lapud inkakinon et ag-itan nausar.” Kanian, say paraan pian nabantayay inkasika et say italineng ed praktikal a simbawa nen apostol Pablo: “Kuanko sirin ed balang sakey a too ed sikayo, ya agto nonoten so inkasikaton dili ya atagtagey nen say kanepegan a nonoten; noag ingen nonoten to ed kaabebaan na linawa, unong ed sukat na pananisia a say Dios inutob to ed sakey tan sakey.”​—Roma 12:3.

Anggaman say gendat ya inklinasyon tayo et say panlabay ya ondengel na makapaliket ed layag tayo, say peteg a kaukolan tayo ed maslak a panaon et say nibase’d Biblian konseho tan disiplina. (Uliran 16:25) Labalabay lambengat nen Arin Ahab a dengelen so makapaliket ed sikato; kinerew ni ingen na saray aripen to ed kinen propeta Micaya a komon ta say salita to et magmaliw a “singa say salita na sakey ed sikara [saray malarog a propeta nen Ahab], tan mansalita ka na maong.” (1 Arari 22:13) No mabulos komon a tinalineng nen Ahab so prangkan salita tan inuman toray rebelyoson dalan to, naamper to komon iray teriblin impakatalo na Israel diad bakal tan ontan met ed ipapatey to. Parad espiritual a pankaabigan tayo, kaukolan a maples itayon onkiwas ed mapekder, ingen maaron simbawa na aturon Kristianon mamatatken, a malabay ya ontulong ed sikatayon mansiansia ed maptek a basbas na katuaan, imbes ya anapen so totoon naynay a mangibabagan alay kamaong tayo, a mangikiki’d kalayagan tayo tekep na malarog a panagsalita!​—Ikompara so 2 Timoteo 4:3.

Antokaman so rason, agbalot kakaliktanen na Kristianos so ombaling ed panaglarog. Singa si matoor ya Elihu, determinado ran ipikasi: “Komon ta agko labien so anggan siopaman, nisay larogan so siopaman a too; lapud agko amta so manlarog, ta no andi maganon ekalen ak na Managgawak.” Insan, singa si Pablo, nibaga ran: “Anggan kapiganman agkami nanagamil na saray salita a panangala na lupa . . . ni angiyamot na kaaguman.”​—Job 32:21, 22, An American Translation; 1 Tesalonica 2:5, 6.

Mangidayew no Kanepegan Itan

Ipapanengneng na apuyanan a proverbio a say panangidaydayew et singa baton-panagsurian, a mangibabagan: “Say panagtunawan et parad pilak tan say palbaan et parad balitok, balet say panangidaydayew et pakasurian na ugali.” (Uliran 27:21, The New English Bible) On, say panangidaydayew et nayarin mamalesay liknaan na inkasuperyor odino kinon, a mansumpal ed kapelag na too. Diad biek a dapag, mangiparungtal itan ed inkasimpit tan inkamapaabeba to no bidbiren toy otang a linawa to’d si Jehova parad amin a bengatlan ginawa to ya inkirayewan to.

Say masimoon a panangidaydayew ed maabig a kondukta odino saray agegemtan so mamabiskeg ed parehon angidayew tan arayew. Mamawala itan na maligsa tan maabig ya apresasyon ed balang sakey. Ipapaseseg to so pambanikel parad narayrayew iran kalat. Say makanepegan a pangidaydayew ed saray kalangweran so managyat ed sikaran mamasyan mankimey. Nayarin ontulong ni itan a manmoldi ed ugali ra legan dan kakapeten so pambilay unong ed saray estandarten iilaloan ed sikara.

Kanian, paliisan tayo so panaglarog​—balanglan sikatayo so mangiter odino mangawat. Komon ta mapaabeba tayo sano nirarayew. Tan komon ta mabunlok tan intiron-kamarerwa itayo diad panangidayew​—a maparanay ed si Jehova diad panagdayew tayo tan masimoon ed arum diad nengneng na mabunigas a komendasyon tan apresasyon, a nodnonoten a “say salita ed kanepegan to, agayla so abig to!”​—Uliran 15:23.