Dati Ak a Mandadayew ed Emperador Balet Natan et Wala Ak la’d Tuan Panagdayew

UNONG ED SALAYSAY NEN ISAMU SUGIURA

Anggano mapatnag la nen 1945 so pakakatalo na Hapon diad Guerra Mundial II, matalek kami ya ombasig so kamikaze (“madibinon dagem”) tan taloen toy kalaban. Say kamikaze so manutukoy ed saray bagyo nen 1274 tan 1281 ya amiduan aneral ed onlulusob iran pangguerran bapor na Mongol diad baybay na Hapon, ya amaatras ed sikara.

KANIAN, sanen inyanunsio nen Emperador Hirohito ed nasyon, nen Agosto 15, 1945, a sinmuko lay Hapon ed Allied Forces, abuyak iray iilaloan na nilasus milyon a totoo ya akadeboto ed sikato. Katayatdang ak ed saman a maneeskuela, tan abuyak met iray iilaloan ko. ‘No aliwan say emperador so mabilay a Dios, siopa sirin’? Nanumamengan ko. ‘Siopay nepeg kon panmatalekan?’

Balet diad tua, say inkatalo na Hapon nen Guerra Mundial II so angilukas na dalan parad siak tan nilibo nin arum a Hapones a makapikabat ed tuan Dios, si Jehova. Sakbay kon isalaysay iray pananguman a kinaukolan kon gawaen, ipaamtak pa ni’d sikayo so abangonan kon relihyon.

Saray Akadkaunan Inkaimpluensiaan ed Relihyon

Nianak ak ed syudad na Nagoya nen Hunyo 16, 1932, bilang bolirek ed apatiran lalaki. Nantrabaho si Tatay bilang agrimensor ed syudad. Si Nanay et debosyonadon mananisia ed Tenrikyo, sakey a sektay Shinto, tan say sankapanguloan a kuyak so akaawat na relihyoson panangipasal a magmaliw a managbangat na Tenrikyo. Maap-apit kamin maong nen Nanay, tan impila to ak diad pantitiponan parad panagdayew.

Nibangat ak ya ontuek no manpikasi. Imbangat na relihyon a Tenrikyo so panisia ed sakey a manamalsa a tinawag a Tenri O no Mikoto, ontan met ed samploran abebeban dirios. Aagamilen na saray membro to so faith healing, tan nidanet so panserbi ed arum tan pangikayat ed saray sisiaen da.

Bilang ugaw, maupapet ak a maong. Pankelawan koy bulan tan say agnabilang a bibitewen diad tawen no labi, tan panumamengan ko no panon kaawang so liwang ed labas na tawen. Makapasagsagyat ed siak so pakaimaton ed ibabaleg na saray talon tan pipino ya intanem ko ed melag a panagtaneman ed beneg na abung mi. Say pangiimano ed palsa so amabiskeg ed pananisiak ed Dios.

Saray Taon na Bakal

Saray taon na impan-elementaryak manlapud 1939 anggad 1945 so nibanbana ed peryodo na Guerra Mundial II. Say panagdayew ed Emperador, ya importantin kabiangan na Shinto, so nipurek diad aaralen mi’d eskuelaan. Nibabangat kami ed shushin, a manasaglawi’d moral a panangipasal a walaay nasyonalistiko tan militaristikon gagala. Saray seremonyan panangiyatagey ed bandera, panangansion ed himno na bansa, panagaral ed saray totontonen ed edukasyon na empiryo, tan panangigalang ed litrato na emperador so kabiangan na amin a rotina mi’d eskuelaan.

Linma kami met ed altar na Shinto ed lugar mi pian mikasi ed Dios a panaloen toy armada na empiryo. Sundalo so duaran kuyak. Lapud inkidoktrinak ed nasyonalismo tan relihyon, nanliketan koray balita na saray intalona na armaday Hapon.

Say Nagoya et sentro na pagawaay eroplano na Hapon, kanian manunan puntirya itan na pirmin pangaataki na U.S. Air Force. Diad agew, ontekkiab iray panagbomban B-29 Superfortress diad syudad ed pandarasig a manga 9,000 metro, a mangipepelag na nilasus a toniladay bomba ed saray distrito na paktorya. No labi et nalintian iray managbomba ya abebeba nen say 1,300 metro. Say aminpigan inyataki na eroplano tekep na manlalbong iran bomba so nansengegay mandayabdab ya inkapoolan na saray kaabungan. Say Nagoya lambengat et 54 a danay ya abomba, legan na unor a siameran bulan na bakal, a nanresulta ed graben irap tan masulok a 7,700 so inatey.

Diad saman a panaon, ginmapo lay panagpabanto na saray pangguerran bapor ed samploran syudad ya asingger ed baybay, tan pantotongtongan na totoo so posiblin itatdang na saray puersay E.U. ed kabangibang na Tokyo. Impasal iray bibii tan ugugaw a lalaki a milaban tekep na kawayan iran gayang pian protektaan so bansa. Say diparan mi et “Ichioku Sougyokusai,” a kabaliksan toy “Mas Labay Mi nin Ompatey so 100 a milyon nen say onsuko.”

Nen Agosto 7, 1945, oniay inreport ed paulon balita na sakey a peryodiko: “Nipelag ed Hiroshima so Balon Klase na Bomba.” Duaran agew ed saginonor, nipelag lamet so sakey diad Nagasaki. Saraya et bomba atomika, tan nibaga’d sikami ed saginonor a tinigway na saratan so masulok a 300,000 a bilay. Insan, nen Agosto 15, diad pansumpasumpal lay panpapasal mi’d panagmartsan akabemben na tablan palpaltog, nadngel mi so talumpati na emperador ya inyanunsio toy isuko lay Hapon. Sikami so kombinsidon manalo, balet natan et ameneng kami!

Niwalay Sakey a Balon Ilalo

Diad inggapo lay panangontrol na saray sundalo na Amerikano, kalkalna min naawat so katuaan ya analo lay Estados Unidos ed bakal. Niparungtal so demokrasya ed Hapon, ontan met ed balon konstitusyon ya angigarantiyay kawayangan ed panagdayew. Mair-irap so kipapasey panagbilay, daiset so tagano, tan nen 1946 et inatey so amak lapu ed malnutrisyon.

Kaleganan to, ginmapon nibangat so Ingles diad eskuelaan a panaaralan ko, tan say istasyon na radyo a NHK so angigapoy programa ya Ingles so salita. Diad loob na limay taon et inagew-agew ak a nandengel ed sayan bantog a programa a sankabembenan so libron-panaralan. Lapud saya et kinugip kon walan siansiay agew na pakakar ko’d Estados Unidos. Lapud inkadismaya ed saray relihyon na Shinto tan Buddhismo, inisip ko ya ompan say katuaan nipaakar ed Dios et nayarin naromog ed saray relihyon ed Mamasagur.

Kasakbayan na Abril, 1951, akabat koy Grace Gregory, sakey a misionarya na Watch Tower Society. Sikatoy manalalagey ed arapan na istasyoy tren na Nagoya a manoopresi na Ingles a kopya na Say Panag-Bantayan tan sakey a bokleta ed Hapon nipaakar ed tema na Biblia. Asagyat ak ed inkamapaabeba ton manggawa’d ontan a kimey. Inalak so parehon publikasyon tan mabulos kon inawat so iyoopresi ton panangiyaral na Biblia. Insipan kon onla ak ed ayaman to pian paiyaralan na Biblia pigaran agew ed saginonor.

Nen kayurong ko ed tren insan ko ginapoan a basaen so Say Panag-Bantayan, naimanok a tampol so pilimeron salita ed manangilukas ya artikulo a, “Jehova.” Natan ko labat itan anengneng a ngaran. Agko ilaloan a naromog ko itan ed awit kon melag a diksionaryo na Ingles-Hapon, balet talagan wala! “Jehovah . . . , the God of the Bible.” Onggagapok la’d saman a naamtaay nipaakar ed Dios na Inkakristiano!

Diad pilimeron imbisitak ed ayaman na misionaryo, akabatan kon diad pigaran simba ed saginonor et manpaliwawa nipaakar ed Biblia si Nathan H. Knorr, presidenti ed saman na Watchtower Bible and Tract Society. Sikatoy ombisita ed Hapon a kaiba toy sekretaryo to, si Milton Henschel, tan onla ra ed Nagoya. Anggano limitado so pikakabat ko’d Biblia, nanggayagaan kon maong so paliwawa, ontan met ed impilimog ed saray misionaryo tan arum nin inmatendi.

Diad loob na ngalngali duay bulan, naamtaan ko ed panaaral mi’d si Grace iray manunan katuaan nipaakar ed si Jehova, si Jesu-Kristo, say dondon, si Satanas a Diablo, Armagedon, tan say Paraison dalin. Say maong a balita na Panarian so dugarugan klase na mensahe ya abayaglan aanapen ko. Kabansag met na inggapok a manaral, inggapok met lay onatendi ed saray miting ed kongregasyon. Nanggayagaan koy makaaron atmospera ed sarayan pandaragup, a mabulbulos ya akilimog iray misionaryo ed Hapones tan akilespakan ira ed sikami diad tatami (inikamen a dayami).

Nen Oktubre 1951, say inmunan sirkito asamblea ed Hapon so agawa’d Nakanoshima Public Hall diad syudad na Osaka. Anggapo ni 300 a Tastasi diad intiron Hapon; ingen ta ngalngali 300 a too so inmatendi ed asamblea, pati say ngalngali 50 misionaryo. Wala ni ingen so antikey a partik ed programa. Asagyat ak a maong ed naimatonan tan nadngel ko kanian ginetmak ed pusok so panlingkor ed si Jehova diad intiron bilay ko. Diad ontumbok ya agew, abautismoan ak ed malainem-em a danudanum a walad asingger ya amesan na publiko.

Say Gayaga ed Panagpayunir

Labay koy magmaliw a payunir, a singa tawag ed saray sigpot-panaon a ministro na Tastasi nen Jehova, balet naobliga ak met ya onsuporta ed pamilyak. Sanen akapanpakpel ak ya ibaga’d amok so pilalek ko, asurprisa ak ed nadngel kon imbaga to: “Maliket ak a mitulongan ed sika no satan so panliketan mo.” Makapantrabaho ak na duay agew labat diad loob na sakey simba tan nayarian ko nin suportaay inak ed saray panggastosan ed abung. Talagan singa ak nablos a billit ed kulongan to.

Diad iyaaligwas na saray kipapasen, ginmapo ak a manpayunir nen Agosto 1, 1954, diad teritoryan walad beneg na istasyoy tren ed Nagoya, pigaran minuton akaren manlapud lugar ya inmunan akatongtong ko si Grace. Kayari na pigaran bulan, akaawat ak na asainmin a man-espisyal payunir diad Beppu, syudad na mamasagur ya isla na Kyushu. Si Tsutomu Miura so niasain a kaibak.a Diad saman a panaon, anggapo niray kongregasyon na Tastasi nen Jehova ed intiron isla, balet natan wala lay nilasus a kongregasyon ya inapag ed 22 a sirkito!

Pagpauna na Balon Mundo

Sanen binisita lamet nen Brother Knorr so Hapon nen Abril 1956, inkerew ton basaen kon maksil so pigaran parapo ed Ingles a magasin na Panag-Bantayan. Agko amta no akin, balet pigaran bulan ed saginonor, akaawat ak na sulat ya angimbita’d siak ya onatendi ed koma-29 a klase na eskuelaay misionaryo a Gilead. Kanian nen Nobyembre ed satan a taon, binmuat ak ed makapaliket a biahe a mamaarap ed Estados Unidos ya inkasumpalay abayaglan kukugipen ko. Say impanayam tan impankimey ed loob na duay bulan a kaibay baleg a pamilyay Bethel diad Brooklyn so amabiskeg ed pananisiak ed nanengneng ya organisasyon nen Jehova.

Nen Pebrero 1957, talora ed sikamin estudyante so inlugan nen Brother Knorr a paarap ed sular na Gilead School diad South Lansing, mamaamianen a parti na New York. Say tinmumbok a limaran bulan ed Gilead School, legan kon aawaten so instruksion manlapud Salita nen Jehova tan manaayam ed marakep a kaliberliber kaiba iray kaklase, say liknaan ko et singa wala ak la’d Paraison dalin. Samplora ed 103 ya estudyante, pati siak, so niasain ed Hapon.

Panangapresia ed Saray Asainmin Ko

Wala lay ngalngali 860 a Tastasi ed Hapon sanen pinmawil ak nen Oktubre 1957. Niasain ak ed panagbiahen kimey bilang manangasikasoy sirkito, balet sakbay to et pigaran agew ak ya impasal nen Adrian Thompson ed satan a kimey diad Nagoya. Kobrian na sirkiton panserbian ko so lugar manlapud Shimizu, asingger ed Mount Fuji, anggad Shikoku Island pati saray angkabaleg a syudad a singa say Kyoto, Osaka, Kobe, tan Hiroshima.

Nen 1961, niasain ak a magmaliw a manangasikaso na distrito. Lanoren na saya so pambiahen manlapud mayelon mamaamianen ya isla na Hokkaido anggad medyo ampetang ya isla na Okinawa tan angga ni ingen ed labas na saray isla na Ishigaki ya asingger ed Taiwan, sakey a distansyan ngalngali 3,000 a kilometro.

Insan, nen 1963, naimbitaan ak ed samploran bulan a kurso na Gilead School diad Brooklyn Bethel. Legan na kurso, indanet nen Brother Knorr so kaimportantian na pakawalaay dugan panmoria ed saray asainmin a kimey. Inkuanton say panaglinis ed kasilyas so asainmin a singa kaimportanti met na panag-opisina. Inkuanto a no agmalinis iray kasilyas, naapektaan so intiron pamilya na Bethel pati say trabaho ra. Saginonor, say kabiangan na kimey ko ed Bethel ed Hapon et say panaglinis na saray kasilyas, tan anonotan ko iman a simbawa.

Nen akapawil ak la’d Hapon, niasain ak lamet ed panagbiahen kimey. Duay taon ed saginonor, nen 1966, inasawak si Junko Iwasaki, sakey ya espisyal payunir a nanlingkor ed syudad na Matsue. Si Lloyd Barry, a manangasikaso na sanga ed saman diad Hapon, so angiter na makapaligsay puson paliwawa ed kasal. Insan akiiba’d siak si Junko ed panagbiahen kimey.

Anguman iray asainmin mi nen 1968 sanen atawag ak ed sangan opisina diad Tokyo pian mangipatalos. Lapud kakulangan na saray kuarto, nansempet ak ed Sumida Ward, Tokyo, tan nan-espisyal payunir si Junko ed sakey a kongregasyon diman. Diad saman a panaon, nakaukolan iray babaleg a pasilidad na sanga. Kanian nen 1970 asaliw so dalin diad Numazu, ya asingger ed Mount Fuji. Diman nipaalagey so tres-grados a paktorya tan sakey a residensia. Sakbay a ginmapo so panagpaalagey, inusar so pigaran kaabungan ed sular parad Kingdom Ministry School, a mangipapasal ed saray manangasikaso ed kongregasyon. Apribilihyoan ak a manbangat ed satan ya eskuelaan, tan si Junko so managparaan ed kanen na saray estudyante. Makapalikliket so pakanengneng ed nilasus a Kristianon lalaki a naiikdan na nikaduman panangipasal ed panagministro.

Sakey a ngarem et akaawat ak na importantin telegrama. Naospital si Nanay tan inilaloan ya agla manbilay. Linmugan ak ed bullet train a paarap ed Nagoya tan nangganat ak a linma’d ospital. Anggapo lay pakalikna to, balet nansanlabi ak ed dikingan to. Inatey si Nanay ed palbangon. Nen pasempet ak la ed Numazu, agko napokpokan iray luak sano nanonotan koray dinalan ton kairapan ed bilay to tan say impangaro to’d siak. No linawa nen Jehova, sikatoy nanengneng ko lamet ed kioli.

Agnambayag et nagmaliw lan maitop ed sikami iray pasilidad ed Numazu. Kanian asaliw so 7 ektaryan dalin diad Ebina City, tan nigapo so panagpaalagey na balo iran bilding na sanga nen 1978. Natan et amin a walan espasyo ed sayan sular so apaalageyan na paktorya tan saray bilding a residensia, ontan met ed sakey ya Assembly Hall a napanyurongay masulok a 2,800. Say sankabaloan ya inyarum, a tugyopey duaran 13-grados a residensia tan 5-grados a bilding a panagparadaan tan panag-apigeran, so asumpal ed kasakbayan na sayan taon. Say pamilya mi ed Bethel so manbilang la natan na ngalngali 530, balet say pinaawang iran pasilidad so mangiyabuloy ed sikamin napanpundoay ngalngali 900.

Dakel a Rason na Panliket

Makapaliket so pakanengneng ed kasusumpal na propesiya na Biblia, on, say pakanengneng ed ‘melag a magmaliw a mabiskeg a nasyon.’ (Isaias 60:22) Nanonotan koy intepet ed siak na kuyak nen 1951, “Kaunongay karakel na Tastasi ed Hapon?”

“Ngalngali 260,” so inyebat ko.

“Satan labat?” so intepet to’d manleglemew a tono na bosis.

Nanonotan koy iisipen kon, ‘Say panaon labat so mangibaga no kaunongan karakel so totoon iyasingger nen Jehova a mandayew ed sikato diad sayan bansa na Shinto tan Budhista.’ Tan inmebat la si Jehova! Natan, anggapo lay teritoryan agnapupulongan ed Hapon, tan say bilang na tuan managdayew so dinmakerakel ed masulok a 222,000 a walad 3,800 a kongregasyon!

Say linmabas a 44 a taon na bilay ko ed sigpot-panaon a ministeryo​—32 a kaibay maaron asawak​—so nagkalalo lan makapaliket. Diad loob na 25 na saraman a taon et nanlingkor ak ed Translation Department diad Bethel. Nen Setyembre 1979, naimbitaan ak met a magmaliw a membro na branch committee na Tastasi nen Jehova ed Hapon.

Sakey a pribilihyo tan bendision so pakawalaay melag a betang ed pananulong ed masimoon, maaro ed kareenan a totoo pian mandayew ed si Jehova. Talagan ontan so ginawa na dakel a singa siak met​—a datin mangiiter na debosyon ed emperador balet natan et mandadayew la’d alenleneg a tuan Dios, si Jehova. Masimoon a pilalek ko so panulong ed dakerakel ni ya ondagsa ed mabiktoryan dapag nen Jehova tan gamoran so agmanganggan bilay ed mareen a balon mundo.​—Apocalipsis 22:17.

[Paimano ed leksab]

[Credit Line]

The Mainichi Newspapers

[Litrato ed pahina 29]

Say aaralen ed eskuelaan so nisentro ed panagdayew ed emperador

[Litrato ed pahina 29]

Diad New York a kaibay Brother Franz

[Litrato ed pahina 29]

Kaibak so akulaw ko, si Junko

[Litrato ed pahina 31]

Mantratrabaho diad Translation Department