Makagunggunan Komunikasyon—Tombok ed Maong a Panamaley
Nen 1778, inrehistro nen Robert Barron so duaray tarangka a kandado a siansian basiyan ed modernon kandado. Say desinyo to et mankakaukolan na sakey a tombok a bansag a mangiyatagey ed duaran tarangka na kandado.
MIPADPARA, say matalonan panamaley so mandependi ed pantulongan na sanasawa a mankimey. Pian lukasan tan eksperiensiaen so mabli iran gayaga na maong a panamaley, say sakey a nakaukolan et say makagunggunan komunikasyon.
No Antoy Lalanoren na Makagunggunan Komunikasyon
Antoy lalanoren na makagunggunan komunikasyon? Impatalos na sakey a diksyonaryo so komunikasyon bilang “say pananginabang odino salatan na saray ideya, opinyon, odino impormasyon diad panamegley na salita, pansulat, odino sinyas.” Kanian say komunikasyon et saglawien toy pananginabang na saray liknaan tan ideya. Tan say makagunggunan komunikasyon et manginabang na saray bengatlan makapabiskeg, makapaligsa, masimpit, galgalangen, tan makaligliwa.—Efeso 4:29-32; Filipos 4:8.
Say makagunggunan komunikasyon so niwala diad panamegley na kompiyansa, talek, tan pakapantalosan. Sarayan kualidad so manresulta sano momoriaen so panamaley bilang legay-bilay a relasyon tan walay puron determinasyon a patalonaen itan. Diad pangokomento ed ontan a relasyon, onia so insulat na koma-18 siglo a managsulat na essay a si Joseph Addison: “Say duaran too ya akapangustoan, tekep na gagalan magmaliw a ligliwa tan panliketan na sakey tan sakey, so, diad satan a kiwas et mabulos iran magmaliw a masayaksak, mapangasi, makabat, manamerdona, maanos, tan magayaga, nipaakar ed saray kaleteyan tan ag-inkayadyari na sakey, legay pambibilay da.” Agaylan makapaliket so ontan a pankasakey! Tan sarayan singa-mablin baton kualidad so mamarakep na panamaley yo, ta saratan so nakayarian yo panamegley na makagunggunan komunikasyon.
Saray Babeng ed Makagunggunan Komunikasyon
Maslak a sankapareha ya onloloob ed panamaley so maniilalo ed sankaabigan a pansumpalan, pirmin panliket ni ingen. Balet, parad dakel et say pirmin panliket so agmanbayag, tan onkupas so panilalo ed pakawalaay sankaabigan a resulta. Say inkamaseguro so nayarin nasalatan na nantetekep lan ampait a kadismaya, sanok, kolkolan, pirmin pambusolan ni ingen. Say panamaley so magmaliw labat lan kipapasen a susungdoan “anggad patey.” Sirin, pian napaaligwas odino mansiansia so makagunggunan komunikasyon a nakakaukolan parad maabig a panamaley, walaray pigaran babeng a nepeg a talonaan.
Say sakey a peteg a babeng ed makagunggunan komunikasyon et nayarin say pakapapagaan ed no antoy reaksion na kapareha ed ipaamta odino nibalikas a pilalek. Singa bilang, nayarin onlesay kapapagaan ed kipulisay kayarin naamtaan na sakey a walay onlelesan graben personal ya aglapakayari. Panon a nipaliwawa na sakey ed kapareha to a say magano lan metodo so manguman a pirmi ed itsura odino abilidad na sakey? Diad ontan iran kaso, say matuan komunikasyon tan panagplanon maong ed arapen so nagkalalo lan nakakaukolan. Say insangin panamaseguro ed ag-onkupas a panangaro, tekep na mabetbet iran gawa na inkatamoy, so mangipasabi na personal ya interes ya ontulong ed kiyalibansa na talagan makapenek a panamaley. Diad panamaley et sayan proverbio so naynay a nibabalikas: “Say kaaro mangaro ed saray amin a panaon, et say agi nianak nipaakar ed kasumlangan.”—Uliran 17:17.
Say imbel na linawa so sananey a babeng ed makagunggunan komunikasyon. Matukotukoy a nibabagan say maliket a panamaley et say impantekep na duaran maong a manamerdona. Pian ontukoy ed satan a deskripsion, kaukolan a pambanikelan na sanasawa a tumboken so praktikal a simbawa nen apostol Pablo: “Agkomon onselek so agew a sipapasnok kayo ni.” (Efeso 4:26) Say pangiyaplika ed sayan simbawa imbes ya em-eman so sanok odino imbel na linawa et talagan mankaukolan na mapaabeban komunikasyon. Saray sanasawa ed maong a panamaley so aliwan tuloytuloy ya onsuko ed sanok, pankolkol, tan barong. (Uliran 30:33) Panggunaetan dan aligen so Dios, ya agmaniimbel. (Jeremias 3:12) On, sikaray impapuson manperdonaan.—Mateo 18:35.
Say sakey a pihon babeng ed dinanman a nengneng na komunikasyon et say ag-iyesel. Saglawien na saya so ibarong, pansibek, panbasugbasog, tan agpitongtong. Say sakey a kapareha ya oniaray kiwas to et mangipapalikas a walay imbel to. Balet say pangibesngaw ed saray mismon liknaan ed prangka tan ed maabig a paraan et baleg so nagawaan to’d iyaligwas na panamaley nen say pansiansian ag-iyesel tan ibarong.
Say ag-italineng a maong sano mansasalita so kapareha et sananey a babeng a nepeg a talonaan parad maong a komunikasyon ed maapit a siglaotan na panamaley. Anganko et naknaksawan itayon maong odino okupadon tuloy pian manipon na mental tan emosyonal a biskeg a nakakaukolan pian mandengelan a maong. Nayarin onlesa iray sangsangan lapud ag-impakapantalosan iran uksoyan ya abaloan na sakey a kapareha et detalyado la balet ta ipipilit met na sakey a kadkadngel to labat ni. Mapatnag, say makapuy a komunikasyon so sengeg na saratan a problema.
No Panon ya Iyalibansa so Makagunggunan Komunikasyon
Agaylan importanti so pangipanaon parad maaro, makagunggunan komunikasyon! Arum so manguusar na dakel ya oras ed panag-TV a babantayan so kabibilay na arum a totoo a dagdaiset so panaon da’d inkasikaran dili. Kanian, say pangerep ed telebisyon so mabetbet a nakakaukolan a kundang parad makagunggunan komunikasyon.
Anggaman ontan, no panon a walay dugan panaon a pansalita, wala met so panaon na ag-iyesel. Inkuan na makabat a laki: “Nipaakar ed amin a bengatla wala so sakey a panaon, . . . Panaon ya agyesel, tan panaon a pansalita.” On, wala met iray manepeg a salitan ibaga. “Say salita ed kanepegan to, agayla so abig to” so inkuan na sakey a proverbio. (Eclesiastes 3:1, 7; Uliran 15:23) Kanian determinaen no kapigan so sankaabigan a panaon pian pantongtongan iray importantin bengatla odino pian ibalikas moy kapagaan mo. Tepetan moy inkasika: ‘Kasin naksawan so kaparehak odino relaks tan preskoy nonot to? Kasin makapasyodot so labay kon pantongtongan? Antoy sinuppiat nen asawak ed saray imbagak sanen unor a nantongtongan mi iyan pamaakaran?’
Maabig a nonoten ya onkiwas a tuloy iray totoo sano natalosan dan say pikoopera odino itulok ed kerew et kagunggunaan da. No walaray onlesan detdet ed baetan na sanasawa, nayarin onkiling so sakey a mangikuan, “Walay panaaburidoan ko, tan aregloen ta la natan!” Siempre, say eksakton kisalita so mandependi ed saray sirkumstansia, balet magmaong so pangibagay bengatlan singa onia, “Dear, sankanonot ko’may nantongtongan ta la tan no panon a naareglo iray bengatla.” Dinan a paraan so mas maseguron pablien na kapareham?
On, importantin tuloy no panon so pangibaga na bengatla. Insulat nen apostol Pablo: “Say salita yo komon natekepan lawas na liga, alaokan na asin.” (Colosas 4:6) Panggunaetan so pagmaliw a mapangasi ed tono na bosis mo odino panagsalitam. Lawas nonoten a “saray makapaliket a salsalita sikara so singa kulaba na dilo, masamit ed kamarerwa, tan kasil ed saray pukel.”—Uliran 16:24.
Parad arum a sanasawa, say pantulongan ed saray proyekto diad ayaman so makapangiter na maabig ya atmospera parad komunikasyon. Say ontan a kooperasyon so mangiyalibansa na liknaan na pananginabang bangta mangiter met na panaon parad makagunggunan tongtongan. Parad arum met a sanasawa, say mareen a panaon a saniba ya anggapoy tratrabahoen so magmaong tan mas manresulta ed makagunggunan komunikasyon.
Dakel a naynay so naaralan diad pangimano ed no panon a say manbagayan a sanasawa et mantongtong. Antoy tinmulong ed sikara ya ontan? Maseguro, say pantunosan da tan say ag-inkamasuyat ed pantotongtong so resulta na personal a sagpot, inkaanos, tan maaron konsiderasyon. Mapatnag a dakel a mismoy naaralan da, ta saray maong a panamaley et aliwan automatiko. Sirin, agaylan importanti so pangikonsidera ed panmoria na kapareham, pian natalosan iray pankaukolan to, tan pian napakepa iray makapadesdes a situasyon diad makabat a salita. (Uliran 16:23) Sirin, no walay asawam pankimeyan so pagmaliw a makapaliket a piamongan tan mainomay a pipulangan. Satan so pihon ontulong pian magmaliw a maong so panamaley mo.
Labay nen Jehova a Dios a panggayagaan na totoo to so maliket, magnayon iran panamaley. (Genesis 2:18, 21) Balet say tombok so mandependi ed saramay nankasakey ed panamaley. Mankaukolan na duaran maaron too a talagan mantulongan pian lukasan so puerta a mamaarap ed matalonan panamaley diad pangipasal ed dunong ed makagunggunan komunikasyon.
[Litrato ed pahina 22]
Say pangerep ed TV so mangiyabuloy na dakel a panaon parad komunikasyon
[Saray litrato ed pahina 23]
Say makagunggunan komunikasyon so ontulong diad pamedber ed duaran puso ed magnayon ya aroan