Panon a say Panaanap ed Andukdukey a Bilay et Ontalona?

ARUM so manisnisia ed ilalon say balon milenyo so pakapamintuan ed itatalona ed saray sagpot na too ed pamarukey na bilay. Sakey la ed saratan si Dr. Ronald Klatz. Sikatoy presidenti na American Academy na Anti-Aging Medicine, sakey ya organisasyon na saray doktor tan sientista a dedikado ed panginatnat ed dukey na bilay na too. Sikato tan saray kakaiba to so manplaplanon manbilay na andukerukey. “Iilaloan koy manbilay na 130 taon, diad sankatikeyan,” inkuan nen Dr. Klatz. “Sisiaen min napaliisan so itatatken. Wala lay teknolohiya natan a makayarin mamatantan, mamatunda tan anganko et mamalinsuek ni ingen ed ikakapuy na laman tan sakit a kaplesan a tatawagen a natural ya itatakken.” Si Dr. Klatz mismo so oniinum na anggad 60 pilduras kada agew diad panaanap toy paraan pian ondukey so bilay.

Kasin say Hormone Therapy tan Genetics so Rason ed Panilalo?

Say hormone therapy so sakey a lawak a mamapailalo. Saray impaneksperimento ed hormone ya akabatan bilang DHEA et ompatnag a mamatantan ed prosesoy itatakken diad laboratoryo parad ayayep.

Nipaakar ed hormone na tanaman a kinetin, inaon na peryodikon Aftonbladet na Sweden si Dr. Suresh Rattan, sakey a propesor na Aarhus University, Denmark, a nankuan: “Saray impanubok diad laboratoryo mi so mangipapanengneng a saray selula na baog na too a kinumponi diad panamegley na kinetin so agmanguuman unong ed edad ed normal a paraan. Mansiasiansia iran ugaw leleg na pambibilay da.” Saray insekton ininan na hormone so ibabagan manbilay na 30 anggad 45 porsiento a karukey nen say gendat.

Saray panagtambal ya uusaray melatonin so ibabagan amarukey ed bilay na otot anggad 25 porsiento. Sakey ni, say itsura na otot et ibabagan inmugaw, kinmitsing, tan binmiskeg.

Saray manangiyalibansa na human growth hormone (hGH) so mankuan a makakatulong ed ibalanga na baog, mamabaleg na masel, managyat ed pilalek ed sekso, mas maliket a liknaan, mas mamatarem ed nonot, tan pagmaliwen ton singa ed tin-edyer so metabolismo na sakey.

Dakel met so maniilalo ed genetics. Inkuan na saray sientista a diad pangusar ed saray gene et nakontrol da so dukey na bilay na sakey a nematode, odino roundworm. Diad tua, tinmalona ira ed impamasiansia ed pigara ed saratan a mabilay a maminem ed normal a dukey na bilay da. Saya so lalon amailalo ed pananap tan pangusar ed mipadpara iran gene ed totoo. Inaon na Time a magasin si Dr. Siegfried Hekimi na McGill University, Montreal, a kuanton: “No nadiskobre min amin iray gene a manetermina ed dukey na bilay na too, ompan napatantan mi so andar na saratan, diad ontan et ninatnat mi so bilay.”

Abayag lan naamtaan na saray biologo a diad sampot a seksion na chromosomes, say tatawagen a telomere, so napapatikeyan kada mamarakel so selula. No nabawasan so telomere na manga 20 porsiento ed karukey to, say abilidad na selula a mamarakel so ontunda tan ompatey. Sakey ya espisipikon enzyme a tinawag a telomerase et makapangipawil ed telomere ed sigpot a karukey to, diad ontan et mantultuloy ya ondakel so selula. Diad maslak iran selula, sayan enzyme so napapaer tan inaktibo, balet say aktibon telomerase so matalonan niseksek ed pigaran selula, a mamabaleg tan mamarakel ed saratan ed labas a tuloy na gendat diad dakel a danay.

Unong ed saray managsukimat, saya so angilukas ed makapainteres iran posibilidad ed pangontra’d saray sakit a misiglaotan ed edad. Komusta balet no salatan iray stem cell (saray selula a nitarya parad pamasimbalo ed body tissue) na laman na saray stem cell a “ginawan imortal” tekep na aktibon telomerase? Onia so inkuan nen Dr. William A. Haseltine: “Saya so malinew a naukeran ya ideya na imortalidad na too a kalkalnan niparungtal ed loob na ontumbok a 50 taon.”​—The New York Times.

Kasin Niiter na Nanotechnology tan Cryonics so Solusyon?

Say nanotechnology, siensia na engineering nipaakar ed nanometer (mika-sakey bilyon a kabiangan na sakey a metro) level, so mamapailalo met. Saray walaan na mabiskeg a panmoria ed satan a lawak so angikuan a say computerized iran makina, a tingtingot a maong nen say saray selula, so nayarin diad arapen et nagawaan a mangipakurang diad molecular level pian mangapiger tan mamasimbalo ed ontatakken iran selula, tissue, tan saray organo. Diad sakey a komperensia nipaakar ed kontra’d-itatatken, impaimano na sakey a managsukimat a saray doktor ed koma-21 siglo so nayarin mangusar na nanotechnology pian napagmaliw so too ya imortal ed pisikal.

Say cryonics so agamil a panangi-freezer ed saray laman na too diad ilalon say siensia so makayarin mamilay lamet ed saray inatey a selula, diad ontan et ombilay lamet ira. Say intiron laman, odino say utek labat, so nayarin ni-freezer. Sakey a too so angi-freezer ni ingen ed apis na dukolan. Akin a pati apis? Satan so apis na nababalang a kaaro to a walaan na pigaran selula na baog tan pigaran buek. Labay ton i-freezer iratan ta pian ikdan so kaaro to na pankanawnawa ed ibilay lamet no nasukimat la na siensia so punto na pamalesa lamet ed totoo manlapud pigara labat odino anggan sakey labat ed saray selula da.

Iner so Nepeg a Panmatalekan Tayo?

Walaan so too na natural a pilalek a manbilay, aliwan ompatey. Sirin, say sientipikon iyaaligwas ed sayan lawak so agmasuyat a mangitatandoro tekep na pirmi iran paniilalo. Balet diad kaplesan et anggapoy matuan paneknek a say DHEA, kinetin, melatonin, hGH, odino dinanman nin arum a substansia so talagan makapaer ed itatakken na totoo. Tatakotan na saray manduaruwa a say pangusar ed telomerase ed saray selula so mamawala labat na saray potensial a makakanser a selula. Tan say usar na nanotechnology tan cryonics et siansian agnapanisiaan a siensia nen say katuaan.

Say siensia so akatulong la, tan nayarin makatulong ni parad, andukdukey tan mas mabunigas a bilay parad pigara, balet agbalot mangiter ed siopaman na magnayon a bilay. Akin ya andi? Diad simplin rason, lapud say sengeg na itatakken tan ipapatey et akapapeg ed labas na lawak na siensiay too.

Say Sengegan na Itatakken tan Ipapatey

Maslak a sientista so onabobon a say itatakken tan ipapatey et ompatnag ya akaprograma la ed saray gene tayo. Say tepet so: Kapigan, panon, tan akin a linmoob iratan ed genetic code tayo, a singa panangibaga?

Iikdan itayo na Biblia na simplin ebat​—anggaman ag-ipaparungtal na satan diad saray terminon unong ed genetics odino DNA. Onia so nabasa ed Roma 5:12: “Kanian unong a say kasalanan linmoob ed mundo lapu ed sakey a too, tan say patey lapu ed kasalanan; et say patey ed satan linma ed amin a too, ta amin nankasalanan.”

Say inmunan too, si Adan, so walaan na ilalon manbilay ya ando lan ando. Say laman to so adesinyon walaan na nakakaukolan iran pakayarin manbilay tan manggayaga ed magnayon a bilay. Balet, walaan na kondisyon so magnayon a bilay. Kaukolan a mitunosan tan ontulok si Adan ed Lapuan na bilay, say Manamalsa to, ta pian napansiansia ton magnayon so bilay to.​—Genesis 1:31; 2:15-17.

Pinili nen Adan so ontunganga ed Manamalsa. Lapud ginawa nen Adan, singa ipapatnag ton magmaong so pansumpalan na too no uleyan toy inkasikato a sian ed Dios. Kanian sikatoy nankasalanan. Nanlapulad saman a manpatuloy, singano asalatan la so genetic code to. Imbes ya ipatawir toy andi-anggaan a bilay ed saray ilalak to, impasa nen Adan so kasalanan tan patey.​—Genesis 3:6, 19; Roma 6:23.

Say Tuan Ilalo

Anggaman ontan, satan a kipapasen so aliwan permanenti. Ibabaga na Roma 8:20: “Say pinalsa impauleyan ed kaapaan, aliwan lapud panlabay to, noag say makalanor so anguley ed sikato, ed ilalo.” Impasagmak na Manamalsa na too, si Jehova a Dios, so patey ed totoo lapud sikaray nankasalanan ed sikato, balet sanen ginawa to iya et inletneg to met so basiyan parad ilalo.

Sayan basiyan so malinew ya abidbiran sanen linma ed dalin si Jesu-Kristo. Ibabaga na Juan 3:16: “Ta ontanlay impangaro na Dios ed mundo, ya inter to so bogbogtong ya Anak to, pian siopaman a manisia ed sikato agnatawtaw, noag ingen wala so bilay ton andi-anggaan.” Balet, panon a say pangagamil na pananisia ed si Jesu-Kristo et mangisalba ed sikatayo ed ipapatey?

No say kasalanan so sengegan na ipapatey, kaukolan a naekal so kasalanan sakbay a napaandi so ipapatey. Diad kagapo na ministeryo nen Jesus bilang Kristo, inkuan nen Juan a Managbautismo: “Nia, so Korderoy Dios, a mangekal na kasalanay mundo!” (Juan 1:29) Sigpot ya andian na kasalanan si Jesu-Kristo. Kanian, sikatoy agnepeg a managmak na ipapatey, bilang dusa lapud kasalanan. Anggaman kuan, inabuloyan toy arum a sikatoy ipapatey da. Akin? Lapud diad panggawa ed satan, nabayaran toray kasalanan tayo.​—Mateo 20:28; 1 Pedro 3:18.

Lapud satan a bayar, say posibilidad a pambilay ya aglan balot ompatey so nilukas ed amin na saramay mangagamil na pananisia ed si Jesus. Nayarin makatulong so siensia ed pamarukey ed bilay tayo ed limitadon tuloy a laknab, balet say pangagamil na pananisia ed si Jesus so peteg a paraan parad andi-anggaan a bilay. Agamoran la nen Jesus tan saray matoor ya apostol to itan a bilay ed tawen, tan wala niray onggamor met. Balet, parad maslak ed sikatayo a mangaagamil na pananisia ed si Jesus, say andi-anggaan a bilay et diad dalin, sano ipawil la nen Jehova a Dios so mangaraldalin a Paraiso.​—Isaias 25:8; 1 Corinto 15:48, 49; 2 Corinto 5:1.

Andi-anggaan a Bilay ed Paraison Dalin

Intepet na sakey a too: “Kaunongan karakel a totoo so makaromog na makabaliksan a bilay diad bektan agla ra ompatey?” Kasin makapasawa so bilay ya anggapoy ipapatey? Ipapaseguro ed sikatayo na Biblia ya andi. “Ginawa to so balang bengatla a marakep ed panaon to: ontan met impasen to so kaandoan ed puso ra, anggan ontan say too agto natontonan so gawa a ginawa na Dios a manlapu ed gapo angga ed sampot.” (Eclesiastes 3:11) Daakan a tuloy tan komplekado so palsa nen Jehova a Dios a tuloytuloy a panumamengan tayo, managyat ed sikatayo, tan mamaliket ed sikatayo legan a manbilay itayo​—anggan ed ando lan ando.

Sakey a too ya inobserbaan toy billit ya akabatan bilang Siberian Jay so anawag ed satan “a nikadkaduma, makapalikliket a naamtaan” tan ibabaga ton say impangobserba to ed billit et sakey ed saray makapagayagan tuloy ya eksperiensia ed bilay to. Diad lalo ton pangoobserba ed billit, lalon makapaupapet itan. Inkuanto ya anggan kayari na 18 taon, et mabayag ni pakasumpal to’d pangoobserba to. No say sakey a klase na billit et makapaupapet, makapainteres, tan pansiansiaen ton maliket so intelihentin too legan na 18 taon ya impasyan impangobserba, nonoten pa labat so posibilidad a panggayaga tan pakapenek a niwala ed panaral ed amin a mangaraldalin a pinalsa.

Ilitrato pay amin a makapainteres iran lawak na siensia a nilukas ed sakey ya agnasebelan na panaon. Isipen pa so amin a makapaliket iran pasen a diskobrien tan amin a makapainteres a totoon kabaten. Salien pan tebeken so andiay anggaan iran posibilidad a pakapanisip, pakaimbento, tan pangipaalagey na saray bengatla. Anggapoy geter na saray pankanawnawa parad sikatayo a bayuboan tan usaren so inkadunong tayo. Sano molimolien tayo so daakan a pinalsa, mapatnag a say inkamagnayon so alenleneg a laknab na panaon pian naisumpal iray posibilidad ed bilay.

Ipapanengneng na Biblia a diad panamegley na kikioli, say pambilay ya ando lan ando so ninatnat met ed saramay inaatey. (Juan 5:28, 29) Dakel ed saray ag-amta iran detalye na awaran so nalinewan tayo sano saramay akaeksperiensia ed saratan so makapangidalatdat tan makapangebat ed saray tepet tayo. Isipen pa so amin ya aralem a pikakabat ed nanduruman peryodo na awaran a niiter na saray napaoli.​—Gawa 24:15.

Sano molimolien itan a panaon, natalosan mo a say napaolin Job so malabay a manguman ed balikas a naromog diad Job 14:1. Imbes et nayarin isuheri to: ‘Say toon nianak ed bii, so manbilay natan ed ando lan ando tan napno na kapenek.’

Parad saramay manmamatalek ed si Jehova tan mangaagamil na pananisia ed si Jesus, aliwan kugkugip lambengat so pamarukey ed bilay ed labas na saray geter na panaon. Magano lan nagawa itan. Ontunda so itatakken tan ipapatey. Saya so mitunosan ed Salmo 68:20, a kuanto: “Si Jehova, a Katawan so makankien na kililiktar a manlapu ed patey.”​—Apocalipsis 21:3, 4.

[Saray litrato ed pahina 4, 5]

Say iyaaligwas na siensia so mamapailalon tuloy ed posibilidad na pambilay ya andukdukey

[Litrato ed pahina 7]

Say inkamagnayon so alenleneg a laknab na panaon pian naisumpal iray posibilidad a niiter na bilay