Katutulok—Kasin Importantin Leksion Legan na Inkaugaw?
“KALIKTAN na Atateng Iray Indibidual, Aliwan Basta Ugugaw a Matulok.” Ontan so nabasa ed paulo na dyaryo. Sayan melag a balita so nibase’d saray resulta na surbi diad New Zealand, ya angiparungtal a “22 porsiento [lambengat] ed saray nan-responde so nankuan a nepeg ya ibangat so ugugaw ed abung nipaakar ed katutulok.” Nalmoan met ed surbi a natan et panisiaan na atateng a mas importantin nabangatan iray ananak ed saray pamaakaran a singa say maong iran walna, kawayangan, tan responsabilidad.
Diad sayan panaon na mandurumaan so ugali tan makasarilin walna, agpankelawan a maslak a totoo et agsustoy panmoria ra nipaakar ed katutulok tan ed panangibangat ed satan ed ananak. Balet kasin basta ibaliwala la so panangibangat na katutulok ed inkaugaw, a bengatlan kadaanan la tan anggapo la’d panaon? Odino kasin satan so sakey ed saray importantin leksion a pakaaralan tan pakagunggunaan na ananak? Mas importanti, panon nen Jehova a Dios, say Angigapo na uksoyan na pamilya, a momoriaen so katutulok ed atateng, tan antoray arum a gungguna a manlalapud ontan a katutulok?—Gawa 17:28; Efeso 3:14, 15.
“Saya Sikato so Matunong”
Parad inmunan-siglon Kristiano a kongregasyon diad Efeso, insulat nen apostol Pablo: “Sikayon anak, ontulo’kayo ed saray kaatatengan yo dia ed Katawan; ta saya sikato so matunong.” (Efeso 6:1) Kanian say manunan rason ed ontan a katutulok et lapud mitunosan itan ed estandarte na Dios ed no antoy maptek. Singa inkuan nen Pablo, “saya sikato so matunong.”
Unong ed saya, naimano tayo a dedeskribien na Salita na Dios so disiplina na ateng diad aro bilang bengatlan karakpan, “sakey a balanget na gayaga ed ulom, tan bakbaklaw a nibariber ed tenger mo,” tan bengatlan “makapaliket ed Katawan.” (Uliran 1:8, 9; Colosas 3:20) Diad kasunian to, say itutunganga ed atateng so sengegay agpangabobon na Dios.—Roma 1:30, 32.
“Ta Makapaabig ed Sika”
Indanet nen Pablo so sakey nin gungguna na katutulok sanen insulat to: “Igalang mo so amam tan inam (a sikato so manunan ganggan a wala so sipan to), ta makapaabig ed sika tan makapambilay ka na andukey dia ed tapew na dalin.” (Efeso 6:2, 3; Exodo 20:12) Diad antoran dalan a say katutulok ed atateng et mansumpal ed pankaabigan na sakey?
Unona, agta tua a saray atateng so matakken tan eksperiensiado la? Anggaman ompatnag ya aliwan tanto so amta ra nipaakar ed computer odino arum niran subject a nibabangat ed eskuelaan, talagan dakel so amta ra nipaakar ed panagbilay tan ed pananalona ed saray problema ed bilay. Diad biek a dapag, saray kalangweran so andian ni na asimbang a kaisipan bilang resulta na inkatakken. Kanian, onkiling iran apuradon mandesisyon, a mabetbet et paimpluensiaan ira ed makaderal a pananesdes na saray kaedaran, a sengegay pakarisgoan da. Petepeteg ya ibabaga na Biblia: “Say inkaatiw nisinger ed puso na ugaw.” Anto so remedyo? “Say panaklay na panangibangat [“disiplina,” NW] mangiyarawi ed sikato.”—Uliran 22:15.
Saray gunggona na katutulok so aglambengat nagamoran ed say relasyon na ateng tan anak. Pian mauksoy tan epektibo so kikurang na sosyedad na too, nepeg a wala so pitutulongan, a kakaukolanen na satan so katutulok. Alimbawa, diad loob na panamaley, say inkamapalugar, imbes a mapilit tan agmakonsidera ed saray kanepegan tan liknaan na arum, so mansumpal ed deen, pantutunosan, tan liket. Diad pantratrabahoan, say panagpasakop na empleyado so kakaukolanen na antokaman a negosyo odino sagpot ta pian ontalona. No nipaakar ed saray ley tan regulasyon na gobierno, aglambengat niyarawi na katutulok so sakey ed kadusa noagta mangitarok met itan na kaligenan tan proteksion.—Roma 13:1-7; Efeso 5:21-25; 6:5-8.
Saray kalangweran a matunganga ed autoridad so mabetbet ya agmakapitunosan ed sosyedad. Misunian, say leksion nipaakar ed katutulok a naaralan la’d inkaugaw so nayarin manumang ed intiron pambilay na sakey. Agaylan makagungguna a naaralan la iya ed inkaugaw!
Say Balbaleg a Tumang na Katutulok
Aglambengat mamapaliket ed relasyon na pamilya so katutulok tan ed arum a legay bilay a gungguna noagta satan met so mangiletneg na pundasyon na sankaimportantian a relasyon ed amin—say relasyon na too tan say Manamalsa to. Bilang say ‘Baleg a Manamalsa’ a “kawalaan na subol na bilay,” kanepegan nen Jehova a Dios so sigpot a katutulok tayo.—Eclesiastes 12:1; Salmo 36:9.
Say salitan “tulok” ed nanduruman porma to so nisulat ed masulok a 160 a danay diad Biblia. Niarum ni, walaray nilasus ya impanukoy ed saray ganggan, pananontonan, totontonen, hudisyal a desisyon, tan regulasyon na Dios, ya amin iraya so mankakaukolan na pampasakop. Anggapo la so nayarin panduaruwaan tayo a talagan momoriaen na Dios so katutulok bilang kakaukolanen pian napanggayagaan tayo so abobon to. On, say katutulok so kakkaukolan a kabiangan na pangipaalagey na relasyon ed si Jehova. (1 Samuel 15:22) Makapaermen, say kasiporan lan tendensia na too et aliwan say itutulok noagta say itutunganga. “Say panag-isisip na puso na too mauges a nanlapu ed inkaugaw to,” kuan na Biblia. (Genesis 8:21) Kanian, say leksion na katutulok so kaukolan ya aralen aliwa lambengat a diad inkaugaw noagta legan na pambibilay na sakey. Say panggawa ed satan so mangitarok na baleg a tumang.
Unong ed impangikuan nen apostol Pablo, tandaan a say ganggan a tuloken so atateng et walaan na nankaduan sipan, salanti, “ta makapaabig ed sika tan makapambilay ka na andukey dia ed tapew na dalin.” Napekderan iyan sipan a naromog ed Uliran 3:1, 2: “Ana’ko, agmo lingwanan so tunong ko; say pusom ingen unoren to komon so saray ganggan ko: Ta say karukey na saray agew, tan saray taon na bilay, tan kareenan, niarum ira ed sika.” Say balbaleg a tumang parad saramay ontulok et say personal a relasyon ed si Jehova natan tan ed andi-anggaan a bilay diad mareen a balon mundo.—Apocalipsis 21:3, 4.
[Saray litrato ed pahina 30, 31]
Say katutulok so mangitarok na maliket iran relasyon ed loob na pamilya, pantratrabahoan, tan ed si Jehova