No Iner so Pakaromogan na Permanentin Solusyon ed Kairapay-bilay
ANGGAMAN walaray negatibon report diad sankamundoan nipaakar ed kairapay-bilay, mansiasiansian positibo so arum a wala ni so peteg a nagawaan. Alimbawa, unong ed sakey a paulon-balita diad Manila Bulletin, inreport na Asian Development Bank a “nayarian na Asia a panampoten so kairapay-bilay diad loob na 25 a taon.” Say banko so angirekomenda ed iyaligwas na ekonomya bilang polaing ed pakaagwat na totoo ed pirmin kairapay-bilay.
Dakel so isusuheri tan iplaplano na arum ya organisasyon tan gobierno diad gunaet a solbaren so problema. Kabiangan ed saratan et say: programa a social insurance, apaaligwas ya edukasyon, pangansela ed impakaotang na saray onaaligwas a bansa ed saray maasenso lan bansa, pangekal ed saray babeng ed importasyon pian saray bansa a karaklan ditan et mairap-bilay so mainomay a makapangilako ed saray produkto ra, tan mamura iran panabungan na saray mairap-bilay.
Nen taon 2000, angiletneg na saray kalat so United Nations General Assembly a nadampot kasabi 2015. Kabiangan ed saraya so kaandi na pirmin kairapay-bilay tan eras ontan met ed baleg a pandumaan na naaalmoan diad loob na saray bansa. Anggaman maabig iratan a kalat, dakel so manduaruwa no kasin nadampot iratan diad sayan magulon mundo.
Praktikal Iran Kundang Pian Napidenengan so Kairapay-Bilay
Lapud agnaseguro so peteg ya iyaaligwas diad sankamundoan, iner so napanilaloan na too parad tulong? Unong ya asalambit la, wala so lapuan na praktikal a kakabatan a makatulong la natan ed totoo. Anto itan? Say Salita na Dios, say Biblia.
Anto so pidumaan na Biblia ed arum niran lapuan na impormasyon? Satan so manlalapu ed sankatagyan ya autoridad, say Manamalsa tayo. Inlaktip to ed saray pahina na satan iray ankablin kakabatan—saray praktikal a prinsipyo ya onaplika ed amin a totoo, amin a pasen, tan amin a panaon. No iyaplika, sarayan prinsipyo so makatulong la natan ed saray mairap-bilay pian nawalaan na mas maliket a bilay. Imanoen tayo pa so pigaran alimbawa.
Nawalaan na dugan panmoria ed kuarta. Oniay ibabaga na Biblia: “Say kakabatan so onkana a proteksyon, a singa met say kuarta so onkana a proteksyon; balet wala so gunggona ed pikakabat lapud pansiasiansiaen na kakabatan so bilay na saray walaan na satan.” (Eclesiastes 7:12, NW) Antoy kabaliksan na saya? Aliwan say kuarta so sankaimportantian ed amin. Tua a makapangitarya itan na samet a kaligenan. Diad panamegley na satan et nasaliw tayo iray bengatlan nakaukolan tayo, balet ta aliwan amin. Walaray bengatla a mabmablin tuloy ya agnasaliw na kuarta. Say pamidbir ed sayan katuaan et ontulong ed sikatayon nawalaan na asimbang a panmoria ed materyal iran bengatla, a diad ontan et napaliisan iray pakadismaya a nasasagmak na saramay nisentroy kabibilay da ed panagtipon na kuarta. Agnasaliw na kuarta so bilay, balet say ikiwas a makabat so manalimbeng ed bilay tayo natan tan pakagamoran ni ingen na maandon bilay.
Manggimper. Saray labay tayo et agmipara ed saray pankaukolan tayo. Nepeg tayon iyuna iray pankaukolan tayo. Mainomay tayon isipen a walay bengatlan nakaukolan tayo, balet ta diad tua et labay tayo labat itan tan aliwa a pankaukolan. Say makabat a too so unonan mangigana ed naaalmoan to parad saray manunan pankaukolan—tagano, kawesen, ayaman, tan arum nira. Insan, antis a gastosen ed antokaman nira, determinaen to no kasin magenap ni so akeraan a kuarta parad kaaruman a sasaliwen. Diad sakey ed saray ilustrasyon to, insuheri nen Jesus ya ‘onyurong nin unona [so sakey a too] tan [kuentaen] to so bili, no walaan ni kasi panumpal to ed sikato.’—Lucas 14:28.
Diad Pilipinas, si Eufrosina, sakey a mansusulon ateng a walaan na taloran anak, so naiirapan ed pananap na pambilay tan mapeget to a panagbadyet nanlapu la’d sikatoy tinaynan na masiken to pigaran taon lay apalabas. Leleg na satan, impasal toray anak ton ibiig iray unaen nin panggastosan. Alimbawa, nayarin makanengneng iray anak to na labay da a saliwen. Imbes ya ibaga to labat ya andi, sikatoy mikatunongan ed sikara ya ikuan to: “Nasaliw yo itan no labay yo, balet nepeg yoy manpili. Dugaruga labat so kuarta tayo parad sakey a bengatla. Nasaliw tayo itan a bengatlan labay yo, odino makasaliw itayo na melag a karne odino pising ya ipangan tayo ed sayan simba. Natan, manpili kayo no dinan so labay yo?” Kaslakan et natalosan lan tampol na ananak to so punto tan labayen da ni so nawalaan na tagano nen say arum a bengatla.
Mankontento. “No wala siri’ pantagano tayo tan kawesen tayo pasaragen tayo komon ‘ya,” so kuan na sananey nin prinsipyo na Biblia. (1 Timoteo 6:8) Say kuarta a mismo so agpanlapuan na liket. Dakel so mayaman ya agmaliket, bangta dakel so mairap-bilay a malikeliket. Naaaralan na saray mairap-bilay a pasaragen iray simpli labat a nakakaukolan ed bilay. Sinalambit nen Jesus so nipaakar ed pakawalaan na ‘simplin mata’ ya onnenengneng ed mas importante iran bengatla. (Mateo 6:22, NW) Ontulong iya ed sakey a too pian mankontento. Napepenek a tuloy so dakel a mairap-bilay lapud babayuboan da so maong a pisisiglaotan ed Dios tan maliket so bilay na pamilya ra—bengabengatla ya agnasaliw na kuarta.
Saraya so pigara labat ya alimbawa na praktikal iran suhestion na Biblia a makatulong ed saray mairap-bilay pian napidenengan so kipapasen da. Dakel ni so makatulong. Singa bilang, paliisan iray bisyon panagsigarilyo tan panagsugal, a mamipirdi ed kaykayarian; ibiig iray mas importantin bengatla ed bilay, nagkalautla saray espiritual a kalat; no limitado so napan-empleyoan, manggunaet ya iyopresi so dunong odino serbisyon nakaukolan na arum. (Uliran 22:29; 23:21; Filipos 1:9-11) Ipapaseseg na Biblia ya iyaplika iratan ya “aralem a kakabatan tan kalakal” lapud “sikara naani bilay ed kamarerwam.”—Uliran 3:21, 22.
Anggaman makatulong iray suhestion na Biblia pian nainawaan iramay mipupuligesgesan ed kairapay-bilay, siansia nin panduaruwaan so nipaakar ed arapen. Kasin nitalaga la iray mairap-bilay a managmak na magnayon a kairapay-bilay? Kasin nipetek ni iray ag-inkaparpareho na saray mayamyaman tan saray pobpobrin totoo? Usisaen tayo pa so sakey a solusyon ya agni amta na dakel.
Iikdan Itayo na Biblia na Rason Pian Manilalo
Aaksobien na dakel a maabig a libro so Biblia. Balet, maslak et agda kabat a lugan na satan so espesipikon impormasyon a mangipapabitar ed magano lan nagawa a baleg a pananguman.
Gagala na Dios a panganggaen iray problema na katooan, pati say kairapay-bilay. Lapud apaneknekan la a saray gobierno na too so agmakayari odino agmabulos a manresolbi ed saratan, ginetma na Dios a salatan iratan. Panon? Oniay maranet ya ibabaga na Biblia diad Daniel 2:44: “Say Dios na tawen mamaalagey naani na sakey a panarian ya anggan kapigan agnaani naderal tan say pananguley to agnaani niiter ed sananey a baley: balet buybuyaken to naani tan upoten to naani so saraya ya amin a panarian, et sikato so mansiansia lawas.”
Kayari ton panampoten irayan “panarian,” odino gobierno, say Manuley a tinuro na Dios a mismo so onkiwas. Satan a Manuley et aliwan too noagta sakey a makapanyarin mangatatawen a pinalsa a singa say Dios a mismo, a sarag ton gawaen iray kakkaukolan a malaknab a pananguman pian naandi iray kaplesan a pandudumaan. Pinili na Dios so mismon Anak to a manggawa ed saya. (Gawa 17:31) Oniay panedeskribe na Salmo 72:12-14 ed gawaen na sayan Manuley: “Sikato iliktar to so naukolan no oney-ey, say makabos met, ya anggapo so mananulong ed sikato. Sikato ilagak to so makabos tan naukolan, tan ilaban to so kamarerwa na naukolan. Sikato dondonen to so kamarerwa ra a yarawi ed panamalingo tan panamasoot; et mabli naani dala ra ed mata to.” Agaylan abig ya ilalo! Inawa a siansia! Say tinuro na Dios a Manuley so onkiwas ed biang na saray makabos tan saray naukolan.
Diad satan a panaon et mangangga la so dakdakel a probleman nisiglaot ed kairapay-bilay. Oniay ibabaga na bersikulo 16 na Salmo 72: “Wala so daakan ya ilik ed tapew na dalin ed tapew na toktok na saray palandey.” Anggapo la so kakisiran na tagano a resulta na eras, kakulangan na kuarta, odino agmakayarin administrasyon.
Naandi met la so arum niran problema. Alimbawa, karaklan ed populasyon na dalin natan et andian na napanayaman. Balet, isisipan na Dios: “Sikara ipaalagey da naani so saray abung, tan manayam ira naani; et mantanem ira naani na saray ubas, tan mangan ira naani ed saray bunga ra. Sikara ag-ira naani mangipaalagey, et sananey so manayam; ag-ira naani mantanem et sananey naani mangan; ta singa saray agew na sakey a kiew ontan ira naani so saray agew na baley ko, et saray pinilik manliket ira naani a maando ed saray gawa na lima ra.” (Isaias 65:21, 22) Balang sakey so nawalaan la na dilin ayaman to tan manggayaga ed kimey to. Kanian say Dios so mangisisipan na sigpot tan permanentin solusyon ed kairapay-bilay. Naandi la so pirmin pandurumaan na saray mayaman tan mairap-bilay, anggapo la so totoon mantalikarkar kalamor pian manbilay.
No primeron narengelan na sakey irayan sipan na Biblia, nayarin isipen ton aliwa itan a realistiko. Balet, no usisaen ton maong so Biblia, napaneknekan to a tinmua so amin ya insipan na Dios ed apalabas. (Isaias 55:11) Kanian aliwa itan a pamaakaran a no nagawa. Imbes, say peteg a nitepet et, Antoy nepeg mon gawaen pian nagunggonaan ka sano nagawa itan?
Kasin Wadman Ka?
Lapud kien na Dios so gobierno, nepeg a sikatayoy magmaliw a totoon abobonan na Dios bilang sakop na satan a pananguley. Ipaparungtal na Dios ed sikatayo no panon so onkualipika. Nidatak iray totontonen diad Biblia.
Say aturon Manuley, ya Anak na Dios, so matunong. (Isaias 11:3-5) Sirin, iilaloan met a magmaliw a matunong iramay naabobonan a manbilay ed silong na satan a gobierno. Oniay ibabaga na Uliran 2:21, 22: “Say maptek manayam naani dia ed dalin, tan say ayadyari mansiansia naani ed sikato. Balet say marelmeng napegpeg a manlapu ed dalin, tan saray liputan nabagot ira ed sikato.”
Wala ta ni so paraan pian naaralan no panon a nakapet irayan kakaukolanen? On, wala. No aralen mo so Biblia tan iyaplikam iray bilin na satan, sika so makapanggayaga ed sayan makapakelkelaw ya arapen. (Juan 17:3) Maliket iray Tasi nen Jehova ya ontulong ed sika ed satan a panagaral. Papasesegen mi kan manganamot ed sayan pankanawnawan nibilang ed sakey a sosyedad ya aglan balot managmak na kairapay-bilay tan ag-inkahustisya.
[Litrato ed pahina 5]
Eufrosina: “Tinmulong ed pamilyak so mapeget a panagbadyet pian nasaliw so nakaukolan da”
[Saray litrato ed pahina 6]
Say maabig a pisisiglaotan ed Dios tan maliket a bilay na pamilya so agnasaliw na kuarta