‘Manpabiskeg tan Manpakpel Kan Maong’
“Manpabiskeg ka tan manpabayani [odino manpakpel] ka a maomaong . . . si Jehova a Dios mo wala ed sika.”—JOS. 1:7-9.
ANTOY EBAT MO?
Panon ya impanengneng nen Enoc tan Noe so inkakpel?
Akin et maong ya alimbawa so pananisia tan pakpel na pigaran bibii nensaman?
Anto ray pigaran alimbawa na saray kalangweran ya pandinayewan mo?
1, 2. (a) Antoy kaukolan no maminsan pian nagawaay duga ed inagew-agew? (b) Anto ray aralen tayo?
SAY kasunian na pakpel et inkamatalaw tan inkapayakot. Nayarin ipasen tayon makpel so too ya mabiskeg, agnatatakot, tan masibeg ni ingen. Balet no maminsan, anggan diad inagew-agew et kaukolay pakpel pian nagawaay duga.
2 Wala ray totoon asalambit ed Biblia a makpel ed mair-irap iran kipapasen. Arum so nampakpel ed saray sirkumstansyan kaslakan a naeeksperiensya na saray lingkor nen Jehova. Antoy naaralan tayo ed saray alimbawad Biblia nipaakar ed inkakpel? Panon tayon makapanpakpel?
SARAY MAKPEL A TASI DIAD “AGMARIDIOS” A MUNDO
3. Antoy impasakbay nen Enoc nipaakar ed saray agmaridios a totoo?
3 Talagan mankaukolay pakpel so pagmaliw a Tasi nen Jehova diad limog na mauges a totoo antis na Delap nen panaon nen Noe. Si Enoc “a komapito ed linya manlapud si Adan” et makpel ya nampropesiya: “Nia! Sinmabi si Jehova a kaiba iray samplon libolibo a masanton angheles to, pian mangidapo na panangukom ed amin, tan mansentensia ed amin ya agmaridios nipaakar ed amin a mauges a ginawa ra, tan nipaakar ed amin a makapabigla iran bengatla a sinalita na saray agmaridios a managkasalanan sumpad sikato.” (Jud. 14, 15) Say impangibaga nen Enoc et singano agawa la itan ta seguradon nasumpal itan a propesiya. Talagan aderal iray mauges a totoo diad sankamundoan a delap!
4. Antoy situasyon sanen ‘akiulop-ulop si Noe ed Dios’?
4 Agawa so Delap nen 2370 B.C.E., masulok a 650 taon kayari na impanpropesiya nen Enoc. Diad saman, niyanak si Noe, nampamilya, tan nampaalagey na biong kaiba iray ilalak to. Saray mauges ya anghel et nansulong na laman na too, angasawa na magagangganan bibii, tan nanilalak na Nefilim. Niarum ni, lalon inmuges iray totoo, tan napnoy kaugsan so dalin. (Gen. 6:1-5, 9, 11) Anggaman ontan, “si Noe [et] akiulop-ulop ed Dios” tan makpel a nantasi bilang “managpulong na inkatunong.” (Basaen so 2 Pedro 2:4, 5.) Diad sarayan kaunoran ya agew, kaukolan tayo met so ontan a pakpel.
IMPANENGNENG DAY PANANISIA TAN PAKPEL
5. Panon ya impanengneng nen Moises so pananisia tan pakpel?
5 Maong ya alimbawa so pananisia tan pakpel nen Moises. (Heb. 11:24-27) Manlapud 1513 anggad 1473 B.C.E., sikatoy tinuro na Dios a mangipaway ed saray Israelita manlapud Ehipto tan mangiwanwan ed sikara diad kalawakan. Parad si Moises et mairap iyan asainmin, balet ta inawat to. (Exo. 6:12) Sikato tan say kuya ton si Aaron et aminpigan inmarap ed maruksan Faraon na Ehipto tan makmakpel dan imbaga so Samploran Salot a mamabaing ed dirios na Ehipto tan mangiliktar ed totoo nen Jehova. (Exo., kap. 7-12) Impanengneng nen Moises so pananisia tan pakpel lapud sikatoy lawas tutulongan na Dios, a singa sikatayo.—Deu. 33:27.
6. Sano tepetan itayo na saray walad autoridad, antoy ontulong pian makpel itayon makapantasi?
6 Kaukolan tayo met so ontan ya pakpel ta oniay inkuan nen Jesus: “Iyarap da kayo ed saray gobernador tan arari nisengeg ed siak, pian makapantasi kayo ed sikara tan ed saray nasyon. Balet, sano iyawat da kayo, agkayo mapaga no panon odino no anto so ibaga yo, ta say ibaga yo et niiter ed sikayo diad satan a bekta, ta aliwan sikayo labat so mansalita, noagta say espiritu na Ama yo so mansalita ed panamegley yo.” (Mat. 10:18-20) Sano tepetan itayo na saray walad autoridad, say espiritu nen Jehova so ontulong ed sikatayo pian marespeton mantasi tekep na pananisia tan pakpel.—Basaen so Lucas 12:11, 12.
7. Akin a makpel tan matalona si Josue?
7 Akatulong ed si Josue, say kasalat nen Moises, so regular a panagaral ed Ganggan na Dios pian ombiskeg so pananisia to tan makapanpakpel. Nen 1473 B.C.E., akaparaan lay Israel ya onloob ed Insipan a Dalin. “Manpabiskeg ka tan manpabayani ka a maomaong,” so ingganggan na Dios. No unoren nen Josue so Ganggan, sikatoy makapandesisyon na duga tan ontalona. Onia ni imbilin ed sikato: “Agka antakot, tan agka napunaw. Ta si Jehova a Dios mo wala ed sika ed anggan iner a laen mo.” (Jos. 1:7-9) Talagan apabiskeg si Josue ed saratan a salita! Tan seguradon ‘wala ed sikato’ so Dios, ta dia labat ed anem taon et ngalngali la nasakop so interon Insipan a Dalin nen 1467 B.C.E.
BIBIIN NANLINGKOR ED DIOS TEKEP NA PAKPEL
8. Akin et maong ya alimbawa so pananisia tan inkakpel nen Rahab?
8 Diad apalabas iran siglo, impatnag na dakel a bibii so pakpel diad panaglingkor dad si Jehova. Alimbawa, impanengneng nen Rahab, sakey a balangkantis a tagad Jerico, so pananisia ed Dios. Makmakpel ton inyamot iray duaran espiya ya imbaki nen Josue, tan diad lingon dalan so angipaarapan tod saray bataan na ari a manaanap ed sikara. Akaliktar si Rahab tan say sankaabungan to sanen kinobkob na saray Israelita so Jerico. Intunda nen Rahab so datin makapuy a panagbilay to, nanlingkor ed si Jehova, tan nagmaliw a linyan panlapuan na Mesias. (Jos. 2:1-6; 6:22, 23; Mat. 1:1, 5) Talagan sikatoy benendisyonan lapud pananisia tan pakpel to!
9. Panon ya impanengneng nen Debora, Barak, tan Jael so pakpel?
9 Kayari impatey nen Josue nen manga 1450 B.C.E., anuro so Dios na lalaki a magmaliw ya ukom ed Israel. Pinairap na ari na Canaanita a si Jabin iray Israelita ed loob na 20 taon. Kanian, inusar na Dios so propetesan si Debora pian bagaan si Ukom Barak a milaban ed sayan ari. Tinipon nen Barak so 10,000 a lalaki diad Palandey Tabor tan namparaan iran milaban ed hepe na militar nen Jabin a si Sisera. Linmay Sisera ed amagan pasen na Ilog Kison kaiba ray sundalo to tan 900 a karwahen para guerra. Sanen paarap ni labat iray Israelita ed amagan ilog, biglan dinelap na Dios so pasen a panlabanan da. Lapud kakapal na pitek, kinmukutep tan agmakaalis iray karwahe na saray Canaanita. Analo iray totoo nen Barak, tan “apatey ya amin iray sundalo nen Sisera.” Batik si Sisera ed tolda nen Jael, balet legan a nanaugip et sikatoy pinatey nen Jael. Unong ed samay propesiya nen Debora ed si Barak, say “napagalangan” ed sayan impanalo et say biin si Jael. Lapud makmakpel si Debora, Barak, tan Jael, “dinmeen ed apataplo a taon” so Israel. (Huis 4:1-9, 14-22, Maung a Balita; Uko. 5:20, 21, 31) Dakel so lalaki tan bibii ya angipanengneng na mipadparan pananisia tan pakpel.
MAKAPANPAKPEL SO ARUM LAPUD SARAY SALITA TAYO
10. Akin et nibagan makatulong iray salita tayo pian makapanpakpel so arum?
10 Saray ibabaga tayo et ontulong pian makapanpakpel iray kaparan managdayew ed si Jehova. Nen koma-11 a siglo B.C.E., pinaseseg nen Arin David so anak ton si Solomon: “Manpabiskeg ka tan manpakpel ka, tan sikato so gawaen mo. Agka napunaw; ta si Jehova a Dios, salanti Dios ko, sikato so wala ed sika; ag-onkulang ed sika, agto ka ikaindan, angga ed say amin a kimey nipaakar ed pankatangbayan ed abung nen Jehova nasumpal.” (1 Awa. 28:20) Nampakpel si Solomon tan impaalagey to so marakdakep a templo nen Jehova diad Jerusalem.
11. Antoy epekto na makapaseseg iran salita na Israelitan ugaw a bii ed si Naaman?
11 Nen komasamplon siglo B.C.E., akatulong ed sakey ya akating so makapaseseg iran salita na sakey ya Israelitan ugaw a bii. Sayan ugaw et inala na saray onaatakin matatakew tan nagmaliw ya aripen na akating a hepe na armada na Sirya a si Naaman. Amta na ugaw iray milagron ginawa nen Jehova panamegley nen Eliseo. Kanian, imbaga tod asawa nen Naaman ya no say masiken to et onla ed Israel, sikatoy paabigen na propeta na Dios. Linma si Naaman ed Israel, kanian sikatoy inmabig, tan nagmaliw a managdayew nen Jehova. (2 Ara. 5:1-3, 10-17) No sakey kan kalangweran a mangaaro ed Dios a singa saman ya ugaw, ikdan To ka na pakpel pian makapantasi ed saray mamaestram, kaklasem, tan ed arum ni ra.
12. Panon ya akatulong iray salita nen Arin Hezekias ed saray uuleyan to?
12 Makatulong ed sikatayo iray dugan salita diad panaon na gonigon pian makapanpakpel. Sanen lulusoben na saray Asiryano so Jerusalem nen komawalon siglo B.C.E., oniay imbaga nen Arin Hezekias ed saray uuleyan to: “Manpabiskeg kayo tan manpakpel kayo, agkayo antakot nisay napunaw kayo lapu ed ari ed Asirya, odino lapu ed amin a karaklan ya wala ed sikato; ta wala so babaleg ed sikatayo nen sikato. Et sikato wala so taklay a laman; balet ed sikatayo wala si Jehova a Dios tayo ya ontulong ed sikatayo, tan mibakal a miulop ed saray bakal tayo.” Antoy reaksion da? “Say baley nanmatalek ed saray salita nen Hezekias.” (2 Awa. 32:7, 8) Say ontan iran salita et nayarin ontulong ed sikatayo tan ed arum ni ran Kristiano pian makapanpakpel sano napapasegsegang.
13. Akin et maong ya alimbawa so inkakpel nen Obadias?
13 Balet no maminsan, nipanengneng so inkakpel diad agtayo pansalita. Nen komasamplon siglo B.C.E., makmakpel ya inyamot na mayurdomo nen Arin Ahab a si Obadias iray nilasus a propeta nen Jehova a “tunggal limamplo dia ed ungib” pian ag-ira napapatey na mauges a Reyna Jezebel. (1 Ara. 18:4) Singa si Obadias, a matakot ed Dios, dakel ed saray matoor a lingkor nen Jehova natan so makpel a mamoprotektad saray agagi ra diad agda pangiter na impormasyon nipaakar ed sikara ed saray mamapasegsegang.
MAKPEL SI REYNA ESTER
14, 15. Panon ya impanengneng nen Reyna Ester so pananisia tan pakpel, tan antoy resulta?
14 Impanengneng nen Reyna Ester so baleg a pananisia tan pakpel sanen implano na mauges a si Haman a pateyen so amin a Judio diad interon Empiryo na Persia nen komaliman siglo B.C.E. Sanen abalitaan iya na saray Judio, agaylay impanermen da tan nanayunal ira. Masimsimoon met iran nampikasi. (Est. 4:1-3) Aburidon maong si Reyna Ester. Sikatoy impawitan na kapinsan ton si Mardokeo na kopya na ganggan a mangibabagan napapatey iray Judio, tan ingganggan toy Ester ya mitongtong ed ari tan mikasi parad saray kapara ton Judio. Balet, siopaman ya onlad ari ya ag-ipapatawag et napapatey.—Est. 4:4-11.
15 Anggaman ontan, siansia nin oniay imbaga nen Mardokeo ed si Ester: ‘No mandeen ka labat, say kililiktar et manlapu nid arum a pasen. Tan antoy amtam ompan saya la may gagala na impagmaliw mon reyna?’ Imbaga nen Ester ed si Mardokeo ya tiponen to ray Judio ed Susan tan manayunal ira parad sikato. “Manayunal ak met,” so inkuan nen Ester, “insan onla ak ed ari anggano sumlang itan ed ganggan; et no ompatey ak, ompatey ak.” (Est. 4:12-17, NW) Nampakpel si Ester, tan ipapanengneng na libron inngaran ed sikato ya inliktar na Dios so totoo To. Diad panaon tayo, ipapatnag met na saray alanaan a Kristiano tan saray kakaiba da so pakpel sano nasusubok, tan say ‘Dumerengel na pikakasi’ et lawas a ‘walad abay da.’—Basaen so Salmo 65:2; 118:6.
“MANPAKPEL KA”
16. Anton alimbawa so inter nen Jesus parad saray kalangweran?
16 Aminsan nen inmunan siglo C.E., say 12 años a si Jesus et nalmo na saray ateng to ed templo ya “akayurong ed pegley na saray managbangat, ya ondedengel ed sikara tan tetepetan to ra.” Niarum ni, “amin ya ondedengel ed sikato et mankelkelaw ed pakatalos to tan ed saray ebat to.” (Luc. 2:41-50) Anggaman ugaw ni si Jesus, walay talek tan pakpel ton mantepet ed saray maedad a managbangat ed templo. No nodnonoten na saray kalangweran a Kristiano ed kongregasyon so alimbawa nen Jesus, natulongan iran anamoten so amin a pankanawnawa ya ‘onebat ed amin a mantetepet nipaakar ed ilalo ra.’—1 Ped. 3:15.
17. Akin et pinaseseg nen Jesus iray disipulo to a “manpakpel,” tan akin ya kaukolan tayo met so manpakpel?
17 Pinaseseg nen Jesus so arum a “manpakpel.” (Mat. 9:2, 22) Inkuan tod saray disipulo to: “Nia! Onsabi so oras, diad tua et sinmabi la itan, a balang sakey ed sikayo et ombatik ed dilin abung to tan taynanan yo ak a bukor; ingen ta agak manbukbukor, lapud kaibak so Ama. Imbagak iraya ed sikayo ta pian nawalaan kayo na deen diad panamegley ko. Diad mundo et walaan kayo na kairapan, balet manpakpel kayo! Tinalok so mundo.” (Juan 16:32, 33) Singa saray papatumbok nen Jesus nensaman, bubusolen itayo met na mundo natan, balet agtayo komon aaligen so mundo. No dalepdepen tayo so inkakpel na Anak na Dios, makapanpakpel ti’ met pian mansiansian agkabiangan na sayan mundo. Tinalo to so mundo, tan seguradon sarag ti’ met itan.—Juan 17:16; Sant. 1:27.
18, 19. Panon ya impanengneng nen apostol Pablo so pananisia tan pakpel?
18 Dakel so sinungdoan nen apostol Pablo ya subsubok. Aminsan, sikatoy apatey lawari na saray Judio ed Jerusalem noag labat inliktar na saray Romanon sundalo. Diad tinmumbok a labi, “inmalagey so Katawan ed abay to, a kuan to: ‘Manpakpel ka! Ta no panon a sigpot mon tatasian ed Jerusalem iray bengatlan nipaakar ed siak, ontan met so nepeg a pantasim diad Roma.’” (Gawa 23:11) Tan ontan so ginawa nen Pablo.
19 Andi-takot a binagaan nen Pablo iray “sankamaongan ya apostol” a manederal ed kongregasyon na Corinto. (2 Cor. 11:5; 12:11) Aliwan singa sarayan lalaki, napaneknekan nen Pablo a sikatoy imbaki nen Jesus lapud saray bengatlan sinungdoan to a singa say impakapriso, impakalewet, mapeligron impanbiahe, kairapan, eras, paet, puyat, tan kapagaan ed amin a kongregasyon. (Basaen so 2 Corinto 11:23-28.) Agaylay pananisia tan pakpel to! Amin na saratan et paneknek a nanlapud Dios so biskeg to.
20, 21. (a) Mangiter na alimbawa a mangipapanengneng ya kaukolan tayoy manpakpel. (b) Anto ray situasyon a kaukolan tayoy manpakpel, tan antoy naseseguro tayo?
20 Aliwan amin a Kristiano et makaeksperiensya na graben panamasegsegang. Anggaman ontan, kaukolan a manpakpel so amin pian nasarag da ray problema. Singa bilang, walay kalangweran ed Brazil ya membroy sakey a gang. Sanen nanaral na Biblia, amoria ton kaukolan toy manguman. Balet, papateyen na saray kamembro to so siopaman ya onekal. Sikatoy nampikasi, tan inusar toy Biblia pian ipanengneng ed lider da no akin ya onekal la. Bilang resulta, inabuloyan dan onalis ya agda dinusa tan nagmaliw a manangipalapag.
21 Kaukolay pakpel ed dakel iran sirkumstansya. Singa bilang, kaukolan iyan kualidad pian nipulong so maong a balita. Saray Kristianon kalangweran et kaukolan da met iya pian napansiansia ray katooran da diad eskuelaan. Nayarin kaukolay pakpel no onkerew na bakasyon ed trabaho pian naatendian so amin a sesyon na kombension. Tan dakel ni ray arum ya situasyon. Balet, antokaman ya problema so onsabi ed sikatayo, dengelen nen Jehova iray ‘pikakasi tayon atekepan na pananisia.’ (Sant. 5:15) Tan seguradon iter tod sikatayo so masanton espiritu to pian ‘ombiskeg tan makapanpakpel itayon maong’!
[Litrato ed pahina 11]
Makpel a pinulongan nen Enoc iray mauges a totoo
[Litrato ed pahina 12]
Makpel tan mabiskeg si Jael