Pasimbaloen so Inkanatural na Too

AGLABAT manbilay iray totoo ed pibakal ed kaugsan,” inkuan na pilosopo a Sir Isaiah Berlin. “Sikaray manbilay ed positibo iran kalat, sinansakey tan tinugyop.” Ingen pigaray makaromog ed ontan “a positibo iran kalat”? Mabetbet a say inkanatural na too so mamapaarap ed no antoy negatibo tan makaderal.

Diad Britanya, alimbawa, saray krimen na karawalan ed ag-abayag et linmukso ed 11 porsiento. “Say kimey mi,” inkuan na katagtagyan a ministro na Britanya, “so pananap na puwersa pian mantuloy so baleg a sibilasyon.” Balet kasin saray ganggan tan politikon desdes, anggaman makabaliksan-a-maong, et petepeteg a manalat ed kilingan na totoo a manggawa na mauges? Say katuaan a walay kaugsan tan ondarakel ed arap na panggagaway ganggan, tan anggad arap na istrikton pamanumpal na ganggan, so manuporta ed inkasikato. Bengatlan nagkalalo nen say legal a pananebel so nakakaukolan. Say mogmong inkanatural na totoo so nepeg a nasalatan.

Say Biblia, diad matua, ed praktikal a panmoria ed bilay, so angedeskribe ed saray mauges ya ugali na too. Alimbawa, insulat nen apostol Pablo ed saray kapara ton Kristianos ed Galacia nipaakar ed “imoral, marutak, tan makapadimla iran kurang . . . Saray totoo nagmaliw a mankakabusol tan mankakabilan; nagmaliw iran maimon, masanok, tan . . . makinon, mainum, walaan na inkaalablabas, tan gawaey arum a bengatlan singa saraya.” Unong ed Today’s English Version, ya inaon dia, amin a sarayan makapaabeban ag-agamil et “no antoy gagawaen na inkanatural na too.”​—Galacia 5:19-21.

Say Lamut na Problema

Say Today’s English Version, anggaman ontan, so sakey a bulos a patalos tan say balikas a “no antoy gagawaen na inkanatural na too” so segek lambengat no antoy peteg ya imbaga nen Pablo. Say Griegon salitan inusar nen Pablo, sarx, et mankabaliksay “laman,” aliwan “inkanatural na too.” Diad sayan rason, saray literal a patalos et salitaen so “saray kimey na laman” pian ipasabiy balikas nen Pablo a sustosusto ed modernon salita tayo.a

Say salaysay na Biblia ed inloob na kasalanan ed eksena na katooan so malinew tan simpli​—diad tua, masyadon simpli a pilien na karaklan ya agmanisia ed satan. Onia so impaneskribe nen Pablo: “Diad panamegley na sakey a too say kasalanan linmoob ed mundo tan ipapatey diad kasalanan, tan sirin say ipapatey so kinmayat ed amin a totoo lapud sikaran amin so nankasalanan.” (Roma 5:12) Sisiglaoten nen Pablo dia so Genesis, say ununan libro na Biblia, tan ed inkapalsa na inmunan too, a si Adan, tan ed asawa ton bii, si Eva. Say ginagalan inkatunganga da so kabkabat. Lapud satan, sikaray naukom ed ipapatey. Saray ilalak da so anawir na ag-inkayadyari ra tan sirin ompatey. Kanian sirin, “amin so nankasalanan tan kinmulang ed gloria na Dios.” Diad sayan manunan rason, a say inkanatural na too natan so aliwan malinew ya indengan no ipareng ed orihinal ya inpamalsa na Dios ed toon ayadyari.​—Roma 3:23; Genesis, kapitulo 2 tan 3.

Apasimbalo so Inkanatural na Too!

Posibli, anggaman ontan, a natalonaan so dakel ed sankaugsan iran ugali ed inkanatural na too. Peteg, ibabaga na Biblian napasimbalo tayo so inkanatural tayo ed sentidon panalat na personalidad tayo. Panon? Diad tulong na masanton espiritu na Dios.​—Roma 8:9.

Si Pablo, ed sulat to ed saray kaparan Kristianos ed Colosas, angibalikas ed sayan dalan: “Lakseban yo so daan a personalid a tekep na saray ag-agamil to, tan ikawes ed inkasikayo so balon personalidad, a diad panamegley na suston pikakabat so balo ed indengan na Sakey ya amalsa ed satan.” Sakey ed saray ag-agamil na daan a personalidad, ilista to so pigara ed saray ugali a mamakiwas ed totoon manlagyat a mamaarap ed makaderal: mamasakit a pilalek, sanok, ingongot, tan kaugsan.​—Colosas 3:5-10.

Mansusulat na mipadpara ed saray Kristiano ed Efeso, binitla lamet nen Pablo so pankaukolan na sakey a “balon personalidad,” ya ibabaga to ed sikara a “pinalsa unong ed linawa na Dios ed tuan inkatunong tan katooran.” Binayuboan to so diskusyon ed pangibagan: “Naekal komon ya amin a kapaitan tan sanok tan ingongot tan ingal tan mauges a panagsalita ed sikayo a pati amin a kaugsan. Balet mapangasi kayo ed sakey tan sakey, simamaaron maabagey.”​—Efeso 4:24, 31, 32.

Kasin saray salita nen Pablo realistiko? Kasin petepeteg a napasimbalo iray personalidad? Bueno, say ebedinsya et saramay inmunan Kristianos so akapanggawa na pamasimbalo ed saray kabibilay da. Bilang sakey a grupo na totoo, sikaray tinmalindeg a duma a manlapud mundo ed liber da. Si Justin Martyr, sakey a manag-awaran na inmunan Kristianon panaon, angisulat: “Sikatayo a manggula tan maneral ed balang sakey, tan, lapud panduruma na ugugali, mangikaindan a manbilay ed totoon sananey a tribo, natan, ta say inyapireng nen Kristo, a manbilay ed termino na pamilyar a pikasakey ed sikara, tan manpikasi parad saray kakabusol, tan panggunaetan a tangguyoren iramay mamusol ed sikara ya andian na sengegan a manbilay ed ayadyarin totontonen nen Kristo.”

Anto met natan? Kasin siansia nin posiblin manggaway ontan a mamasimbalo ed awawey na sakey a too? On! Samplo iran nilibon alimbawa so angipanengneng na ontan a dramatikon pansalat so nagagawa ni. Say onggendan so sakey lambengat ed saratan.

Si Stephen so binmaleg ed sakey ed saray sentro na industrya na Englatera. Say ama to so agmananisia na Dios. Diad edad a 12, si Stephen so asentensyaan na taloran taon ed panamasimbalon eskuelaan. Walan binidbir to so 64 kaso na panagtakew! Saginonor abalang to so respeto ed dinanman a pakauley, tan unong a sikatoy ontatakken, saray krimen to so lalon seryoso. Ilaktip iray panagsaul, panagbuanges tan agmauksoy iran kondukta, tan panangatake ed pulis, a diad satan ya unor a kasalanan a si Stephen so nipisok. Say inkanatural to so masyadon marawal. “Anggapo so krimen ya agnagawaan na andian-a-dios a too no saray kakaukolanen to et baleg a tuloy,” inkuan to.

Anto so mamasimbalo ed ontan ya anawet a kriminal? Agmanbayag inawat nen Stephen so tulong a manlapud agi ton laki a nagmaliw a sakey ed saray Tasi nen Jehova. Kayarin nanaral na Biblia ed sakey ya antikey a peryodo na panaon, ginapoan nen Stephen so angisulong na “balon personalidad.” Saray pansalat a ginawa to so peteg a dramatiko. Natan, limaran taon ed saginonor, sikatoy malikeliket a nangasawa tan sakey a responsablen membro na sakey a kongregasyon na saray Tasi nen Jehova, a sikatoy manlilingkor bilang sakey a ministeryal ya aripen.

Sirin say inkanatural na too so napasimbalo ed sinansakey iran kaso. Balet agta saray kaleteyan na too so saksakey a rason ed ‘paneral na sibilasyon’ natan?

“Say Diablo ed Kasulatan”

Nansulat si apostol Pablo na sakey a pakanodnonotan a propesiya nipaakar ed sarayan “kaunoran ya agew.” Saray salita to so nipawala ed kahon ed tagey. Imanoen a say ibabaleg na karawalan tan kaugsan so mangitarok na “panaon a maatap a mairap a pilimogan.” Kasin say inkanatural na too so manunan responsable lambengat ed amin na saya?​—2 Timoteo 3:1.

Andi, wala so sananey a bengatla, sakey a makapataktakot a puersa a mauges a mangimamaneho ed saray atooan a kaleteyan. Unong a naromog na totoon mairap a manisia a say too et akatawir na kasalanan, sikara met so mairap a mangawat a wala so sakey ya atagtagey a puersa na too a manpatuloy a mangimaneho ed sikato. Ingen ibabaga na Biblia a satan a pakayari so peteg a wala: si Satanas a Diablo.

Say salitan “Diablo” (kabaliksay, “managpauges” so inmapireng a 33 danay ed say Biblia, tan “Satanas” (kabaliksay, “sumusumpa”) a 52 a danay. Kaslakan ed sarayan panutukoy et pareho ed mauges ya espiritun too. Anggaman, mangiburi iray arum ed kiwawala na sakey a personal a Satanas, a manlabay a mangibagan: “Say inkanatural na too a tekep na likas a hilig to et say diablo ed Kasulatan.”b Anggaman, makapainteres a tuloy, ed salaysay na matoor ya aripen nen Jehova a si Job, say Hebreon teksto so mangusar na balikas a has·Satanʹ, say Satanas, tan ed Lucas 4:​2, nabasa tayo itan so say Diablo (Griego, ho di·aʹbo·los) ya anukso ed si Jesus. (Job 1:6) Diad namparan alimbawa, sakey a nikaduman too so gramatikon tuloy ya adesigna. Say inkanatural na too so agnasasaglawi.

Say apostol Pablo inyarum toy pakatalos tayo no panon mabiskeg si Satanas sanen, diad impansulat to ed saray taga-Efeso, sinalita to so nipaakar ed “saray manuley ed mundo na sayan kabilungetan, . . . say mauges ya espiritun puersa ed mangatatawen a pasen.” (Efeso 6:12) Tekep nen Satanas a Diablo, saraman “a manuley na mundo” so demonyos, agnanengneng a mauges ya espiritun palsa. Sikaray “mamalikdo ed interon atooan a dalin,” ya uusaren so naplag a kipapasen na totoo ed sankabalgan a posiblen laknab. (Apocalipsis 12:9) Diad sayan rason a mabiskeg a sinimbawa nen Pablo so balang Kristiano ya “ontalindeg a mabiskeg a sumpad taktika nen Diablo.” Sikatoy manunan sengegan na kadederal na katooan a nanengneng tayo natan ed liber tayo.​—Efeso 6:11.

Ipapawil

Si Pedro, say kaedaran nen Pablo, so mamaseguro ed sikatayo a si Satanas tan saray demonyos to so agmansiansia ed ando lan ando a biktimaen so katooan. Inkuanto: “Walara so balon katawenan tan sakey a balon dalin ya alageren tayo unong ed sipan to, tan ed saraya et inkatunong so manayam.” (2 Pedro 3:13) Peteg, manasingger la, a say kaugsan ed amin a pangiparungtal to so agla kabiangan na eksena na too. Si Satanas tan saray demonyos to so naderal. (Roma 16:20; Apocalipsis 20:1-3) Insan, peteg, say inkanatural na too so mangipanengneng “ed gloria na Dios,” a tekep na andi-anggaan a bilay say peteg ya ilalo ed pamilya na katooan.​—Roma 3:23.

“Lawas kon inbaga tan lawas ya ibagak,” ipilit na Amerikanon presidenten Thomas Jefferson, “a say maalwar a panbasa na Sacred Volume so manggaway magmaong iran mibabaley . . . Say Biblia so makapanggaway sankaabigan iran totoo ed mundo.” Unong ya anengneng tayo la, say inkanatural tayo so napasimbalo no abuloyan tayoy mabiskeg a mensahe na Biblia na pankanawnawan mangimpluensya ed saray bilay tayo. (Roma 12:2) Makapanpili tayo a dampoten a sayakupen so maabig tan maridios. Tan pian napabiskeg itayo ed gunaet tayon onaligwas, pilien tayon milimog ed saramay masimoon a tuloy a malabay a gawaey mipadpara. (Hebreos 10:​24, 25) Saray Tasi nen Jehova so mabulos ya ontulong ed sikayo ed kada posiblen dalan. Akin ya agminengnengan ed sikara natan!

[Saray paimano ed leksab]

[Kahon ed pahina 6]

“SAY KAUNORAN IRAN AGEW”​—Say Deskripsion Na Biblia

“Balet kabaten iya, a diad kaunoran iran agew et onsabi dia so panaon a maatap a mairap a pilimogan. Ta saray totoo et maaro ed inkasikara, maaro ed kuarta, managpasirayew, atagey a linawa, maayew, matunganga ed atateng, malamang, aliwan masimpit, andian na nianakan a panangaro, anggapo so panangasi ra, managpauges, adian na dangka, maruksa, andian na aro ed kaabigan, managlipot, mayu-uges, mapasang, maaro ed likeliket nen say dia ed Dios, walaan na nengneng na maridios a debosyon ingen itapat da so pakayari to; tan manlapud saraya onarawi ka.”​—2 Timoteo 3:1-5.

[Litrato ed pahina 7]

Asingger la, a say inkanatural na too et nagnap a mangiretrato ed gloria na Dios