Ontetekkiab Tekep na Saray Payak a Singa Saray Agila
ANTOY liknaay sakey a too kayari impansungdo na limaran taon diad saray panangipangawan a kampo na Nazi? Naandiay ilalo? Onsyodot? Ombawi?
Anggaman ompatnag a nikaduma, oniay insulat na sakey a laki: “Say bilay ko so apaabig ni nen say iilaloan ko.” Akin ya ontay liknaan to? Insalaysay to: “Aromog ko so salimbeng ed silong na saray payak na Sankatagyan, tan naeksperiensiak so kasumpalan na saray salita nen propeta Isaias, sanen inkuanto: ‘Saraman so maniilalo ed si Jehova so makagamor lamet na biskeg. Sikaray ontekkiab tekep na saray payak na saray agila. Sikaray . . . manakar tan ag-onkesaw.’”—Isaias 40:31.
Sayan Kristianon laki, ya apairap ed makapakigtot a tuloy a tratamenton nayarin isipen, so walaan na manamakiwas a mental ya inklinasyon a diad piguratibon panangibaga et tinmekkiab a paatagey, espiritun agnatalo na inka-brutal na Nazi. Singa si David aromog to so salimbeng diad anino na “saray payak” na Dios. (Salmo 57:1) Inusar na sayan Kristiano so simile ya inusar met nen propeta Isaias, diad impangiyaliling ed espiritual a biskeg to ed samay agila ya ontetekkiab a paatagey ed tawen.
Kasin sika lay nitumba na saray problema? Anggapoy duaruwan sika met so akaromog na salimbeng ed silong na saray payak na Sankatagyan, pian “ontekkiab tekep na saray payak na saray agila.” Pian natalosan no panon a posibli iya, makatulong so pangamta na bengatla nipaakar ed agila, a naynay a nauusar diad piguratibon paraan diad Kasulatan.
Diad Silong na Palagaygay na Agila
Diad amin a manok a naimatonan na totoo ed inmunan panaon, say agila anganko so pandinayewan a tuloy lapud pakayari tan karlangan na katetekkiab to. Dakel a kadaanan ya armada, pati saramay walad Babilonia, Persia, tan Roma, so nanmartsa diad silong na bandera na say agila. Say armada nen Ciro a Baleg so sakey ed saraya. Impropesiya na Biblia a sayan ari na Persia so magmaliw a singa mamiktiman manok a manlalapud bukig a buagen toy Babilonian Emperyo. (Isaias 45:1; 46:11) Duan lasus taon kayari inkisulat na sayan propesiya, saray trupa nen Ciro, a walaan na saray agila ed banderan panlaban da, so linmusob ed syudad na Babilonia a singa agilan manegkem ed biktima to.
Agano ni, pinili met na saray mibabakal a singa di Carlomagno tan Napoleon tan saray bansa a singa say Estados Unidos tan Alemanya so agila bilang simbolo ra. Niganggan iray Israelita ya agmandayew ed saray imahen na saray agila odino antokaman nin palsa. (Exodo 20:4, 5) Ingen, agdirektan tinukoy na saray managsulat ed Biblia iray kalareker na agila diad gagalan iyilustra so mensahe ra. Kanian say agila, say lawas nasasalambit a manok ed Kasulatan, so inusar a mangisimbolo na saray bengatla a singa say kakabatan, madibinon proteksion, tan inkapeles.
Say Mata na Agila
Say makdem a pakanengneng na agila so lawas nasasaglawi. Anggaman say binmalitok ya agila so mataltalag a manbelat na masulok a limaran kilo, say mata to so aktual a babaleg nen say mata na too, tan say pakanengneng to so mas makdem. Si Jehova a mismo, diad panedeskribe ed si Job na say abilidad na agila a mananap na tagano, kuanto: “Mantultuloy ton inengneng iray mata to ed arawin pasen.” (Job 39:27, 29) Si Alice Parmelee, diad libro ton All the Birds of the Bible, so mangirereport a “bektaman a nanengneng na agila so inatey a siran letawletaw ed linok a limaran kilometroy kaarawi to tan manggawa na dayagonal a salop ed eksakton pasen. Aliwa lambengat a say agila so makayarin makanengneng ed melag a bengatla ed arawin distansya nen say nayarian na too, noagta pansiansiaen na manok ya akapuntirya ed sira diad panamegley na limaran-kilometron isalop to.”
Lapud makdem a pakanengneng to, say agila so matukoy a simbolo na kakabatan, sakey ed manunan kualidades nen Jehova. (Ikompara so Ezequiel 1:10; Apocalipsis 4:7.) Akin ya ontan? Sasaglawien na kakabatan so pakanengneng lan unona ed saray pansumpalan na antokaman ya aksion ya alaen tayo. (Uliran 22:3) Say agila, tekep na abilidad ton makanengneng ed arawin distansya, so makanengneng ed kapeligroan ni tan mangala na dugan panangasikaso, a singa ed sakey a makabat a too ed ilustrasyon nen Jesus, ya akanengneng lan unona ed posibilidad na bagyo tan impaalagey toy abung to ed bato. (Mateo 7:24, 25) Makapainteres, diad lenguahen Español, say paneskribe ed sakey bilang agila et mankabaliksan a sikatoy walaan na aralem a pakatalos odino pakatebek.
No walaan ka bilang na pankanawnawa a makanengneng a maapapit ed sakey ya agila, imanoey panangusar to ed matamata to. Agto ka basta pasikmatan; imbes, ompatnag a mumuninengen to ka ed amin a detalye na itsuram. Ontan met, say makabat a too so manganalisa ed sakey a pamaakaran a siaalwar sakbay a mandesisyon imbes a manmatalek ed kasiporan to odino ed liknaan to. (Uliran 28:26) Bangta say makdem a pakanengneng na agila so manggagawa ed satan a matukoy a simbolo na madibinon kualidad na kakabatan, say matalonggaring a katetekkiab to so inusar met ed piguratibon paraan na saray managsulat ed Biblia.
“Say Dalan na Agila ed Katawenan”
“Say dalan na agila ed katawenan” so matalonggaring namparan diad peles tan ed paraan na katetekkiab to a singano anggapoy sagpot, ya agmanutumbok na nidatak lan basbas tan agmangititilak na pakasoysoyan. (Uliran 30:19) Say inkapeles na agila so agdirektan tinukoy na Saray Tagleey 4:19, a ditan et adeskribe iray sundalo na Babilonia: “Apaneknekan a mamaples nen saray agila ed katawenan iray manguusil ed sikatayo. Diad kapalandeyan sikaray sipepetang ya angusil ed sikatayo.” Sano say agila a paliber a mantektekkiab et anengneng toy biktima to, iyanggulo toray payak to tan pirmin onsalop, legan na satan et nasabi to so peles a masulok a 130 kilometro kada oras, unong ed pigaran report. Agpankelawan, ya uusaren na Kasulatan so agila parad inkapeles, nagkalalo la misiglaotan ed puersa militar.—2 Samuel 1:23; Jeremias 4:13; 49:22.
Si Isaias, diad biek a dapag, so manutukoy ed anggapoy sagpot a katetekkiab na sakey ya agila. “Saraman so maniilalo ed si Jehova so makagamor lamet na pakayari. Sikaray ontekkiab tekep na saray payak na saray agila. Sikaray ombatik et ag-ompakil; sikaray manakar et ag-onkesaw.” (Isaias 40:31) Anto so sekreto na anlemew a tekkiab na agila? Say itekkiab so mankakaukolan na samet a sagpot lapud say agila so manguusar na saray sengaw, odino kolom na ontatagey ya ampetang a dagem. Saray sengaw so agnanengneng, balet say agila so onsiano ed pananap ed saratan. Bektan nalmo lay sengaw, ibuskag na agila iray payak to tan ikol tan onliber ed loob na kolom na ampetang a dagem, a mamaatagey ed agila. Sano supisienti la so tagey ya asabi to, mamatayong ed ontumbok a sengaw, a say proseso so naulit. Diad onian dalan et say agila so makapansiansia ed tagey ed loob na dakel ya oras tekep na dagdaiset a kausar na enerhya.
Diad Israel, nagkalautla ed Rift Valley ya onlalaknab manlapud Ezion-geber ed saray gilig na Ambalangan Dayat ya anggad Dan diad amianen, pamilyar so pakanengneng ed saray agila. Nagkalautlan dakel ira legan na subol tan autonyo sano sikaray onalis. Diad pigara lan taon ngalngali 100,000 agila so abilang. Sano say agew ed kabuasan so mamapetang ed dagem, nilasus a manok a managsibar so nanengneng ya ontetekkiab ed saray ketegan na Rift Valley.
Say anggapoy sagpot a katetekkiab na agila so ekselentin ilustrasyon no panon a say biskeg nen Jehova so mamabiskeg ed sikatayo ed espiritual tan emosyonal ta pian makapantultuloy itayo ed kimey tayo. No panon a say agila so agmakatekkiab ed saratan a kinatagey ed dilin biskeg to, agtayo makatalona no manmatalek tayo ed dilin abilidad tayo. “Ta amin a bengabengatla walaan ak na biskeg ed panamegley na saman so mangiiter ed siak na pakayari,” so impaliwawa nen apostol Pablo. (Filipos 4:13) Singa sakey ya agilan naynay a manaanap na agnanengneng a sengaw [daloy na petang], kaukolan ya “itultuloy [tayo] so onkerew” na agnanengneng ya aktibon puersa nen Jehova diad panamegley na masimoon iran pikakasi tayo.—Lucas 11:9, 13.
Saray onaalis ya agila so mabetbet a makaromog na sengaw diad pangobserba ed arum niran manok a managsibar. Say naturalist a si D. R. Mackintosh so angireport ya aminsan a 250 agila tan buwetre so anengneng ya onaatagey a paliber ed parehon sengaw. Saray Kristiano natan so makaaral met a manmatalek ed biskeg nen Jehova diad pangalig ed matoor iran alimbawa na arum niran maridios ya ariripen.—Ikompara so 1 Corinto 11:1.
Diad Anino na Saray Payak na Agila
Sakey ed sankapeligroan a panaon ed bilay na agila et sano aaralen to ni ontekkiab. Dakel ya agila so inatey diad panasali. Say ag-eskperiensiadon nasyon na Israel so niiyan met ed kapeligroan sanen inmalis manlapud Ehipto. Kanian saray salita nen Jehova ed Israelitas so matukotukoy: “Sikayo so akanengneng a mismo ed no anto so ginawak ed saray Ehipsyo, ta pian ilugan takayo ed saray payak na saray agila tan awiten takayo ed inkasiak.” (Exodo 19:4) Walaray report a saray agila et awiten dan magano so sibong da ed beneg ta pian say sibong et agnasakitan ed unona iran panali ton ontekkiab. Si G. R. Driver, diad pangokomento ed saratan a report diad Palestine Exploration Quarterly, inkuanto: “Say [Biblikon] litrato sirin so aliwan basta katetekkiab na imahinasyon labat noagta nibase’d aktual a katuaan.”
Napanuliranan ya atateng iray agila ed arum niran dalan met. Agda lambengat tatarokan na regular a panangan so sibong noagta say inan manok so siaalwar met a manluknis ed karnen itarok na laki ya agila ed obong ta pian naakmon itan na melag ya agila. Lapud saray obong da so lawas ginawa ed atagey a pangdel odino diad atagey a kakiewan, saray sibong so niwalwal ed saramay elemento na klima. (Job 39:27, 28) Say mansasnit a petang na agew, a kaslakan ed daldalin ed Biblia, so nayarin sengegan a pateyan na sibong no agnaasikaso na atateng to. Say matatken lan agila so mangibuskag ed saray payak to, no maminsan et diad dakel ya oras, ta pian nasiromay malangwer nin sibong to.
Kanian matukoy a tuloy a saray payak na agila so nausar diad Kasulatan bilang simbolo na madibinon proteksion. Dedeskribien na Deuteronomio 32:9-12 no panon a proprotektaan nen Jehova so Israelitas legan na impanbaroy da ed kalawakan: “Ta say betang nen Jehova et saray totoo to; si Jacob so apag a satan so tinawir to. Nila ton inanap diad sakey a kalawakan a dalin, tan diad sakey a bakante, mantageweng a kabueran. Ginapoan ton pinaliberan, pian asikasoen to, pian salimbengan to bilang say bukelbukel na mata to. Singa say agila a kosokosoen toy obong to, ipayakpak to iray sibong to, ibuskag iray payak to, alaen to ra, ilugan to ra ed saray payak to, si Jehova labat so mangitotonton ed sikato.” Ikdan itayo nen Jehova na parehon maaron proteksion no sikatoy panmatalkan tayo.
Say Dalan na Ibabatik
No maminsan sano sikatayoy nidunget ed saray problema, naromog tayoy inkasikatayon manpirawat a natekkiaban iray kairapan tayo. Ontan so eksakton alikna nen David. (Ikompara so Salmo 55:6, 7.) Balet anggaman insipan nen Jehova ya asistian to itayo legan a nidudunget itayo ed saray subok tan ir-irap ed sayan sistema, agto iyoopresi so kompleton kiliktar. Walaan itayo na panamaseguro na Biblia: “Anggapo so tukso a sinmabi ed sikayo imbes ed no anto so maslak ed totoo. Balet say Dios so matoor, et agto kayo abuloyan a natukso ed labas na nayarian yo, noagta kaiba na tukso sikato met so manggawa na dalan a pawayan ta pian nasungdoan yo itan.”—1 Corinto 10:13.
“Pawayan” odino “dalan na pakabatikan” (King James Version) et lalanoren toy panaral a panmatalek ed si Jehova. Onia so komento nen Max Liebster, ya inaon ed kagapo na sayan artikulo, so adiskobre to. Legan na saray taon to ed saray panangipangawan a kampo, naamtaan to so manmatalek ed si Jehova. Singa adiskobre nen Max, papabiskegen itayo nen Jehova diad panamegley na Salita to, say espiritu to, tan say organisasyon to. Anggan walad loob na saray kampo, nanggunaetan ya inanap na Tastasi iray kapananisiaan da tan tinulongan ira ed espiritual, ya ipapanabang iray Makasulatan a kanonotan tan antokaman a walan literatura na Biblia ed sikara. Tan singa naulit-ulit ya papaneknekan na matoor iran akaliktar, si Jehova so talagan amabiskeg ed sikara. “Nantultuloy ak a kinmerew ed si Jehova na tulong,” salaysay nen Max, “tan say espiritu to so angantabay ed siak.”
Antokaman iray subok a kidudungetan tayo, sikatayo met so makapanmatalek ed masanton espiritu na Dios, daput no mantultuloy tayon kerewen itan. (Mateo 7:7-11) Napabiskeg ed “pakayari ed labas na normal,” ontekkiab tayo imbes a nitumba na saray problema tayo. Mantultuloy itayon manakar ed dalan nen Jehova, tan agtayo onkesaw. Ontekkiab itayo tekep na saray payak a singa saray agila.—2 Corinto 4:7; Isaias 40:31.
[Blurb ed pahina 10]
Agto ka pasikmatan labat
[Picture Credit Line ed pahina 9]
Foto: Cortesi̇́a de GREFA
[Picture Credit Line ed pahina 10]
Foto: Cortesi̇́a de Zoo de Madrid