Kasin Niliktar Ka Sano onkiwas so Dios?
“Noag apatikeyan iratan ya agew, anggapo komon naani laman a nilaban; balet nisengeg ed saray pinili napatikeyan so saratan ya agew.”—MATEO 24:22.
1, 2. (a) Akin a normal so pagmaliw ya interesado ed arapen? (b) Say natural ya interes so nayarin manasaglawi ed anton makanan tepetepet?
PANON ka kainteresado ed sarilim? Dakel natan so alablabas ya interesado ed dilin pankaabiganan, magmamaliw sirin a makasarili. Ingen, agkokondenaen na Biblia so matukoy a paga ed saray bengatlan makaapekta ed sikatayo. (Efeso 5:33) Lalaktipen na satan so pagmaliw ya interesado ed arapen tayo. Kanian normal labat a kaliktan mon amtaen no antoy arapen mo. Kasin interesado ka?
2 Makaseguro itayo a saray apostol nen Jesus so walaan met na ontan a nengneng ya interes ed arapen da. (Mateo 19:27) Maseguron sakey itan a rason sanen apatira ed sikara so kaiba nen Jesus ed Palandey Olibas. Oniay tepet da: “Kapigan so kagawa na saraya’n bengatla, tan anto naani tanda no sarayan bengatla asingger ta la ra ya amin a nasumpal?” (Marcos 13:4) Ag-imbaliwala nen Jesus so natural ya interes ed arapen—say interes da tan ed sikatayo. Naulit-ulit ya impabitar to no panon a naapektoan iray patumbok to tan no antoy pinal a pansumpalan.
3. Akin ya isusuldong tayo so ebat nen Jesus ed panaon tayo?
3 Say ebat nen Jesus so angipaarap na sakey a propesiyan walaay baleg a kasumpalan ed panaon tayo. Naiimano tayo iya ed saray bakal ed mundo tan arum niran gutgutan ed siglo tayo, ed saray yegyeg ya angetel ed dakel a bilay, ed kakisiran na taganon angitarok na sakit tan ipapatey, tan ed saray salot—manlapud inkasmak na trangkaso Español nen 1918 ya anggad peles ya epidemyan AIDS. Anggaman ontan, baleg met a kabiangan na ebat nen Jesus so walaan met na kasumpalan a nansumpal ed tan angilaktip ed impakaderal na Jerusalem na saray Romano nen 70 K.P. Pinasakbayan nen Jesus iray babangatan to: “Ingen manlikas kayo ed inkasikayo; a yawat da kayo ed saray konsilyo, tan dia ed saray sinagogas nabakbak kayo; tan ed arap na saray gobernadores tan arari onalagey kayo nisengeg ed siak, ya onkanan pamintuaan ed sikara.”—Marcos 13:9.
No Antoy Impasakbay nen Jesus, tan No Antoy Agawa
4. Antoray pigaran pasakbay a nilaktip ed ebat nen Jesus?
4 Aglambengat impasakbay nen Jesus no panon so pantrato na arum ed babangatan to. Imbes pinasakbayan to met ira ed no panon so nepeg dan ikiwas. Alimbawa: “Sano nanengneng yo so panggula ed kadederal a manalalagey ed agto kanepegan (say manbabasa talosan to), saman la saray wala ed Judea onbatik ira angga ed saray palandey.” (Marcos 13:14) Say misimbangan a salaysay ed Lucas 21:20 et oniay kuanto: “Sano nanengneng yo so Jerusalem a niliktob na saray ejercito.” Panon ya apaneknekan a susto itan ed inmunan kasumpalan to?
5. Anto so agawa ed limog na saray Judio ed Judea nen 66 K.P.?
5 Oniay ibabaga ed sikatayo na The International Standard Bible Encyclopedia (1982): “Lalon agpakontrol iray Judio ed silong na Romano tan saray prokurador so lalon magmamaliw a marawal, maramsak, tan agmatua. Linmesa iray parungtalan a rebelyon nen A.D. 66. . . . Ginmapo so bakal sanen saray Zealot so anamsam ed Masada tan insan, diad silong nen Menahem et nanmartsa a paarap ed Jerusalem. Nambansag a pinapatey iray Judio ed syudad na gobernador ed Cesaria, tan say balita ed sayan inkaruksa so kinmayat ed interon bansa. Saray balon plata so minarkaan na Taon 1 ya anggad Taon 5 na say rebelyon.”
6. Say inyalsa na Judio so amawala na anton kiwas na Romano?
6 Say Koma-labinduan Lehyon ed silong nen Cestius Gallus so nanmartsa manlapud Siria, angeray ed Galilea tan Judea, tan insan angataki ed kabisera, a sinakop so bandad tagey a kabiangan na “Jerusalem a masanton syudad.” (Nehemias 11:1; Mateo 4:5; 5:35; 27:53) Diad panesegek ed saray agawa, oniay ibabaga na tomo na The Roman Siege of Jerusalem: “Diad loob na limaran agew et sinali na saray Romano a kalaben so bakur, balet aminpigan pinataboy. Diad kaunoran et inmatras iray mandedepensa, lapud pinauranan iray gayang. Diad inkaporma na testudo—say metodon ikakandado daray kinlong da ed tapew na kauloan da pian protektaan so sarili ra—agawaan na saray Romanon sundalon deralen so bakur tan sinalin poolan so wangalan na syudad. Akebbiew iray mandedepensa.” Anonotan na saray Kristiano ed loob na syudad iray salita nen Jesus tan atebek a say makapadimlan bengatla so akaalagey la ed masanton pasen.a Balet diad inkaliktob na syudad, panon a makabatik iraman a Kristiano, a singa ed insimbawa nen Jesus?
7. Sanen sankadampot lay panbiktorya nen 66 K.P., anto so ginawa na saray Romano?
7 Oniay istorya nen manag-awaran a si Flavius Josephus: “Si Cestius [Gallus], lapud agmakaamta ed inkaandi ilalo na saray akubkob nisay liknaan na totoo, so biglan amatunda ed totoo to, naandi ilalo na panbiktorya anggaman ag-akasagmak na inkatalo, tan diad agnaisalaysay a rason et sinmener manlapud Syudad.” (The Jewish War, II, 540 [xix, 7]) Akin a sinmener si Gallus? Antokaman so rason, lapud insener to et sengegay impakatumbok na saray Kristiano ed ganggan nen Jesus tan binmatik ya amaarap ed saray palandey pian makaliktar.
8. Anto so komaduan kabiangan na sagpot na Roma sumpad Jerusalem, tan anto so naeksperiensia na saray akaliktar?
8 Manangisalbay-bilay so katutulok. Agnambayag et kinmiwas iray Romano pian pagiten so rebelyon. Say kampanya ed silong nen Heneral Tito so amantok ed impanlusob ed Jerusalem manlapud Abril ya anggad Agosto 70 K.P. Makapataktakot a basaen so impangilitrato nen Josephus no panoy impanirap na saray Judio. Nilikud ed saramay inatey ed impilaban ed saray Romano, say arum a Judio so pinatey na karibal a grupon Judios, tan say inkaeras so amaarap ed kanibalismo. Sanen analo iray Romano, 1,100,000 a Judios so inaatey la.b Diad 97,000 ya akaliktar, say arum so pinatey a tampol; say arum so inaripen. Oniay kuan nen Josephus: “Saramay sinmulok ed labinpito so ginolonggolongan tan pinaskar a mantrabaho ed Ehipto, bangta say karaklan so inyarap ed si Tito ed saray probinsya pian naderal ed saray teatro diad panamegley na kampilan odino masebeg ya ayayep.” Anggad agawa iyan panangibiig, 11,000 a priso so inatey lapud eras.
9. Akin ya agnaeksperiensia na saray Kristiano so nansumpalan a ginawa na saray Judio, balet antoran tepet so mansiansia?
9 Misalamat iray Kristiano ta tinumbok da so pasakbay na Katawan tan binmatik manlapud syudad sakbay na ipawil na Romanon armada. Kanian sikara so nisalba manlapud kabiangan na samay inkuan nen Jesus a ‘baleg ya irap ya anggapo so ontan a nanlapud gapo na mundo ya angga ed natan, anggapo, anggapo la naani’ ed Jerusalem. (Mateo 24:21) Inyarum ni nen Jesus: “Noag apatikeyan iratan ya agew, anggapo komon so nilaban; balet nisengeg ed saray pinili napatikeyan so saraya ya agew.” (Mateo 24:22) Anto so kabaliksan na satan ed saman a panaon, tan antoy kabaliksan to natan?
10. Panon so agano nin panangipaliwawa tayo ed Mateo 24:22?
10 Diad apalabas et nisalaysay a say ‘laman a nilaban’ et ontutukoy ed saray Judio ya akaliktar ed kairapan ed Jerusalem nen 70 K.P. Akabatik laray Kristiano, kanian naabuloyan la na Dios iray Romano ya itarok day maples a kadederal. Diad arum a salita, lapud bengatlan “saray pinili” et andi la’d kapeligroan, nayari lan patikeyan iray agew na kairapan, a mangiter na pankanawnawa ed pigaran Judio ed “laman” a nisalba. Isipen nen saman a saray akabatik a Judio so mangililitrato ed saramay makaliktar ed onsabin baleg a kairapan ed agew tayo.—Apocalipsis 7:14.
11. Akin ya ompatnag a kaukolan a konsideraen lamet so salaysay na Mateo 24:22?
11 Balet kasin satan a salaysay so mitukoyan ed agawa nen 70 K.P.? Inkuan nen Jesus a say “laman” so “nisalba” manlapud kairapan. Kasin nausar moy salitan “nisalba” pian deskribien so 97,000 ya akaliktar, no ikonsideray bengatlan nilibo ed sikara so inatey met lamlamang ed saginonor lapud eras odino tinigway ed teatro? Oniay kuan nen Josephus nipaakar ed teatro, a walad Cesaria: “Say bilang na saramay atigway ed pilalaban ed masebeg ya ayayep odino diad panlalaban dan mismo odino napopoolan a mabilay so lampasan to ni 2,500.” Anggaman ag-ira inatey ed panaon na impakalusob, talagan ag-ira “nisalba.” Tan kasin ipasen ira nen Jesus a kapara na saramay maliket a makaliktar ed onsasabin “baleg a kairapan”?
Nisalban Laman—Panon?
12. Sioparay inmunan-siglo ‘iran pinili’ ya interesado so Dios?
12 Kasabi 70 K.P., agla minoria na Dios iray Judio ed laman bilang pinilin totoo to. Impanengneng nen Jesus ya impulisay na Dios itan a nasyon tan abuloyan ton mangangga so kabiseran syudad, templo, tan sistemay panagdayew to. (Mateo 23:37–24:2) Nampili so Dios na sakey a balon nasyon, say espiritual ya Israel. (Gawa 15:14; Roma 2:28, 29; Galacia 6:16) Tinibukel itan na lalaki tan bibiin pinili manlapud amin a nasyon tan nilanaan na masanton espiritu. (Mateo 22:14; Juan 15:19; Gawa 10:1, 2, 34, 35, 44, 45) Pigaran taon sakbay na impangataki nen Cestius Gallus, sinulatan nen Pedro “[iray pinili, NW] unong ed gendat la a pikakabat na Dios Ama, dia ed panamasanto na espiritu.” Saratan ya alanaan ed espiritu so “apili a kapolian, peteg ya inkasaserdote, masantos a nasyon.” (1 Pedro 1:1, 2; 2:9) Alaen na Dios iratan a pinili ed tawen a manari a kaiba nen Jesus.—Colosas 1:1, 2; 3:12; Tito 1:1; Apocalipsis 17:14.
13. Anto so nayarin kabaliksan na saray salita nen Jesus ed Mateo 24:22?
13 Makatulong so pakaamta ed saray pinili, ta impasakbay nen Jesus a napatikeyan iray agew na kairapan “nisengeg ed saray pinili.” Say Griegon salitan nipatalos a “nisengeg ed” so nayari met ya ipatalos ya “onkana ed” odino “lapu ed.” (Marcos 2:27; Juan 12:30; 1 Corinto 8:11; 9:10, 23; 11:9; 2 Timoteo 2:10; Apocalipsis 2:3) Kanian say nayarin imbaga nen Jesus sirin et, ‘Anggad agpakatikeyan iraman ya agew, anggapoy laman a niliktar; balet nisengeg ed saray pinili et pinatikeyan iraman ya agew.’c (Mateo 24:22) Wala ta so bengatlan akagunggunaan odino ‘nisesengeg ed’ saray pinilin Kristiano ya asaruko ed Jerusalem?
14. Panon a say “laman” so nisalba sanen say Romanon armadan ag-inilaloan a sinmener manlapud Jerusalem nen 66 K.P.?
14 Tandaan a nen 66 K.P., linmusob iray Romano ed dalin, sinakop da so bandad tagey na Jerusalem, tan ginapoan dan kutkoten so dalem na bakur. Nankomento si Josephus: “No inanosan to komon so impanliktob ni na pigaran panaon et asamsam to komon a tampol so Syudad.” Tepetan mo pay inkasika, ‘Akin kasin biglan tinaynan na sakey a mabiskeg ya armadan Romano so kampanya tan “ed agnaisalaysay a rason” et sinmener?’ Oniay kuan nen Rupert Furneaux, sakey ya eksperto ed panangisalaysay ed awaran na militar: “Anggapoy manag-awaran a tinmalonan makapangiter na magenap a rason parad pankelawan tan makarisgon desisyon nen Gallus.” Antokaman so rason, say epekto et apatikeyan so kairapan. Sinmener iray Romano, a nilusob ni ingen na saray Judio legan na iyaatras da. Komusta met ‘iray pinili’ ya alanaan a Kristiano ya asaruko? Say impamatunda ed impanliktob so mankabaliksan a sikaray nisalba manlapud panamatey a manesesga ed panaon na kairapan. Kanian, saramay Kristianon nagugunggunaan manlapud impamatikey na kairapan nen 66 K.P. so nisalban “laman” ya asaglawi ed Mateo 24:22.
Anto so Arapen Mo?
15. Akin a nibagam a say Mateo kapitulo 24 so nagkalautlan paninteresan tayo natan?
15 Nayarin itepet na sakey, ‘Akin a kaukolan ak a magmaliw a lalon interesado ed sayan apalinew a pakatalos ed saray salita nen Jesus?’ Bueno, wala so magenap a rason ed pangibagan say propesiya nen Jesus so walaan na babaleg a kasumpalan, a labas ni na saray agawa anggad insabi na 70 K.P.d tan anggan diad loob na saman a panaon. (Ikompara so Mateo 24:7; Lucas 21:10, 11; Apocalipsis 6:2-8.) Diad loob na saray dekada, ipupulong la na Tastasi nen Jehova a say baleg a kasumpalan a nagagawa ed panaon tayo so mamapaneknek a nailaloan tayo so sakey a malaknab a “baleg a kairapan” ya asingger la. Diad satan a panaon, panon a nasumpal so mapropetiko iran salita ed Mateo 24:22?
16. Anton makapaseseg a katuaan so iiter na Apocalipsis nipaakar ed manasingger a baleg a kairapan?
16 Manga duaran dekada kayari na kairapan ed Jerusalem, insulat nen apostol Juan so libron Apocalipsis. Sineguro na saya ya asingger la so baleg a kairapan. Tan, lapud interesado tayo ed personal a mangapekta ed sikatayo, naligliwa itayo a naamtaan a say Apocalipsis so mapropetikon mamapaseguro ed sikatayo a walaray totoon niliktar a mabilay ed onsasabin baleg a kairapan. Impasakbay nen Juan so “sakey a baleg ya ulop . . . nanlapu ed balang nasyon tan amin na saray kailalakan tan binaleybaley tan salita.” Siopa iratan. Oneebat so sakey a boses manlapud tawen: “Saraya sikara so nanlapu ed baleg ya irap.” (Apocalipsis 7:9, 14) On, sikaray makaliktar! Iikdan itayo met na Apocalipsis na aralem a pakatalos no panon a nagawa iray bengatla diad isabi na baleg a kairapan tan no panon a nasumpal so Mateo 24:22.
17. Say manangilukas a kabiangan na baleg a kairapan so mangilalaktip ed anto?
17 Say manangilukas a kabiangan na sayan kairapan et say panangataki ed simbolikon balangkantis a tatawagen a “Babilonia a Baleg.” (Apocalipsis 14:8; 17:1, 2) Irerepresenta to so sankamundoan ya imperyo na palson relihyon, a dia et say Kakristianoan so pirmin natetel. Unong ed saray salita na Apocalipsis 17:16-18, dagdagen na Dios so mapulitikan elemento pian atakien iyan simbolikon balangkantis.e Isipen pa labat no panon itan a moriaen na “saray pinili” ya alanaan na Dios tan saray kaiba ra, say “baleg ya ulop.” Legan a tuloy ni iyan makaderal a panangataki ed relihyon, ompatnag a mamunas ed amin a relihyoson organisasyon, pati totoo nen Jehova.
18. Akin ya ompatnag ya anggapo so “laman” a nisalba diad manangilukas a kabiangan na baleg a kairapan?
18 Saya la imay panaon sano saray salita nen Jesus a naromog ed Mateo 24:22 so malaknab a nasumpal. No panon a saray pinili ed Jerusalem et singano walad kapeligroan, saray ariripen nen Jehova et singano walad kapeligroan a napagit legan na panangataki ed relihyon, a singano say ataki so mamunas ed amin a “laman” ed totoo na Dios. Ingen, tandaan tayo so agawa ed 66 K.P. Pinatikey so kairapan ya intarok na saray Romano, ya angiter na pankanawnawan makabatik tan mansiansian mabilay iramay pinili ya alanaan na Dios. Kanian, makapanmatalek itayo a say makaderal a panangataki ed relihyon so ag-abuloyan a maneral ed englobon kongregasyon na saray tuan managdayew. Maples a nagawa itan, a singano ed “sanagew.” Anggan panon et patikeyan itan pian agnakompleto so gagala to, pian “nayarin nisalba” so totoo na Dios.—Apocalipsis 18:8.
19. (a) Kayari na inmunan kabiangan na baleg a kairapan, anto so mapatnag? (b) Iner so arapen na saya?
19 Lapud saya et mantultuloy ni ed pigaran panaon so arum niran mangaraldalin ya organisasyon nen Satanas a Diablo, a panermenan so inpakaderal na pisisiglaotan da ed datin relihyoson kainaroan da. (Apocalipsis 18:9-19) Diad sakey a pihon panaon, naimano ra a saray tuan ariripen na Dios so mansiasiansia ni, a “manaayam a mataletalek, ya amin da manaayam ira ya andian na saray bakur” tan singano mainomay a lusoben. Maseguron nasurprisa ira ed nagawa! Bilang kiwas ed sakey a peteg odino manesesgan panaglusob sumpad ariripen to, ontalona so Dios a mangukom ed kakabusol to ed pinal a kabiangan na baleg a kairapan.—Ezequiel 38:10-12, 14, 18-23.
20. Akin a say onkomaduan kabiangan na baleg a kairapan so agmameligro ed totoo na Dios?
20 Sayan komaduan kabiangan na baleg a kairapan so misimbangan ed samay agawa ed Jerusalem tan ed saray manaayam to ed komaduan impangataki na saray Romano nen 70 K.P. Napaneknekan ed satan so “baleg ya irap ed satan, ya anggapo so ontan a nanlapud gapo na mundo ya angga ed natan, anggapo, anggapo la naani.” (Mateo 24:21) Napaseguroan tayo sirin, a saray pinili na Dios tan saray kaiba ra so agniiyan ed kapeligroan, a sengegay ipatey da. Ag-ira kaukolan ya ombatik ed sakey a literal a lugar. Saray inmunan-siglon Kristiano ed Jerusalem so makabatik manlapud saman a syudad ed kapalandeyan a rehyon, a singa say Pella ed basil na Jordan. Balet, diad arapen saray matoor a Tastasi na Dios so naromog ed amin a dalin, kanian say kiliktar tan proteksion so agnibased saksakey a lugar.
21. Siopa so milaban ed pinal a bakal, tan tekep na anton resulta?
21 Ag-onsabi kadederal ed panamegley na saray armada na Roma odino antokaman nin ahensya na too. Imbes, dedeskribien na libro na Apocalipsis a saray puersan maneral et manlalapud tawen. On, say pinal a kabiangan na saman a baleg a kairapan so nagawa, ya aliwan diad antokaman ya atooan ya armada, noagta diad “Salita na Dios,” say Arin si Jesu-Kristo, ya asistian na “saray armada a walad tawen,” pati saray alanaan a Kristianon pinaoli. Say “Ari na saray arari, tan Katawan na saray kakatawan” so manumpal na sigpot a paneral a mas ni nen say ginawa na saray Romano nen 70 K.P. Satan so mangekal ed amin a toon sumpa ed Dios—arari, komander ed militar, bulos tan ariripen, saray angkelag tan angkabaleg. Anggan saray organisasyon na too ed mundo nen Satanas so onsabi ed anggaan da.—Apocalipsis 2:26, 27; 17:14; 19:11-21; 1 Juan 5:19.
22. Diad anton kaaruman nin pantalos a say “laman” et nisalba?
22 Tandaan a say “laman,” nampara ed alanaan a nakdaan tan ed “baleg ya ulop,” so naisalba la sano say Babilonia a Baleg so maples tan sigpot a nageba ed inmunan kabiangan na kairapan. Ontan met say pinal a kabiangan na kairapan, say “laman” a binmatik ed dapag nen Jehova so nisalba. Agaylan duma iya ed pinawayan na rebelyoson Judios nen 70 K.P.!
23. Diad anto a makapanilalo so makaliktar a “laman”?
23 Diad pangonsidera ed saray pankanawnawa parad arapen mo tan ed saray inad-arom, imanoen so sipan ed Apocalipsis 7:16, 17: “Aglara naerasan, tan aglara naapgaan, tan aglara bakbaken na banwa tan napetangan ed dinan, ta say Kordero a wala ed pegley na trono sikatoy pastol da, tan sikara so irawa’to ed saray subol na danudanum na bilay. Tan say Dios punasen to so balang lua ed saray kamataan da.” Maseguro, satan so talagan pagmaliw a “nisalba” diad sakey a makapakelkelaw, manbayag a pantalos.
[Saray paimano ed leksab]
a Nengnengen so Say Panag-Bantayan na Hunyo 1, 1996, pahina 14-19.
b Inkuan nen Josephus: “Sanen linmoob si Tito, sikato so nikelawan ed kinabiskeg na syudad . . . Nikelyaw to: ‘Say Dios so walad dapag tayo; say Dios so angigeba ed saray Judio manlapud sarayan mabiskeg a salimbengan; ta anto ta so nagawaan na saray lima odino instrumento na too sumpad ontan iran tore?’”
c Sankaimano, say teksto nen Shem-Tob ed Mateo 24:22 so angusar na Hebreon salitan ‘a·vurʹ, a kabaliksan toy “nisesengeg, lapu ed, pian diad ontan et.”—Nengnengen so akaunan artikulo, pahina 13.
d Nengnengen so Say Panag-Bantayan Pebrero 15, 1994, pahina 11 tan 12, tan say tsart ed pahina 14 tan 15, ya indatak to ed mankatupag ya egpang so mapropetikon ebat nen Jesus a naromog ed Mateo kapitulo 24, Marcos kapitulo 13, tan Lucas kapitulo 21.
e Nengnengen so Revelation—Its Grand Climax At Hand!, pahina 235-58, impalapag nen 1988 na Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
Panon Yon Ebatan?
◻ Antoran duaran kabiangan so wala ed impangataki na Romanon armada ed Jerusalem?
◻ Akin ya agmaseguron saray 97,000 a Judion akaliktar nen 70 K.P. so manibukel ed ”laman” ya asaglawi ed Mateo 24:22?
◻ Panon a saray agew na kairapan ed Jerusalem so apatikeyan, tan panon a say “laman” sirin so nisalba?
◻ Diad manasingger a baleg a kairapan, panon a napatikeyan iray agew tan nisalba so “laman”?
[Litrato ed pahina 16]
Judion plata a tinibukel kayari na impanrebelde. Say Hebreon inkisulat a mankuan na “Komaduan taon,” kabaliksan toy 67 K.P., say komaduan taon na autonomya ra
[Credit Line]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.
[Litrato ed pahina 17]
Romanon plata a nalmo nen 71 K.P. Diad nikawigi et de-armas a Romano; diad nikawanan et sakey a Judion biin mannangis. Saray salitan “IVDAEA CAPTA” et kabaliksan toy “Akautibon Judea”
[Credit Line]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.