Nisalba Manlapud Sakey a “Marelmeng a Kailalakan”
“O anggapoy pananisia tan pikewet a kailalakan, kaunongay kabayag a nepeg a mantultuloy ak ed sikayo? Kaunongay kabayag na pananos ko ed sikayo?”—LUCAS 9:41.
1. (a) Anto so ipapatnag na napnoy kalamidad a panaon tayo? (b) Anto so ibabaga na Kasulatan nipaakar ed saray makaliktar?
MANBIBILAY itayo ed napnoy kalamidad a panaon. Saray yegyeg, delap, eras, sakit, kaugsan, panagbomba, makapataktakot a panbabakal—saraya tan dakel ni so manatalikebkeb ed katooan legan na koma-20 siglo tayo. Anggaman ontan, say sankaugsan a kalamidad ed amin so manisigensigen ed asingger lan arapen. Anto itan? Satan so “baleg a kairapan a singa agni agawa nanlapulad inggapo na mundo anggad natan, andi, nisay nagawa ni lamet.” (Mateo 24:21) Anggaman ontan, dakel ed sikatayo so makapanilalo ed magayagan arapen! Akin? Lapud dedeskribien na dilin Salita na Dios a “sakey a baleg ya ulop, ya agnabilang na siopaman a too, a nanlapud amin a nasyon tan tribu tan totoo tan pansasalita . . . ‘Sarayaman so pinmaway ed say baleg a kairapan . . . Aglara naerasan nisay napegaan . . . Tan punasen na Dios so amin a lua ed kamataan da.’”—Apocalipsis 7:1, 9, 14-17.
2. Say manangilukas iran bersikulo na Mateo 24, Marcos 13, tan Lucas 21 so walaan na anton inmunan mapropetikon kasumpalan?
2 Say impuyan a rekord ed Mateo 24:3-22, Marcos 13:3-20, tan Lucas 21:7-24 so mangipaparungtal ed mapropetikon deskripsyon nen Jesus ed “konklusyon na sistema na bengabengatla.”a Sayan propesiya so walaan na inmunan kasumpalan ed abulok a Judion sistema na bengabengatla ed inmunan siglo na Komon a Panaon tayo, a pinantokan na agnaparaan a “baleg a kairapan” na saray Judio. Say interon inkasangal na relihyoso tan mapulitikan sisteman Judio, a nisentro ed templo na Jerusalem, so angangga, ya agbalot la nipawil.
3. Akin ya inkaganatan so italineng tayo ed propesiya nen Jesus natan?
3 Konsideraen tayo pa natan iray sirkumstansya ya amaliber ed inmunan kasumpalan na propesiya nen Jesus. Saya so mas ontulong ed sikatayon talosan so mipetekan a kasumpalan natan. Ipanengneng to ed sikatayo no panon inkaganatan so pangala na positibon kiwas natan ta pian naliktaran so sankabalgan ed saray kairapan a manisigensigen ed amin a katooan.—Roma 10:9-13; 15:4; 1 Corinto 10:11; 15:58.
“Say Anggaan”—Kapigan?
4, 5. (a) Akin a saray walaay-takot ed Dios a Judio ed inmunan siglo K.P. so interesado ed propesiya ed Daniel 9:24-27? (b) Panon ya asumpal iyan propesiya?
4 Ngalngali ed taon 539 K.K.P., say propeta na Dios a si Daniel so naikdan na pasingawey na saray ebenton nagawa legan na pinal a “simba” ed sakey a peryodo na “pitomplon simsimba” na saray taon. (Daniel 9:24-27) Sarayan “simsimba” so ginmapo nen 455 K.K.P. sanen inganggan nen Arin Artaxerxes na Persia so pangipaalagey-lamet ed syudad na Jerusalem. Say pinal a “simba” so ginmapo ed inpatnag na Mesias, si Jesu-Kristo, diad inkabautismoan tan inkalanaan to nen 29 K.P.b Kabat a tuloy na saray walaay-takot ed Dios a Judio ed inmunan siglo K.P. so nipaakar ed sayan panaon na propesiya nen Daniel. Alimbawa, nipaakar ed saray ulop a dinmagsa pian ondengel ed panagpulong nen Juan a Managbautismo nen 29 K.P., oniay sasalitaen na Lucas 3:15: “Saray totoo so maniilalo tan amin so mangirarason ed kapusoan da nipaakar ed si Juan: ‘Nayari pa lagin sikato so Kristo?’”
5 Say koma-70 “simba” so pitoran taon na nikadkaduman pabor ya initer ed saray Judio. Nanlapulad 29 K.P., inlaktip toy bautismo tan ministeryo nen Jesus, say sakripisyon ipapatey to “ed kapaldua na simba” nen 33 K.P., tan sakey nin ‘kapaldua a simba’ angga ed 36 K.P. Diad sayan panaon na “simba,” say pankanawnawan pagmaliw ya alanaan iran babangatan nen Jesus so nikadkaduman initer ed walaay-takot ed Dios a Judios tan Judion proselitas. Insan nen 70 K.P., sakey a petsan agnaamtaan ed inmuna et kinobkob na saray armadan Romano ed silong nen Tito so apostatan sisteman Judio.—Daniel 9:26, 27.
6. Panon a say “makapadimlan bengatla” so kinmiwas nen 66 K.P., tan panon so inkiwas na saray Kristiano?
6 Diad ontan et say Judion inkasaserdote, a nantilol ed templo ed Jerusalem tan akinonong ed impamatey ed dilin Anak na Dios, so angangga. Anggapo met laray listaan na baley tan saray tribu. Nanlapulad saman, anggapo lay Judion legal a makapangibagan makasaserdote odino maarin manawir. Balet maong ta say alanaan ya espiritual iran Judio so nibiig bilang maharlikan inkasaserdote pian ‘iyabawag a malaknab iray karlangan’ nen Jehova a Dios. (1 Pedro 2:9) Sanen inmunan niliktob na armada na Roma so Jerusalem tan gineba ni ingey lugar na templo nen 66 K.P., abidbiran na saray Kristiano so puersan militar bilang “makapadimlan bengatla a pansengegan na kibalatar, a tinukoy ed panamegley nen propeta Daniel, a manalalagey diad masanton pasen.” Bilang katutulok ed mapropetikon ganggan nen Jesus, saray Kristiano ed Jerusalem tan ed Judea so binmatik ya amaarap ed mapalandey iran rehyon pian makaliktar.—Mateo 24:15, 16; Lucas 21:20, 21.
7, 8. Anton “tanda” so atasian na Kristianos, balet anto so agda naamtaan?
7 Naimatonan na saraman a matoor a Judion Kristiano so kasumpalan na propesiya nen Daniel tan sikaray tasin-akanengneng ed makapaermen iran bakal, eras, salot, yegyeg, tan kaugsan ya impasakbay nen Jesus bilang kabiangan na “tanda . . . na konklusyon na sistema na bengabengatla.” (Mateo 24:3) Balet imbaga ta nen Jesus no kapigan so aktual a pangipakat nen Jehova na panangukom ed sayan abulok a sistema? Andi. Say impasakbay to nipaakar ed kapantokan na arapen a maarin kiwawala to so pihon inmaplika met ed inmunan-siglon “baleg a kairapan”: “Nipaakar ed satan ya agew tan oras et anggapoy siopaman a makaamta, anggan saray anghel ed katawenan nisay Anak, noagta say Ama lambengat.”—Mateo 24:36.
8 Manlapud propesiya nen Daniel, nayarin akalkula komon na saray Judio so panaon ya ipatnag nen Jesus bilang Mesias. (Daniel 9:25) Balet anggapoy niiter ed sikaran petsa parad “baleg a kairapan” a diad kaunoran et nankibalatar ed say apostatan Judion sistema na bengabengatla. Diad kayari lambengat na inkaderal na Jerusalem tan say templo to ya atalosan da a say petsa et 70 K.P. Anggaman ontan, amta ra lay mapropetiko iran salita nen Jesus: “Sayan kailalakan so ag-onlabas ed antokaman a paraan anggad kagawa na amin na sarayan bengatla.” (Mateo 24:34) Malinew, say inkiusar na “kailalakan” dia so miduma manlapud samay walad Eclesiastes 1:4, a manasalambit nipaakar ed mantutumbokan a kailalakan ya onsasabi tan onlalabas ed loob na sakey a peryodo na panaon.
“Sayan Kailalakan”—Anto Itan?
9. Panon ya uukeran na saray diksyunaryo so Griegon salitan ge·ne·aʹ?
9 Sanen nadngel na apatiran apostol ya akayurong a kaiba nen Jesus ed Palandey Olibo so propesiya to nipaakar ed “konklusyon na sistema na bengabengatla,” panon dan talosan so balikas a “sayan kailalakan”? Diad Saray Ebanghelyo say salitan “kailalakan” so nipatalos manlapud Griegon salitan ge·ne·aʹ, ya uukeran na kaplesan iran diksyunaryo diad sarayan termino: “Diad literal et saramay nanlapud saksakey ya ateng.” (Walter Bauer’s Greek-English Lexicon of the New Testament) “Saramay inilalak, sakey a pamilya; . . . nantutumbokan iran membro na sakey a kailalakan . . . odino sakey a rasa na totoo . . . odino amin a totoo a manbibilay ed saksakey a panaon, Mat. 24:34; Mar. 13:30; Luc. 1:48; 21:32; Fil. 2:15, tan lalo la ed saramay nanlapud rasa na Judion manbibilay ed saksakey a peryodo.” (W. E. Vine’s Expository Dictionary of New Testament Words) “Saramay inilalak, lalakin walaay saksakey a nanlapuan, sakey a pamilya; . . . amin a totoon manbibilay ed saksakey a panaon: Mt. xxiv. 34; Mk. Mr xiii. 30; Lk. Luc i. 48 . . . ya uusaren a lalo ed Judion rasa a manbibilay ed saksakey tan parehon peryodo.”—J. H. Thayer’s Greek-English Lexicon of the New Testament.
10. (a) Anton manpadparan kabaliksan so iiter na duaran autoridad diad impangisitas ed Mateo 24:34? (b) Panon a susuportaan na sakey a teolohikal a diksyunaryo tan pigaran patalos ed Biblia iyan kabaliksan?
10 Kanian namparan sinaglawi di Vine tan Thayer so Mateo 24:34 diad panguuker ed “sayan kailalakan” (he ge·ne·aʹ hauʹte) bilang “amin a totoon manbibilay ed saksakey a panaon.” Susuportaan na Theological Dictionary of the New Testament (1964) iyan kabaliksan, diad impangibagan: “Say impangusar nen Jesus ed ‘kailalakan’ so mangipaparungtal ed interamentin gagala to: tutukoyen to so amin a totoo tan amta to so pankakasakey da ed kasalanan.” Tua a sakey a ‘pankakasakey ed kasalanan’ so napatnagan ed Judion nasyon sanen si Jesus so walad dalin, no panon a saya so pakabidbiran met ed sistema na mundo natan.c
11. (a) Anton autoridad so nepeg a manunan mangigiya ed sikatayo diad panetermina no panon ya iyaplika so he ge·ne·aʹ hauʹte? (b) Panon ya inusar na sayan autoridad so termino?
11 Siempre, manunan intonton na Kristianos a manaaral ed sayan bengatla so kaisipan da no panon so impangusar na apuyanan iran managsulat na Ebanghelyo ed Griegon balikas a he ge·ne·aʹ hauʹte, odino “sayan kailalakan,” ed impangireport ed saray salita nen Jesus. Say balikas so anggapoy-pananguman ya inusar ed negatibon paraan. Kanian, tinawag nen Jesus iray relihyoson pangulo a “saray serpiente, anak na saray tadyuko” tan inkuan to ni a say panangukom na Gehenna so ipakat ed “sayan kailalakan.” (Mateo 23:33, 36) Balet, kasin sayan panangukom so parad mansimpisimpitan a klero lambengat? Andin balot. Diad pigaran inkagawa, si Jesus so nadngel na saray babangatan to ya anaglawi ed “sayan kailalakan,” ya anggapoy-pansalat ya inyaplika so termino ed sakey a lalon malaknab a pantalos. Anto itan?
“Sayan Marelmeng a Kailalakan”
12. Legan na itatalineng na saray babangatan to, panon ya insiglaot nen Jesus so “saray ulop” ed “sayan kailalakan”?
12 Nen 31 K.P., legan na baleg a ministeryo nen Jesus ed Galilea tan kayarin tuloy na Paskua, sikatoy nadngel na apostoles ton nankuan ed “saray ulop”: “Siopa so pangiparengan ko ed sayan kailalakan? Satan so singa saray ugugaw a manyudyurong ed saray panagsaliwan ya eeyagan daray kagalaw da, a mankuan, ‘Tinugtog mi so pluta parad sikayo, balet agkayo sinmayaw; nanagugol kami, balet agyo pinekpek so inkasikayo diad pandageyem.’ Diad ontan met a paraan, si Juan [a Managbautismo] so sinmabi ya agmangakan nisay uniinum, ingen ibabaga na totoo, ‘Sikatoy walaay demonyo’; say Anak na too [si Jesus] so sinmabi a mangakan tan uniinum, siansian imbaga na totoo, ‘Nia! Sakey a toon masiba tan mainum na alak, kaaro na saray managsingil na buis tan saray managkasalanan.’” Talagan agnapaliket iraman ya anggapoy-prinsipyon ‘ulop’!—Mateo 11:7, 16-19.
13. Diad arap na saray babangatan to, siopa so impaamta nen Jesus tan kinondena bilang “sayan marelmeng a kailalakan”?
13 Agbinmayag nen 31 K.P., legan a si Jesus tan saray babangatan to so amaarap ed komaduan ililiber a panagpulong ed Galilea, “arum ed saray eskriba tan saray Fariseo” so kinmerew ed si Jesus na sakey a tanda. Imbaga to’d sikara tan ed “saray ulop” a wadman: “Say sakey a marelmeng tan mikakalugoran a kailalakan so mantultuloy a manaanap na sakey a tanda, balet anggapoy tandan niiter ed saya nilikud ed tanda nen Jonas a propeta. Lapud no panon a si Jonas so walad eges na abalbaleg a sira ed taloran agew tan taloran labi, ontan met so Anak na too a niwalad puso na dalin ed taloran agew tan taloran labi. . . . Ontan met so nagawa ed sayan marelmeng a kailalakan.” (Mateo 12:38-46) Mabitar, “sayan marelmeng a kailalakan” et itetekep to so namparan relihyoson papangulo tan “saray ulop” ya agbalot akatalos ed tanda ya asumpal ed impatey tan inkioli nen Jesus.d
14. Anton panangondena so nadngel na saray babangatan nen Jesus a ginawa to ed saray Saduceo tan saray Fariseo?
14 Kayari na Paskua nen 32 K.P., sanen si Jesus tan saray babangatan to so sinmabi ed rehyon ed Galilea a Magadan, saray Saduceo tan saray Fariseo so kinmerew lamet ed si Jesus na sakey a tanda. Inulit to ed sikara: “Say sakey a marelmeng tan mikakalugoran a kailalakan so mantultuloy a manaanap na sakey a tanda, balet anggapoy tandan niiter ed saya nilikud ed tanda nen Jonas.” (Mateo 16:1-4) Saraman a relihyoson mansimpisimpitan so talagan sankaugsan a papangulo ed limog na agmatoor ‘iran ulop’ ya inukom nen Jesus bilang “sayan marelmeng a kailalakan.”
15. Kasakbayan a tuloy tan lamet kayarin tuloy na transpigurasyon, si Jesus tan saray babangatan to so akasagmak na anto ed ‘sayan kailalakan’?
15 Diad pansamposampot na ministeryo to ed Galilea, tinawag nen Jesus so ulop tan saray babangatan to tan inkuan: “Siopaman a mangibaing ed siak tan ed saray salitak diad sayan mikakalugoran tan makasalanan a kailalakan, so ibaing met na Anak na too.” (Marcos 8:34, 38) Kanian say karaklan na agmagbabawi iran Judio ed saman a panaon so mapatnag a manitibukel ed “sayan mikakalugoran tan makasalanan a kailalakan.” Pigaran agew ed saginonor, kayari transpigurasyon nen Jesus, si Jesus tan saray babangatan to so “sinmabi ed ulop,” tan sakey a too so akikasi ed sikato a patambal so ilalak ton laki. Onia so komento nen Jesus: “O anggapoy pananisia tan pikewet a kailalakan, kaunongay kabayag a nepeg a mantultuloy ak ed sikayo? Kaunongay kabayag na pananos ko ed sikayo?”—Mateo 17:14-17; Lucas 9:37-41.
16. (a) Anton panangondena ed “saray ulop” so inulit nen Jesus diad Judea? (b) Panon a ginawa na “sayan kailalakan” so sankarelmengan a krimen?
16 Maseguron diad Judea iman, kayari na Piesta na Kobong-kobong nen 32 K.P., “sanen saray ulop so nantitipon a nankakasakey” ed liber nen Jesus, ya inulit to so panangondena to ed sikara, a nankuan: “Sayan kailalakan so marelmeng a kailalakan; manaanap ed na sakey a tanda. Balet anggapoy tandan niiter ed saya nilikud ed tanda nen Jonas.” (Lucas 11:29) Diad kaunoran, sanen intarok na relihyoson papangulo si Jesus pian bistaen, labay nen Pilato a sikatoy ibulos. Onia so kuan na rekord: “Sinagyat na saray manunan saserdote tan mamasiken iray ulop a say kerewen et si Barabas, balet say ipapatey et si Jesus. . . . Inkuan nen Pilato ed sikara: ‘Anto, sirin, so gawaen ko ed si Jesus a tatawagen a Kristo?’ Inkuan dan amin: ‘Nipasak komon!’ Inkuanto: ‘Akin, anto ta so mauges a bengatlan ginawa to?’ Siansian intuloy dan inyeyag a mas ni: ‘Nipasak komon!’” Ipipilit na saman a “marelmeng a kailalakan” ya ipapatey si Jesus!—Mateo 27:20-25.
17. Panon so inkiwas na arum ed “sayan pikelkel a kailalakan” ed impanpulong nen Pedro nen Pentecostes?
17 Sakey ya “anggapoy pananisia tan pikewet a kailalakan,” a sinugsugan na saray relihyoson pangulo to, so walaan sirin na baleg a betang ed impamatey ed Katawan a Jesu-Kristo. Limamplon agew ed saginonor, nen Pentecostes 33 K.P., saray babangatan so angawat na masanton espiritu tan ginmapon mansalita na nanduruman pansasalita. Sanen nadngel so ungol, “say karaklan so nantitipon,” tan sikaray tinawag nen apostol Pedro bilang “saray lalaki na Judea tan sikayon amin a manaayam ed Jerusalem,” a nankuan: “Sayan too [si Jesus] . . . so impasak yo ed palitek diad panamegley na lima na totoon mauges tan impapatey.” Panon so inkiwas na pigara ed saray dumerengel? “Asugatan ira ed puso.” Diad ontan et inmapelo ed sikara si Pedro a sikaray magbabawi. “Nantasi ed sikaran sigpot tan nantultuloy ed pananimbawa ed sikara, a nankuan: ‘Nisalba kayo manlapud sayan pikelkel a kailalakan.’” Bilang ebat, ngalngali taloran libo so “impapuson anayakup ed salita to [tan] abautismoan.”—Gawa 2:6, 14, 23, 37, 40, 41.
Akabatan so “Sayan Kailalakan”
18. Diad anton anggapoy-pananguman a manutukoy so panangusar nen Jesus ed terminon “sayan kailalakan”?
18 Anto, sirin, so “kailalakan” a mabetbet a tukoyen nen Jesus ed arap na saray babangatan to? Anto so atalosan da ed saray salitan: “Sayan kailalakan so ag-onlabas ed antokaman a paraan anggad kagawa na amin na sarayan bengatla”? Maseguro, ag-onaarawi si Jesus ed niletneg ton panangusar na terminon “sayan kailalakan,” ya anggapoy-pananguman ton inusar ed mankapanaonan a karaklan a kaiba “iray bulag a managtabin” da a saniiban manugyop ed Judion nasyon. (Mateo 15:14) “Sayan kailalakan” so akasagmak ed amin a gonigon ya impasakbay nen Jesus tan insan linmabas diad sakey ya agnaparaan a “baleg a kairapan” ed Jerusalem.—Mateo 24:21, 34.
19. Kapigan tan panon a linmabas so “tawen tan dalin” na Judion sistema?
19 Nen inmunan siglo, inuukom nen Jehova iray Judion totoo. Saray nagbabawi, ya angagamil na pananisia ed mapangasin probisyon nen Jehova diad panamegley nen Kristo, so nisalba manlapud saman a “baleg a kairapan.” Singa ed mismon impasakbay nen Jesus, agawan amin so bengatlan nipropesiya, tan insan say “tawen tan dalin” na Judion sistema na bengabengatla—say interon nasyon, pati ed relihyoson papangulo to tan marelmeng a sosyedad na totoo—so linmabas. Impakat nen Jehova so panangukom!—Mateo 24:35; ipareng so 2 Pedro 3:7.
20. Anton nipanpanaon a simbawa so onaaplika tekep na inkaganatan ed amin a Kristiano?
20 Amoria na saray Judio ya angimano ed mapropetiko iran salita nen Jesus a say kilalaban da et mantegteen, aliwan diad panasali ran pangalkula ed sakey a “kailalakan” odino ed pigaran nigeter “iran panaon odino panpanaon,” noagta ed pansiansian biig manlapud kaplesan a mauges a kailalakan tan ed siseseseg a panggawa ed linaway Dios. Anggaman saray pinal a salita nen Jesus so onaaplika ed baleg a pansumpalan ed agew tayo, saray Judion Kristiano ed inmunan-siglo so kaukolan met ya ontalineng ed pasakbay: “Mansiansian aliing, sirin, a diad amin a panaon et manggagawa na paney-ey pian ontalona kayo ed itaynan ed sarayan amin a bengatlan nitalagan nagawa, tan diad italindeg ed arap na Anak na too.”—Lucas 21:32-36; Gawa 1:6-8.
21. Anton biglan nagawa so nailaloan tayo diad asingger ya arapen?
21 Natan, “say baleg ya agew nen Jehova . . . so asingger la, tan wala so sigpot a panaapura to.” (Sofonias 1:14-18; Isaias 13:9, 13) Bigbigla, diad “agew tan oras,” ya akauna lan inggeter nen Jehova a mismo, nibulos so sanok to ed saray relihyoso, mapulitika, tan komersyal ya elemento na mundo, pati saray matungangan totoo a manitibukel ed sayan kaplesan a “marelmeng tan mikakalugoran a kailalakan.” (Mateo 12:39; 24:36; Apocalipsis 7:1-3, 9, 14) Panoy kisalba yo manlapud “baleg a kairapan”? Ebatan tan salaysayen itan na ontumbok ya artikulo so nipaakar ed engranden ilalo parad arapen.
magulon ugugaw
[Saray paimano ed leksab]
a Parad detalyadon alasir na sayan propesiya, ipangasin nengnengen so tsart ed pahina 14, 15 na Say Panag-Bantayan na Pebrero 15, 1994.
b Parad kaaruman ya impormasyon ed “simsimba” na saray taon, nengnengen so pahina 130-2 na libron The Bible—God’s Word or Man’s?, impalapag na Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
c Ipapatalos na pigaran Biblia so he ge·ne·aʹ hauʹte ed Mateo 24:34 a singa ed onggendan: “sarayan totoo” (The Holy Bible in the Language of Today [1976], nen W. F. Beck); “sayan nasyon” (The New Testament—An Expanded Translation [1961], nen K. S. Wuest); “sayan totoo” (Jewish New Testament [1979], nen D. H. Stern).
d Sarayan agmatoor a “ulop” so agnepeg ya ipadpara bilang saray ‘am-ha·’aʹrets, odino “totooy dalin,” ya aarawian na mapaatagey iran relihyoson pangulo, balet “naabagey” nen Jesus.—Mateo 9:36; Juan 7:49.
Panon Yon Ebatan?
◻ Anto so naaralan tayo manlapud kasumpalan na Daniel 9:24-27?
◻ Panon so panguuker na peles iran diksyunaryo ed “sayan kailalakan” unong ed impangusar ed Biblia?
◻ Panon ya anggapoy-pananguman ya inusar nen Jesus so terminon “kailalakan”?
◻ Panon ya asumpal so Mateo 24:34, 35 ed inmunan siglo?
[Litrato ed pahina 12]
Impareng nen Jesus so “sayan kailalakan” ed saray ulop na
[Litrato ed pahina 15]
Si Jehova lambengat so akauna lan makaamta ed oras na panangipakat to na panangukom ed marelmeng a Judion sistema