Paraan na Panagkatunongan

MISALSALAMAT itayo ed panamasimbalo a ginawa na Salita na Dios ed bilay tayo, tan labay tayon nagunggonaan met so arum. Niarum ni, bidbiren tayo a say ikiwas na totoo ed maong a balita so mangapekta ed arapen iran iilaloan da. (Mat. 7:13, 14; Juan 12:48) Pampirawatan tayon awaten da so katuaan. Anggaman ontan, say mabiskeg iran kombiksyon tan seseg tayo so kaukolan a natekepan na pakatebek ta pian nagawaan so sankaabigan.

Say bugtabugtak a pangibaga ed katuaan a mangiwalwal ed inkapalso na pinabpablin sisiaen na sananey a too, anggano say balikas so walaan na dakel iran manuportan Makasulatan iran teksto, so kaslakan ya agnaawat a maong. Alimbawa, no saray popular a selebrasyon so basta kondenaen lapud nanlapu iratan ed pagano, nayarin saya so agmanguman ed liknaan na arum a totoo nipaakar ed saratan. Mabetbet a lalon matalona so pagmaliw a makatunongan. Antoy nasasaglawi ed pagmaliw a makatunongan?

Ibabaga na Kasulatan ed sikatayo a “say kakabatan a manlapud tagey so . . . mareen, makatunongan.” (Sant. 3:17, NW) Say Griegon salitan nausar dia a “makatunongan” so literal a mankabaliksan na “mapalugar.” Arum a patalos so angipatalos ed satan bilang “makonsidera,” “maamo,” odino “manangitepel.” Imanoen a say inkamakatunongan so nisiglaot ed inkamareen. Diad Tito 3:2, satan so abitla a kaiba na kaumildian tan miduma ed inkatangas. Sikatayo so papasesegen na Filipos 4:5 unong ed New World Translation, a magmaliw itayon kabkabat ed “inkamakatunongan” tayo. Say toon makatunongan so mangonsidera ed kabibilay, saray sirkumstansya, tan liknaan na sakey a pitotongtongan to. Sikato so mabulos a mangipalugar no matukoy so panggawa ed satan. Say ontan a paraan na pidedeneng ed arum so ontulong a mangilukas na kanonotan tan kapusoan da ta pian sikara so lalon maawat sano mikatunongan itayo ed sikara manlapud Kasulatan.

No Iner so Pangigapoan. Inreport nen manag-awaran a Lucas a sanen si apostol Pablo so walad Tesalonica, inusar to so Kasulatan, “ya impaliwawa to, tan impatnag to a kaukolan nensaman a manirap si Kristo, tan onoli ed bilay dia ed saray inatey.” (Gawa 17:2, 3) Makatantanda a saya so ginawa nen Pablo ed Judion sinagoga. Minoria na saramay akitongtongan to so Hebreon Kasulatan bilang sakey ya autoridad. Matukoy so pangigapo ed bengatlan awaten da.

Sanen mitotongtong si Pablo ed saray Griego diad Areopago ed Atenas, agto inggapoy impanukoy ed Kasulatan. Imbes, inggapo to ed saray bengatlan kabat da tan inawat da, tan saraya so inusar ton mangitonton ed sikara diad pangikonsidera da nipaakar ed Manamalsa tan saray gagala To.​—Gawa 17:22-31.

Diad modernon panaon, dakerakel a totoo so agmamibidbir ed Biblia bilang autoridad ed panagbilay da. Balet say bilay na ngalngalin amin so aapektaan na mairap iran kipapasen ed peles a sistema na bengabengatla. Pirawat na totoo so bengatlan magmaong. No ipanengneng mon unona so kapagaan ed saray mangogonigon ed sikara insan ipanengneng no panon so pangipapaliwawa na Biblia ed satan, say ontan a panagkatunongan so nayarin mamakiwas ed sikaran ontalineng ed ibabaga na Biblia nipaakar ed gagala na Dios para ed katooan.

Nayarin impatawir na atateng na iyaaralan na Biblia so relihyoso iran sisisiaen tan kaugalian. Natan, naaralan na iyaaralan a saratan a sisisiaen tan kaugalian so agmakapaliket ed Dios, tan saratan so ipulisay to pian sisiaen so ibabangat na Biblia. Panon ya ipaliwawa na iyaaralan itan a desisyon ed saray atateng to? Nayarin liknaen da a diad pangipulisay to ed relihyoson impatawir da ed sikato, sikara la so ipupulisay to. Nayarin ibaga na iyaaralan na Biblia a sakbay a salien ton ipaliwawan manlapud Biblia so basiyan na desisyon to, kaukolan ton ipaseguro ed atateng to so aro tan respeto to ed sikara.

No Kapigay Pamalugar. Anggaman walaan na sigpot a pakauley a mangiganggan, impanengneng nen Jehova a mismo so matalonggaring ya inkamakatunongan. Sanen inliktar toy Lot tan say pamilya to ed Sodoma, inkuan na saray anghel nen Jehova: “Onla ka ed palandey, ompan lamang no ompatey ka!” Ingen, akikasi Lot: ‘Aliwan ontan komon, ipangasim, Jehova!’ Kinerew ton naabuloyan komon ya ombatik ed Zoar. Impanengneng nen Jehova so konsiderasyon ed si Lot diad impangiyabuloy ton gawaen to so ontan; kanian nen aderal so arum a syudad, alegyas so Zoar. Anggaman ontan, diad saginonor, tinumbok nen Lot so inmunan panangiwanwan nen Jehova tan sikatoy linma ed kapalandeyan a rehyon. (Gen. 19:17-30) Kabat nen Jehova a say dalan to so susto, balet ta maan-anos ya impanengneng to so konsiderasyon ya anggad atalosan nen Lot so paraan nen Jehova.

Ta pian matalona so pitotongtong tayo ed arum, kaukolan tayo met so magmaliw a makatunongan. Nayarin kombinsido itayon nalilingo so too, tan nayarin walad kanonotan tayo so mabiskeg iran argumenton mamaneknek ed satan. Ingen no maminsan et magmaong so agla panesdes ed too ya awaten ton sikato so nalilingo. Agkabaliksan na inkamakatunongan so pangikompromiso ed saray estandarte nen Jehova. Nayarin basta magmaong so pisalamat ed too diad impangibesngaw toy inkasikato odino agla eebatan iray nibagan aliwa ta pian niyapasakey mo so diskusyon ed bengatlan mangitarok na lalon maabig. Anggano kokondenaen to so sisiaen mo, agka onsyosyodot. Nayarin tepetan mo no akin ya ontan so liknaan to. Ontalineng a maong ed ebat to. Saya so mangiter ed sika na pakatebek ed panagnonot to. Nayarin iparaan to met so dalan a para ed makapabiskeg a pantotongtong ed arapen a panaon.​—Uli. 16:23; 19:11.

Pinalangkapan nen Jehova so totoo na pakasarag a manpili. Inabuloyan to ran mangusar ed satan a pakasarag, anggaman nayarin agda usaren itan a sikakabat. Bilang pinagkasangiyan nen Jehova, imbinsabinsa nen Josue iray impideneng na Dios ed Israel. Insan inkuanto: “No isipen yo a mauges so panlingkor ed si Jehova, manpili kayo ed sayan agew no siopa so panlingkoran yo; no saray dirios a nanlingkoran na saray atateng yo a wala ra nensaman ed nibaliw na Ilog, odino saray dirios na saray Amorreo, a dia ed dalin da so panaayaman yo. Balet nipaakar ed siak tan say abung ko, manlingkor kami ed si Jehova.” (Jos. 24:15) Say asainmin tayo natan et say ‘pantasi,’ tan mansalita itayo a walaay kombiksyon, balet ta agtayo sasalien a piliten so arum a manisia. (Mat. 24:14) Sikara so nepeg a manpili, tan agtayo eekalen itan a kanepegan da.

Mantepet. Inletneg nen Jesus so matalonggaring ya ehemplo diad pikakatunongan ed totoo. Kinonsidera to so kabibilay da tan inusar toray ilustrasyon a mabulos dan awaten. Epektibon inusar to met iray tepet. Saya so angiter na pankanawnawa ed arum ya ibesngaw day inkasikara tan iparungtal day walad puso ra. Satan met so amaseseg ed sikaran mankatunongan ed pamaakaran a nasisingbat.

Sakey a lakin marunong ed Ganggan so nantepet ed si Jesus: “Managbangat, antoy gawaen ko, pian natawir ko so bilay ya andi-anggaan?” Magmainomay labat komon a sikatoy inebatan nen Jesus. Balet ta impaibesngaw to ed laki so liknaan to. “Anto so nisulat ed Ganggan? Panon so pambabasam?” Duga so inyebat na laki. Kasin say dugan ebat to so anampotan la ed saman a singbatan? Andin balot. Pinaseseg nen Jesus ya ituloy na laki, tan say tepet ya intepet na lakin mismo so angipatnag a sasalien ton patunongen so inkasikato. Intepet to: “Siopa so kaparak a too?” Imbes a basta ipaliwawa to la, a satan so nayarin suppiaten na laki lapud walan awawey na saray Judio ed saray Gentil tan Samaritano, imbaga nen Jesus ed sikato a mankatunongan ed sakey ya ilustrasyon. Saman so nipaakar ed maong a mitoon Samaritano a tinmulong ed sakey a managbaroy a tinakewan tan pinekpek, bangta saman so agginawa na sakey a saserdote tan sakey a Levita. Diad simplin tepet et sineguro nen Jesus ya atebek na laki so punto na ilustrasyon. Say paraan na panagkatunongan nen Jesus so angiter na kabaliksan ed balikas a “kaparan too” ya agnin balot atebek na sayan laki. (Luc. 10:25-37) Agaylan abig ya ehemplon aligen! Kanian, imbes a sika so salita lan salita, ya inonotan mo so unabung, aralen no panon ya usaren iray mataktikan tepet tan ilustrasyon pian pasesegen a mannonot so dumerengel mo.

Mangiter na Saray Rason. Sanen nansalita si apostol Pablo ed sinagoga diad Tesalonica, agto labat binasa so nanlapud sakey ya autoridad ya inawat na saray dumerengel to. Inreport nen Lucas a si Pablo et impaliwawa tan pinaneknekan to insan nanggawa na aplikasyon ed binasa to. Bilang resulta, “arum ed sikara anisia ra, tan akiulop ira ed kiendi Pablo tan Salas.”​—Gawa 17:1-4.

Anggan siopa so wala ed limog na dumerengel mo, makagunggona so ontan a nengneng na panagkatunongan. Tua itan sano manpulong ed kakanayon, mitongtong ed saray katrabahoan odino kaeskuelaan, mitongtong ed saray totoon agmo kabkabat diad publikon panagpulong, mangiyaral na Biblia, odino manpaliwawa ed kongregasyon. Sano basaen mo so sakey a teksto, nayarin malinew ed sika so kabaliksan balet ta aliwan ontan ed sakey. Say pangipaliwawam odino aplikasyon mo so nayarin singa dogmatikon opinyon. Kasin makatulong so pamili tan pangipaliwawa ed pigaran manunan balikas ed teksto? Kasin makapangipresenta ka na mananuportan ebidensya, a nayarin manlapud konteksto odino manlapud sananey a teksto a manasalaysay ed suheto? Nayari kasin say sakey ya ilustrasyon so mangipanengneng na inkamakatunongan ed imbagam? Kasin saray tepet so ontulong ed saray dumerengel mo a mankatunongan ed pamaakaran? Say ontan a nengneng na panagkatunongan so mangitilak na paborablin impresyon tan mangiter na dakel a pannonotan na arum.