Saray Sinag na Liwawa ed Panaon na Apostoles

“Say liwawa [nisisinag, NW] ya onkana ed matunong, tan say liket onkana ed maptek a puso.”​—SALMO 97:11.

1. Panon a mipadpara iray Tasi nen Jehova natan ed inmunan Kristianos?

AGAYLAY pangaapresya tayo, bilang tuan Kristianos, ed saray salita na Salmo 97:11! Naulit-ulit a ‘nisisinag so liwawa’ parad sikatayo. On, nanenengneng la na arum ed sikatayo so onsisinag a liwawa nen Jehova ed loob na saray dekada. Amin na saya so mangipapanonot ed sikatayo ed Uliran 4:18, a ditan et nabasa: “Say basbas na matunong sikato so singa liwawa na kabuasan, ya onsinag ya onsinag anga ed nagnap ya agew.” Diad pangaapresya tayo’d Kasulatan imbes a say tradisyon, sikatayoran Tasi nen Jehova so mipadpara ed inmunan Kristianos. Say awawey da so malinlinew a nanengneng manlapud maawaran iran libro na Kristianon Griegon Kasulatan tan saray sulat to, a nisulat ed silong na madibinon panangipuyan.

2. Antoray kabiangan na inmunan sinag na liwawan naawat na papatumbok nen Jesus?

² Kabiangan na saray inmunan sinag na liwawan naawat na inmunan papatumbok nen Jesu-Kristo et saramay nipaakar ed say Mesias. Imbaga nen Andres ed kinen agi ton Simon Pedro: “Aromog mi Mesias.” (Juan 1:41) Pigaran panaon ed saginonor, pinakayari na Ama ed tawen a testigoan nen apostol Pedro iyan bengatla sanen inkuanto so nipaakar ed si Jesu-Kristo: “Sika so Cristo, ya Anak na Dios a mabilay.”​—Mateo 16:16, 17; Juan 6:68, 69.

Liwawa Nipaakar ed Kimey Dan Panpulong

3, 4. Kayari inkioli to, anton inkaliwawaan so inter nen Jesus ed papatumbok to nipaakar ed arapen ya aktibidad da?

³ Kayari inkioli to, angiter si Jesu-Kristo na saray sinag na liwawa nipaakar ed obligasyon a nipasakbat ed amin a patumbok to. Maseguron saman et diad 500 a babangatan a nantitipon diad Galilea ya inkuanton: “Onla kayo sirin, tan mangawa kayo na saray babangatan ed amin a naciones, ya binyagan yo ra ed ngara’y Ama, tan say Anak, tan say [masanton espiritu, NW]. Ya ibangat yo ra’n mangonor na amin a bengabengatla ya ingangan ko ed sikayo. Tan nia, walaak a naynay ed sikayo, ya anga ed kasampotan na mundo.” (Mateo 28:19, 20; 1 Corinto 15:6) Nanlapulad saman, amin a patumbok nen Kristo so kaukolan a magmaliw a managpulong, tan say kimey dan manpulong so agnigeter “ed saray abalang ya carnero na abung na Israel.” (Mateo 10:6) Nisay mamautismo ra a singa ed ginawa nen Juan a simbolo na pagbabawi parad kaperdona ed saray kasalanan. Imbes, bautismoan daray totoo “ed ngara’y Ama, tan say Anak, tan say [masanton espiritu, NW].”

⁴ Sakbay a tuloy na insegep nen Jesus ed tawen, tinepetan na 11 a matoor ya apostoles: “Katawan, [kasin] ipawil mo so panarian ed Israel ed sayan panaon?” Imbes ya ebatan itan a tepet, angiter si Jesus na kaaruman a bili-bilin nipaakar ed kimey dan manpulong, ya angikuan: “Mangawat kayo na pakayari, no onsabi ed sikayo so [masanton espiritu, NW], et sikayo so tasik ed Jerusalem, tan ed amin a Judea tan Samaria, tan anga ed kasampotan na dalin.” Anggad saman et sikaray mantatasi lambengat parad si Jehova, balet natan sikaray kaukolan met a magmaliw a tastasi nen Kristo.​—Gawa 1:6-8.

5, 6. Antoran sinag na liwawa so naawat na saray babangatan nen Jesus nen Pentecostes?

⁵ Samploran agew lambengat ed saginonor et agaylan masnag iran sinag na liwawa so naawat na papatumbok nen Jesus! Diad agew na Pentecostes 33 K.P., diad sankaunaan a pankanawnawa et sigpot dan atalosan so kabaliksan na Joel 2:28, 29: ‘Ikalbok [nen Jehova] naani so espirituk ed amin a laman tan saray anak yo a lalaki tan bibii manprofeta ra naani. Bangta saray mamasiken yo mankogkogip ira naani na saray kogkogip. Saray tobonbalo yo a lalaki makanengneng ira naani na saray pasingawey. Tan ontan met ed ariripen a lalaki tan bibii dia ed saratan ya agew et ikalbok naani so espirituk.’ Anengneng na saray babangatan nen Jesus so masanton espiritu, diad pormay dila-dila a singano apuy, a dinmapo ed kauloan dan amin​—120 lalaki tan bibii—​a nantitipon ed Jerusalem.​—Gawa 1:12-15; 2:1-4.

⁶ Diad agew met na Pentecostes, ya inmunan atalosan na saray babangatan iray salita na Salmo 16:10 ya inmaplika ed apaolin Jesu-Kristo. Inkuan na salmista: “Ta sika [Jehova a Dios] agmo itilak so kamarerwak ed Sheol. Agmo nitepel ya say sakey a masantom et nanengneng to so kabobolok.” Amoria na babangatan a saraman a salita so ag-onaaplika ed Arin David, ta say lubok to et wala ni’d sikara anggad saman ya agew. Agpankelawan a ngalngali 3,000 ed saramay akadngel ed sayan balon nisalaysay a liwawa so ontanlan akumbensi a sikaray nanpabautismo ed saman a mismon agew!​—Gawa 2:14-41.

7. Anton masnag a liwawa so inawat nen apostol Pedro legan na imbisita to ed Romanon opiser na armada a si Cornelio?

⁷ Diad loob na dakel a siglo, sigpot ya atalosan na saray Israelita so imbaga na Dios nipaakar ed sikara: “Sikayo lambengat so naamtaan ko ed saray amin a [pamilya, NW] ed dalin.” (Amos 3:2) Kanian saman so talagan masnag a sinag na liwawa a naawat nen apostol Pedro tan saramay angantabay ed sikaton amaarap ed abung na Romanon opiser na armada a si Cornelio sanen diad sankaunaan a pankanawnawa et say masanton espiritu so dinmapo ed ag-agalsiman iran mananisian Hentil. Makatantanda a saya lambengat so panaon a say masanton espiritu so niiter sakbay na bautismo. Balet satan so nakakaukolan. Tano andi et agnaamtaan komon nen Pedro a sarayan ag-agalsiman a Hentil so kualipikado parad bautismo. Lapud sigpot ya atalosan so kabaliksan na sayan makatantandan inkagawa, intepet nen Pedro: “Nayari kasi’n isebel na siopaman a too so danum, pian ag nabinyagan so saraya’n angako [Hentiles ya angawat] na [masanton espiritu, NW] a singa sikatayo met?” Siempre, anggapoy siopaman a wadman a makanepegan ya onsuppiat, diad ontan et agawa so bautismo na sarayan Hentil.​—Gawa 10:44-48; ipareng so Gawa 8:14-17.

Anggapolay Panaggalsim

8. Akin a nairapan so arum ed inmunan Kristianos a mangipulisay ed panaggalsim?

⁸ Niwalay nagkalalon masnag a sinag na katuaan nipaakar ed probleman panaggalsim. Say agamil a panaggalsim so ginmapo nen 1919 K.K.P. tekep na sipanan nen Jehova ed si Abraham. Diad saman et inganggan na Dios ed si Abraham a sikato tan amin niran lalaki ed sankaabungan to so kaukolan a manpagalsim. (Genesis 17:9-14, 23-27) Kanian say panaggalsim so nagmaliw a pakabidbiran a marka na saray kailalakan nen Abraham. Tan agaylan ikikinon da iyan agamil! Bilang resulta, say “ag agalsiman” so nagmaliw a balikas na panamalaw. (Isaias 52:1; 1 Samuel 17:26, 27) Mainomay a natalosan no akin a labay na pigaran inmunan Judion Kristianos a pansiansiaen iyan simbolo. Arum ed sikara so akisingbatan ed si Pablo tan Barnabas nipaakar ed sayan pamaakaran. Pian naresolbi itan, linma ed Jerusalem si Pablo tan arum ni pian ipanon ed Kristianon mananguley ya ulop.​—Gawa 15:1, 2.

9. Antoran sinag na liwawa so imparungtal ed inmunan mananguley ya ulop, a singa nikurit ed Gawa kapitulo 15?

⁹ Diad sayan situasyon, aliwan diad panamegley na mapatnag a milagro ya aliwawaan iraman ya inmunan Kristiano a say panaggalsim so agla kakaukolanen parad ariripen nen Jehova. Imbes, naawat da itan a kaaruman a liwawa diad impansukimat ed Kasulatan, a nanilalo ed panangiwanwan na masanton espiritu, tan diad impandengel ed saray eksperiensia nen Pedro tan Pablo nipaakar ed kakumberti na ag-agalsiman a Hentiles. (Gawa 15:6-21) Say desisyon so nipakseb diad sakey a sulat a say kabiangan to et nabasaan na onia: “Say [masanton espiritu, NW] tan sikami so ag mangipasakbat ed sikayo na babaleg ya awit nen saraya’n bengabengatla’n kaokolan, ya onarawi kayo ed saray bengatla’n nibagat ed saray talintao, tan saray dala, tan ed bengatla a nalner, tan ed pilalawan.” (Gawa 15:28, 29) Nibulos iray inmunan Kristiano sirin manlapud ganggan ya agamilen so panaggalsim tan manlapud arum niran kakaukolanen na Mosaikon Ganggan. Kanian, nibaga nen Pablo ed saray Kristianon taga Galacia: “Dia ed kabobolos sikatayo so inbolos nen Cristo.”​—Galacia 5:1.

Liwawa Diad Saray Ebanghelyo

10. Antoray pigara ed sinag na liwawan imparungtal ed Ebanghelyo nen Mateo?

¹⁰ Anggapoy suppiat a say Ebanghelyo nen Mateo, a nisulat ed ngalngali 41 K.P., so mankarga na dakel a sinag na liwawan kagunggunaan na saray managbasa to. Daiset a tuloy no ipareng iray inmunan-siglon Kristiano a personal ya akadngel ed impangisalaysay nen Jesus ed saray bangat to. Nagkalautla et indanet na Ebanghelyo nen Mateo a say tema na ipupulong nen Jesus et say Panarian. Tan agaylay impangidanet nen Jesus ed kaimportantian na pakawalaan na suston motibo! Agaylaran sinag na liwawa so naromog ed Sermon to ed Palandey, diad saray parabolo to (a singa saramay nikurit ed Mat kapitulo 13), tan diad baleg a propesiya to diad saray Mat kapitulo 24 tan 25! Amin na saya so nipaimano ed inmunan Kristianos unong ed salaysay ed Ebanghelyo nen Mateo, a nisulat ed ngalngali waloran taon kayari Pentecostes 33 K.P.

11. Anto so nibaga nipaakar ed lugan na saray Ebanghelyo nen Lucas tan Marcos?

¹¹ Ngalngali 15 taon ed saginonor, insulat nen Lucas so Ebanghelyo to. Bangta say karaklan to et mipadpara’d salaysay nen Mateo, 59 porsiento so kaaruman. Inkurit nen Lucas so anemiran milagro nen Jesus tan mamidua’d karakel na saray ilustrasyon To so agsinaglawi na arum a managsulat na Ebanghelyo. Ompapatnag a pigaran taon lambengat ed saginonor et insulat nen Marcos so Ebanghelyo to, ya angidanet ed si Jesu-Kristo bilang lakin kabkabat a matrabaho, managgaway milagro. Bangta maslak ed insalaysay nen Marcos et saray ebenton nikurit la nen Mateo tan Lucas, inkurit to so sakey a parabolon agda inkurit. Diad satan ya ilustrasyon, inyaliling nen Jesus so Panariay Dios ed bini ya ontubo, ombaleg, tan kalkalnan manbunga.a​—Marcos 4:26-29.

12. Diad anton laknab ya angitarok so Ebanghelyo nen Juan na kaaruman a kaliwawaan?

¹² Insan wadtan so Ebanghelyo nen Juan, a nisulat a masulok a 30 taon kayari impangisulat nen Marcos ed salaysay to. Agaylay impangiwandag nen Juan na liwawa nipaakar ed ministeryo nen Jesus, nagkalautla’d dakel ya impanukoy ed sakbay-toon kiwawala To! Si Juan lambengat so mangisasalaysay ed inkioli nen Lazaro, tan sikato labat so mangiiter ed sikatayo na dakel ed maabig iran balikas nen Jesus ed matoor ya apostoles to ontan met ed makapasagyat-puson pikakasi to ed labi na kitapat to, a singa nikurit ed saray Juan kapitulo 13 ya anggad 17. Diad tua, nikuan a 92 porsiento ed Ebanghelyo nen Juan so nikadkaduma.

Saray Sinag na Liwawa diad Saray Sulat nen Pablo

13. Akin ya impasen na arum a say sulat nen Pablo ed saray taga Roma so singa sakey met ya Ebanghelyo?

¹³ Si apostol Pablo so nagkalautlan nausar pian mangitarok na saray sinag na katuaan ed saray Kristianon manbibilay ed panaoy apostoles. Ununa, wadtan so sulat nen Pablo ed saray taga Roma, a nisulat ngalngali 56 K.P.​—a ngalngali kabansag na impangisulat nen Lucas ed Ebanghelyo to. Diad sayan sulat et ipapabitar nen Pablo so katuaan a say inkatunong so ipapasen bilang resulta na agkanepegan a panangasi na Dios tan diad panamegley na pananisia ed si Jesu-Kristo. Say panangidanet nen Pablo ed sayan pamaakaran na maong a balita so sengegay inpanmoria na arum ed sulat to ed saray taga Roma a singano komaliman Ebanghelyo.

14-16. (a) Diad inmunan sulat to ed saray Kristiano ed Corinto, anton liwawa so inwandag nen Pablo nipaakar ed pankaukolan na pankakasakey? (b) Anton kaaruman a liwawa nipaakar ed kondukta so lugan na Ununan Corinto?

¹⁴ Insulat nen Pablo so nipaakar ed pigaran pamaakaran a mangogonigon ed saray Kristiano ed Corinto. Laktipen na sulat to ed saray taga Corinto so dakel ya apuyanan a konsehon mangugungguna ed Kristianos anggad agew tayo. Ununa, kaukolan a naliwawaan toray taga Corinto nipaakar ed lingon pamoporma ra na saray kulto ya akasentro ed alabas a panamabli ed pigaran indibidual. Pinetek ira na apostol, a sipapakpel ton imbaga’d sikaran: “Pikasik sirin ed sikayo, agagi, dia ed ngaran na Katawan tayon Jesu-Cristo, ta sikayon amin salitaen yo so saksakey a bengatla, tan angapo so pansisian ed sikayo, no ag ingen ayadyari a pannononong yo ed saksakey a nonot tan saksakey ya isip.”​—1 Corinto 1:10-15.

¹⁵ Say graben imoralidad so papaulyanan ed Kristianon kongregasyon diad Corinto. Sakey a laki diman so angala ed asawa na ama to, sirin et mangaagamil na ‘pilalawanan ya ag-anggan naromog ed limog na saray nasyon.’ Malinlinew ya insulat nen Pablo: “Paekal yo sirin so mauges a too ed pegle’yo.” (1 Corinto 5:1, NW, 11-13) Satan so bengatlan balo parad Kristianon kongregasyon​—say panagdespilosip. Sananey nin pamaakaran a kaukolan so kaliwawaan na kongregasyon ed Corinto et say nipaakar ed bengatlan say arum ed saray membro to so mangidemanda ed espiritual ya agagi ra ed minumundo iran korte ta pian resolbien iray reklamo ra. Binaat a tuloy ira nen Pablo lapud saya.​—1 Corinto 6:5-8.

¹⁶ Sakey nin probleman mamapairap ed kongregasyon diad Corinto et say nipaakar ed seksual iran pirerelasyonan. Diad 1 Corinto kapitulo 7, impanengneng nen Pablo a lapud kasmak so seksual ya imoralidad, maabig parad kada laki a nawalaan na dilin asawa to tan kada bii na dilin asawa to. Impanengneng met nen Pablo a bangta saray walad kasuloan et makapanlingkor ed si Jehova a daiset so pakasbelan, aliwan amin so walaan na langkap na kasuloan. Tan no bilang ta inatey so asawa na sakey a bii, sikatoy bulos lamet a miasawa “dia ed linawa na Katawan lambengat.”​—1 Corinto 7:39.

17. Anton liwawa so inwandag nen Pablo nipaakar ed bangat ed kioli?

¹⁷ Agaylaran sinag na liwawa so angusaran na Katawan ed si Pablo a mangiwandag ed kioli! Diad anton klase na laman a napaoli alanaan a Kristianos? “Nitanem ed laman na inkatoo, onoli ya onbilay a maespiritun laman,” insulat nen Pablo. Anggaporay silalaman a naawit ed tawen, ta “say laman tan dala ag da nayarian a tawiren so [panarian, NW] na Dios.” Inyarum ni nen Pablo ya aliwan amin ed alanaan so naugip diad patey noagta diad panaoy kiwawala nen Jesus et pigara so napaoli ed imortal a bilay a tampol kapatey da.​—1 Corinto 15:43-53.

18. Anton liwawa nipaakar ed arapen so lugan na inmunan sulat nen Pablo ed saray taga Tesalonica?

¹⁸ Diad sulat to ed saray Kristiano ed Tesalonica, nausar si Pablo a mangiwandag na liwawa ed arapen. Say agew nen Jehova so onsabi a singa matakew ed labi. Insalaysay met nen Pablo: “Sano ibabagaray, Kareenan tan andi paga, insan biglan kaderal so onsabi ed sikara, a singa pasakit na biin malokon; tan ag ira makaliktar.”​—1 Tesalonica 5:2, 3.

19, 20. Antoran sinag na liwawa so naawat na saray Kristiano ed Jerusalem tan Judea ed saray sulat nen Pablo ed saray Hebreo?

¹⁹ Diad panamegley na sulat to ed saray Hebreo, impasabi nen Pablo iray sinag na liwawa ed inmunan Kristianos diad Jerusalem tan Juda. Agaylan mabisbiskeg ton impanengneng so inkasuperyor na Kristianon sistema na panagdayew no ipareng ed Mosaikon sistemay panagdayew! Imbes a tumboken so Ganggan ya impasabi na saray anghel, walaan na pananisia iray Kristiano ed kilalaban ya inmunan sinalita na Anak na Dios, a mas superyor nen saratan ya anghelikon mensahero. (Hebreos 2:2-4) Si Moises so sakey lambengat a katulongan, diad abung na Dios. Balet, si Jesu-Kristo so manangimaton ed interon abung. Si Kristo so mas atagey a saserdote unong ed inkasaserdote nen Melkizedek, a walaay posisyon a lalon superyor nen say inkasaserdote nen Aaron. Indanet met nen Pablo a saray Israelita so agmakayarin onloob ed painawa na Dios lapud kakulangay pananisia tan katutulok, balet saray Kristiano so onloob ditan lapud inkamatoor tan katutulok da.​—Hebreos 3:1–4:11.

²⁰ No ontan, talagan mas superyor met so balon sipanan nen say Ganggan a sipanan. Singa nipropesiya 600 taon ed asasakbay diad Jeremias 31:31-34, saramay kabiangan na balon sipanan et nisulat ed kapusoan da so ganggan na Dios tan panggagayagaan so tuan panamerdona na saray kasalanan. Imbes a kaukolay atagey a saserdoten mangiyapay na saray bagat a tinaon parad saray dilin kasalanan da tan ed saramay totoo, say Atagey a Saserdote na Kristianos et si Jesu-Kristo, ya andian na kasalanan tan angiyapay ya aminpinsan ed bagat parad kasalanan. Imbes ya onloob ed masanton pasen a ginawa ed saray lima pian iparungtal so apay to, sikatoy linmoob ed tawen a mismo, pian diman onapireng ed arap na persona nen Jehova. Sakey ni, saray ayep ya ibabagat ed silong na Mosaikon Ganggan a sipanan so agkumpleton angekal ed saray kasalanan, odino no komon ta ontan et agla kaukolan a mangiyapay a tinaon. Balet say bagat nen Kristo, ya inyapay ya aminpinsan, so talagan mangeekal na saray kasalanan. Amin na saya so mangiwawandag na liwawa ed baleg ya espiritual a templo, a diad saray lolooban to et panlilingkoran natan na alanaan a nakdaan tan ‘arum a karnero.’​—Juan 10:16; Hebreos 9:24-28.

21. Anto so impanengneng na sayan diskusyon bilang kasumpalan na Salmo 97:11 tan Uliran 4:18 ed panaoy apostoles?

²¹ Kulang iray ispasyo pian saglawien niray dakel ya alimbawa, a singa saray sinag na liwawan naromog diad saray sulat nen apostol Pedro tan ed saramay babangatan a di Santiago tan Judas. Balet saray nidalatdat da so magenap la pian ipanengneng a say Salmo 97:11 tan Uliran 4:18 so walaan na mabitar iran kasumpalan ed panaoy apostoles. Say katuaan so ginmapon inmaligwas manlapud saray tipo tan anino anggad saray kasumpalan tan kapetegan.​—Galacia 3:23-25; 4:21-26.

22. Anto so agawa kayari impatey na apostoles, tan anto so ipanengneng na ontumbok ya artikulo?

²² Kayari impatey na apostoles nen Jesus tan inggapo na nipasakbay ya apostasya, kinmuyep so liwawa na katuaan. (2 Tesalonica 2:1-11) Anggaman ontan, mitunosan ed sipan nen Jesus, kalabas na dakel a siglo et say Katawan so pinmawil tan aromog ton say “matoor tan makabat ya aripen” so mangiiter ed “sankaabongan” na tagano ra ed dugan panaon. Bilang resulta, tinuro nen Jesu-Kristo itan ya aripen a “mangasikaso ed amin a kayarian to.” (Mateo 24:45-47, NW) Antoray tinmumbok a sinag na liwawa? Saya so singbaten diad ontumbok ya artikulo.

[Paimano ed leksab]

Kasin Natandaan Yo?

◻ Antoran teksto ed Biblia so mangipapanengneng ed iyaaligwas na pakakatalos ed katuaan?

◻ Antoray arum ed saray sinag na liwawan nikurit diad libro na Gawa?

◻ Anton liwawa so naromog diad saray Ebanghelyo?

◻ Antoran sinag na liwawa so lugan na saray sulat nen Pablo?