Say Dios tan si Cesar

“No ontan, sirin, ibayar yo ed si Cesar iray bengatla nen Cesar, balet ed Dios iray bengatla na Dios.”​—LUCAS 20:25.

1. (a) Anto so nipaatagey a posisyon nen Jehova? (b) Anto so obligasyon tayo ed si Jehova ya agtayon balot iiter ed si Cesar?

SANEN inter nen Jesu-Kristo itan ya instruksion, anggapoy duaruwan diad kanonotan to et say kakaukolanen na Dios ed ariripen To so nepeg a manuna ni nen say antokaman a kerewen ed sikara nen Cesar, odino say Estado. Mas sigpot a natalosan nen Jesus nen say siopaman so katuaan na pikakasi na salmista ed si Jehova: “Say inkaarim so sakey ya inkaari ed amin a panaon ya anggapoy-geter, tan say uley [inkasoberanom]a so diad amin a mantutumbokan a kailalakan.” (Salmo 145:13) Sanen inyopresi na Diablo ed si Jesus so autoridad ed amin a panarian ed panaayaman a dalin, inmebat si Jesus: “Walan nisulat, ‘Si Jehova a Dios mo so nepeg a dayewen mo, tan ed sikato labat so nepeg a pangisaklangan mo na sagradon serbisyo.’” (Lucas 4:5-8) Say panagdayew so agbalot nayarin iter ed “si Cesar,” anggan si Cesar so Romanon emperador, arum niran atooan a manuley, odino say Estado a mismo.

2. (a) Anto so posisyon nen Satanas no nipaakar ed sayan mundo? (b) Siopa so mangiyaabuloy ed si Satanas ed bebenbenan ton posisyon?

² Ag-imburi nen Jesus a saray panarian na mundo so kien nen Satanas. Diad saginonor, tinawag to si Satanas a “say manuley na sayan mundo.” (Juan 12:31; 16:11) Diad pansamposampot na inmunan siglo K.P., nansulat si apostol Juan: “Amta tayo a sikatayo so manlalapu ed Dios, balet say interon mundo so walad pakayari na sakey a marelmeng.” (1 Juan 5:19) Agkabaliksan na saya ya inter la nen Jehova so inkasoberano to ed dalin. Nonoten a si Satanas, sanen iyoopresi to ed si Jesus so pakauley ed saray mapulitikan panarian, so nankuan: “Iter kon amin ed sika iyan autoridad . . . lapud niiter la ed siak.” (Lucas 4:6) Walaay autoridad si Satanas ed amin a panarian ed mundo lapu labat ed panangiyabuloy na Dios.

3. (a) Anton posisyon so binenbenan na saray gobierno na nasyones ed arap nen Jehova? (b) Panon tayon nibaga a say panagpauley ed saray gobierno na sayan mundo so agmankabaliksan na panpauley ed inkasikatayo ed si Satanas, say dios na sayan mundo?

³ Mipadpara, walaay autoridad so Estado lapu labat ed panangiyabuloy na Dios ed saya a sikato so Soberanon Manuley. (Juan 19:11) Kanian, say ‘wala iran autoridad’ so nibagan “impasen na Dios ed relatibo iran posisyon da.” No ipareng ed supremon inkasoberanon autoridad nen Jehova, arawin abebbeba so autoridad da. Anggaman ontan, sikaray “ministros na Dios,” a “publikon ariripen na Dios,” diad bengatlan itatarok da so kapilitan a serbisyo, manmantini ed ley tan uksoy, tan manudusa ed saray manggagawa na kaugsan. (Roma 13:1, 4, 6) Kanian kaukolan a natalosan na saray Kristiano ya anggaman si Satanas so agnanengneng a manuley na sayan mundo, odino sistema, ag-ira pauuleyan ed sikato sano bibidbiren da so relatibon panagpauley ed Estado. Tutuloken da so Dios. Diad sayan taon, 1996, say mapulitikan Estado so siansian kabiangan na “uksoyan na Dios,” sakey a temporaryon uksoyan ya iyaabuloy na Dios ya onkurang, tan satan so kaukolan a bidbiren na ariripen nen Jehova ed dalin.​—Roma 13:2.

Ariripen nen Jehova ed Inmuna tan say Estado

4. Akin ya inabuloyan nen Jehova si Jose a magmaliw a prominenti ed gobierno na Ehipto?

⁴ Sakbay na Kristianon panaon, inabuloyan nen Jehova so pigaran ariripen ton mamenben na prominentin posisyon ed saray gobierno na Estado. Alimbawa, diad koma-18 siglo K.K.P., si Jose so nagmaliw a primo ministro na Ehipto, onkomadua ed ranggo na manuuley a Faraon. (Genesis 41:39-43) Say mantutumbokan ya ebento so angipanengneng a saya so inmaneobra nen Jehova pian si Jose so onkanan instrumento ed pangiliktar ed ‘bini nen Abraham,’ saray kapolian to, diad kasumpalan na saray gagala To. Siempre, nepeg a tandaan a si Jose so inlako pian magmaliw ya aripen ed Ehipto, tan nambilay ed panaon sanen saray ariripen na Dios so andian ni na Mosaikon Ganggan nisay “ganggan nen Kristo.”​—Genesis 15:5-7; 50:19-21; Galacia 6:2.

5. Akin ya ingganggan iray adakep a Judio ya ‘anapen so kareenan’ na Babilonia?

⁵ Pigaran siglo ed saginonor, say matoor a propetan si Jeremias so pinuyanan nen Jehova pian ibaga ed saray adakep a Judion manpasakop ed saray manuley legan na inkadakep da ed Babilonia tan ipikasi ni ingen so kareenan na satan a syudad. Diad sulat to ed sikara, insulat to: “Onia so imbaga nen Jehova na saray armada, say Dios na Israel ed amin a dinakep a totoo, . . . ‘Anapen yo so kareenan na syudad a nandakepan ko ed sikayo, tan manpikasi kayo ed si Jehova nisesengeg ed saya, ta diad kareenan na saya et napaneknekan a wala so kareenan parad sikayon mismo.’” (Jeremias 29:4, 7) Lawas walaay rason so totoo nen Jehova ya ‘anapen so kareenan’ parad inkasikara tan say nasyon a panaayaman da, ta pian nawalaan na kawayangan a dayewen si Jehova.​—1 Pedro 3:11.

6. Anggaman inikdan na atagey iran posisyon ed gobierno, diad antoran paraan a si Daniel tan say taloran kaiba to so ag-akikompromiso nipaakar ed Ganggan nen Jehova?

⁶ Legan na inkadakep ed Babilonia, si Daniel tan say talora niran matoor a Judion kautibo ed inkaaripen ed Babilonia so nanpasakop ed panangipasal na Estado tan nagmaliw ya ariripen-na-nasyon a walaay atatagey a posisyon ed Babilonia. (Daniel 1:3-7; 2:48, 49) Anggaman ontan, anggan sanen sikaray ipapasal, mapekder la so talindeg da ed saray bengatlan nisiglaot ed panangan a nayarin mangipaarap ed pakasumlang da ed Ganggan ya inter ed sikara na Dios da, si Jehova, ed panamegley nen Moises. Lapud saya et sikaray abendisyonan. (Daniel 1:8-17) Sanen angipaalagey si Nabucodonosor na sakey ya imahen a parad Estado, mapatnag a say taloran kaulop nen Daniel so apilitan ya onatendi ed seremonya a kaibay kapara ran administrador ed Estado. Balet ta impulisay da so “ondakmomo tan mandayew” ed idolo na Estado. Lamet, tinumangan nen Jehova so integridad da. (Daniel 3:1-6, 13-28) Mipadpara met natan, rerespetoen na Tastasi nen Jehova so bandera na nasyon a panaayaman da, balet ag-ira manggawa na antokaman a nengneng na panagdayew ed satan.​—Exodo 20:4, 5; 1 Juan 5:21.

7. (a) Anton ekselentin talindeg so inala nen Daniel, anggaman ed impakawalaan to na nipaatagey a posisyon ed uksoyan na gobierno na Babilonia? (b) Antoran impansalat so agawa ed panaon na saray Kristiano?

⁷ Kayari inkaplag na Neo-Babilonia a dinastiya, naikdan si Daniel na sakey ya atagey a posisyon ed gobierno ed silong na balon rehimen na Medo-Persia ya analat ed Babilonia. (Daniel 5:30, 31; 6:1-3) Balet agto inabuloyan so atagey a posisyon ton managyat ed pikompromiso na integridad to. Sanen kinaukolan na sakey a ganggan na Estadon dayewen to so Arin Dario imbes a si Jehova, inpulisay to. Lapud saya et sikatoy nibantak ed saray leon, balet sikatoy inliktar nen Jehova. (Daniel 6:4-24) Siempre, saya so sakbay na Kristianon panaon. Bektan niletneg so Kristianon kongregasyon, say ariripen na Dios so “nisilong ed ganggan ed Kristo.” Dinmuma so panmoria ed dakel a bengatlan niyaabuloy ed silong na Judion sistema, a nibased paraan na pidedeneng natan nen Jehova ed totoo to.​—1 Corinto 9:21; Mateo 5:31, 32; 19:3-9.

Say Awawey nen Jesus ed Estado

8. Anton insidenti so mangipapanengneng a si Jesus so determinadon onarawi a napilanlanor ed pulitika?

⁸ Sanen wadiad dalin si Jesu-Kristo, sikatoy angiletneg na atagtagey ya estandarte parad papatumbok to, tan agto akibabali ed antokaman a mapulitika odino militar a pamaakaran. Kayari mamilagron impamakan nen Jesus ed pigaran libon totoo diad panamegley na pigaran tinapay tan duaran melag a sira, labay na Judion lalaki a sikatoy degkemen tan gawaen a mapulitikan ari. Balet inarawian ira nen Jesus a tampol ya amaarap ed kapalandeyan. (Juan 6:5-15) Nipaakar ed sayan inkagawa, oniay kuan na The New International Commentary on the New Testament: “Wala so ampetapetang a liknaan na pagmaliw a nasyonalistiko na saray Judio ed saman a panaon, tan anggapoy duaruwan dakel ed saraman ya akanengneng ed milagro so akaliknan nia la so sakey a lider ya inabobonan na Dios, a nepeg a mangidaulo ed sikara sumpad saray Romano. Kanian deniside ra a gawaen si Jesus bilang ari.” Inyarum to ni a “desididon impulisay” nen Jesus so opresin mapulitikan inkalider. Ag-anuporta si Jesus ed antokaman a Judion iyaalsa sumpad uley na Roma. Diad katuaan et impasakbay to no antoy pansumpalan na isusunggay a nagawa kayari ipatey to​—agnibagan abagey parad saray manaayam ed Jerusalem tan say kadederal na satan a syudad.​—Lucas 21:20-24.

9. (a) Panon ya inyilustra nen Jesus so siglaotan na Panarian to ed mundo? (b) Anton panangigiya so inter nen Jesus ed saray patumbok to nipaakar ed pidedeneng da ed saray gobierno na mundo?

⁹ Pigaran panaon sakbay na ipatey to, imbaga nen Jesus ed nikaduman representanti na Romanon emperador diad Judea: “Say panarian ko so aliwan kabiangan na sayan mundo. No say panarian ko so kabiangan na sayan mundo, saray ayudantek so mibakal komon pian siak so agnaawit ed saray Judio. Balet, say katuaan to, say panarian ko so agmanlalapud saya.” (Juan 18:36) Anggad agpanganggaen na Panarian to so uley na mapulitika iran gobierno, tutumboken na saray babangatan nen Kristo so uliran to. Tutuloken da iraman a niletneg ya autoridad balet ag-ira mibabali ed mapulitika iran pakurang na saraya. (Daniel 2:44; Mateo 4:8-10) Angitarok si Jesus na panangigiya parad saray babangatan to, a nankuan: “Ibayar yo, sirin, ed si Cesar iray bengatla nen Cesar, balet ed Dios iray bengatla na Dios.” (Mateo 22:21) Akauna ed saya, diad Sermon to ed Palandey, inkuan nen Jesus: “No siopaman so nisilong ed autoridad a mamipilit ed sikan manlingkor ed sakey a milya, mila ka ed sikato ed duaran milya.” (Mateo 5:41) Diad konteksto na sayan sermon, iyiilustra nen Jesus so prinsipyo na mabulos a panagpasakop ed lehitimo iran kakaukolanen, balanglan diad siglaotan na totoo odino ed saray kakaukolanen na gobiernon mitunosan ed ganggan na Dios.​—Lucas 6:27-31; Juan 17:14, 15.

Saray Kristiano tan si Cesar

10. Unong ed sakey a manag-awaran, anton maalwar a posisyon so niwala ed saray inmunan Kristiano nipaakar ed si Cesar?

¹⁰ Sarayan antirikey a panangigiya so nepeg a mangontrol ed saray siglaotan ed baetan na saray Kristiano tan say Estado. Diad libro ton The Rise of Christianity, onia so insulat na manag-awaran a si E. W. Barnes: “Diad loob na ontumbok iran siglo, kapiganman a walay panduaruwa na sakey a Kristiano ed obligasyon to ed Estado, ombabaling ed walaay autoridad a bangat nen Kristo. Kaukolan toy manbayar na buis: nayarin ambelat so kakaukolanen na autoridad a kantidad​—saratan so agnayarian sakbay na inkagba na Mamasagur ya Imperyo​—balet saragen na Kristiano iraya. Awaten to met so amin niran obligasyon ed Estado, anggad sikato so agkakaukolanen a mangisaklang ed si Cesar na saray bengatlan kien na Dios.”

11. Panon a sinimbawa nen Pablo iray Kristiano ed pidedeneng da ed minumundo iran manuley?

¹¹ Mitunosan ed satan a prinsipyo, masulok a 20 taon kapatey nen Kristo, imbaga nen apostol Pablo ed saray Kristiano diad Roma: “Kada kamarerwa so pauleyan komon ed superyor iran autoridad.” (Roma 13:1) Ngalngali samploran taon ed saginonor, sakbay a tuloy na komaduan inkipriso to tan impatey to ed Roma, sinulatan nen Pablo si Tito: “Mantultuloy mon panonotan ira [saray Kristiano ed Creta] a pauleyan tan ontulok ed saray gobierno tan autoridad bilang manuley, a magmaliw ya akaparaan parad balang maong a gawa, ya agmansalita na makaderal nipaakar ed siopaman, agmagmaliw a makolkol, magmaliw a makatunongan, mangipapatnag na sigpot a kaumildian ed amin a totoo.”​—Tito 3:1, 2.

Maaligwas a Pakatalos ed “Superyor Iran Autoridad”

12. (a) Anto so panmoria nen Charles Taze Russell bilang manepeg a posisyon na sakey a Kristiano no nipaakar ed saray autoridad na gobierno? (b) Nipaakar ed serbisyo militar, antoran nanduruman posisyon so wala ed alanaan a Kristiano nen Guerra Mundial I?

¹² Sakbay ni na 1886, oniay insulat nen Charles Taze Russell ed libron The Plan of the Ages: “Anggan si Jesus nisay saray Apostol so ag-akibabali ed saray mangaraldalin a manuley ed antokaman a paraan. . . . Imbangat da so Iglesia ya ontulok ed saray ganggan, tan respetoen iramay walad autoridad lapud betang da, . . . manbayar ed nigeter iran buis, tan nilikud no saraya so onsumlang ed saray ganggan na Dios (Gawa 4:19; 5:29) so agmanresisti ed antokaman a niletneg a ganggan. (Roma 13:1-7; Mat. 22:21) Si Jesus tan saray Apostol tan say inmunan iglesia so amin et matulok-ed-ley, anggaman sikaray biig, tan ag-akibabali ed saray gobierno na sayan mundo.” Dugaruga so impangipakabat na sayan libro a “say atagtagey iran pakayari,” odino “say superyor iran autoridad,” a sinaglawi nen apostol Pablo, bilang saray autoridad na atooan a gobierno. (Roma 13:1, King James Version) Nen 1904, say libron The New Creation so angikuan a saray tuan Kristiano so “kaukolan a nibilang ed saramay sankamaunoran ed ganggan natan​—aliwan managgulo, aliwan makolkol, aliwan mabalaw.” Say pakatalos na arum et mankabaliksan iya na sigpot a panpasakop ed saraman a pakayari, anggan diad punton pangawat na serbisyo ed armadon puersa legan na Guerra Mundial I. Anggaman ontan, minoria na arum itan a sumlang ed balikas nen Jesus: “Amin na saramay mangaala na kampilan so naderal diad panamegley na kampilan.” (Mateo 26:52) Ompapaway a kaukolan so mas malinew a pakatalos ed Kristianon panagpasakop ed superyor iran autoridad.

13. Antoran pananguman ed pakatalos na pakabidbiran ed atagtagey iran pakayari so inyarap nen 1929, tan panon ya apaneknekan a makagungguna iya?

¹³ Nen 1929, sanen saray ganggan na nanduruman gobierno so ginmapon manebel ed bengabengatlan igaganggan na Dios odino onkerew na bengabengatlan sumpad saray ganggan na Dios, sinisian saray atagtagey a pakayari so peteg a si Jehova a Dios tan si Jesu-Kristo.b Onia so pakatalos na ariripen nen Jehova legan na makapawetwet a peryodo sakbay tan legan na Guerra Mundial II tan manpatuloy ed Cold War, pati ed katataktakot a nagagawa ed saman tan say pagmamaliw ya akaparaan ed militar. Diad inengneng ed apalabas, nibaga a sayan panmoria ed bengabengatla, a mangitatandoro ed inkasupremo nen Jehova tan ed Kristo to, so tinmulong ed totoo na Dios a pansiansiaen so mapekder a talindeg a neutralidad ed sayan interon mairap a peryodo.

Relatibon Panagpasakop

14. Panon a nisindag so liwawa na Roma 13:1, 2 tan ed misiglaotan iran kasulatan nen 1962?

¹⁴ Akompleto so New World Translation of the Holy Scriptures nen 1961. Say panagparaan ed satan so nankaukolan na pirmin panagaral ed lenguahe ya inusar ed Kasulatan. Say eksakton inkipatalos ed saray salitan nausar ya aliwa labat ed Roma kapitulo 13 noagta ontan met ed saray teksto a singa say Tito 3:1, 2 tan 1 Pedro 2:13, 17 so amalinew ed say terminon “superyor iran autoridad” a manutukoy, aliwan ed Supremon Autoridad, si Jehova, tan ed Anak to, si Jesus, noagta ed saray autoridad na gobierno na too. Nen bandad kaunoran na 1962, angipalapag na saray artikulo so The Watchtower ya angiter na suston salaysay ed Roma kapitulo 13 tan angitarok met na mas malinew a panmoria nen say samay panmoria ed panaon nen C. T. Russell. Impabitar na sarayan artikulo a say panagpauley na Kristiano ed saray autoridad et aliwan absoluto. Saya so nepeg a relatibo, ya ag-onsabi’d punton isumlang na ariripen na Dios ed saray ganggan na Dios. Say niarum niran artikulo diad The Watchtower so angidanet ed sayan importantin punto.c

15, 16. (a) Anton mas balansin panmoria so nansumpalan na balon pakatalos ed Roma kapitulo 13? (b) Anto niran tepet so kaukolan ya ebatan?

¹⁵ Sayan tombok ed suston pakatalos ed Roma kapitulo 13 so amakayari ed totoo nen Jehova a nabalansi so panrespeto ed mapulitika iran autoridad tekep na agmikompromison talindeg ed makanan Makasulatan iran prinsipyo. (Salmo 97:11; Jeremias 3:15) Angiyabuloy iya ed sikara a nawalaan na suston panmoria ed siglaotan da ed Dios tan ed pidedeneng da ed Estado. Sinegurado to ya anggaman ibabayar da ed si Cesar iray bengatla nen Cesar, agda ibabaliwala so pangiter ed Dios iray bengatla na Dios.

¹⁶ Balet anto ta iray bengatlan kien nen Cesar? Antoray lehetimon kakaukolanen a nagawaan na Estado ed sakey a Kristiano? Sarayan tepet so konsideraen ed ontumbok ya artikulo.

[Saray paimano ed leksab]

Sankaimano ed komentaryo to ed Roma kapitulo 13, oniay insulat nen Propesor F. F. Bruce: “Malinew manlapud mismon konteksto to, a singa ed inkalapagan a konteksto a sulsulat na saray apostol, a say estado so walaay kanepegan a mangiganggan na katutulok dia lambengat ed loob na ketegan na gagalan madibinon inkiletnegan na estado​—nagkalautla, say estado so aglambengat nayari noagta nepeg labat a resistian sano kekerewen toy katooran a kanepegan lambengat na Dios.”

Kasin Nisalaysay Mo?

◻ Akin a say panagpauley ed superyor iran autoridad so agmankabaliksan na panagpauley ed si Satanas?

◻ Anto so panmoria nen Jesus ed pulitika ed agew to?

◻ Anton konseho so inter nen Jesus ed saray patumbok to nipaakar ed pidedeneng da ed si Cesar?

◻ Panon so impanimbawa nen Pablo ed saray Kristiano nipaakar ed pidedeneng ed saray manuley na nasyon?

◻ Panon ya inmaligwas so pakatalos ed pakabidbiran na superyor iran autoridad diad ilalabas na saray taon?

[Litrato ed pahina 10]

Sanen inyopresi nen Satanas ed sikato so mapulitikan pakayari, impulisay nen Jesus itan

[Litrato ed pahina 13]

Nansulat si Russell a saray tuan Kristiano so “kaukolan a nibilang ed saramay sankamaunoran ed ganggan natan”