Kapitulo 11

Saraya La so Kaunoran ya Agew!

1. Akin a liknaen na dakel a singa ira nawewetwet sano uumamengen so kipapasen na mundo, balet iner so pakaromogan na napanmatalkan a paliwawa ed saray ebento ed mundo?

PANON a say magulon mundo tayo so akarateng ed sayan kipapasen? Anto kasi manaalagar ed sikatayo ed arapen? Kasin nitepet yo la iratan? Dakel so nawewetwet sano onnengneng ira ed kipapasen na mundo. Saray kapetegan a singa say panbabakal, sakit, tan krimen so sengegan na panuumameng na totoo no anto so itarok na arapen. Ngalngali anggapoy nitarok ya ilalo na saray lider na gobierno. Anggaman ontan, wala so naromog a napanmatalkan iran paliwawa ed sarayan makapagonigon ya agew a manlapud Dios diad panamegley na Salita to. Say Biblia so napanmatalkan ya ontutulong ed sikatayo a natalosan no iner lay kawalaan tayo ed agos na panaon. Ipapanengneng to ed sikatayo a wala tayo la ed “saray kaonoran ya agew” na peles a sistema na bengabengatla.​—2 Timoteo 3:1.

2. Anton tepet so intepet na saray babangatan nen Jesus, tan panon so inyebat to?

² Alimbawa, konsideraen so ebat nen Jesus ed pigaran tepet a pinalesa na saray babangatan to. Taloran agew sakbay na impatey nen Jesus, intepet da ed sikato: “Anto kasi so tanda ed isabim tan say angaan na mundo.”a (Mateo 24:3) Bilang ebat, imbaga nen Jesus iray ispisipikon ebento tan kipapasen ed mundo a malinew a mangipanengneng a sayan agmaridios a sistema so akaloob la ed kaunoran iran agew to.

3. Akin a saray kipapasen ed mundo so onuuges sanen ginmapon manuley si Jesus?

³ A singa nipanengneng ed akaunan kapitulo, say kronolohiya na Biblia so mangipapaarap ed konklusyon a say Panarian na Dios so ginmapo lan manuley. Balet panon a nagawa itan? Say kipapasen so onuuges, aliwan onaabig. Diad tua, saya so mabiskeg a pakapatnagan a say Panarian na Dios so ginmapo lan manuuley. Akin ya ontan? Bueno, ipapaamta’d sikatayo na Salmo 110:2 a walay panaon a manuley si Jesus ‘ed pegley na saray kakabusol to.’ On, say inmunan kiwas to bilang mangatatawen ya Ari et say pangibasileng to’d si Satanas tan saray demonyon anghel to ed kabangibang na dalin. (Apocalipsis 12:9) Anto so nagmaliw ya epekto? Agawa so unong ed impasakbay na Apocalipsis 12:12: “Kasi lara so dalin tan dayat, ta say diablo inmakseb ed sikayo, ya wala ed baleg a sanok to, [ya amta ton sikato lay walaan na antikey a peryodo na panaon, NW].” Sikatayo la so manbibilay ed satan ya “antikey a peryodo na panaon.”

4. Antoray pigaran nengneng na kaunoran iran agew, tan antoy ipatnag da? (Nengnengen so kahon.)

⁴ Agpankelawan sirin, sanen tinepetan si Jesus no anto so tanda na kiwawala to tan ed konklusyon na sistema na bengabengatla, say ebat to so seryoso. Saray nanduruman kabiangan na tanda so naromog ed kahon ed pahina 102. A singa nanengneng yo, saray Kristianon apostol a di Pablo, Pedro, tan Juan so mangitatarok ed sikatayo na kaaruman iran detalye nipaakar ed kaunoran iran agew. Tua, kaslakan ed saray pakabidbiran na tanda tan ed kaunoran iran agew so manasaglawi ed makapagonigon iran kipapasen. Ingen, say kasumpalan na sarayan propesiya so nepeg a mangumbensi ed sikatayo ya asingger lay anggaan na sayan marelmeng a sistema. Usisaen tayo pan maapit so pigara ed manuna iran pakabidbiran ed kaunoran iran agew.

SARAY NENGNENG NA KAUNORAN IRAN AGEW

5, 6. Panon a saray propesiya nipaakar ed bakabakal tan eras so nasusumpal?

⁵ “Ontalindeg naani nacion sumpa ed nacion, tan panarian sumpa ed panarian.” (Mateo 24:7; Apocalipsis 6:4) Tinawag nen Managsulat a si Ernest Hemingway so Guerra mundial I a “say sankaugsan, sankarawalan, sankarelmengan a panagpatey ya agawa ed kapiganman ed dalin.” Unong ed libron The World in the Crucible​—1914-1919, saya so “balon lawak na bakal, say sankaunaan tan palanit a bakal ed eksperiensia na katooan. Say kabayag, biskeg, tan laknab to et nilampasan toy antokaman ya apalabas odino inkalapagan ya inilaloan.” Insan tinumbokan iya na Guerra Mundial II, ya apaneknekan a nagkalalon tuloy a makaderal nen say Guerra Mundial I. “Say komaduamplon siglo,” inkuan na propesor na awaran a si Hugh Thomas, “so babanlongan na masinggan, tangke, B-52 (panagbomban eroplano), say bomban nuklear tan, say kaunoran et say missile. Satan so minarkaan na saray bakal a lalon madala tan makaderal nen say saramay apalabas.” Tua, dakel so nibaga nipaakar ed panagbawas na saray armas kayari Cold War. Siansia ni, papadisiran na sakey a report a kayari niproponin panagbawas et ngalngalin 10,000 ya anggad 20,000 a nuclear warheads so mansiansia ni​—masulok a 900 a danay ed biskeg ya inusar legan na Guerra Mundial II.

⁶ “Wala ra naani eraeras.” (Mateo 24:7; Apocalipsis 6:5, 6, 8) Nanlapulad 1914 et niwala lay ag-onkulang ed 20 ya angkakabaleg ya eras. Saray apektadon lugar et mangisasakop ed Bangladesh, Burundi, Cambodia, China, Ethiopia, Gresya, India, Nigeria, Rusya, Rwanda, Somalia, tan Sudan. Balet say eras so aliwan naynay lapud kakulangay tagano. “Say suplay a tagano na mundo ed apalabas iran dekada so mas maples ya inmatagey nen say populasyon,” so inkuan na sakey a grupo na saray sientista tan ekonomista ed agrikultora. “Balet lapud ag-onkulang ya 800 milyon a totoo so mansiasiansian walad masyadon inkaduka, . . . sikaray agmakapangaliw na magenap pian iliktar ira ed graben malnutrasyon.” Nalalanor so pibabali na saray pulitiko ed arum a kaso. Si Dr. Abdelgalil Elmekki ed Unibersidad na Toronto so angisitas na duaran alimbawa a ditan ed nilibo so naeerasan bangta saray bansa ra so mangilalako ed sananey a bansa na dakerakel a tagano. Ompapatnag a saray gobierno so lalon interesado ed pakatipon na kuarta ed biek-taew pian gastosan iray pibabakal da nen say pamakan ed saray mibabaley da. Say konklusyon nen Dr. Elmekki? Say eras so mabetbet a “walaay baleg a pisiglaotan ed problema na panangibunog tan patakaran na gobierno.”

7. Antoray katuaan nipaakar ed saray salot natan?

⁷ “Salot.” (Lucas 21:11; Apocalipsis 6:8) Say trankaso Espanyol nen 1918-19 so angetel na ag-onkulang a 21 milyon a bilay. Insulat nen A. A. Hoehling ed The Great Epidemic: “Agnin balot asagmak na mundo so ontan ya inkadesyang na sakey a manamatey-too ya amatey ed agaylan karakel na too na ontanlan kapeles.” Natan, saray salot so onlulusob ni. Kada taon, limaran milyon a totoo so ompapatey lapud kanser, say sakit a diarrhea so mangegetel ed bilay na masulok a taloran milyon a kapangiyanak tan ugugaw, tan taloran milyon a totoo so ompapatey lapud tuberkulosis. Saray impeksyon ed bala, nagkalautla ed pulmonya, so tinaon a mamapatey na 3.5 milyon ya ugugaw ni ya anggapo ni limay taon da. Tan makapataktakot a 2.5 bilyon​—kapalduay populasyon na mundo—​so manasagmak na saki-sakit lapud kakulangan odino marutak a danum tan kakulangay sanidad. Say AIDS so onkakanan manangipanonot a say too, anggaman dakel iray makatantandan agawaan to ed medisina, so agmakayarin mamunas ed saray salot.

8. Panon a papaneknekan na totoo a magmaliw a “maaro ed kuarta”?

⁸ “Saray totoo so magmaliw a . . . maaro ed kuarta.” (2 Timoteo 3:2, NW) Diad saray bansa ed sankamundoan, ompapatnag a walaan so totoo na agnapenek ya inkasamel parad babaleg a kayamanan. Say “itatalona” so mabetbet a susukaten ed kabaleg na sueldo na sakey, say “agawaan” so mabetbet a susukaten ed kinarakel na kayarian na sakey. “Say materyalismo so mantultuloy a magmaliw a sakey ed saray manamakiwas a puersa ed sosyedad na Amerika . . . tan sakey met ya ombibiskeg ya importantin puersa ed arum niran manunan bansan manlalako,” so inyabawag na bise presidente na sakey ya advertising agency. Nagagawa ta iya ed lugar yo?

9. Antoy nibaga nipaakar ed nipasakbay ya itutunganga ed atateng?

⁹ “Matunganga ed atateng.” (2 Timoteo 3:2, NW) Natatasian a mismo na saray ateng, managbangat, tan arum nira natan so ebidensya a dakel so agmarespeto tan matungangan ananak. Arum ed sarayan katayatdang so balanglan ombabawi lambengat odino mangaalig ed agmarakep a walnay atateng da. Ondarakel so bilang na ananak a naaandiay pananisia​—tan manrerebeldi ni ingen—​ed eskuelaan, ed ganggan, ed relihyon, tan ed atateng da. “Bilang peles ya agamil,” kuan na sakey a beteranon maestro ed haiskul, “ompapatnag a ngalngali anggapoy rerespetoen da.” Anggaman kuan, makapaliket ta dakel a matakot-ed-Dios ya ananak so uliran ed saray walna ra.

10, 11. Anton paneknek so wala a saray totoo so masebeg tan anggapo so aro ra a nianakan?

¹⁰ “Maruksa.” (2 Timoteo 3:3) Say Griegon salitan nipatalos a “maruksa” et kabaliksan toy ‘agnakontrol, maatap, andian na atooan a simpatiya tan pililikna.’ Matukotukoy iya ed dakel a manggagawa na karawalan natan! “Say bilay so ontanlan makapasesga, atabek na madalan panangigtot a kaukolan yoy nawalaan na eges a gawa ed balatyang pian naakmon yoy babasaen iran balita ed inagew-agew,” kuan na sakey ya editoryal. Sakey a sarhento na saray guardiya ed sakey ya apartment so nankomento a dakel ed saray kalangweran so manbubulagbulagan ed nayarin pansumpalan na saray kiwas da. Inkuanto: “Wadtan so liknaan ya, ‘Agko amta no antoy nagawa ed arapen. Basta, alaen ko lan amin natan so kaliktan ko.’”

¹¹ “Angapo so aro ra a nianakan.” (2 Timoteo 3:3) Sayan pananalita so nipatalos manlapud Griegon salitan mankabaliksan na “anggapoy-puso, agmakatoo” tan mangipapatnag na “kakulangay natural a panangaro ed pamilya.” (The New International Dictionary of New Testament Theology) On, say panangaro so mabetbet a naaandi ed mismon kaliberliber a nepeg komon ya onaligwas​—diad ayaman. Nagmaliw lan kaslakan a makapapaga iray report nipaakar ed maabuson panagtrato ed asawa, ed ananak, tan anggan ed maedad laran atateng. Inkomento na sakey ya ulop na managsukimat: “Say karawalan na too​—balanglan satan so panagtampal odino panagtulak, panagsaksak odino panamaltog—​so mas mabetbet a nagagawa ed loob na pamilya nen say inerman ed sosyedad tayo.”

12. Akin a nibaga a saray totoo so walaan labat na nengneng na maridios a debosyon?

¹² “Walaan na nengneng na maridios a debosyon ingen pruebaan dan palso so pakayari to.” (2 Timoteo 3:5, NW) Say Biblia so walaan na pakayari a manguman ed bilay parad pankaabigan. (Efeso 4:22-24) Ingen, dakel natan so manguusar ed relihyon da bilang sakbong ed agmatunong ya aktibidades da ya agmakapaliket ed Dios. Say panagtila, panagtakew, tan mauges a kondukta ed sekso so mabetbet a kokonsintien na papanguloy relihyon. Dakel a relihyon so mangipupulong ed aro balet manusuporta met ed bakal. “Diad ngaran na Supremon Manamalsa,” komento na sakey ya editoryal ed magasin ya India Today, “saray totoo so nanggawa la na sankadimlaan iran kaugsan sumpad kapara ran too.” Diad tua, say duaran sankadalaan a panlalaban ed panaon tayo​—saray Guerra Mundial I tan II—​so tinmerak ed mismon utel na Kakristianoan.

13. Anton paneknek so wala a say dalin so nadederal?

¹³ “Manederal ed dalin.” (Apocalipsis 11:18, NW) Masulok a 1,600 iran sientista, pati 104 ya analoy Nobel prize, manlapud interon mundo so amekder ed sakey a pasakbay, ya impakseb na Union of Concerned Scientists (UCS), ya angikuan: “Saray totoo tan say natural a mundo so mansasagupaan. . . . Pigpigaran dekada lambengat so natitilak sakbay a nabalang so tsansan napaliisan iray manesesga.” Inkuan na report a saray agamil na toon mamapagyaw ed bilay “so posiblin makapanguman ed mundo ya agto la nasustiniay bilay diad paraan ya akapasalan tayo la.” Say iyiimpis na ozone, polusyon ed danum, panguupot ed kakiewan, kalkalnan idaraiset na saray aanien, tan say kaaandi na dakel ya ayayep tan saray klase na tanaman so sinaglawi bilang maganat iran probleman nepeg a naimano. “Say pibabali tayo ed mantutulongan iran ipansasangalan na inkawetwet ed bilay,” kuan na UCS, “so makapangigapo na malaknab iran epekto, pati say kagegeray na biolohiko iran sistema a say lamut na saya et agtayo sigpot a natalosan.”

14. Panon yon napaneknekan a say Mateo 24:14 so nasusumpal ed agew tayo?

¹⁴ “Saya ya evangelio na panarian nipulong naani ed sankamundoan.” (Mateo 24:14) Impasakbay nen Jesus a sayan maong a balita na Panarian so nipulong ed sankadalinan, parad pantasi ed amin a nasyones. Tekep na madibinon tulong tan panamendisyon, minilyon a Tastasi nen Jehova so mangitatalaga na binilyon ya oras ed sayan kimey a panagpulong tan panaggaway-babangatan. (Mateo 28:19, 20) On, namomoria na Tastasi a sikaray mangebat ed dala no agda iyabawag so maong a balita. (Ezequiel 3:18, 19) Balet sikaray naliliketan a kada taon et nilibo so sisasalamat a tuloy ya onkikiwas ed mensahe na Panarian tan ontatalindeg bilang tuan Kristianos, salanti, bilang Tastasi nen Jehova. Sakey a mablin tuloy a pribilihyo a panlingkoran si Jehova tan diad ontan et nikayat so pikakabat na Dios. Tan kayari kipulong na sayan maong a balita ed interon panaayaman a dalin, onsabi anggaan na sayan marelmeng a sistema.

ONKIWAS ED EBIDENSYA

15. Panoy panampot na peles a marelmeng a sistema?

¹⁵ Panoy panampot na sayan sistema? Ipapasakbay na Biblia a sakey a “baleg a kairapan” ya onggapo tekep na pangataki na mapulitikan elemento na mundo ed “Babilonia a Baleg,” say sankamundoan ya imperyo na palson relihyon. (Mateo 24:21; Apocalipsis 17:5, 16) Inkuan nen Jesus a legan na sayan peryodo “say banwa onbilunget naani, tan say bulan agto naani iter so sinag to, tan saray bibitewen napaptak ira naani a manlapu ed tawen, tan saray pakayari tawen nagalaw ira naani.” (Mateo 24:29) Saya so nayarin manukoy ed literal a mangatatawen a misteryo. Diad antokaman a kaso, say masnag iran liwawa na relihyoson mundo so niwalwal tan napunas. Insan, usaren nen Satanas, a natatawag a “Gog, ed dalin na Magog,” iray mauges a totoo pian manggawa na impasyan panangataki ed totoo nen Jehova. Balet ag-ontalona si Satanas, lapud isalba ira na Dios. (Ezequiel 38:1, 2, 14-23) “Say baleg a kairapan” so makarateng ed kapantokan to ed Armagedon, “say bakal na baleg ya agew na Dios, a Makapanyarin-amin.” Punasen to so kada natitilak a pakasoysoyan na mangaraldalin ya organisasyon nen Satanas, a mangilukas na dalan pian onagos so anggapoy-anggaan a bendisyon ed makaliktar a katooan.​—Apocalipsis 7:9, 14, NW; Apo 11:15; 16:14, 16; 21:3, 4.

16. Panoy pikabat tayo a say nipropesiya iran nengneng na kaunoran iran agew so onaplika ed panaon tayo?

¹⁶ Diad inkasikara, say pigaran nengneng na saray propesiyan manedeskribe ed kaunoran iran agew so nabaloan a manutukoy ed arum a peryodo na awaran. Balet sano pandaragupen, saray nipropesiyan ebidensya so mangituturo ed agew tayo. Diad pangiyilustra: Saray gulis a walad bakat-na-gamet na sakey a too so manibukel na sakey a padron ya agnayarin nakayarian na arum. Mipadpara, say kaunoran iran agew so walaan na dili ran bakat na saray marka, odino agawgawa. Saraya so mamorma na sakey a “bakat-na-gamet” ya agnayarin niyaplika ed arum a peryodo na panaon. Sano nakunsidera tekep na saray malinew a pakapatnagan ed Biblia a manuuley la so mangatatawen a Panarian na Dios, saray ebidensya so mangitatarok na sakey a putel a basiyan pian seguroen a saraya so talagan kaunoran iran agew. Sakey ni, wala so malinew a Makasulatan a prueba a say kaplesan a marelmeng a sistema so magano lan naderal.

17. Antoy nepeg a pakapakiwasan tayon gawaen na pikakabat a saraya la so kaunoran ya agew?

¹⁷ Panon so ikiwas yo ed sayan ebidensya a saraya la so kaunoran ya agew? Kunsideraen iya: No sakey a makadesyang a bagyo so manasingger la, sikatayoy manparaan a tampol. Bueno, say ipapasakbay na Biblia parad sayan kaplesan a sistema so nepeg a mamakiwas ed sikatayo. (Mateo 16:1-3) Nanengneng tayon malinew a sikatayoy manbibilay ed kaunoran iran agew na sayan sistema na mundo. Saya so nepeg a mamakiwas ed sikatayo a manggawa na antokaman a kakaukolanen a pananguman pian gamoray pabor na Dios. (2 Pedro 3:3, 10-12) Diad panutukoy ed inkasikato bilang ahente parad kilalaban, ipapaamta nen Jesus so apuraan a tawag: “Manlikas kayo ed inkasikayo ompan saray puso yo napano ed inkasiba, tan panagbuek, tan saray kapagaan ed saya’n bilay, et onsabi ed sikayo ed kasanlilikna so saman ya agew a singa sakey a patit. Ta ontan so isabito ed saray amin a manaayam ed tapew na amin a dalin. Balet manbantay kayo ed amin a panaon, a mikasi kayo, pian ontalona kayo a nilaban ed sarayan amin a bengatla’n nagawa, tan makaalagey kayo ed arap na Anak na too.”​—Lucas 21:34-36.

[Saray paimano ed leksab]

SUBOKEN SO PIKAKABAT YO

Antoy impasakbay na Biblia nipaakar ed saray nagagawa ed mundo diad gapo na uley nen Kristo?

Antoray pigaran nengneng na kaunoran iran agew?

Antoy mangumbinse ed sikayo a saraya la so kaunoran ya agew?

[Kahon ed pahina 102]

PIGARAN NENGNENG NA KAUNORAN IRAN AGEW

• Agnaparaan iran bakal.​—Mateo 24:7; Apocalipsis 6:4.

• Eras.​—Mateo 24:7; Apocalipsis 6:5, 6, 8.

• Salot.​—Lucas 21:11; Apocalipsis 6:8.

• Idaraak na kaugsan.​—Mateo 24:12.

• Panederal ed dalin.​—Apocalipsis 11:18.

• Yegyegyeg.​—Mateo 24:7.

• Maatap iran panaon a mairap a pidenengan.​—2 Timoteo 3:1.

• Alablabas a panangaro ed kuarta.​—2 Timoteo 3:2.

• Itutunganga ed atateng.​—2 Timoteo 3:2.

• Kakulangay aro a nianakan.​—2 Timoteo 3:3.

• Maaro ed like-liket nen say ed Dios.​—2 Timoteo 3:4.

• Kaandian na adya.​—2 Timoteo 3:3.

• Anggapoy aro ed kaabigan.​—2 Timoteo 3:3.

• Agpanangimano ed manasingger a kapeligroan.​—Mateo 24:39.

• Ipulisay na saray managludlurey so pruebay kaunoran iran agew.​—2 Pedro 3:3, 4.

• Sankagloboan a panangipulong ed Panarian na Dios.​—Mateo 24:14.

[[Interon-pahina a litrato ed pahina 101]