Ama tan Matatken​—Pananumpal ed Duaran Susumpalen

“Ta say agto amta so manguksoy ed abung ton dili, panon so pangimaton to ed iglesia na Dios?”​—1 TIMOTEO 3:5.

1, 2. (a) Diad inmunan siglo, panon a saray balolakin manangasikaso tan walaay asawan manangasikason andiay ananak so makapanlingkor ed agagi ra? (b) Panon a di Aquila tan Priscilla so alimbawa parad dakel a sanasawa natan?

SARAY manangasikaso ed inmunan Kristianon kongregasyon so nayarin balolaki odino walaay asawa ya andiay ananak odino walaay asawan lalakin walaay ananak. Anggapoy duaruwa ya arum ed saramay Kristiano so akatumbok ed simbawa nen apostol Pablo ed inmunan sulat to ed saray taga-Corinto, kapitulo 7, a nansiansian walad-kasuloan. Inkuan nen Jesus: “Ta walaray eunokos nisengeg ed panarian na tawen.” (Mateo 19:12) Saratan a balolaki, singa si Pablo tan anganko ed pigaran kaulop ton nambaroy, so makapanbiahen bulos pian tulongan iray agagi ra.

² Ag-ibabaga na Biblia no kasin si Bernabe, Marcos, Silas, Lucas, Timoteo, tan Tito so babalolaki. No bilang ta walay asawa ra, maseguron sikaray magenagenap a bulos ed saray responsabilidad da ed pamilya pian malaknab a makapanbaroy ed nanduruman asainmin. (Gawa 13:2; 15:39-41; 2 Corinto 8:16, 17; 2 Timoteo 4:9-11; Tito 1:5) Nayarin sikaray inulop na kaasawaan da, singa di Pedro tan “saray arum ya apostoles,” a mapatnag ya intagar daray kaasawaan da sanen linmara ed nanduruman pasen. (1 Corinto 9:5) Si Aquila tan Priscilla so alimbawa na sanasawan mabulos a niasain ed sananey a lugar, a tinmumbok ed si Pablo ed Corinto ya amaarap ed Efeso, insan linma ed Roma, tan pinmawil lamet ed Efeso. Ag-ibabaga na Biblia no kasin sikaray walaay ananak. Say masimoon a serbisyo ra parad agagi ra so akaotangay linawa ed “ganagana ray iglesias na Gentil.” (Roma 16:3-5; Gawa 18:2, 18; 2 Timoteo 4:19) Natan, anggapoy duaruwan dakel so sanaasawan, singara di Aquila tan Priscilla et makapanserbi ed arum a kongregasyon, anganko diad iyalis ed pasen a babaleg so pankaukolan.

Ama tan Matatken

3. Anto so mangisusuheri a dakel ed inmunan-siglon mamatatken so de-pamilyaan?

³ Ompatnag a diad inmunan siglo K.P., maslak ed Kristianon mamatatken so walaay asawa tan walaay ananak. Sanen inletneg nen Pablo iray kualipikasyon a kakaukolanen ed sakey a laki “ed betang ya obispo,” inkuan ton say ontan a Kristiano so kaukolan a magmaliw “ya uleyan ton maong so abung to a dili, a peteken to so saray anak to ed amin a kabintaan.”​—1 Timoteo 3:1, 4.

4. Anto so kakaukolanen parad walaay asawan mamatatken a walaay ananak?

⁴ Singa naimano tayo la, ag-obligado ed manangasikaso a man-ilalak, odino mangasawa. Balet no sikato so ontan, pian onkualipika bilang sakey a matatken odino ministeryal ya aripen, kaukolan ya agamilen na sakey a Kristiano so susto tan maaron inkaulo ed akulaw to tan ipanengneng ton sikatoy makayarin mamatulok ed ananak to ed manepeg a paraan. (1 Corinto 11:3; 1 Timoteo 3:12, 13) Antokaman a seryoson kakapuyan ed panangipakurang na sankaabungan to so agmamakualipika ed sakey ya agin laki parad espesyal iran pribilihyo ed kongregasyon. Akin? Isasalaysay nen Pablo: “Ta say agto amta so manguksoy ed abung ton dili, panon so pangimaton to ed iglesia na Dios?” (1 Timoteo 3:5) No saramay kapamilyaan to et agmabulos a manpasakop ed panangasikaso to, panon kasi ikiwas na arum?

‘Walaan na Ananak a Mananisia’

5, 6. (a) Anton kakaukolanen no nipaakar ed ananak so sinalambit nen Pablo ed si Tito? (b) Anto so iilaloan ed saray mamatatken a walaay ananak?

⁵ Sanen bibilinen si Tito a manuro na saray manangasikaso ed saray kongregasyon ed Creta, impanengneng nen Pablo: “No wala naani laki ya anggapo so kabalawan to, asawa na saksakey a bii, a walara so anak to a mananisia ya ag-ira nidalem ed kaugsan tan ag-ira matulay ed ganggan. Ta say obispo manepeg ya anggapo so kabalawan to ta sikato lanti so panangipiaan na Dios.” Anto ta so kabaliksan na say kakaukolanen a “walara so anak to a mananisia”?​—Tito 1:6, 7.

⁶ Say terminon ‘ananak a mananisia’ so manutukoy ed ugugaw nin angidedika ed bilay da ed si Jehova tan abautismoan la odino ed saray kalangweran ya onaaligwas a mamaarap ed dedikasyon tan bautismo. Iilaloan na saray membro na kongregasyon so ananak na mamatatken ya inkalapagan a disiplinado tan matulok. Nepeg a napatnagan ed sakey a matatken a gagawaen toy anggaay nayarian ton pabiskegen so pananisia na ananak to. Insulat nen Arin Solomon: “Ibangat mo so anak ed dalan a nepeg to a laen, tan anggan sano masiken la ag-onarawi ed sikato.” (Uliran 22:6) Balet panon to no say sakey a tobonbalo ya akawat na ontan a panangipasal so agmanlingkor ed si Jehova odino manggawa ni ingen na seryoson kasalanan?

7. (a) Akin a mabitar ya agmangibabalikas so Uliran 22:6 na mapeget a totontonen? (b) No pilien na anak na sakey a matatken so agpanlingkor ed si Jehova, akin ya ag-otomatikon nabalang na matatken iray pribilihyo to?

⁷ Mapatnag a say ontan ya inaon-ed-tagey a proverbio et aliwan mapeget a totontonen. Agto eekaley prinsipyo na bulos a linawa. (Deuteronomio 30:15, 16, 19) Sano nasabi na anak a laki odino anak a bii so edad a responsabli la, sikato so nepeg a personal a mandesisyon nipaakar ed dedikasyon tan bautismo. No say sakey a matatken et mabitar ya inikdan to na nakakaukolan ya espiritual a tulong, giya, tan disiplina, ingen et agpilien na tobonbalo a lingkoran si Jehova, say ama so ag-otomatikon agkualipikadon manserbi bilang sakey a manangasikaso. Diad biek a dapag, no say matatken so walaan na pigaran menor-de-edad ya ananak a kaamong to a, mantutumbokan et nagmaliw a maletey ed espiritual tan niarap ed gulo, sikato so agla nipasen bilang “sakey ya uleyan ton maong so abung to a dili.” (1 Timoteo 3:4) Say punto et nepeg a napatnagan ed sakey a manangasikaso a gagawaen toy anggaay nayarian to pian nawalaan na ‘ananak a mananisia ya ag-ira nidalem ed kaugsan tan ag-ira matulay ed ganggan.’a

Asawa na Sakey ya “Agmananisia”

8. Panon so ikiwas na matatken ed agmananisian asawa?

⁸ No nipaakar ed Kristianon lalakin walaay asawan agmananisia, insulat nen Pablo: “No siopaman ya agi a laki a wala so asawa to ya agmananisia, tan no linawa to so miamong ed sikato, agto komon kaindanen. . . . Tan say asawan bii ya agmanisia napasantos ed agi; ta no aliwan ontan saray anak yo marutak ira komon, natan balet masantos ira. Ta, . . . O laki, no nilaban mo lagi so asawam?” (1 Corinto 7:12-14, 16) Say salitan “agmananisia” dia et agmanutukoy ed asawan biin andian na relihyoson sisiaen noagta ed sakey ya agdedikado ed si Jehova. Nayarin sikato so sakey a Judio, odino mananisia ed paganon dirios. Natan, nayarin say matatken so walaay asawan sananey so relihyon to, sakey ya agnostiko, odino anggan sakey ya ateista. No sikato so mabulos a mansiansia ni ed sikato, agto kaukolan a taynan lapu labat ed pandumaan na sisisiaen. Sikato nin siansia so kaukolan a ‘miamong ed asawa to unong na igaganggan na kakabatan, igalang so bii, alwaran a singa mayumis a baso,’ a miaamong tekep na ilalon nisalba to.​—1 Pedro 3:7; Colosas 3:19.

9. Diad daldalin a say ley et namparan iikdan toy asawan laki tan bii na kanepegan a nipasal so anak ed kasiksikanan dan relihyoson sisisiaen, panon so nepeg ya ikiwas na matatken, tan panon iyan mangapekta ed saray pribilihyo to?

⁹ No walaray anak na sakey a manangasikaso, kaukolan ton agamilen so suston inkaulo bilang asawan laki tan ama diad pamabaleg ed sikara “ed kadudusa tan panamilin na Katawan.” (Efeso 6:4) Diad dakel a daldalin iiter na ley ed namparan kapareha so kanepegan ed pangiter na relihyoson panamilin ed ananak da. Diad sayan kaso et nayarin kerewen na asawan bii so pangagamil na kanepegan ton ipasal so ananak to ed saray relihyoson sisiaen tan agamil to, a nayarin laktipen toy pangitagar to’d sikara ed simbaan.b Siempre, kaukolan a tumboken na ananak so nipasal ed Biblian konsiensia ra no nipaakar ed agpibiang ed saray palson relihyoson seremonya. Bilang ulo na pamilya, say ama so mangagamil na dilin kanepegan to ya iyaralan iray ananak to tan itagar ira ed saray miting ed Kingdom Hall no posibli. Sano nasabi ra lay edad a personal a makapandesisyon, personal dan desidien no dinan a dalan so labay dan laen. (Josue 24:15) No naimano na kapara ton mamatatken tan saray membro ed kongregasyon a susumpalen ton amin so iyaabuloy na ley a gawaen to ed manepeg a kibangat na ananak to ed dalan na katuaan, sikatoy agnadiskualipika bilang sakey a manangasikaso.

‘Uleyan Ton Maong so Abung Ton Dili’

10. No say lakin de-pamilya et sakey a matatken, anto so manunan susumpalen to?

¹⁰ Anggan parad sakey a matatken ya ama tan say akulaw to et kaparan Kristiano, agmainomay so pangapag-apag na panaon tan atension to a dugaruga ed baetan na akulaw to, ananak, tan saray responsabilidad ed kongregasyon. Malinew a tuloy so Kasulatan a say sakey a Kristianon ama et walaan na obligasyon ya asikasoen so akulaw tan ananak to. Insulat nen Pablo: “Balet no wala so agmanagano ed anak to, tan lalo la ed saray kakaamong to a dili, pinaandi to la so pananisia et sikato so lalo’n mauges nen say agmananisia.” (1 Timoteo 5:8) Diad satan a parehon sulat et imbaga nen Pablo a saray walaay asawa labat ya angipanengneng la bilang maong a kaasawaan a lalaki tan ama so nirekomenda bilang manangasikaso.​—1 Timoteo 3:1-5.

11. (a) Diad antoran dalan a say matatken et kaukolan a ‘managano ed dili to’? (b) Panon iyan makatulong ed sakey a matatken a nakapet iray responsabilidad to ed kongregasyon?

¹¹ Say sakey a matatken so kaukolan a “managano” ed dilin pamilya to aliwa lambengat ed materyal noagta ontan met ed espiritual tan emosyonal. Insulat nen makabat ya Arin Solomon: “Itadiam so gawam ed paway, tan sikato so gawaen mo a magangano nipaakar ed sika ed uma. Et kayari to ipaalagey mo so abung mo.” (Uliran 24:27) Kanian legan a sustinien iray pankaukolan ed materyal, emosyonal, tan panligliwaan na asawa tan ananak to, say sakey a manangasikaso so kaukolan a mamabaleg met ed espiritualidad da. Saya so mankakaukolan na panaon​—panaon ya agto naitalaga ed saray pamaakaran ed kongregasyon. Balet panaon itan so makagunggunan tuloy no nipaakar ed liket tan espiritualidad na pamilya. Diad panakar na panaon et say pamilya to so ombiskeg ed espiritual, diad ontan et agkaukolan na matatken so pangusar na dakel a panaon pian asikasoen iray problema ed pamilya. Saya so mangiiter ed sikato na malaglaem a pankanawnawan asikasoen iray pamaakaran ed kongregasyon. Say alimbawa to bilang maong ya asawan laki tan maong ya ama so makagungguna ed espiritualidad na kongregasyon.​—1 Pedro 5:1-3.

12. Diad anton pamaakaran ed pamilya a saray kaamaan a mamatatken et mangipanengneng na maabig ya alimbawa?

¹² Say pangidaulo ed sakey a sankaabungan ed maabig a paraan et lalaktipen toy pangiyeskedyul na panaon ya idaulo so panagaral na pamilya. Nagkalautlan importantin ipanengneng na mamatatken so maong ya alimbawa ed sayan pamaakaran, ta saray mabiskeg a pamilya so mamawala na saray mabiskeg a kongregasyon. Say panaon na manangasikaso so aliwan regular a mangokupa ed arum niran pribilihyo na serbisyo ya andian lay panaon ed panagaral a kaibay asawa tan ananak to. No onia so kipapasen, nepeg ton usisaen lamet so eskedyul to. Ompan kaukolan ton iyeskedyul-lamet odino bawasan so panaon ya itatalaga to ed pigaran pamaakaran, ya ag-awaten ni ingen so pigaran pribilihyo no maminsan.

Balansin Panangasikaso

13, 14. Anton simbawa so initer na “[say] matoor tan makabat ya aripen” ed mamatatken a de-pamilyaan?

¹³ Say konseho ed pakabalansi na saray responsabilidad ed pamilya tan ed kongregasyon so aliwan balo. Abayaglan say “matoor tan makabat ya aripen” so mangiiter na simbawa ed mamatatken nipaakar ed sayan pamaakaran. (Mateo 24:45) Masulok a 37 taon ed apalabas, say The Watchtower na Setyembre 15, 1959, pahina 553 tan 554, so animbawa: “Peteg, agta talagan kaukolan so inkabalansi ed amin na sarayan mankakaukolay panaon tayo? Diad sayan inkabalansi et kaukolan ya ikdan na importansya so intereses na dilin pamilya yo. Maseguron ag-iilaloan nen Jehova a Dios ya usaren na sakey a laki so amin a panaon to ed aktibidad ed kongregasyon, diad itulong ed agagi tan kakaabay to pian makagamor na kilalaban, tan ingen et agto aasikasoey kilalaban na dilin sankaabungan to. Say asawa tan ananak na sakey a laki so manunan responsabilidad.”

¹⁴ Oniay insimbawa na The Watchtower na Nobyembre 1, 1986, pahina 22: “Say pibibiang ed lawak a ministeryo bilang sakey a pamilya so mamaapit ed sikayo, ingen ta saray nikadkaduman pankaukolan na ananak et kakaukolanen toy personal a panaon mo tan emosyonal a liknaan. Kanian, nakaukolan so inkabalansi pian nadetermina no kaunongan a panaon so kaukolan mon usaren ed saray susumpalen ed . . . kongregasyon legan ya aasikasoen mo met so espiritual, emosyonal, tan materyal parad ‘kaamong mon dili.’ Nepeg ya ‘amtaen ya unona ya ipanengneng [na sakey a Kristiano] so kasimpitan ed kaamong [ton] dili.’ (1 Timoteo 5:4, 8)”

15. Akin a say sakey a matatken a walaan na asawa tan ananak et kaukolan toy kakabatan tan pakatebek?

¹⁵ Sasaglawien na sakey a Makasulatan a proverbio: “Lapu ed kakabatan say abung nipaalagey, et lapu ed pakatalos sikato so niletneg.” (Uliran 24:3) On, pian nasumpal na sakey a manangasikaso iray teokratikon susumpalen to tan ontan met et pabiskegen so sankaabungan to, maseguron kaukolan so kakabatan tan pakatebek. Diad makasulatan a paraan, sikato so walaan na masulok nen sakey a lawak na panangasikaso. Nasasaglawi so responsabilidad to ed pamilya tan kongregasyon. Kaukolan toy pakatebek ta pian napansiansia so inkasimbang ed baetan na saraya. (Filipos 1:9, 10) Nakakaukolan to so kakabatan pian iletneg toray prayuridad to. (Uliran 2:10, 11) Anggaman liknaen ton responsabilidad ton asikasoen iray pribilihyo to ed kongregasyon, nepeg ton moriaen a bilang sakey ya asawa tan sakey ya ama, say manunan inter-na-Dios a responsabilidad et say pangasikaso tan ed kilalaban na pamilya to.

Maong a Kaamaan tan Maong a Mamatatken

16. Anto so bentaha na sakey a matatken no sikato met so sakey ya ama?

¹⁶ Say sakey a matatken a walaan na disiplinadon ananak so magmaliw a peteg a kayarian. No naaaralan to no panon so maong a pangasikaso ed pamilya to, sikatoy makayarin ontulong ed arum a pamilya diad kongregasyon. Mas natalosan toray problema ra tan makapansimbawa a mangisindag ed dilin eksperiensia to. Makapaliket a marakep so nagagawaan na nilibon mamatatken ed interon mundo bilang asawan lalaki, kaamaan, tan manangasikaso.

17. (a) Anto so nepeg ya agbalot lingwanan na laki ya ama tan sakey a matatken? (b) Panon a nipanengneng na arum ed kongregasyon so pililikna?

¹⁷ Pian magmaliw a matatken so sakey a de-pamilyan laki, kaukolan a sikato so sakey a matatken a Kristiano a, bangta aasikasoen toy asawa to tan ananak to et niyuuksoy toray kurang to ta pian makapangitalaga na panaon tan atension ed arum diad loob na kongregasyon. Nepeg ya agton balot lilingwanan a say panagpastol a kimey to et onggagapo ed ayaman. Diad pakaamtan saray matatken a walaay asawa tan ananak so walaan na responsabilidad a namparan pamilya tan ed saray obligasyon da ed kongregasyon, saray membro na kongregasyon so agmanalin mangala na agkapilitan a panaon da. Singa bilang, say matatken a walaan na ananak a kaukolan a maneskuela ed kaimbuasan so aglawas makapanbayag kayari miting ed labi. Kaukolan a talosan na arum a membro na kongregasyon iya tan mangipanengneng na pililikna.​—Filipos 4:5.

Nepeg a Pablien Tayoray Mamatatken Tayo

18, 19. (a) Anto so amoria tayo ed impangusisa ed 1 Corinto kapitulo 7? (b) Panon so nepeg a pangonsidera tayo ed saratan a Kristianon lalaki?

¹⁸ Say pangusisa tayo ed kapitulo 7 na inmunan sulat nen Pablo ed saray taga-Corinto so mamakayari ed sikatayon nanengneng a, diad itumbok ed simbawa nen Pablo, dakel a babalolaki so manguusar ed kawayangan dan lingkoray intereses na Panarian. Walara met so nilibon walaay asawan andiay ananak a, legan ya iikdan day manepeg ya atension so kaasawaan da et manlilingkor bilang maabig a manangasikaso diad saray distrito, sirkito, kongregasyon, tan ed saray sanga na Watch Tower, tekep na nakomendaan a pikokoopera na kaasawaan da. Kaunoran, diad ngalngali 80,000 kongregasyon na totoo nen Jehova, dakel so kaamaan ya aglambengat maaron mangaasikaso ed kaasawaan tan ananak da noagta mangipapanaon met a lingkoray agagi ra bilang maasikason pastol.​—Gawa 20:28.

¹⁹ Insulat nen apostol Pablo: “Saray mamasiken a manuley a maong nibilang ira komon a manepeg ed mamidua’n dayew, nagkalalo la ed saray mansagpot ed salita tan dia ed panagbangat.” (1 Timoteo 5:17) On, saray mamatatken a mangidadaulo ed maabig a dalan ed saray ayaman da tan diad kongregasyon so makanepegan na aro tan respeto tayo. Kaukolan tayon talagan ‘sikara so galangen.’​—Filipos 2:29.

[Saray paimano ed leksab]

Bilang Repaso

◻ Panon tayon amta a dakel a mamatatken ed inmunan siglo K.P. so lalakin de-pamilyaan?

◻ Anto so kakaukolanen ed walaay asawan mamatatken a walaay ananak, tan akin?

◻ Anto so kabaliksan na pakawalaay “mananisian ananak,” balet panon to no say anak na sakey a matatken et agto pilien a lingkoran si Jehova?

◻ Diad antoran pamaakaran a say sakey a matatken et kaukolan a ‘managano ed dili to’?

[Litrato ed pahina 23]

Saray mabiskeg a pamilya so mamawala na saray mabiskeg a kongregasyon