Kapitulo 25

Impamilay ed Saray Duaran Tasi

1. Anto so itatawag na mabiskeg ya anghel ed si Juan a gawaen?

SAKBAY a nasumpal so komaduan kasi odino ey-ey, itatawag na mabiskeg ya anghel ed si Juan so pibiang ed sananey nin mapropetikon presentasyon, a saya natan et nipaakar ed templo. (Apocalipsis 9:12; 10:1) Nia so inreport nen Juan: “Tan niiter ed siak so sakey a kawayan a singa sakey a bara: tan nibaga ed siak, Onalagey ka tan sukaten mo so templo [a santuaryo] na Dios, tan say altar, tan saray wadman a mangigalgalang.”—Apocalipsis 11:1.

Say Templon Santuaryo

2. (a) Anton templon santuaryo so mansiansia angga ed panaon tayo? (b) Siopa so Atagey a Saserdote na templon santuaryo, tan anto so Sankasantosan na satan?

² Say templo ya asalambit dia et agnayarin sakey ed dinanman a literal a templo ed Jerusalem, lapud say unor ed saratan so dineral na saray Romano nen 70 C.E. Anggaman kuan, impanengneng nen apostol Pablo a sakbay ni na saman ya inkaderal, wala lay linmesan sananey a templon santuaryo a mansiansia anggad panaon tayo. Saya imay baleg ya espiritual a templo ya anumpal ed saray mapropetiko a nengneng a nitarya panamegley na tabernakulo tan diad saginonor et diad panamegley na saray templon impaalagey ed Jerusalem. Saya so “matua a tabernakulo, ya inyan na Katawan, aliwan say too,” tan say Atagey a Saserdote na saya et si Jesus, a deneskribe nen Pablo ya “imyurong [la] ed nikawanan na trono na Ari ed saray katawenan.” Say Sankasantosan na satan so pasen a kawalaan a mismo nen Jehova ed tawen.—Hebreos 8:1, 2; 9:11, 24.

3. Diad tabernakulo, anto so inlitrato na (a) kurtinan mangibibiig ed Sankasantosan manlapud samay Masanto? (b) saray bagat ya ayep? (c) say altar a panagbagatan?

³ Ipapaliwawa nen apostol Pablo a say kurtina na tabernakulo, a mangibibiig ed Sankasantosan manlapud Masanton silir, so mangililitrato ed laman nen Jesus. Sanen imbagat nen Jesus so bilay to, sayan kurtina so apaldua, a mangipapatnag a say laman nen Jesus so agla makasbel ed pakaloob to ed kawalaan nen Jehova diad tawen. Diad letnegan na bagat nen Jesus, saray alanaan a katambayan ton saserdote ya inatey a matoor, so makaloob met ed katawenan diad nigeter a panaon. (Mateo 27:50, 51; Hebreos 9:3; 10:19, 20) Ipapabitar met nen Pablo a say tuloytuloy a panagbagat ed saray ayayep diad tabernakulo so mangililitrato ed saksakey a bagat nen Jesus ya ayadyarin bilay to bilang too. Say panagbagatan ya altar ed patio odino lolooban so angirepresenta ed probisyon nen Jehova, unong ed linawa to, diad pangawat ed bagat nen Jesus nisengeg ed “dakel”—saray alanaan tan, diad saginonor, saray arum a karnero—a ‘manaalagar ed sikato lapu ed kilalaban da.’—Hebreos 9:28; 10:9, 10; Juan 10:16.

4. Anto so insimbolo na (a) Masanton Pasen (b) akindalem a lolooban?

⁴ Manlapud sayan impuyan na Dios ya impormasyon, nibaga tayo a say Masanton Pasen ed tabernakulo so mangisisimbolo ed masanton kipapasen ya inmunan nanggayagaan nen Kristo insan saray alanaan a membro na maarin inkasaserdote na saray 144,000 legan a wadia ni ira ed dalin, sakbay na iloob da “ed kurtina.” (Hebreos 6:19, NW, 20; 1 Pedro 2:9) Matukotukoy ya irerepresenta na satan so inkatagibi ra bilang espiritual ya ananak na Dios, a singa met ed impamidbir na Dios ed si Jesus bilang Anak to kayari na inkabautismoan nen Jesus ed Jordan nen 29 C.E. (Lucas 3:22; Roma 8:15) Anto balet so irerepresenta na akindalem a lolooban, say mogmon kabiangan na tabernakulo a nanengneng na saray aliwan-saserdoten Israelita tan say pasen no iner gagawaen so panagbagat? Ililitrato na saya so ayadyarin talindeg nen Jesus bilang too a nanggawa ed sikaton kualipikado a mangiyapay ed bilay to parad katooan. Irerepresenta met na satan so matunong a talindeg a panggagayagaan na saray alanaan a patumbok to bilang sasanto legan a wadia ni ira ed dalin, a satan so nipagamor diad letnegan na bagat nen Jesus.a—Roma 1:7; 5:1.

Pananukat ed Templon Santuaryo

5. Diad saray propesiya ed Hebreon Kasulatan, anto so isusuheri na (a) impanukat ed Jerusalem? (b) impanukat ed templo a nipasingawey ed si Ezequiel?

⁵ Nibaga ed si Juan a “sukaten [to] so templo [a santuaryo] na Dios, tan say altar, tan saray wadman a mangigalgalang.” Anto so isusuheri na saya? Diad saray propesiya ed Hebreon Kasulatan, say ontan a pananukat so mangiiter na garantiya a say hustisya so ipaakseb base ed saray ayadyarin estandarte nen Jehova. Diad samay panaon nen marelmeng ya Arin Manases, say mapropetikon impanukat ed Jerusalem so amekder ed agnauman a panangukom a kaderal na saman a syudad. (2 Arari 21:13; Tagleey 2:8) Balet, diad saginonor, sanen anengneng nen Jeremias ed pasingawey so Jerusalem a nasusukat, saya so amekder a say syudad so ipaalagey lamet. (Jeremias 31:39; nengnengen met so Zacarias 2:2-8.) Ontan met, say atasian nen Ezequiel a malaknab tan detalyadon impanukat ed pasingawey a templo et sakey a garantiya ed saray Judion adestiero ed Babilonia a say tuan panagdayew so nipawil ed binalegan dan dalin. Kinmana met itan a panonot nisengeg ed saray impakalukso ra, say Israel manlapu la’d saman so nakaukolan a makakapet ed saray masanton estandarte na Dios.—Ezequiel 40:3, 4; 43:10.

6. Say impangibaga ed si Juan a sukaten to so templo a santuaryo tan saray saserdoten mandadayew ditan so sakey a tanda na anto? Ipaliwawa.

⁶ Sirin, sanen niganggan si Juan a sukaten toy templon santuaryo tan saramay saserdoten mandadayew ditan, tanda iman ya anggapo so makaamper ed pakasumpal na saray gagala nen Jehova nipaakar ed uksoyan na templo tan ed saray nisiglaot ed satan, tan saratan a gagala so asingger lan mamantok. Natan ta say amin a bengatla et nipasen la ed leksab na saray sali na mabiskeg ya anghel nen Jehova, panaon la pian “say palandey na abung nen Jehova” so “niletneg [a malet] ed toktok na saray palandey.” (Isaias 2:2-4) Say puron panagdayew ed si Jehova so nakaukolan a nitandoro, kayari na saray siglo na impan-apostasya na Kakristianoan. Panaon met iya pian paolien ed “Sankasantosan” iray inaatey a matoor ya agagi nen Jesus. (Daniel 9:24; 1 Tesalonica 4:14-16; Apocalipsis 6:11; 14:4) Tan saray nakekeraan ed dalin ya atatakan ya “ariripen na Dios tayo” so nepeg a nasukat unong ed saray madibinon estandarte ta pian onkualipika ira ed permanentin pasen da ed uksoyan na templo bilang nailalak-ed-espiritun ananak na Dios. Say Juan a klase natan so sigpot a sikakabat ed saratan a masanton estandarte tan determinado iran mangapet ed saratan.—Apocalipsis 7:1-3; Mateo 13:41, 42; Efeso 1:13, 14; ikompara so Roma 11:20.

Say Kigatin-gatin na Lolooban

7. (a) Akin a nibaga ed si Juan ya agto susukaten so lolooban? (b) Kapigan so inkigatin-gatin na masanton syudad ed loob na 42 a bulan? (c) Panoy insaew na saray klero na Kakristianoan a mangitandoro ed matunong iran estandarte nen Jehova ed loob na 42 a bulan?

⁷ Akin ya asebelan si Juan a manukat ed lolooban? Oniay ibabaga to ed sikatayo: “Et paulyan mo ed paway so patio [lolooban] a wala ed paway na templo [a santuaryo], tan agmo sukaten; ta sikatoy initer ed saray Gentiles [a] nasyon: et igatin da so masanton syudad ed apataplo tan duay bulan.” (Apocalipsis 11:2) Naimano tayo a say akindalem a lolooban so mangililitrato ed matunong a talindeg ed dalin na saray nailalak-ed-espiritu a Kristiano. Unong a nanengneng tayo, say atukoy dia et say literal a 42 a bulan a saknapen toy manlapud Disyembre 1914 ya anggad Hunyo 1918, sanen amin a mankuan a Kristiano so niiyan ed pirmin subok. Kasin intandoro ra so matunong iran estandarte nen Jehova legan na saratan a taon na bakal? Ag-itan agawaan na maslak. Bilang interamenti et saray klero na Kakristianoan so angiyuna ed nasyonalismo nen say katutulok ed madibinon ganggan. Diad nantupag a dapag na bakal, ya agawan manuna ed limog na Kakristianoan, sinagyat na saray klero iray kalangweran a lalaki ya ompuesto ed unaan na bakalan. Minilyon so inatey. Diad samay panaon na inggapo na panangukom ed abung na Dios nen 1918, say Estados Unidos so akibabali met ed satan a panagpaagus na dala, tan saray klero ed amin a Kakristianoan so nanggawa na impankasalanan ed dala a siansia nin onkekelyaw parad madibinon panangibales. (1 Pedro 4:17) Say inkibantak da so nagmaliw lan permanente, agla nauman.—Isaias 59:1-3, 7, 8; Jeremias 19:3, 4.

8. Kaleganan na Guerra Mundial I, anto so amoria na dakel ed saray Estudyante na Biblia, balet anto so agda sigpot ya atalosan?

⁸ Komusta balet so melag a grupo na saray Estudyante na Biblia? Kasin asukat iran tampol nen 1914 unong ed katutulok da ed saray madibinon estandarte? Andi. Singa saray mankuan a Kristiano ed Kakristianoan, sikaray nepeg met a nasubok. Sikaray ‘[nibantak] ed paway, niiter ed saray nasyon’ pian pirmin nasubok tan napasegsegang. Dakel ed sikara so akamoria ya ag-ira nepeg ya onlan mibakal tan mamatey ed kapara ran too, balet agda nin siansia sigpot ya atalosan so Kristianon neutralidad. (Miqueas 4:3; Juan 17:14, 16; 1 Juan 3:15) Lapud pananesdes na saray nasyon, arum so akikompromiso.

9. Anto so masanton syudad ya inggatin-gatin na saray nasyon, tan siopa so mangirerepresenta ed sayan syudad diad dalin?

⁹ Anggaman kuan, panon a say syudad so inggatin-gatin na saratan a nasyon? Malinew, saya so agmanutukoy ed Jerusalem a masulok lan 25 taon ya aderal sakbay na inkisulat na Apocalipsis. Imbes, say masanton syudad et say Balon Jerusalem, ya adeskribe ed saginonor diad Apocalipsis, ya irerepresenta natan ed dalin na saray nakekeraan ya alanaan a Kristiano ed akindalem a lolooban na templo. Nasabi panaon, magmaliw met irayan kabiangan na masanton syudad. Kanian say pangigatin-gatin ed sikara et singa met lanlamang pangigatin-gatin ed syudad a mismo.—Apocalipsis 21:2, 9-21.

Saray Duaran Tasi

10. Antoy nepeg a gawaen na saray matoor a Tasi nen Jehova legan iran nigagatin-gatin?

¹⁰ Anggan sanen nigagatin-gatin ira, nansiansia iran matoor a Tasi nen Jehova. Kanian, oniay katuloyan na propesiya: “Et ikdan ko’ra so saray duara a tasik, tan manpropeta ra ed sanlibo duan-lasus tan anemaplon agew, a mankawes ira na supot [“sakon tela,” NW]. Sikaraya so duaran kiew na olibo tan duaran kandelero a wala ed arap na Katawan na dalin.”—Apocalipsis 11:3, 4.

11. Antoy kabaliksan na say pampropesiya na saray matoor ya alanaan a Kristiano ‘ya akakawes na supot [odino sakon tela]’?

¹¹ Sarayan matoor ya alanaan a Kristiano so mankaukolan na kalidad a panagsungdo, lapud sikaray nakaukolan a manpropesiya ‘ya akakawes na supot [odino sakon tela].’ Anto so kabaliksan na saya? Diad panaon na Biblia, say sakon tela so mabetbet ya angisimbolo na panagugol odino paneermen. Say pangikawes na sakey ed satan so pakapatnagan a sikatoy maneermen odino nagogonigon. (Genesis 37:34; Job 16:15, 16; Ezequiel 27:31) Say sakon tela so nisiglaot ed saray makapaermen a mensahe na kadederal odino dageyem a nakaukolan ya iyabawag na saray propeta na Dios. (Isaias 3:8, 24-26; Jeremias 48:37; 49:3) Say pangikawes ed sakon tela so nayarin mangipatnag na kapaabebaan odino panagbabawi nisesengeg ed madibinon pasakbay. (Jonas 3:5) Say sakon tela a sulong na saray duaran tasi so ompatnag a mangipapabitar ed mapaabeban panagsungdo ra diad pangiyaabawag ed saray panangukom nen Jehova. Sikaray tasin mangiyaabawag ed agew na panangibales to a mangitarok met na panagugol odino panermen ed saray nasyon.—Deuteronomio 32:41-43.

12. Akin ya ompatnag a literal so peryodo na panaon na kigatin-gatin na masanton syudad?

¹² Say Juan a klase so nakaukolan a mangipulong ed sayan mensahe ed loob na nibagan pihon panaon: 1,260 ya agew, odino 42 a bulan, parehon karukey na panaon na kigatin-gatin na masanton syudad. Sayan peryodo so ompatnag a literal, lapud nibalikas itan ed duaran paraan, unona, diad saray bulan tan insan diad saray agew. Niarum ni, diad gapo na agew na Katawan, wala so tinandaan a peryodo a talora tan kapalduan taon—manlapud Disyembre 1914 anggad Hunyo 1918—sanen saray mairap ya eksperiensya na totoo na Dios so pinmakna ed saray ebenton nipropesiya dia. (Apocalipsis 1:10) Sikara so angipulong na “sakon tela” a mensahe nipaakar ed panangukom nen Jehova ed Kakristianoan tan say mundo.

13. (a) Anto so isusuheri na katuaan a saray alanaan a Kristiano so insimbolo na duaran tasi? (b) Anton propesiya nen Zacarias so nipanonot diad impanawag nen Juan ed saray duaran tasi bilang “duaran kiew na olibo tan duaran kandelero”?

¹³ Say katuaan a sikara so insimbolo na duaran tasi so mamepekder ed sikatayo a say mensahe ra so susto tan walaan na malet a basiyan. (Ikompara so Deuteronomio 17:6; Juan 8:17, 18.) Sikara so tinukoy nen Juan a “duaran kiew na olibo tan duaran kandelero,” a kuanton sikara so “wala ed arap na Katawan na dalin.” Sakey iyan mapatpatnag ya impanukoy ed propesiya nen Zacarias, ya akanengneng na kandelero a walaan na pitoran sanga tan duaran kiew ya olibo. Saray kiew ya olibo so nibagan mangililitrato ed “duara a nilanaan,” salanti, si Gobernador Zerubabel tan say Atagey a Saserdoten si Josue a “manalalagey . . . ed abay na Katawan na amin a dalin.”—Zacarias 4:1-3, 14.

14. (a) Anto so kabaliksan na pasingawey nen Zacarias nipaakar ed duaran kiew ya olibo? tan say kandelero? (b) Anto so naeksperiensya na saray alanaan a Kristiano legan na inmunan guerra mundial?

¹⁴ Nambilay si Zacarias ed sakey a panaon na panangipaalagey lamet, tan say pasingawey to nipaakar ed duaran kiew ya olibo so mankabaliksan a si Zerubabel tan si Josue so nabendisyonan na espiritu nen Jehova pian pabiskegen iray totoo parad say kimey. Say pasingawey nipaakar ed kandelero so angipanonot ed si Zacarias ya agto ‘babalawen so agew na saray angkelag a bengatla’ lapud saray gagala nen Jehova so nasumpal—ya “agnisengeg ed kabayanian, odino dia ed pakayari, noag ingen dia ed espirituk, kuan nen Jehova na saray ehersito.” (Zacarias 4:6, 10; 8:9) Say melag ya ulop na saray Kristiano a nantultuloy ya angitarok ed liwawa na katuaan ed katooan legan na inmunan guerra mundial so nausar met diad sakey a kimey a panangipaalagey lamet. Nagmaliw met iran lapuan na panamaseseg tan, anggaman pigpigara ira, naaralan day manmatalek ed biskeg nen Jehova, ya agda balawen odino leglemewen so agew na melag iran gapoan.

15. (a) Anto met so ipapanonot ed sikatayo na impakadeskribe ed saray alanaan a Kristiano bilang duaran tasi? Ipaliwawa. (b) Naautorisaan iray duaran tasi a manggawa na antoran klase na tanda?

¹⁵ Say katuaan a sikaray adeskribe bilang duaran tasi so mangipapanonot met ed sikatayo ed samay transpigurasyon. Diad saman a pasingawey, talora ed saray apostol nen Jesus so akanengneng ed sikato ed gloria na Panarian, a kaiba to si Moises tan si Elias. Saya so angiyanino ed inyurong nen Jesus ed maglorian trono to nen 1914 pian sumpalen so kimey ya akaunan inyanino na saraman a duaran propeta. (Mateo 17:1-3) Matukotukoy, saray duaran tasi so anengneng natan a manggawa ed saray tanda a mangipapanonot na saray ginawa di Moises tan Elias. Alimbawa, onia so imbaga nen Juan nipaakar ed sikara: “Et no siopaman a toon malabay a manduksa ed sikara, ompaway so apoy ed sangi ra, tan akmonen [na saratan] so kakabusol da: tan no wala so malabay a manduksa ed sikara, sikato so kaukolan ya ompatey ed ontan [a paraan]. Saraya wala so pakayari ran mangikapot ed tawen, pian ag-onuran ed legay agew a pangipropeta ra.”—Apocalipsis 11:5, 6a.

16. (a) Panon a say tanda nipaakar ed apoy so mangipapanonot ed sikatayo ed samay panaon sanen say autoridad nen Moises so inangat ed Israel? (b) Panoy impanmudmora tan impamalesa na gulo na saray klero na Kakristianoan ed saray Estudyante na Biblia legan na inmunan guerra mundial, tan panon irayan akilaban?

¹⁶ Ipapanonot na saya ed sikatayo imay panaon sanen say autoridad nen Moises so inangat ed Israel. Saman a propeta so angibalikas na mangapuy-apoy iran salita na panangukom, tan dineral nen Jehova iray rebelde, a sinimot to so 250 ed sikara diad literal ya apoy a nanlapud tawen. (Numeros 16:1-7, 28-35) Mipadpara, saray lider na Kakristianoan so nanmudmora ed saray Estudyante na Biblia, a kuan dan saraya so agbalot nangraduar ed saray teolohikon kolehyo. Balet ta saray tasi na Dios so walaan na atagtagey iran kredensial bilang ministros: saraman a mauyamon totoo ya angiyaplika ed Makasulatan a mensahe ra. (2 Corinto 3:2, 3) Nen 1917, impalapag na saray Estudyante na Biblia so The Finished Mystery, sakey a mabiskeg a komentaryo ed Apocalipsis tan Ezequiel. Saya so tinumbokan na impangibunog ed 10,000,000 a kopya na apatiran-pahinan tract a The Bible Students Monthly tekep na manunan artikulon apauloan na “Say Inkagba na Babilonia—No Akin a say Kakristianoan so Nepeg a Manirap Natan—say Unor a Pansumpalan.” Diad Estados Unidos, inanamot na saray asanokan a klero so gulo na bakal bilang baraan pian isebel so libro. Diad arum iran bansa, say libro so binawasan na saray lugan ya agda labay. Anggaman kuan, saray ariripen na Dios so nantultuloy ya akilaban panamegley na saray mangapuy-apoy a paway na apatiran-pahinan tract ya apauloan na Kingdom News. Diad pantutultuloy na agew na Katawan, ipalinew na arum niran palapagan so inatey ed espiritual a kipapasen na Kakristianoan.—Ikompara so Jeremias 5:14.

17. (a) Antoran agawgawa ed agew nen Elias so anaglawi ed kelang tan apoy? (b) Panoy impaway na apoy manlapud sangi na saray duaran tasi, tan anton kelang so asaglawi?

¹⁷ Komusta met so nipaakar ed si Elias? Diad panaon na saray arari ed Israel, sayan propeta so angiyabawag na sakey a kelang bilang balikas na sanok nen Jehova ed saray Israelitan managdayew ed Baal. Nambayag itan na talora tan kapalduan taon. (1 Arari 17:1; 18:41-45; Lucas 4:25; Santiago 5:17) Diad saginonor, sanen say agmatoor ya Arin Ahazias so angibaki na saray sundalo pian paskaren si Elias ya onla ed ari, say propeta so anawag na apoy manlapud tawen pian simoten iray sundalo. Insan labat la inmabuloy si Elias a mila pian onla ed ari sanen angipanengneng so sakey a komander na militar na manepeg a respeto ed posisyon to bilang propeta. (2 Arari 1:5-16) Ontan met, diad baetan na 1914 tan 1918, say alanaan a nakdaan so makpel ya angipaimano ed espiritual a kelang ed Kakristianoan tan angipasakbay ed mangapuy-apoy a panangukom diad ‘isabi na baleg tan makapataktakot ya agew nen Jehova.’—Malaquias 4:1, 5; Amos 8:11.

18. (a) Anton autoridad so niiter ed saray duaran tasi, tan panon iyan miulibay ed samay niiter ed kinen Moises? (b) Panoy impangiwalwal na saray duaran tasi ed Kakristianoan?

¹⁸ Oniay intuloy nen Juan ya ibaga nipaakar ed saray duaran tasi: “Tan wala so pakayari ra ed saray danum pian pagmaliwen da a dala, tan pian bukboken da so dalin ed amin a panerya angga ed maminpigapiga a gabay da.” (Apocalipsis 11:6b) Ta pian natangguyor si Faraon a mangibulos ed Israel, inusar nen Jehova si Moises pian kabilen so maruksan Ehipto ed saray bakbak, kalaktip lay impagmaliw na danum a dala. Pigaran siglo ed saginonor, sankanonot a maong na saray Filisteon kakabusol na Israel iray gawa nen Jehova sumpad Ehipto, kanian oniay inkelyaw da: “Siopa so mangiliktar ed sikatayo ed lima na sayan matalonggaring a Dios? Saya so Dios ya angabil ed Ehipto panamegley na amin a klase na panagpatey [“salot,” Revised Standard Version] diad kalawakan.” (1 Samuel 4:8, NW; Salmo 105:29) Inlitrato nen Moises si Jesus, a walaan na autoridad a mangiyabawag ed saray panangukom na Dios ed saray papangulo na relihyon ed agew to. (Mateo 23:13; 28:18; Gawa 3:22) Tan legan na inmunan guerra mundial, saray agagi nen Kristo, salanti, saray duaran tasi, so angiwalwal ed makapatey a kalidad na “saray danum” ya ipapainum na Kakristianoan ed saray pulok to.

Saray Duaran Tasi so Pinatey

19. Unong ed salaysay na Apocalipsis, anto so nagawa sano nasumpal na duaran tasi so panagtasi ra?

¹⁹ Ontan lan kagrabe iyan salot ed Kakristianoan a kayari na 42 a bulan ya impanpropesiya na sayan duaran tasi ya akasulong na sakon tela et inusar na Kakristianoan so minumundon impluensya to pian sikaray “pateyen.” Insulat nen Juan: “Tan no sikara la so ayari a nantasi, say [atap ya] ayep ya onsegep a manlapu ed kaaralman gawaen to so bakal ed sikara, et sikara so taloen to, tan sikara so pateyen to. Et saray bangkay da kitungilang ira ed lansangan na baleg a syudad, ya unong ed inka-espiritu sikato so manngaran na Sodoma tan Ehipto, a diman met so nipasakan ed krus [“panamairapan a kiew,” NW] na Katawan da. Et diad saray totoon manlapud baley tan polipoli tan saray salita tan saray nasyon nanengneng da so bangkay da ed taloy agew tan kapaldua, tan agda yabuloy a saray bangkay da niyan ira ed lubok. Tan saray manaayam ed dalin manliket ira ed sikara, et onggayaga ra, tan manpapawitan ira na panangaroy sakey tan sakey; ta sarayan duaran propetas pinairap da so saray manaayam ed dalin.”—Apocalipsis 11:7-10.

20. Anto so “[atap ya] ayep ya onsegep a manlapu ed kaaralman”?

²⁰ Saya so unona ed saray 37 ya impanukoy ed atap ya ayep diad Apocalipsis, unong ed New World Translation. Diad pantultuloy et detalyado tayon usisaen iya tan say arum niran atap ya ayep. Magenap lan ibaga natan a “say [atap ya] ayep ya onsegep a manlapu ed kaaralman” et desinyo nen Satanas, sakey a mabilay a mapolitikan sistema na bengabengatla.b—Ikompara so Apocalipsis 13:1; Daniel 7:2, 3, 17.

21. (a) Panoy impanganamot na saray relihyoson kakabusol na duaran tasi ed nagagawan pambabakal? (b) Anto so impatnag na ag-impangiponpon ed saray bangkay na duaran tasi? (c) Panoy nepeg a panmoria ed peryodo na panaon a talora tan kapalduan agew? (Nengnengen so paimano’d-leksab.)

²¹ Manlapud 1914 ya anggad 1918 saray nasyon so okupado ed inmunan guerra mundial. Agaylay imbiskeg na nasyonalistiko iran liknaan, tan diad loglog na 1918, satan a kipapasen so inanamot na saray relihyoson kakabusol na duaran tasi. Inmaneobra ra iray legal a sistema na Estado kanian nipriso iray responsablin ministros na saray Estudyante na Biblia base ed palson akusasyon a sedisyon. Abigla iray matoor a kakaiba ran komikimey. Ngalngali tinmunda so kimey na Panarian a singano inatey so kimey a panagpulong. Diad panaon na Biblia, baleg a kababaingan so agkiponpon ed pakanodnonotan a lubok. (Salmo 79:1-3; 1 Arari 13:21, 22) Kanian, say ag-impangiponpon ed saray duaran tasi et mankabaliksan na baleg a kabalawan. Diad ampetang a klima ed Palestina, talagan onggapo lan ombanget so bangkay a napaulyanan ed pataktak a karsada kayari na literal a talora tan kapalduan agew.c (Ikompara so Juan 11:39.) Sayan detalye ed propesiya so mangipapabitar sirin ed kababaingan a nepeg a sungdoan na saray duaran tasi. Saramay abitla la niman a nipriso so agni ingen inabuloyan a manpiansa legan a saray kaso ra so iyaapelo. Say bayag na inkiparungtal da ed publiko so inmabot ed punton sinmengaw so banget da ed saray manaayam ed “baleg a syudad.” Balet anto iyan “baleg a syudad”?

22. (a) Anto imay baleg a syudad? (b) Panoy impinonong na saray publikon palapagan ed saray klero diad panliket ed inkapepe na saray duaran tasi? (Nengnengen so kahon.)

²² Iikdan itayo nen Juan na pigaran pamatnagan. Inkuanto a si Jesus so nipasak ditan. Kanian naisip tayon tampol so Jerusalem. Balet ta inkuanto met a say baleg a syudad so tinawag a Sodoma tan Ehipto. Bueno, say literal a Jerusalem so aminsan a tinawag a Sodoma lapud marutak iran agamil to. (Isaias 1:8-10; ikompara so Ezequiel 16:49, 53-58.) Tan say Ehipto, say inmunan pakapanyari ed mundo, so no maminsan et ompatnag bilang mangililitrato ed sayan sistema na bengabengatla na mundo. (Isaias 19:1, 19; Joel 3:19) Sirin, sayan baleg a syudad so mangililitrato ed adutakan a “Jerusalem” a mankuan a mandadayew ed Dios balet ta nagmaliw a marutak tan makasalanan, a singa say Sodoma, tan sakey a kabiangan na sayan satanikon sistema na bengabengatla na mundo, a singa say Ehipto. Ililitrato na saya so Kakristianoan, say modernon kasimbangan na agmatoor a Jerusalem, say organisasyon a saray membro to so awalaan na dakel a rason pian manliket sanen apepe da so makapagpagan panagpulong na duaran tasi.

Binmangon Lamet!

23. (a) Anto so nagawa ed duaran tasi kayari na talora tan kapalduan agew, tan anto so epekto na satan ed saray kakabusol da? (b) Kapigan so modernon panaon ya inkasumpal na say Apocalipsis 11:11, 12 tan say propesiya nen Ezequiel nipaakar ed saray amagan pukel ed lawak a nilinawaan nen Jehova?

²³ Saray publikon palapagan so akinonong ed saray klero diad impamauges ed totoo na Dios, a kuan na sakey a peryodiko: “Say anggaan na Say Angangga lan Misteryo (The Finished Mystery) so niiter la.” Balet, saya so arawdawin tuloy ed katuaan! Saray duaran tasi so agnansiansian inatey. Nabasa tayo: “Tan kayari na taloran agew tan kapaldua say linawa na bilay a nanlapu ed Dios linmoob ed sikara, tan inmalagey ira ed saray sali ra; tan sinmabi baleg a takot ed saray akanengneng ed sikara. Tan nadngel da so sakey a baleg a boses ed tawen a kuanto ed sikara: Onsegep kayo dia. Et sinmegep ira ed tawen dia ed sakey a lurem; tan anengneng ira na saray kabusol da.” (Apocalipsis 11:11, 12) Sirin, sikara so akaeksperiensya na mipadpara ed saramay amagan pukepukel ed lawak a nakar nen Ezequiel diad pasingawey. Nilinawaan nen Jehova iratan ya amagan pukepukel, tan saratan so binmilay, a mangililitrato ed inkianak-lamet na nasyon na Israel kayari na 70 a taon na inkakautibo ed Babilonia. (Ezequiel 37:1-14) Sarayan duaran propesiya ed Ezequiel tan ed Apocalipsis so walaan na mabitar a modernon-agew a kasumpalan nen 1919, sanen impawil nen Jehova so “inatey” iran tasi to diad maligligsan bilay.

24. Sanen abilay iray duaran tasi, anto so epekto to ed saray relihyoson managpasegsegang da?

²⁴ Agaylan makapabigla itan ed saraman a managpasegsegang! Saray bangkay na duaran tasi so biglan abilay tan aktibo lamet. Parad saraman a klero et mairap itan ya awaten, nagkalalo la lapud saramay Kristianon ministros a ginetma ran ipriso so bulos la lamet, tan diad saginonor et sigpot lan naabsuelto. Seguradon mas abigbigla ira sanen nankombension iray Estudyante na Biblia ed Cedar Point, Ohio, E.U.A., nen Setyembre 1919. Pinaseseg ed saman nen J. F. Rutherford, ya agano nin nibulos, iray inmatendi diad panamegley na paliwawan “Iyabawag so Panarian,” a nibase ed Apocalipsis 15:2 tan Isaias 52:7. Saramay kabiangan na Juan a klase so ginmapo lamet a “manpropeta,” odino manpulong ed publiko. Nantultuloy iran binmiskeg, ya andi-takot a mangiwawalwal ed pansimpisimpitan na Kakristianoan.

25. (a) Kapigan a nibaga ed saray duaran tasi so “Onsegep kayo dia,” tan panon so inkagawa na satan? (b) Say inkipawil na duaran tasi so walaan na anton makapakebbiew ya epekto ed baleg a syudad?

²⁵ Aminpigan sinali na Kakristianoan ya uliten so impanalo to nen 1918. Sikatoy angikana na panaggulo na pangkat, panangimaneobra ed ley, panangipriso, anggan panagpatey ni ingen—balet ta ag-iratan tinmalona ya amin! Kayari na 1919, agto la naabot so espiritual a kawalaan na duaran tasi. Diad saman a taon et imbaga nen Jehova ed sikara: “Onsegep kayo dia,” tan sikara so sinmegep ed nipaatagey ya espiritual a kipapasen a ditan et nanengneng ira na saray kakabusol da balet agda ra nadiwit. Dedeskribien nen Juan so makapakebbiew ya epekto ed baleg a syudad na inkipawil da: “Et dia ed saman ya oras agawa so sakey a baleg a yegyeg, tan say kakaplo na syudad naplag; tan inatey ira ed yegyeg so [“piton,” NW] libon totoo; et saray arum ataktakot ira, et angiter ira na galang ed Dios na tawen.” (Apocalipsis 11:13) Walaran tua so angkabaleg a yegyeg diad nanarian na relihyon. Say dalin so singa ginmalaw ed silong na saray papangulo na saray niletneg ya iglesia legan a nantultuloy ed kimey iyan ulop na apabiskeg-lamet iran Kristiano. Sakey a kakaplo na syudad da, a piguratibon 7,000 a totoo, so naapektaan a tuloy, kanian sikara so atukoy bilang inatey.

26. Siopa so irerepresenta na “kakaplo na syudad” tan say ‘[piton] libo’ diad Apocalipsis 11:13? Ipaliwawa.

²⁶ Say balikas a “kakaplo na syudad” so mangipanonot ed sikatayo a si Isaias so nampropesiya nipaakar ed kadaanan a Jerusalem a kakaplo so makaliktar ed kadederal na syudad bilang sakey a masanton bini. (Isaias 6:13) Mipadpara, say bilang a 7,000 so mangipanonot ed sikatayo a sanen abaloan nen Elias a sikato lambengat so nansiansian matoor ed Israel, imbaga nen Jehova ed sikato a diad tua et wala niran siansia so 7,000 ya agdinmakmomo ed si Baal. (1 Arari 19:14, 18) Nen inmunan siglo, imbaga nen apostol Pablo a sarayan 7,000 so angilitrato ed nakdaan na saray Judio a kinmiwas ed maong a balita nipaakar ed Kristo. (Roma 11:1-5) Sarayan teksto so ontulong ed sikatayon natalosan a say ‘[piton] libo’ tan say “kakaplo na syudad” ed Apocalipsis 11:13 et saramay kinmiwas ed nipawil a duaran tasi tan angikaindan ed makasalanan a baleg a syudad. Sikara so inatey, a singa panangibaga, ed Kakristianoan. Saray kangaranan da so binural ed listaan na saray membro to. Sikara so inatey la no nipaakar ed antokaman a misiglaotan ed sikato.d

27, 28. (a) Panon so ‘impangigalang na arum ed Dios na tawen’? (b) Apaskar iray klero na Kakristianoan a mamidbir ed anto?

²⁷ Balet panon a ‘say arum [ed Kakristianoan] so angiter na galang ed Dios na tawen’? Segurado ya aliwan diad impangikaindan da ed apostatan relihyon da tan impagmaliw dan ariripen na Dios. Imbes, satan so unong ed samay nisalaysay ed Word Studies in the New Testament nen Vincent, diad impaningbat ed balikas ya “angiter . . . na galang ed Dios na tawen.” Ditan et nibaga: “Say kabaliksan na balikas et aliwan kakomberte, nisay panagbabawi, nisay pisasalamat, noagta panamidbir, a kaslakan a talos na satan diad kasulatan. Ikompara so Jos. vii. 19 (Sept.). Juan ix. 24; Gawa xii. 23; Roma iv. 20.” Diad kababaingan to, nakaukolan a bidbiren na Kakristianoan a say Dios na saray Estudyante na Biblia so nanggawa na baleg a gawa diad impangipawil To ed sikara ed Kristianon kimey.

²⁸ Nayarin binidbir iya na saray klero diad isip da, odino diad inkasikaran dili lambengat. Segurado, anggapo ed sikara so nirekord a mapublikon amidbir ed Dios na duaran tasi. Balet say propesiya nen Jehova panamegley nen Juan so ontulong ed sikatayon manebek no anto so wala ed kapusoan da tan namoria so makapabaing ya impakabigla ra nen 1919. Manlapud saman a taon a manpatuloy, lapud tinaynan na ‘[piton] libo” so Kakristianoan anggaman ed saray determinadon sagpot to a napansiansia iray karnero to, saray klero so apaskar a mamidbir a say Dios na Juan a klase so mas mabiskeg nen say dios da. Diad onsaginonor iran taon, lalo ran malinew a namoria iya, legan a dakel ni ed pulok da so ontaynan, a mangikelyaw ed saray salita na totoo sanen si Elias so analo ed saray managdayew nen Baal ed Palandey Carmelo: “Si Jehova, sikato so Dios! Si Jehova sikato so Dios!”—1 Arari 18:39.

29. Anto so imbaga nen Juan ya onsasabin magano odino maples, tan anto nin kayegyeg so manatalaran ed Kakristianoan?

²⁹ Balet ontalineng! Ibabaga ed sikatayo nen Juan: “Say komadua ya ey-ey linmabas la: nia, say komatlo ya ey-ey onsabin magano.” (Apocalipsis 11:14) No say Kakristianoan so ayegyeg la ed say agawa anggad sayan punto, anto kasi so gawaen to sano niyabawag so komatlon ey-ey, paknolen na komapiton anghel so trumpeta to, tan say sagradon sekreto na Dios so diad kaunoran et nasumpal la?—Apocalipsis 10:7.

[Saray paimano ed leksab]

[Litrato ed pahina 168]

Say Panliliket ed Apocalipsis 11:10

Diad libro ton Preachers Present Arms ya impalapag nen 1933, sinaglawi nen Ray H. Abrams so pirmin isusumpa na saray klero ed libro na saray Estudyante na Biblia a The Finished Mystery. Nirepaso to so gunaet na saray klero a sigpot a pangupot ed saray Estudyante na Biblia tan say “makasalot a pananagyat” da. Saya so angitonton ed kaso diad korte a nansumpal ed inkasentensiaan di J. F. Rutherford tan saray pitoran kakaiba to na andukey iran taon na kipriso. Oniay inyarum nen Dr. Abrams: “Say panangalisa ed interon kaso so mansumpal ed konklusyon a saray iglesia tan klero so sipor lan walad benegan na pakurang a mamatunda ed saray Russellitas. Diad Canada, nen Pebrero, 1918, inggapo na saray ministro so sistematikon kampanya sumpad sikara tan ed saray palapagan da, nagkalautla ed The Finished Mystery. Unong ed Tribune na Winnipeg, . . . say impangisebel ed libro ra so sinisian direktan resulta na ‘impanreklamo na saray klero.’”

Intuloy nen Dr. Abrams: “Sanen say balita nipaakar ed duamplon-taon a sentensia so akasabi ed saray editor na saray relihyoson palapagan, ngalngalin amin ed sarayan publikasyon, baleg tan melag, so aliketan ed satan ya inkagawa. Anggapon balot so aromog kon salita na simpatya ed anggan dinan ed saray relihyoson dyurnal na ortodokso. ‘Anggapoy duaruwa,’ so konklusyon nen Upton Sinclair, a ‘say sakey a sengegan na panamasegsegang . . . et say katuaan a sikara so nagmaliw a puntirya na panggula na saray relihyoson ulop na “ortodokso.”’ Say ag-agawaan na nantetekep a sagpot na saray iglesia so ompatnag a matalonan agawaan natan na gobierno parad sikara.” Kayari na impangaon to ed makaderal iran komento na pigaran relihyoson publikasyon, tinukoy na managsulat so impamawi na Korte na Apela ed desisyon tan inkuanto: “Sayan desisyon so andi-esel ya inawat na saray iglesia.”

[Litrato ed pahina 163]

Susukaten nen Juan so espiritual a templo—nepeg a nakapet na saray alanaan a saserdote iray estandarte

[Saray litrato ed pahina 165]

Say panangipaalagey-lamet a kimey nen Zerubabel tan Josue so mangipapabitar a diad agew na Katawan, saray melag a gapoan so tumbokan na baleg ya idaraak ed limog na saray Tasi nen Jehova. Saray pasilidad a singa say nipanengneng ed tagey, a walad Brooklyn, New York, so kinaukolan a palaknaben a maong pian magenap a nitarya iray pankaukolan da.

[Saray litrato ed pahina 166]

Saray mangapuy-apoy a mensahe ya inyabawag na saray duaran tasi so inyanino na saray mapropetikon kimey nen Moises tan Elias

[Litrato ed pahina 169]

Singa saray amagan pukel ed Ezequiel kapitulo 37, saray duaran tasi so ginawan aktibo lamet parad modernon-agew a panagpulong a kimey