Ipanengneng so Galang ed Arum
“Diad panangipanengneng na galang ed sakey tan sakey mangidaulo kayo.”—ROMA 12:10, NW.
1, 2. (a) Antoy nepeg tayon agamilen pian nipanengneng so kaabebaan na nonot tayo? (b) Panon a mabetbet ya usaren na say Biblia so salitan “galang,” tan sioparay mas mainomay a makapangipanengneng na galang?
INDANET na inmunan artikulo so simbawa na Salitay Dios: “Amin yo balkesan yoy inkasikayo na panagpaabeba, a manlilingkoran so sinansakey: ta say Dios kaingli’to so saray atatagey a linawa, et itdan to na grasya so saray mapaabeba.” (1 Pedro 5:5) Say sakey a paraan pian nabalkesan tayoy inkasikatayo na kaabebaan na nonot et say panangipanengneng na galang ed arum.
2 Say salitan “galang” so mabetbet a nausar ed Biblia pian ipatnag so respeto, panamabli, tan konsiderasyon a nepeg tayon ipanengneng ed arum. Nigagalang tayoy arum diad pagmaliw a mapangasi ed sikara, a rerespetoen so dignidad da, tatalinengen so panmoria ra, ya akaparaan a manumpal ed makatunongan iran kerew da ed sikatayo. Saramay mapaabeba ed nonot so kaslakan ya agnairapan ed saya. Balet, saramay matangsit ed puso so nayarin nairapan a mangipanengneng na puron galang tan imbes et nayarin panggunaetan dan gamoran iray pabor tan bentaha diad panlaroglarog.
Papagalangan nen Jehova Iray Totoo
3, 4. Panon ya impanengneng nen Jehova so galang ed si Abraham, tan akin?
3 Angipanengneng a mismo si Jehova na alimbawa ed panangipanengneng na galang. Pinalsa toy totoo a walaan na kawayangan a mandesisyon tan agto ra tratratoen a singa labat robot. (1 Pedro 2:16) Singa bilang, sanen inkuanto ed si Abraham a deralen toy Sodoma lapud graben karelmengan to, intepet nen Abraham: “Tunawen mo ta so saray bagel a pati saray matunong? Et panon ey no wala so limamplo a matunong ed loob na syudad: deralen mo ta ni so saman a pasen ya agmo palabasen a nisengeg ed saray limamplo a wadman?” Inmebat si Jehova ya agto bagbagen so syudad makasengeg ed 50 a matunong. Insan sipapaabeban inkerew ni nen Abraham. Anto no wala labat so 45? 40? 30? 20? 10? Pinaseguroan nen Jehova si Abraham ya agto deralen so Sodoma anggan samplora labat a matunong a totoo so naromog.—Genesis 18:20-33.
4 Amta nen Jehova ya anggapoy samploran matunong a totoo ed Sodoma, ingen pinagalangan toy Abraham diad intalineng ed panmoria to tan marespeton akidenengan to. Akin? Lapud si Abraham so “anisia ed Jehova; tan imbilang to ed sikato a katunongan.” Atawag si Abraham a “kaaro nen Jehova.” (Genesis 15:6; Santiago 2:23, NW) Sakey ni, anengneng nen Jehova a pinagalangan nen Abraham so arum. Sanen linmesay sangsangan nipaakar ed teritorya na saray managpastol to tan ed saray managpastol na kaanakan ton Lot, pinagalangan nen Abraham si Lot diad impangikuan ed sikato ya unona lan mamili na lugar a labay to. Pinili nen Lot so labalabay ton lugar, tan inmalis met si Abraham ed sananey.—Genesis 13:5-11.
5. Panon a pinagalangan nen Jehova si Lot?
5 Pinagalangan met nen Jehova si matunong a Lot. Antis a naderal so Sodoma, inkuanto ed si Lot ya ombatik ed mapalandey a pasen. Balet, inkuan nen Lot ya agto labay so onla diman; lablabayen toy asisingger a Zoar, anggaman satan a syudad et nasasakopan na naderal. Inkuan nen Jehova ed si Lot: “Nengneng mo, inabobonan ta ka nisengeg ed saya met lanlamang so kuan mo, agko la deralen so sayan syudad a sikatoy impisalitam.” Pinagalangan nen Jehova si matoor a Lot diad impanumpal ed kerew to.—Genesis 19:15-22; 2 Pedro 2:6-9.
6. Panon a pinagalangan nen Jehova si Moises?
6 Sanen imbaki nen Jehova si Moises ya ompawil ed Ehipto pian ipaway so totoo To ed inkaaripen tan pian mitongtong ed si Faraon nipaakar ed pangibulos to’d totoo To, inmebat si Moises: “O, Katawan, aliwa ak a too na salsalita.” Pinaseguroan nen Jehova si Moises: “Wala ak ed sangim tan ibangat ta ka naani ed salitaen mo.” Balet siansian masuyat si Moises. Lapud satan et pinaseguroan nen Jehova si Moises tan inyareglo ton ibaki so agi to, si Aaron, a kaiba to bilang pinagkasangiyan to.—Exodo 4:10-16.
7. Akin a mabulos si Jehova a mamagalang ed arum?
7 Diad amin na saratan a sirkumstansia, impanengneng nen Jehova so inkamabulos ton pagalangan so arum, nagkalalo la ed saramay nanlingkor ed sikato. Anggaman say kerew da et duma ed datin getma nen Jehova, kinonsidera toray kerew da tan agto ra pinegetan basta agda nasumlang so gagala to.
Pinagalangan nen Jesus so Arum
8. Panon a pinagalangan nen Jesus so sakey a biin grabe lay sakit to?
8 Inalig nen Jesus si Jehova diad impamagalang ed arum. Aminsan sanen walad limog na karaklan, walay sakey a biin 12 taon lan manpaparala. Sikatoy agnapaabig na saray doktor. Diad silong na Mosaikon Ganggan, sikatoy nipasen ya agmalinis unong ed seremonya tan nepeg ya anggapo komon diman. Sikatoy linma’d benegan nen Jesus, diniwit na bii so kawes to, et inmabig. Ag-impilit nen Jesus iray impakasumlang ed seremonya na Ganggan, a binaat to so bii lapud ginawa to. Imbes, lapud amta toray sirkumstansia, pinagalangan toy bii, a kuanto: “Anak say pananisiam pinaabig to ka, onla ka’d kareenan, et onabig ka ed sakit mo.”—Marcos 5:25-34; Levitico 15:25-27.
9. Panon a pinagalangan nen Jesus so sakey a Gentil?
9 Diad sananey met a panaon, inkuan na sakey a biin taga-Fenicia ed si Jesus: “Kasian moak komon, O Katawan, sika Anak nen David; say ana’ko a bii papairapen a tuloy na sakey a demonyo.” Lapud pakaamtan sikatoy nibaki ed nasyon na Israel tan aliwan ed saray Gentil, inkuan nen Jesus: “Agmanepeg ya alaen so tinapay na saray ugugaw [na Israel] tan sikato so ibuntok ed saray [angkelag ya] aso [Gentiles].” Inmebat so bii: “Balet sikato inkuan to, On, Katawan; ta anggan saray aso mangan ira’d saray mekmek a napelag a manlapud pananganan na katawan da.” Insan inkuan nen Jesus: “O bii, baleg so pananisiam; nagawa ed sika so unong na kaliktan mo.” Inmabig so anak ton bii. Pinagalangan nen Jesus iyan Gentil lapud pananisia to. Anggan say impangusar toy balikas a ‘saray angkelag ya aso,’ imbes ya inyaliling ed saray atiwel, so amakepa ed pamaakaran tan angipanengneng ed panangabagey to.—Mateo 15:21-28.
10. Anton epektibon leksion so imbangat nen Jesus ed saray babangatan to, tan akin a nakaukolan itan?
10 Intuloy nen Jesus a binangatan iray babangatan to ed pagmaliw a mapaabeba ed nonot tan ed pamagalang ed arum, lapud sikaray walaan ni na probleman siak-ni. Aminsan kayari impansasangsang da, intepet nen Jesus: “Anto so pansasangsangan yo.” Sikaray andi-esel, ta ‘pansasangsangan da no siopa so kabalbalgan ed sikara.’ (Marcos 9:33, 34) Anggan diad samay labin sakbay na ipatey nen Jesus, “agawa met ed sikara so sakey a siblangan no siopa ed sikara so nibilang a kabalbalgan.” (Lucas 22:24) Kanian legan na Paskua, “angikalboy danum [si Jesus] ed palanggana, tan ginmapo a manguras na salisali ray babangatan.” Agaylan epektibon leksion! Si Jesus so Anak na Dios, komadua’d si Jehova ed intiron uniberso. Ingen, binangatan toray babangatan to na alay abig a leksion diad impanguras to’d kasalian da. Inkuanto: “Initdan takayo na sakey a pangaligan, pian sikayo gawaen yo met so singa ginawak ed sikayo.”—Juan 13:5-15.
Angipanengneng si Pablo na Galang
11, 12. Kayarin nagmaliw a Kristiano si Pablo, antoy naaralan to, tan panon ton inyaplika iyan leksion nipaakar ed si Filemon?
11 Bilang umaalig ed si Kristo, angipanengneng si Pablo na galang ed arum. (1 Corinto 11:1) Inkuanto: ‘Agtayo mananap na galang ed saray totoo . . . Noag say mauyamo kami ed pegley yo, a singa sakey a sigsiwa a managano [“manpapasuson ina,” NW] na dilin anak to.’ (1 Tesalonica 2:6, 7) Say sakey a manpapasuson ina so mangasikaso ed saray angkelag ya anak to. Kayarin nagmaliw a Kristiano si Pablo, naaralan toy magmaliw a mapaabeba ed nonot tan angipanengneng na galang ed kapara ton Kristianos diad matamoy ya impantrato to’d sikara. Diad impanggawa ed satan, nirespeto to met so kawayangan dan mandesisyon, a singa nipanengneng ed sakey ya ebenton agawa sanen sikatoy priso diad Roma.
12 Sakey a tinmaynan ya aripen a manngaran na Onesimo so dinmengel ed bangat nen Pablo. Sikatoy nagmaliw a Kristiano tan akaaro met nen Pablo. Say katawan na aripen et si Filemon, sakey met a Kristiano, a nanayam ed Asia Minor. Diad sakey a sulat ed si Filemon, insulat nen Pablo a mausausar si Onesimo ed sikato, a kuanto: “Sikato so nilabay ko komon ya intilak ed siak.” Ingen, impawil nen Pablo si Onesimo ed si Filemon, ta insulat to: “No anggapo so panangyabuloy mo, agko komon labay so manggawa na anggan anto; pian say kaabigan mo aliwa komon a singa manlapud pankaukolan, noag diad mabulos mon linawa.” Ag-inanamot nen Pablo so inka-apostol to, noagta pinagalangan toy Filemon diad agto inkerew a mansiansia si Onesimo ed Roma. Sakey ni, binilin nen Pablo si Filemon ya igalang si Onesimo, a tratoen ton ‘nagkalalo nen say aripen, singa agi ya inar-aro.’—Filemon 13-16.
Panangipanengneng na Galang ed Panaon Tayo
13. Antoy ibabaga ed sikatayo na Roma 12:10 a gawaen?
13 Isisimbawa na Salitay Dios: “Dia ed pangipanengneng na galang ed sakey tan sakey mangidaulo kayo.” (Roma 12:10, NW) Kabaliksan na saya a nepeg ya agtayo alagaren so arum ya unonan mangipanengneng na galang ed sikatayo, noagta nepeg itayon manbulon la. “Anggapo komon so siopan too a mananap na kaabigan ton dili, noag say kaabigan na kapara ton too.” (1 Corinto 10:24; 1 Pedro 3:8, 9) Kanian, aanapen na saray lingkor nen Jehova iray pankanawnawa pian ipanengneng so galang ed saraman so walad sirkuloy pamilya, ed kaparan Kristianos ed loob na kongregasyon, tan anggan ed saramay walad paway na kongregasyon.
14. Panon a nipanengneng na sanasawa so galang?
14 Ibabaga na Biblia: “Say ulo na balang laki si Kristo; tan say ulo na balang bii say laki.” (1 Corinto 11:3) Oobligaen nen Jehova so laki a mantrato ed asawa to a singa ed impantrato nen Kristo ed kongregasyon. Diad 1 Pedro 3:7, nididirehi so asawan laki ya ‘igalang toy bii, alwaran a singa mayumis a baso.’ Nagawaan to iya diad pangipatnag na puron inkamabulos ya ontalineng tan diad pangikonsidera ed saray suhestion na akulaw to. (Genesis 21:12) Nayarin sikatoy onabuloy no anggapo met so nasusumlang, tan manggawa na saray makatulong ed akulaw to tan tratoen to ed mapangasin paraan. Ontan met, “nepeg a walaan na aralem a respeto so asawan bii ed asawa to.” (Efeso 5:33, NW) Sikatoy ontalineng ed si masiken to, aglawas mangipapasoot ed labay to, agto melmelagen odino mareklamo ed si masiken to. Sikatoy mangipanengneng na kaabebaan na nonot diad agto panalin dominaen so masiken to, anggano sikatoy walaan na superyor iran abilidad ed pigaran pamaakaran.
15. Anton konsiderasyon so nipanengneng ed saray maedad la, tan panoy nepeg dan ikiwas?
15 Diad loob na Kristianon kongregasyon, walaray nagkalalo lan makanepegan na galang, a singa saray maedad la. “Onalagey ka naani ed arapan na ubanan ya ulo, et pagalangan mo naani lupa na masiken [odino, akulaw].” (Levitico 19:32) Saya so nagkalalo lan kipapasen na saramay manlilingkor ed si Jehova a sitotoor ed loob na dakel lan taon lapud “say ubanan ya ulo sikato so balanget na gayaga; naromog ed dalan na inkatunong.” (Uliran 16:31) Nepeg a mangiletneg iray manangasikaso na alimbawa diad pangipanengneng na manepeg a galang parad kaparan Kristianos a mas matatken nen say sikara. Siempre, saray maedad la so kaukolan met a mangipanengneng na marespeton awawey ed saray ugaw ni, nagkalalo la ed saramay walaan na responsabilidad a panagpastol ed pulok.—1 Pedro 5:2, 3.
16. Panon a makapanpapagalangan so atateng tan ananak?
16 Saray kalangweran so nepeg a mangigalang ed atateng da: “Sikayon anak, ontulo’kayo ed saray kaatatengan yo dia ed Katawan; ta saya sikato so matunong. Igalang mo so amam tan inam (a sikato so manunan ganggan a wala so sipan to), Ta makapaabig ed sika tan makapambilay ka na andukey dia ed tapew na dalin.” Ontan met, saray atateng so mangigalang ed ananak da, ta sikaray nabibilin ya ‘ag-ilagyat a pasanoken so saray anak da noag ingen bangatan ira ed kadudusa tan panamilin na Katawan.’—Efeso 6:1-4; Exodo 20:12.
17. Sioparay makanepegan na ‘doblen galang’?
17 Panengnengan met na galang iramay mamapasyan manlilingkor ed kongregasyon: “Saray mamasiken a manuley a maong nibilang ira komon a manepeg ed mamidua’n dayew, nagkalalo la ed saray mansagpot ed salita tan dia ed panagbangat.” (1 Timoteo 5:17) Say sakey a paraan a nipanengneng tayo’d sikara iyan galang et diad panggawa’d ibabaga na Hebreos 13:17: “Ontulo’kayo ed saray wala a manuley ed sikayo, tan pauleyan kayo ed sikara.”
18. Panon tayon moriaen iramay walad paway na kongregasyon?
18 Kasin kaukolan tayon ipanengneng so galang ed saramay walad paway na kongregasyon? On. Alimbawa, nabibilin itayo: “Ontulok komon so balang kamarerwa ed saray atagtagey a pakauley.” (Roma 13:1) Sekular a manuley iratan ya aabuloyan nen Jehova a mangagamil na autoridad anggad salatan ira na Panarian to. (Daniel 2:44) Kanian ‘bayaran so nabebetangan da ya amin, say buis diad ed akanbetang na buis; say impuesto dia ed akanimpuesto; say takot, dia ed akanbetang na takot, say galang dia ed akangalang.’ (Roma 13:7) Nepeg tayon ‘igalang so amin a totoo.’—1 Pedro 2:17.
19. Panon tayon ‘nagawaan so maabig’ ed arum tan nipanengneng so galang ed sikara?
19 Bangta tua a kaukolan tayon igalang met iramay walad paway na kongregasyon, imanoen so idadanet na Salitay Dios: “Unong a wala so kiambegya manggawa itayo na maabig ed saray amin, nagkalalo ed saray kaamong na pananisia.” (Galacia 6:10) Siempre, say sankaabigan a paraan a ‘nagawaan tayoy maabig’ ed arum et say pamayubo tan pamenek ed espiritual iran pankaukolan da. (Mateo 5:3) Nagawaan tayo iya diad italineng ed panonot nen apostol Pablo: “Seetan mo a sikukuli so ompatnag a naabobonan ed arap na Dios, a singa tometeger ya anggapo so ibaing to, ya agamilen mo ed matunong so salita a tua.” Sano mataktika tayon usaren so amin a pankanawnawa pian mantasi, a ‘sumpaley ministeryo tayo,’ agtayo labat gagawaen no antoy maong nipaakar ed amin noagta ipanengneng met so galang ed sikara.—2 Timoteo 2:15; 4:5.
Panangigalang ed si Jehova
20. Antoy agawa ed si Faraon tan saray armada to, tan akin?
20 Igagalang nen Jehova iray pinalsa to. Makatunongan met sirin a sikatoy nepeg tayon igalang. (Uliran 3:9; Apocalipsis 4:11) Ibabaga met na Salita nen Jehova: “Saray mangigalang ed siak igalang ko, ta saray manmudmora ed siak sikara so namudmora a nibilang.” (1 Samuel 2:30) Sanen si Faraon na Ehipto so abagaan a mangibulos ed totoo na Dios, sitatangas ton inyebat: “Siopa si Jehova, a nepeg kon dengelen so bosis to?” (Exodo 5:2) Sanen imbaki nen Faraon iray armada to pian sigpot a deralen iray Israelita, binelsay nen Jehova so kadanuman na Ambalangan Dayat parad Israel. Balet sanen inmusil iray taga-Ehipto, impawil nen Jehova so kadanuman. “Saray luganan nen Faraon tan say ejercito to impataboy [nen Jehova] ira ed dayat.” (Exodo 14:26-28; 15:4) Kanian say matangsit ya ag-impamagalang nen Faraon ed si Jehova so nansumpal ed impatey to.—Salmo 136:15.
21. Akin a sinmumpa si Jehova ed si Belsasar, tan antoy nansumpalan?
21 Ag-inggalang nen Arin Belsasar na Babilonia si Jehova. Legan na ponsian walay nagagawan panagbuanges, niludlurey toy Jehova diad impamainuman to na alak iray sagradon basehan balitok tan pilak a sinamsam to manlapud templo ed Jerusalem. Tan legan ton gagawaen iya et indaydayew toray paganon dirios to. Balet inkuan ed sikato nen Daniel a lingkor nen Jehova: “Agmo pinaabeba so pusom . . . Noag ingen impaatagey mo so inkasika a sumpa ed Katawan ed tawen.” Diad saman a mismon labi et inatey si Belsasar, tan asamsam ed sikato so panarian to.—Daniel 5:22-31.
22. (a) Akin a dinmapoy sanok nen Jehova ed saray lider na Israel tan ed totoo da? (b) Siopay pinaboran nen Jehova, tan tekep na anton nansumpalan?
22 Nen inmunan siglo K.P., si Arin Herodes so mantatalumpati ed publiko, tan inkelyaw da: ‘Say bosis na Dios, ya aliwa a say bosis na sakey a too!’ Agmet kinmontra so makulangkulang ya ari balet kinaliktan toy gloria. Diad saman, “sikatoy sinugatan a kabekta na sakey ya anghel na Katawan, lapud agto angiter na galang ed Dios.” (Gawa 12:21-23) Inggalang nen Herodes so inkasikato, aliwan si Jehova, tan sikatoy alupbob ya inatey. Saray lider na relihyon ed saman a panaon so ag-angigalang ed Dios diad impankokomplot dan pateyen so Anak to, si Jesus. Amta na pigaran manuley ya ibabangat nen Jesus so katuaan balet ta agda tinumbok, “ta inaro ra so dayew na saray totoo a nagkalalo nen say dayew na Dios.” (Juan 11:47-53; 12:42, 43) Say nasyon bilang intiraminti so ag-angigalang ed si Jehova odino ed aturon Manangilaman to, si Jesus. Bilang resulta, ag-intuloy nen Jehova ya inggalang ira, a pinaulyanan tora tan say templo ra a naderal. Balet inliktar to iramay amagalang ed sikato tan ed Anak to.—Mateo 23:38; Lucas 21:20-22.
23. Antoy nepeg tayon gawaen pian manbilay ed balon mundo na Dios? (Salmo 37:9-11; Mateo 5:5)
23 Amin na saramay malabay a manbilay ed balon mundo na Dios kayarin naderal iyan peles a sistema so nepeg a mangigalang ed Dios tan ed Anak to, si Kristo Jesus, tan tuloken dara. (Juan 5:22, 23; Filipos 2:9-11) Saramay agmangipanengneng na ontan a galang et “napegpeg a manlapu ed dalin.” Diad biek a dapag, saray matunong a mangigagalang tan ontutulok ed Dios tan si Kristo, so “manayam naani dia ed dalin.”—Uliran 2:21, 22.
Bilang Repaso
◻ Antoy kabaliksan na pamagalang ed arum, tan panon iyan ginawa nen Jehova?
◻ Panon a pinagalangan di Jesus tan Pablo so arum?
◻ Sioparay makanepegan na galang ed panaon tayo?
◻ Akin a nepeg tayon igalang si Jehova tan si Jesus?
[Litrato ed pahina 17]
Pinagalangan nen Jehova si Abraham diad impangikonsidera ed kerew to
[Litrato ed pahina 18]
Parad matalona iran panamaley, manpapagalangan iray sanasawa