Kasin Rerespetoen Moy Dignidad Da?
IMPANTITIPON a singa ayayep tan impanseseksekan a marutdutak tan ambangebanget, saray tubo’d Aprika so impatulor a singara kargamento ed saray bansa ed Amerika. Ag-onkulang a kapaldua ed saratan so ilaloan ya ompatey sakbay ni ingen na pakasabi ra’d laen da. Siruruksan impansisian iray sankapamilyaan, ya aglan balot makapannengnengan. Say panagsaliw tan panaglako na ariripen so sakey ed sanka-udieman a panaon na inaayep a tratamento na too ed kapara ton too. Arum niran ontan ya inkagawa so agawa sanen saray makapanyarin konkestador so maruksan anguley ed anggapoy depensan tubon totoo.
Say pangekal ed dignidad na too so mas maruksa nen say panamugbog. Makaderal itan ed atooan a prinsipyo. Anggaman say panangaripen so inekal la ed maslak a daldalin, say panangiyabeba ed atooan a dignidad so tuloy-tuloy ni, anganko et diad mas masilib iran nengneng.
Diad biek a dapag, pambabanikelan na tuan Kristianos a talinengen so simbawa nen Jesu-Kristo ya ‘aroen so kapara ran too a singa sikaran dili.’ Kanian, itetepet da’d inkasikara, ‘Kasin rerespetoen koy personal a dignidad na arum?’—Lucas 10:27.
Nipanengneng so Dignidad
Unong ed diksyonaryo, say dignidad et kualidad odino kipapasen na pagmaliw a makana, igagalang, odino ikuekuenta. Agaylan matukotukoy a pananeskribe ed kipapasen na Sankatalbaan a Soberano, si Jehova a Dios! Diad tua, aminpigan insiglaot na Kasulatan si Jehova tan say inkasoberano to ed dignidad. Di Moises, Isaias, Ezequiel, Daniel, si apostol Juan, tan arum ni so apribilihyoan a naikdan na saray apuyanan a pasingawey na Sankatagyan tan ed say mangatatawen a korte to, tan say impanukoy da so anggapoy pananguman ya angilitrato ed makapakelkelaw a karlangan tan dignidad. (Exodo 24:9-11; Isaias 6:1; Ezequiel 1:26-28; Daniel 7:9; Apocalipsis 4:1-3) Diad pikakasin panangidayew, inkuanen Arin David: “Kien mo, O Jehova, so kinabalgan, tan saray pakayari, tan say gloria, tan say palabo, tan say katageyan; ta amin a wala ed saray tawen tan dia ed dalin sikato so kien mo.” (1 Awaran 29:11) Peteg, anggapo lay mas makana ed panamagalang tan panangikuenta nen say si Jehova a Dios mismo.
Diad impamalsa ed too unong ed indengan tan ulibay to, impagamor nen Jehova ed totoo so sukat na inkamakana, dilin-respeto, tan dignidad. (Genesis 1:26) Sirin, diad pidedeneng tayo ed arum, nakaukolan tayon itunos ed balang sakey so kanepegan a galang tan respeto. Sano gawaen tayo itan, bilang resulta et bibidbiren tayo so Lapuan na atooan a dignidad, si Jehova a Dios.—Salmo 8:4-9.
Dignidad Diad Siglaotan na Pamilya
Diad silong na inkipuyan, si apostol Pedro, a walaay asawa, so animbawa ed saray Kristianon asawan lalaki a pabtangan so kaasawaan da na ‘galang a singa mayumis a baso.’ (1 Pedro 3:7; Mateo 8:14) “Diad biek a dapag,” insimbawa nen apostol Pablo, “say asawan bii so kaukolan a nawalaan na aralem a respeto ed asawa ton laki.” (Efeso 5:33, NW) Sirin, diad panamaley, say galang tan respeto parad personal a dignidad na kapareha et sakey a kakaukolanen ed Biblia. Diad antoran paraan a saya so nipanengneng?
Singa danum a pabubunaen toy ontutubon tanaman, say maligsan panagsalita tan mapangasin andawes ed baetan na sanasawa, diad arap na dakel a too tan ed sikaran dua, so mamaaligwas na sankaapitan a siglaotan da. Midumaan, say masebeg, mainsulton insalitan panangataki odino andiay respeto, makapabaing iran balikas, a singa mabetbet a narerengel ed TV sitcoms, so makapasakit tan makaderal. Mamalesa iratan na makapasakit iran liknaan na inkaandi-kana, depresyon, tan ingongot; saratan ni ingen so napansengegan na sugat ed emosyon ya agmain-inomay a natambal.
Say panrespeto ed personal a dignidad na arum et kabaliksan to met so pangawat no anto ira, ya ag-ira sasalien ya itukoy ed apadesiran lan pinagka-uliran odino manggaway agmakatunongan a panangikompara ed arum. Nagkalalo lan importanti iya ed baetan na saray sanasawa. No bulos tan maong so pantatalosan tan pantotongtong insan anggapoy natatakot a nabalaw odino napanpasnokan, onaligwas so inkamaapit. No magmaliw a natural so balang sakey diad panamaley, sirin say ayaman so peteg a magmaliw a salimbengan manlapud maruksa tan maramsak ed mundo diad paway na ayaman.
Nisilong iray anak ed Makasulatan a ganggan a respetoen tan tuloken so atateng da. Ontan met, naaksobin tuloy na makabat tan maaron atateng so dignidad na ananak da. Say ampetang a komendasyon ed maabig a walna, ya atekepan na maanos a disiplina sano nakaukolan, so epektibo diad pamaelet ed “panamilin na Katawan.” Say andi-tundan panagbalaw, panag-eyag, tan panagpangaran tekep na makapabaing iran termino a singa “tangawtangaw” odino “gunggong” so mamasyodot ed sikara.—Efeso 6:4.
Inkuan na sakey a Kristianon matatken tan ama, a mamapabaleg na taloran ananak a lalaki tan taloran bibii: “Dia ed loob na Kingdom Hall et agparungtalan min iiter so nakaukolan a disiplina anggad posibli. Say panipeg odino seryoso, a panmulagat et magenap la. No nakaukolan so mas seryoson disiplina, gagawaen mi itan ed pribado na abung mi ya arawi ed arum ya ugugaw. Natan ta ontatatken laray ugugaw, sasaglawien na disiplina so pangiter ed balang sakey na maaro, makabat a konseho manlapud Salitay Dios unong ed indibidual a pankaukolan da. Panggugunaetan mi so panangisekreto ed sarayan personal a pamaakaran, diad ontan et narerespetoy pribadon kanepegan tan dignidad na balang sakey ya ugaw.”
Ag-ibabaliwa so pankaukolan ed maong a walna diad salita tan kiwas ed loob na pamilya. Agsengegan so inkapamilyar pian ibaliwala tayoray salitan singa “ipangasi,” “salamat,” “excuse me,” tan “dispensa yoak.” Say maong a walna so makana namparan diad panmantini ed dilin dignidad na sakey tan diad panrespeto ed arum.
Diad Loob na Kristianon Kongregasyon
“Dago kayo ed siak, amin yon nasasagpotan tan nabebelatan, et ikdan ta kayoy pampainawa,” inkuanen Jesus. (Mateo 11:28) Saray nalalames, nagogonigon, anggan saray angkekelag ya ugugaw, amin so apaasingger a tuloy ed si Jesus. Sikaray minminosen na saray mapasirayew tan dilin-matunong a klero tan papangulo ed panaon da. Balet nalmo ra ed si Jesus so sakey a makapangiter ed sikara na dignidad a kanepegan da.
Diad pangalig ed si Jesus, labay tayo met so magmaliw a lapuan na pakarepreskoan na saray kapananisiaan tayo. Kabaliksan toy pananap ed saray pankanawnawan napabiskeg iray agagi tayo diad panagsalita tan kakikiwas tayo. Lawas a matukoy so pagmaliw a peteg a maiter na mapangasi tan positibon balikas diad pitotongtong tayo. (Roma 1:11, 12; 1 Tesalonica 5:11) Nipapanengneng tayon sikatayoy makatalos ed liknaan na arum diad panalwar ed no antoy ibaga tayo ontan met ed no panoy pangibaga tayo ed satan. (Colosas 4:6) Say manepeg a panangawes tan panag-ayos diad saray Kristianon miting so mangisindag met na aralem a respeto parad dignidad na Dios tayo, say panagdayew to, tan ed kapara tayon managdayew.
Nirespeto met nen Jesus so dignidad na totoo anggan sanen lilingkoran tora. Agto indayew so inkasikato diad kamudmora na arum odino diad pamabaing ed sikara. Sanen dinmago ed sikato so sakey ya akating a manpatambal, agpinataynan nen Jesus so laki bilang agmalinis tan agmakana, nisay manpasirayew diad pangipaimano to ed inkasikato. Imbes, sanen akikasi so akating ed si Jesus, “Katawan, no labay mo, nayarian moak a linisan,” pinagalangan To so akating diad impangikuay, “labay ko.” (Lucas 5:12, 13) Agaylan makapakelkelaw itan parad sikatayo ya aglabat la ontulong ed saramay mankaukolan noagta ontan met sikaray paseguroan ya ag-ira pabelat noagta kalkaliktan tan inad-aro! Say mabaing, nagogonigon, tan agmakayari so kaslakan ya ibabaliwala, papaliisan, odino papabaingan ed mundo. Balet kaukolan dan nalikna so tuan pitutuyaw tan panangawat sano kalimog daray Kristianon agagi ra. Nepeg tayon gawaey betang tayo pian makatulong ed onian awawey.
Inaro nen Jesus iray babangatan to bilang “totoo to” tan “inaro tora angga ed kasampotan” anggaman ed saray kakulangan tan agnatalosan a personalidad da. (Juan 13:1) Apatnagan to ed sikara so puron kapusoan tan intiron-kamarerwan debosyon ed Ama to. Ontan met, agtayon balot ituring a mauges iray motibo na saray kapara tayon managdayew lapu lambengat ta agda nagawaan iray bengatla unong ed paraan tayo odino lapud saray ugali odino personalidad da so mamasyodot ed sikatayo. Say panrespeto parad dignidad na agagi tayo so mamakiwas ed sikatayon aroen tan awaten no anto ira, a matalek ya aaroen da met si Jehova tan lingkoran da tekep na puro iran motibo.—1 Pedro 4:8-10.
Nagkalalo la, saray mamatatken so kaukolan a maalwar ya ag-ira pansengegan na agmanepeg a kapagaan parad saramay nimatalek ed panangasikaso ra. (1 Pedro 5:2, 3) Sano mitotongtong ed sakey a membro na kongregasyon ya akapankasalanan, magmaong no saray mamatatken et pakepaen day panagsalita ra tekep na panangasi tan konsiderasyon tan paliisay pantepet na makapabaing. (Galacia 6:1) Anggamano nakaukolan so mabiskeg a panamaat odino disiplina, itultuloy dan igalang so makanepegan a dignidad tan dilin-respeto na managgaway-mauges.—1 Timoteo 5:1, 2.
Panamantini’d Personal a Dignidad
Lapud apalsa ed indengan tan kaulibay na Dios, kaukolan tayon isindag, ed anggaay nayarian tayo, iray engranden kualidad na Dios—laktip lay dignidad to—diad inagew-agew a kabibilay tayo. (Genesis 1:26) Mipadpara, natalosan ed ganggan ya “aroen mo so kaparam a too unong ed sikan dili” so pankaukolan parad asimbang a sukat na personal a dignidad tan dilin-respeto. (Mateo 22:39) Diad tua et no labay tayon respetoen itayo na arum tan pagalangan da itayo, nepeg tayon ipanengneng a kanepegan tayo itan.
Say sakey ya importantin sengegan diad panmantini na dilin-respeto tan personal a dignidad et say panmantini na sakey a malinis a konsiensia. Say atilolan a konsiensia tan kasulitan na kasalanan so mainomay a mangitonton ed panlikna ed inkaandi-kana, insaew, tan depresyon. Kanian, no seryoson alingo so sakey, kaukolan a sikatoy manbabawin tampol tan onkerew na espiritual a tulong ed mamatatken ta pian panggayagaay “panaon na painawa a manlapu ed arap na Katawan.” Laktip ed say pakarepreskoan et say kipawil na personal a dignidad tan dilin-respeto na sakey.—Gawa 3:19.
Magmaong ni so panggunaet a salimbengay nipasal ed Biblia a konsiensia tayo, ya ag-abuloyan so antokaman a manutak odino mamakapuy ed satan. Say pangagamil na dangka ed amin a pamaakaran na inagew-agew a kabibilay tayo—say pangan, iyinum, negosyo, panagligliwaan, pidedeneng ed saray agkasekso—so ontulong ed sikatayon napansiansia so malinis a konsiensia tan mamasarag ed sikatayon nisindag so gloria tan dignidad na Dios diad bilay tayo.—1 Corinto 10:31.
Anto no agmet la onkepa so pakakakonsiensia lapud saray lingo tayo? Odino anto no siansian makapasinagem so pakanonot ed impakaabuso? Saraya so maneral ed personal a dignidad tayo tan mangitarok ed pirmin depresyon. Agaylan makaligliwa iray salita nen Arin David a naromog ed Salmo 34:18: “Si Jehova asingger ed saray wala ed kipapasen na sakey nabtagan na puso; tan ilaban to so totoo a wala ed sakey a kamarerwa a masakit ed panagbabawi”! Akaparaan tan mabulos si Jehova a mangantabay ed ariripen to sano kaukolan dan talonaay depresyon tan saray liknaan na inkaandi-kana. Say iyey-ey ed sikato tekep na ikerew na tulong ed saramay kualipikado ed espiritual, singa say Kristianon atateng, mamatatken, tan arum niran matakken ed kongregasyon, so makatulong a mangipawil na dilin-respeto tan personal a dignidad.—Santiago 5:13-15.
Diad biek a dapag, kaukolan tayon napanbiigan so personal a dignidad tan ed inkatangsit, ta pian nibiig so sakey ed sananey. Say Makasulatan a konseho et “agto nonoten so inkasikaton dili ya atagtagey nen say kanepegan a nonoten; noag ingen nonoten to ed kaabebaan na linawa, unong ed sukat na pananisia a say Dios inutob to ed sakey tan sakey.” (Roma 12:3) Bangta manepeg so pamayubo na dilin-respeto, agtayo labay a lablabasen so kablian tayon mismo odino mairap ya ibiig so atooan a dignidad ed say sinisiblet tan alabas iran sagpot a gagawaen na arum pian napansiansiay dignidad ed imaton na arum.
On, say panrespeto ed dignidad na sananey et sakey a Kristianon kakaukolanen. Saray kapamilyaan tayo tan kapara tayon Kristianos so amin et makana tan makanepegan na respeto, galang, tan panangikuenta tayo. Impagamor la nen Jehova ed balang sakey ed sikatayo so sukat na dignidad tan galang a kaukolan tayon bidbiren tan mantinien. Balet manuna’d amin, nepeg tayon bayuboay aralem a galang parad say matalonan dignidad tan karlangan na mangatatawen ya Ama tayo, si Jehova a Dios.
[Litrato ed pahina 31]
Nipanengneng na saray ugugaw ni so respeto’d saramay agmakayari