Kapitulo 10

Panggula ed “Saray Aralem a Bengatla nen Satanas”

TIATIRA

1. Iner so kawalaan na Tiatira no isiglaot ed arum a kongregasyon, tan anton klase na panagdayew so wadtan?

MANGA 65 kilometro ed abalaten-bukig na Bergama (Pergamo) et say mabulaslas a baley na Turko ya Akhisar. Manga 1,900 taon lay apalabas, sayan baley so kawalaan na Tiatira. Magmainomay a nasabi na sakey ya ombiabiahen manangasikaso so Tiatira diad idalan to ed karsada manlapud Pergamo insan to liberen ed sirkito to so nakekeraan niran kongregasyon ed Apocalipsis kapitulo 3, salanti, Sardis, Filadelfia, tan Laodicea. Aliwan singa say Pergamo, say Tiatira so agnagmaliw ya importantin sentro na panagdayew ed emperador, balet ta walaan na saray altar tan templo ya indedika ed paganon dirios. Say Tiatira so kabkabat bilang sentro na komersyo.

2, 3. (a) Anto so akadkaunan inrekord nipaakar ed sakey a taga-Tiatira a nagmaliw a Kristiano? (b) Antoy kabaliksan parad saray Kristiano ed Tiatira a si Jesus et “Anak na Dios” tan sikatoy walaan na “mata a singa dalang na apoy”?

² Sanen manpupulong si Pablo ed Macedonia, nabet toy sakey a biin taga-Tiatira a manngaran na Lydia, a managlako na purpura. Si Lydia tan amin a sankaabungan to so maliket ya angawat ed mensahen impulong nen Pablo tan angipatnag na nikaduman panagparawes. (Gawa 16:14, 15) Sikatoy nagmaliw ya unaan a nirekord a taga-Tiatira ya angawat ed Inkakristiano. Diad inlabas na panaon, say syudad a mismo so awalaan na sakey a kongregasyon na saray Kristiano. Inter nen Jesus so sankarukeyan a mensahe to ed satan: “Tan isulat mo ed anghel na iglesia dia ed Tiatira: Sarayan bengatla kuan na Anak na Dios, a walaan na mata a singa dalang na apoy, tan saray sali to singa ra gansa a mankirlap.”​—Apocalipsis 2:18.

³ Saya so alenleneg ya impanalambit ed balikas ya “Anak na Dios” ed Apocalipsis, anggaman diad arum a pasen et tinukoy nen Jesus si Jehova bilang “Amak.” (Apocalipsis 2:27; 3:5, 21) Say impangusar ed titulo dia so nayarin mangipapanonot ed saray Kristianon taga-Tiatira ed inkamaapit nen Jesus ed si Jehova. Sayan Anak so “walaan na mata a singa dalang na apoy”​—sakey a pasakbay ed saray Kristiano ed Tiatira a say panangukom to so ondalang sumpad antokaman a nanengneng ton manudutak ed kongregasyon. Diad mikaduan impanukoy ed mankirlap, a singa-gansan sali to, idadanet toy dilin mansinag ya ehemplo na katooran to legan a sikatoy manaakar ed sayan dalin. Seguradon saray Kristiano ed Tiatira so tinmalineng ed sayan simbawa, tan nepeg ya ontan itayo met natan!​—1 Pedro 2:21.

4, 5. (a) Akin a nayarian nen Jesus a komendaan iray Kristiano ed Tiatira? (b) Panon a say kongregasyon ed Tiatira so mipadparan tuloy ed saray kongregasyon na saray Tasi nen Jehova natan?

⁴ Makapaliket, nayarian nen Jesus a komendaan iramay taga-Tiatira. Inkuanto: “Siak amtak so saray gawam, tan say arom tan pananisiam tan panaglingkor tan kasungdoan mo, tan saray gawam a kaunoran nagkalalo ra nen saray akauna.” (Apocalipsis 2:19) Aliwan singa saray taga-Efeso, agbinmetel so inmunan aro ed si Jehova na saray alanaan a Kristiano ed Tiatira. Say pananisia ra so mabiskeg. Sakey ni, saray gawa ra so nagkalalo nen saray akauna, tan singa saray taloran akaunan kongregasyon, saray Kristiano ed Tiatira so mansusungdo. Mipadpara iyan tuloy ed ngalngali 100,000 a kongregasyon na saray Tasi nen Jehova ed interon dalin natan! Say aro ed si Jehova so mansinag, unong a say espiritu na seseg ed ministeryo so mapatpatnag ed organisasyon, a liliingen to ray kalangweran tan mamatatken. Sakey ya ondaraak a bilang so mangisasakripisyo ed inkasikara bilang payunir, ya uusaren dan sikakabat so nakekeraan nin panaon pian iyabawag so maglorian ilalo na onsabin Panarian na Dios!​—Mateo 24:14; Marcos 13:10.

⁵ Diad loob na saray dekada, dakel iran matoor, namparan alanaan a nakdaan tan baleg ya ulop, so mangipapanengneng na maabig ya ehemplo na panagsungdo ed serbisyo ed Dios, legan a say mundo ed kaliberliber da so onlelereg ed mauddiem a kaandiay ilalo. Balet manpakpel itayo komon! Pepekderan na Apocalipsis so testimonya na saray akadkaunan propeta na Dios. “Say baleg ya agew nen Jehova asingger, sikato so asingger tan masiglat a maomaong.”​—Sofonias 1:14; Joel 2:1; Habacuc 2:3; Apocalipsis 7:9; 22:12, 13.

‘Satan a Biin Jezebel’

6. (a) Anggaman ed saray daydayewen a kalidad, anton problema so naimano nen Jesus ed kongregasyon ed Tiatira a mankaukolan na maganat ya imano? (b) Siopa si Jezebel, tan kasin walay debir ton mangibaga a sikatoy sakey a propetesa?

⁶ Saray mangapuy-apoy a mata nen Jesus so ontatanek a nagkalalo. Naimano toy bengatlan mankaukolan na maganat ya imano. “Balet,” kuanto ed saray Kristiano ed Tiatira, “wala so sayan isumpak ed sika: ta iyabuloy mo ed satan so bii a Jezebel, a tatawagen toy inkasikato a propeta; tan manbangat tan tangguyoren to so saray aripen ko a manggawa na lawan, tan mangan na bengatla ya imbagat ed saray kunkunwarin-dios.” (Apocalipsis 2:20) Nen komaplon siglo B.C.E., si Reyna Jezebel, say managdayew ed Baal ya asawa nen Arin Acab na Israel, so nagmaliw a bantog lapud sikatoy manamatey, mikakalugoran, managdomina. Si Jehu, bilang say nilanaan nen Jehova, so amatey ed sikato. (1 Arari 16:31; 18:4; 21:1-16; 2 Arari 9:1-7, 22, 30, 33) Say managtalintaon Jezebel et anggapoy debir ton mangibaga a sikatoy sakey a propetesa. Sikatoy aliwan singa si Miriam tan Debora, a nanserbin matoor iran propetesa ed Israel. (Exodo 15:20, 21; Uko-ukom 4:4; 5:1-31) Tan sikatoy agpinakiwas na espiritu nen Jehova a manpropesiya a singa impamakiwas to ed akulaw lan Ana tan saray apatiran anak a bibii nen Felipe ya ebanghelisador.​—Lucas 2:36-38; Gawa 21:9.

7. (a) Diad impanalambit ed ‘satan a biin Jezebel,’ anton impluensya so mapatnag a tutukoyen nen Jesus? (b) Panon ya ikakatunongan na arum a mililimog a bibii so inkabangar da?

⁷ Malinlinew, sirin, ya impostor ‘itan a biin Jezebel’ a mangibabagan sikatoy sakey a propetesa ed Tiatira. Anggapoy panangabobon na espiritu na Dios ed sikato. Siopa sirin si Jezebel? Nayarin sikatoy bii odino grupo na bibiin andiay baing a mangiimpluensya na mauges ed kongregasyon. Nayarin ilalanor na arum a mililimog a bibii iray membro na kongregasyon ed imoralidad, bangta makmakpel dan ikakatunongan so inkabangar da panamegley na lingon panangiyaplika ed saray kasulatan. Peteg a palson panagpropesiya! Sikaray mangiimpluensya ed arum a natukso ed saray dilin kagagawa ra a “panaglawan, inkarutak, kaalakan, mauges a getma, tan agum, say panagdayew ed talintao.” (Colosas 3:5) Labay dan manpenek iramay kabiangan na kongregasyon ed imoral, sinisiblet ya estilo na bilay a natan et aabobonan, odino kokonsintien na maslak a relihyon na Kakristianoan.

8. (a) Anto so imbalikas nen Jesus a panangukom ed “Jezebel” ed Tiatira? (b) Panon a nalilikna so agmanepeg ya impluensya na bibii ed modernon panaon?

⁸ Intuloy ni nen Jesus ya imbaga ed saray mamatatken ed Tiatira: “Tan sikato so initdan ko na panaon pian magbabawi; tan agto nilabay so nagbabawi ed pilalawan to. Nia, sikato so yan ko ed dukolan [na mansasakit], tan saray mikalugoran ed sikato dia ed baleg ya irap, no ag-ira magbabawi ed saray gawa ra.” (Apocalipsis 2:21, 22) No panon a say orihinal a Jezebel so mapatnag a nandomina ed si Acab insan minudmora to so manamatey na Dios a si Jehu, saya met ya impluensya na bibii so mangimaneobra ed saray kaasawaan a lalaki tan mamatatken. Ompatnag a kokonsintien na saray mamatatken ed Tiatira iyan mauges ya impluensya nen Jezebel. Dia et iyaabawag nen Jesus so mapuersan pasakbay ed sikara, ontan met ed sankagloboan a kongregasyon na totoo nen Jehova natan. Diad modernon panaon, walaray ontan a dominantin bibii a manasagyat ed saray kaasawaan da a magmaliw ya apostata tan insugsog da ni ingen ya idemanda iray matoor a lingkor nen Jehova.​—Ikompara so Judas 5-8.

9. (a) Akin ya agpakabalawan na saray amin a bibii ed kongregasyon iray salita nen Jesus nipaakar ed Jezebel? (b) Kapigan lambengat ya onlesa so impluensya na Jezebel?

⁹ Seguradon ag-iya pakabalawan na saray matoor a bibii ed Kristianon kongregasyon. Natan, baleg a kabiangan na panagtasin kimey so nagagawaan na saray matoor ya agagin bibii; diad panamegley na saray panagaral ed Biblia ya ikokondukta ra, makapangitatarok ira ed kongregasyon na dakerakel a balo ni. Bebendisyonan a mismo na Dios iyan uksoyan, unong a napatnagan ed Salmo 68:11: “Say Katawan iter to so salita: saray bibii a mangipapaamta na saray balbalita, sikara nensaman so sakey ya abalbaleg ya ulop.” Nayarin naimpluensyaan na maabig iray kaasawaan a lalaki panamegley na maumildi, marespeton kondukta na kaasawaan da, a satan so “mabli ed arap na Dios.” (1 Pedro 3:1-4) Say makayari, makulin asawan bii so indayew nen Arin Lemuel. (Uliran 31:10-31) Onlesa labat so impluensya na Jezebel sano saray bibii so siuuges a managyat ed lalaki odino angaten da odino ibaliwala ra so inkaulo.​—Efeso 5:22, 23; 1 Corinto 11:3.

10. (a) Akin ya awaten nen Jezebel tan saray anak to so panangukom? (b) Walad anton mapeligron kipapasen iramay magmaliw ya ananak nen Jezebel, tan antoy nepeg a gawaen na saratan?

¹⁰ Diad panutukoy ed ‘satan a biin Jezebel,’ intuloy nen Jesus: “Tan pateyen ko so saray anak to ed salot; tan lapag na iglesia naamtaan da a siak so manalaysay ed saray karaldalman a kanonotan tan saray kapusoan: tan ikdan ko so balang sakey ed sikayo unong ed saray gawa yo.” (Apocalipsis 2:23) Inikdan nen Jesus si Jezebel tan saray anak to na panaon a magbabawi, balet ta nantultuloy ira ed saray imoral a kagagawa ra tan sirin et nepeg a mangawat na panangukom. Wala so mabiskeg a mensahe ed saya a parad saray Kristiano natan. Saramay mangaalig ed si Jezebel, balanglan lalaki odino bibii, tan sirin et magmamaliw ya ananak to lapud panusumlang da ed saray prinsipyo na Biblia nipaakar ed inkaulo tan moralidad odino lapud inkaawet na ulo ra diad pangibabaliwala ra ed teokratikon uksoyan, so walad mapeligron kipapasen a pansasakit ed espiritual. Tua, no say ontan a too et onkerew ed saray matatatken ed kongregasyon a mangipikasi ed sikato, “say pikakasin katekep toy pananisia paabigen toy mansasakit, pabiskegey Katawan”​—daput no sikatoy mapaabeban onkiwas a mitukoyan ed saratan a pikakasi. Balet anggapo komon so manisip a napalikdo to so Dios odino si Kristo diad panalin pangiyamot ed saray imoral a gawa odino diad pangipatnag na akinpaway labat ya inkaseseg ed serbisyo.​—Santiago 5:14, 15, Maung a Balita.

11. Panon a natutulongan iray kongregasyon natan pian aliing sumpad isalet na agmakatunongan ya impluensya na bibii?

¹¹ Makapaliket, maslak a kongregasyon na saray Tasi nen Jehova natan so aliing ed sayan kapeligroan. Saray mamatatken so alerto ed saray impluensya na saray aliwan mateokratikon awawey tan gawan mauges. Panggunaetan dan tulongan iray lalaki tan bibii a walad mapeligron kurang ta pian napabiskeg so espiritualidad da tan nipetek ira sakbay a naatrasado. (Galacia 5:16; 6:1) Sarayan Kristianon manangasikaso so maaro tan mapekder a mangaamper ed dinanman a sagpot na saray bibii a mamorma na ulopan ed pangiyalibansa na kurang a miulibay ed kawayangan na bibii (women’s liberation). Sakey ni, panapanaon a niiiter so simbawa diad saray publikasyon na saray Tasi nen Jehova.a

12. Diad anton paraan ya ipapatnag na Juan a klase natan so seseg a miulibay ed si Jehu?

¹² Anggaman ontan, no walay graben imoralidad, tan nagkalalo la no niyugali la iya, nepeg a nadispelosip iramay agmagbabawin nankasalanan. Nanonotan tayo so seseg nen Jehu a mangekal ed amin a pakasuysoyan na impluensya nen Jezebel ed Israel. Ontan met, say Juan a klase natan so mapekder ya onkikiwas, a mangileletneg na ehemplo parad saray “Jehonadab” a kakaiba ra tan ipapatnag dan miduma iran tuloy ed saray konsentidor a miministro na Kakristianoan.—2 Arari 9:22, 30-37; 10:12-17.

13. Anto so nagawa ed saramay patukso ed mauges ya impluensya na bibii?

¹³ Bilang Mensahero nen Jehova tan Ukom, say Anak na Dios so manepenepeg ya onkiwas pian tukoyen so modernon Jezebel tan sikatoy ibantak To ed dukolan na mansasakit, lapud grabe so espiritual a sakit to. (Malaquias 3:1, 5) Saramay patukso ed sayan mauges ya impluensya na bibii so managmak met na baleg a kairapan​—say ermen na pakadispelosip, kisian ed Kristianon kongregasyon a singano inatey. No ag-ira magbabawi, manguman, tan naawat lamet ed kongregasyon, arapen da met so pisikal ya ipapatey diad panamegley na ‘makapatey a salot’​—diad sankaunoran, ed baleg a kairapan. Diad kaleganan, posible so kipawil no sigpot iran magbabawi ed saray mauges a gawa ra.​—Mateo 24:21, 22; 2 Corinto 7:10.

14. (a) Panoy panguusar nen Jesus ed saray mamatatken diad pangasikaso ed saray problema, a singa say dinanman ya impluensya nen Jezebel? (b) Panoy nepeg a panuporta na kongregasyon ed saray mamatatken a mangaasikaso ed ontan iran problema?

¹⁴ Nepeg a naamtaan na “lapag na iglesia,” odino amin a kongregasyon ya uusisaen nen Jesus iray “karaldalman a kanonotan” odino emosyon tan say ‘puso,’ say akindalem a persona, a pati saray akaamot a motibo. Lapud saya, uusaren to ray napanmatalkan a bibitewen, odino mamatatken, diad pangaasikaso ed saray problema, a singa say dinanman ya ompatnag ya impluensya nen Jezebel. (Apocalipsis 1:20) Kayarin inusisa a maong na sarayan mamatatken so pamaakaran na onia ran problema tan asumpal lay impangukom, anggapoy kanepegan na siopaman a mangusisa no akin ya ontan so desisyon. Amin so nepeg a mapaabeban mangawat ed desisyon na saray mamatatken ed saray pamaakaran tan mantultuloy a manuporta ed sarayan bibitewen na kongregasyon. Natumangan so katooran ed si Jehova tan ed saray uksoyan na organisasyon to. (Salmo 37:27-29; Hebreos 13:7, 17) Diad biang yo, komon ta say betang yo et sakey a bendisyon sano ipagamor la nen Jesus ed balang sinansakey so unong ed saray gawa to.​—Galacia 5:19-24; 6:7-9.

‘Bembenan a Malet so Wala ed Sikayo’

15. (a) Anto so imbaga nen Jesus ed saramay agnampaimpluensya ed Jezebel? (b) Anto so mangipanengneng ya aliwan amin a mankuan a Kristiano nen 1918 et naimpluensyaan na apostatan Kakristianoan?

¹⁵ Onia so ontumbok iran makaligliwan salita nen Jesus: “Balet kuan ko ed sikayo, dia ed saray arum a wala ed Tiatira, unong na kinarakel na andi ed sikaraya a bangat, tan agda akabatan so saray kaaralman [“aralem a bengatla,” NW] nen Satanas, unong a kuan da: Siak agko ipaawit naani ed sikayo so arum ya awit. Ingen say wala ed sikayo, bembenan yo a malet ya angga ed onsabi ak.” (Apocalipsis 2:24, 25) Walaray matoor a kakamarerwa ed Tiatira ya agnampaimpluensya ed Jezebel. Mipadpara, diad loob na 40 taon antis na 1918 tan nanlapula’d saman, aliwan amin a mankuan a Kristiano so angonsenti ed imoral, mauges iran kagagawa a kasmak ed Kakristianoan. Say melag ya ulop na saray Estudyante na Biblia, a natan et kabkabat bilang saray Tasi nen Jehova, so analin tinmulong ed saray membro na iglesia a makatebek ed aliwan Makristianon gapoan na dakel iran doktrina na Kakristianoan. Tan sikaray apakiwas a mangiwaklit ed amin a Binababilonian sisisiaen tan agagamil na apostatan Kakristianoan. Kabiangan ed saya so makonsenti a bangat na ‘satan a biin Jezebel.’

16. Anggaman si Jesus tan say inmunan-siglon Kristianon mananguley ya ulop so ag-angipasakbat na antokaman a kaaruman ya awit, antoran bengatla so nepeg a paliisan?

¹⁶ Say Juan a klase natan so mamapaseseg met ed saray kakaiba ra, say baleg ya ulop, a manalwar ed saray imoral ya impluensya, a singa saray mabanday a minumundon panligliwaan. Agla kaukolan a nengnengen odino eksperiensyaen ni karelmengan lapu labat ed inkamausisa odino ta pian naamtaan no antoy paliisan. Inkamakabat la so iyarawi ed “saray aralem a bengatla nen Satanas.” Unong ya inkuan nen Jesus: “Siak agko ipaawit naani ed sikayo so arum ya awit.” Saya so mangipanonot ed sikatayo ed ganggan na Kristianon mananguley ya ulop nen inmunan siglo: “Say espiritu santo tan sikami so agmangipasakbat ed sikayo na babaleg ya awit nen sarayan bengatlan kaukolan: Ya onarawi kayo ed saray bengatlan nibagat ed saray talintao, tan saray dala, tan ed bengatla a nalner, tan ed pilalawan; et no manlikas kayo ed sarayan bengatla, maong naani nagawaan yo.” (Gawa 15:28, 29) Pian onaligwas ed espiritual, paliisan so palson relihyon, lingon panangusar ed dala (a singa say panagpasaksak na dala), tan imoralidad! Tan maseguron nasalimbengan met so pisikal a bunigas yo.

17. (a) Panoy panutukso nen Satanas ed saray totoo natan panamegley na “saray aralem a bengatla”? (b) Antoy nepeg ya awawey tayo ed “saray aralem a bengatla” na komplikadon mundo nen Satanas?

¹⁷ Si Satanas so walaan na arum niran “aralem a bengatla” natan, a singa saray komplikadon panagpalbeng tan pilosopiya a manasagyat ed inkatudio. Niarum ni ed malukak, imoral iran panagkatunongan, kalaktip ed saraya so espiritismo tan say teorya na ebolusyon. Panon ya ipapasen na sankakabatan a Manamalsa irayan “aralem a bengatla”? Sikato so inaon nen apostol Pablo a kuanto: “Deralen koy kakabatan da ray makabat.” Miduma ed satan, ‘saray aralem a bengatla na Dios’ so simpli, malinew, tan makapaligsay puso. Saray makabat a Kristiano so ompaliis ed “saray aralem a bengatla” na komplikadon mundo nen Satanas. Tandaan, “say mundo mangangga, tan saray penel to: sabalet so mangunor ed linawa na Dios onsiansia lawas.”—1 Corinto 1:19, Maung a Balita; 2:10; 1 Juan 2:17.

18. Antoran bendisyon so insipan nen Jesus ed saray alanaan a Kristiano a mansiansian matoor anggad anggaan, tan diad Armagedon et anto so pribilehyo na sarayan apaoli?

¹⁸ Si Jesus so mansasalita natan ed saramay Kristiano ed Tiatira tekep na makapaligsa iran salita. Saratan met so makapaseseg ed saray alanaan a Kristiano natan: “Tan say manalo, tan say manumpal ed saray gawak angga ed kasumpalan, siak ikdan ko naani pakayari ed saray nasyon: Tan panuleyan to’ra a mansetro na balatyang, et nabetag ira a singa bangabanga na pomapalba a namisimisi; unong met a siak inawat ko ed Amak.” (Apocalipsis 2:26, 27) Peteg ya alay abig a pribilehyo! Diad kioli na saray alanaan a mananalo et awaten da iyan autoridad a pibiang ed si Jesus ed pangibasig ed ‘setro a balatyang’ sumpad saray rebelyoson nasyones diad Armagedon. Say sankabiskegan, say nuklear ya armas na saratan a nasyon so omputok a singa labat la ambasan rebintador sano mekmeken nen Kristo iray kakabusol to a singa kamisimisi na saray banga.—Salmo 2:8, 9; Apocalipsis 16:14, 16; 19:11-13, 15.

19. (a) Siopa so “bitewen na kabuasan,” tan panon a sikato so niiter ed saraman so manalo? (b) Anton panamaseseg so niyopresi ed baleg ya ulop?

¹⁹ Inyarum nen Jesus: “Tan iter ko ed sikato so bitewen na kabuasan.” (Apocalipsis 2:28) Impaliwawa nen Jesus a mismo ed saginonor no anto iyan “bitewen,” a kuanto: “Siak so lamot tan say kailalakan nen David say kabontatalan masnag dia ed kabuasan.” (Apocalipsis 22:16) On, si Jesus so manumpal ed propesiya ya impaskar nen Jehova manlapu ed masugnar iran bibil nen Balaam: “Wala so ompaway naani a sakey a bitewen a manlapu ed kinen Jacob, tan sakey a setro so ompaway naani ed Israel.” (Numeros 24:17) Panon ya iter nen Jesus “so bitewen na kabuasan” ed saramay manalo? Mapatnag, diad pangiter to na inkasikato ed sikara, diad pakawalaan da na sankaasinggeran, sankaapitan a relasyon ed sikato. (Juan 14:2, 3) Peteg a mabiskeg a pakasesegan pian mansungdo! Makapasagyat met parad baleg ya ulop so pakaamta a “say bitewen na kabuasan” so magano lan mangagamil ed autoridad to ed Panarian diad pangipawil ed Paraiso ed dalin!

Pansiansiaen so Katooran

20. Antoran nagagawa ed Kakristianoan so mangipanonot ed sikatayo ed pigaran kakapuyan na kongregasyon na Tiatira?

²⁰ Sayan mensahe so peteg ya amaseseg a maong ed saray Kristiano ed Tiatira. Isipen pa​—say niglorian Anak na Dios ed tawen so personal ya akisalita ed saray Kristiano ed Tiatira nipaakar ed arum ed saray problema ra! Segurado ya anggan panon et arum ed kongregasyon so kinmiwas ed ontan a maaron panagpastol. Sayan sankarukeyan ed pitoran mensahe so ontulong met ed sikatayon nabidbiran so tuan Kristianon kongregasyon natan. Nen 1918 sanen si Jesus so linma ed templo nen Jehova pian mangukom, karaklan ed saray organisasyon a mankuan a Kristiano so atilolan na panagtalintao tan espiritual ya imoralidad. (Santiago 4:4) Imbase na arum so pananisia ra ed saray bangat na makmakpel a bibii na koma-19 a siglo, a singa si Ellen White na Seventh Day Adventists tan si Mary Baker Eddy na Christian Scientists, tan diad agano ni et dakel a bibii so mankakalar diad pulpito. (Ikompara so 1 Timoteo 2:11, 12.) Diad nanduruman nengneng na Katolisismo, si Maria so mabetbet a manunan papagalangan imbes a say Dios tan si Kristo. Aliwan ontan so impamagalang nen Jesus ed sikato. (Juan 2:4; 19:26) Kasin saray organisasyon a mangaawat ed ontan iran agmanepeg ya impluensya na bibii so peteg a naawat bilang Kristiano?

21. Antoran leksion so wala parad saray indibidual diad mensahe nen Jesus ed Tiatira?

²¹ Maabig ya imanoen na saray indibidual a Kristiano iyan mensahe, balanglan kabiangan ira na Juan a klase odino na arum a karnero. (Juan 10:16) Nayarin naimano na arum a makapasagyat so panumbok ed mainomay a kurang, a singa ginawa na saramay babangatan nen Jezebel ed Tiatira. Wadtan met so tukso a mikompromiso. Natan, kaukolan ya arapen iray isyu a singa say pangan na produkto a walay laok ton dala odino pangawat ed saray panagpasaksak na dala. Ompan ipasen na arum a lapud seseg da ed lawak na kimeyan odino lapud pangiiter na saray paliwawa et nayari la ran magmaliw a malukak ed arum a pamaakaran, a singa diad panagbantay na saray marawal tan imoral iran palabas tan saray video tape, odino sobran panag-inum na alak. Ibabaga ed sikatayo na pasakbay nen Jesus ed saray Kristiano ed Tiatira ya agtayo komon magmaliw ya ontan. Labay nen Jehova a magmaliw itayon malinis, sigpot-puso, aliwan naapag-apag, a singa saray dakel a Kristiano ed Tiatira.

22. Panoy impangidanet nen Jesus ed kaimportantian na pakawalaan na ondengel a layag?

²² Kaunoran, inyabawag nen Jesus: “Say walaan na pakadngel, dengelen to so kuan na espiritu ed saray iglesia.” (Apocalipsis 2:29) Diad komapat a danay et inulit dia nen Jesus iyan makapaliing a balikas, tan ontan met so pangisampot to ed talora nin mensahe. Kasin walaan ka na ontan a marengerengel a layag? Sirin itultuloy so ontalineng a mapetepet legan a say Dios, diad panamegley na espiritu to, so mantultuloy a mangitarya na simbawa panamegley na paralanan to.

[Paimano ed leksab]

[Saray litrato ed pahina 51]

Natan, baleg so nagagawaan na saray matoor ya agagin bibii ed panagtasin kimey legan a mapaabeba ran susuportaan so teokratikon autoridad