Kapigan so Igapo na Komatlon Milenyo?

KASIN nadngelan mo la so nibabagan say komatlon milenyo so ag-onggapo ed taon 2000 noagta ed 2001? Duga itan a nibabaga​—diad sakey a punto. No ipasen tayon si Jesu-Kristo so nianak ed kabat natan bilang 1 K.K.P., a singa aminsan ya impasen na arum, sirin say Disyembre 31, 2000 (aliwan 1999), so talagan mananda et anggaan na komaduan milenyo, tan say Enero 1, 2001, so igapo na komatlo.a Balet, natan et amin lawarin iskolar so onabobon a si Jesu-Kristo so ag-nianak nen 1 K.K.P. Bueno, kapigan sirin so inkianak to?

Kapigan so Inkianak nen Jesus?

Ag-ipaparungtal na Biblia so eksakton petsa na inkianak nen Jesus. Balet, ibabaga ton sikatoy nianak “ed saray agew nen ari Herodes.” (Mateo 2:1) Sisiaen na dakel ya iskolar na Biblia ya inatey si Herodes nen taon 4 K.K.P. tan nianak sirin si Jesus antis to​—anganko et mas masakbay ni salanti 5 odino 6 K.K.P. Ibabase da iray konklusyon da ed saray balikas na inmunan-siglon Judion manag-awaran a si Flavius Josephus nipaakar ed impatey nen Herodes.b

Unong ed si Josephus, sakbay a tuloy na impatey nen Arin Herodes, walay eklipse na bulan. Tutukoyen na saray iskolar na Biblia so agsigpot ya eklipse na bulan nen Marso 11, 4 K.K.P., bilang paneknek ya inatey si Herodes ed satan a taon. Balet, diad taon 1 K.K.P., wala so sigpot ya eklipse na bulan nen Enero 8 tan agsigpot ya eklipse nen Disyembre 27. Anggapoy makapangibaga no kasin say tutukoyen nen Josephus et sakey ed saramay eklipse nen 1 K.K.P. odino samay eklipse nen 4 K.K.P. Diad ontan, agtayo nausar iray salita nen Josephus pian ituro so pihon taon na impatey nen Herodes. Anggano napiho tayo, no anggapoy nagkalalon impormasyon et siansian agtayo nadetermina so inkianak nen Jesus.

Say sankabiskegan ya ebidensia tayo nipaakar ed petsa na inkianak nen Jesus et walad Biblia. Say apuyanan a rekord so mangibabaga a si Juan a Managbautismo a kapinsan nen Jesus so angigapo ed karera to bilang propeta nen koma-15 taon na Romanon Emperador a si Tiberius Caesar. (Lucas 3:1, 2) Pepekderan na sekular ya awaran ya aturon emperador si Tiberius nen Setyembre 15, 14 K.P., kanian say koma-15 taon to so onggapo manlapud saginonor a parti na 28 K.P. anggad saginonor a parti na 29 K.P. Inggapo nen Juan so ministeryo to legan na satan a panaon, tan mapatnag ya inggapo nen Jesus so ministeryo to anem bulan ed saginonor. (Lucas 1:24-31) Saya tan arum nin ebidensia, so mangituro ed gapo na ministeryo nen Jesus ed loglog na 29 K.P.c Ibabaga na Biblia a si Jesus so “mantaon na talomplo” sanen inggapo toy ministeryo to. (Lucas 3:23) No sikatoy 30 taon diad loglog na 29 K.P., sikato sirin so nianak ed loglog na 2 K.K.P. Natan, no manbilang tayo na duan libon taon a paabanti manlapud loglog na 2 K.K.P. (nonoten ya anggapoy taon a zero; kanian, manlapud 2 K.K.P. anggad 1 K.P. et duay taon), namoria tayon say impanampot na komaduan milenyo tan inggapo na komatlon milenyo et diad loglog na 1999!

Kasin makabaliksan itan? Alimbawa, kasin say gapo na komatlon milenyo so mananda ed gapoan na Sanlibon Taon ya Uley nen Jesu-Kristo, ya atukoy ed libro na Apocalipsis? Andi. Anggapoy antokaman a siglaotan ya ibabaga na Biblia nipaakar ed komatlon milenyo tan say Sanlibon Taon ya Uley nen Kristo.

Pinasakbayan nen Jesus iray patumbok to sumpad pamalbeng ed saray petsa. Inkuanto ed saray babangatan to: “Agnipabtang ed sikayo so pikabat na saray panaon ono kinepeg, ya inggeter na Ama ed pakauley ton dili.” (Gawa 1:17) Akadkauna lan imparungtal nen Jesus ya anggan sikato et agto ni amta ed saman so pangidapo na Dios ed panangukom To ed sayan marelmeng a sistema, a mangiparaan na dalan parad Sanlibon Taon ya Uley nen Kristo. Inkuanto: “Balet satan ya agew tan oras anggapoy mikabat, anggan saray angheles ed tawen, anggan say Anak, noag say Ama lambengat.”​—Mateo 24:36.

Kasin makatunongan ya ilaloan ya ompawil si Kristo ed eksakton 2,000 taon manlapud petsa na inkianak to bilang too? Andi, agmakatunongan. Seguradon amta la nen Jesus so petsa na dilin inkianak to. Tan seguradon amta to no panoy pambilang na 2,000 a taon manlapud satan a petsa. Ingen, agto amta so agew tan oras na isasabi to. Mapatnag, aliwan ontan kasimpli so panetermina ed petsa na ipapawil to! Say ‘panaon tan tiempo’ so walad panangontrol na Ama​—say panag-orasan a sikato labat so makaamta.

Sakey ni, ag-ingganggan nen Jesus iray patumbok to a manalagar ed sikato ed espisipikon heograpikon lugar. Binilin tora, aliwan mantitipon tan manalagar, noagta mantatayak “angga ed kasampotan na dalin” tan manggawa na babangatan a totoo ed amin a nasyon. Agton balot kinansela itan a ganggan.​—Gawa 1:8; Mateo 28:19, 20.

Kasin Nabuyak Laray Iilaloan Da Nipaakar ed Milenyo?

Anggaman kuan, arum a manangiletneg na relihyon so pirmin manatalaran ed taon 2000. Sisiaen dan legan na ontumbok a pigaran bulan, saray kabiangan na libroy Apocalipsis so literal a nasumpal. On, naiimano ray inkasikara bilang personal a mibibiang ed satan a kasumpalan. Alimbawa, ibabaga ran say propesiyan nikurit diad Apocalipsis 11:3, 7, 8, a manutukoy ed duaran tastasi a mangipropropesiya ed “baleg a syudad, ya unong ed inkaespiritu sikato so manngaran na Sodoma tan Ehipto, a diman met so nipasakan ed krus na Katawan da.” Sanen asumpal day panagtasi ra, saray duaran tasi so pinatey na sakey a masebeg ya atap ya ayep a pinmaway ed kaaralman.

Unong ed sakey a report ed The New York Times Magazine na Disyembre 27, 1998, say lider na sakey a grupoy relihyon “so angibaga ed saray membro a sikatoy sakey ed duaran tasi ya apalaran a mangiyabawag ed kadederal na dalin tan isabi na Katawan​—insan pateyen nen Satanas diad saray karsada na Jerusalem.” Natalosan a saray autoridad na Israel so mapaga. Tatakotan dan ompan walaray debosyonado a manalin “manumpal” ed propesiya ed inkasikaran dili​—anggan kabaliksan na satan so mangilagyat ed armadon panlalaban! Balet, agnakaukolan na Dios so “tulong” na too pian nisumpal toy gagala to. Amin na saray propesiya na Biblia so nasumpal ed dilin panaon tan ed dilin paraan na Dios.

Say libro na Apocalipsis so nisulat “ed saray tanda.” Unong ed Apocalipsis 1:1, kaliktan nen Jesus ya iparungtal ed “ariripen to” (aliwan say mundo ed inkalapagan) so magano lan nagawa. Pian natalosan so libro na Apocalipsis, saray aripen nen Kristo, odino papatumbok to, so mankaukolan na masanton espiritu na Dios, ya iiter nen Jehova ed saraman so mamapaliket ed sikato. No say libro na Apocalipsis et talosan ed literal a paraan, anggan say andiay pananisian totoo so makabasa tan makatalos ed satan. Diad ontan et agla kaukolan parad saray Kristiano so pangipikasi ed masanton espiritu pian natalosan itan.​—Mateo 13:10-15.

Naimano tayo ya unong ed Makasulatan ya ebidensia, say komatlon milenyo manlapud inkianak nen Jesus so ginmapo nen loglog na 1999 tan andian na nikabiig a kabaliksan itan a petsa nisay Enero 1, 2000, nisay Enero 1, 2001. Anggaman ontan, wala so sakey a milenyo a paninteresan a tuloy na saray Kristiano. No aliwan say komatlon milenyo, dinan ey? Ebatan iyan tepet na say unor ya artikulo ed sayan serye.

[Saray paimano ed leksab]

[Kahon ed pahina 5]

2000 odino 2001?

Pian natalosan no akin ya ibabaga na arum a say komatlon milenyo manlapud inkianak nen Jesus so onggapo ed Enero 1, 2001, konsideraen iyan ilustrasyon. Iyaliling pan manbabasa ka na libro a 200 so pahina to. Sano asabim la so tagey na pahina 200, asumpal mo lan abasa so 199 a pahina, a sakey nin pahina so basaen. Agmo nakompleto so libro anggad agmo nasabi so sampot na pahina 200. Mipadpara, diad Disyembre 31, 1999 et manampot so 999 a taon na peles a milenyo, a singa kaslakan a panmoria, sakey taon ni so onlabas anggad manampot so milenyo. Unong ed satan a pananguenta, say komatlon milenyo so onggapo ed Enero 1, 2001. Balet, agto labay ya ibagan diad satan a petsa et manampot so eksakton 2,000 a taon manlapud petsa na inkianak nen Jesus; a singa ipapanengneng na sayan artikulo.

[Kahon ed pahina 6]

No Panon a Ginmapo so Sistema na Panagpetsan B.C.-A.D.

Asasakbay ed komanem a siglo K.P., ingganggan nen Pope John I so sakey a monghe a manngaray Dionysius Exiguus a manibukel na sakey a sistemay panagkuenta pian niletneg na saray relihyon so opisyal a petsa parad Easter.

Ginapoan nen Dionysius so kimey. Paatras ton kinuenta so panaon, a linmampas ed panaon na impatey nen Jesus, angga ed inisip ton taon na inkianak nen Jesus, insan to ninumeroan so kada taon a paabanti manlapud satan a taon. Tinawag nen Dionysius so peryodo manlapud inkianak nen Jesus ya “A.D.” (parad Anno Domini​—“diad taon na Katawan tayo.”) Bangta getma to labat so makaimbento na napanmatalkan a paraan na panagkuenta no kapigan so Easter kada taon, ag-aliklikas nen Dionysius a niparungtal to so ideya a panagbilang ed saray taon manlapud inkianak nen Jesus a manpatuloy.

Anggaman maslak ya iskolar so onabobon a si Jesus so agnianak ed taon ya angibasiyan nen Dionysius parad kalkulasyon to, say sistema na kronolohiya to so mangiyaabuloy ed sikatayo a makasukimat ed saray ebento diad agus na panaon tan natalosan tayo so pansisiglaotan na saratan.