Bioethics tan Anggapoy-dalan Panag-opera

ANENGNENG ed agano niran taon so agnaparaan ya inyaligwas ed lawak na panagtambal. Anggaman ontan, legan a nasosolbar iray problema ed panagtambal, arum ya iyaabanti so amalesa na saray problema ed etika.

Kaukolan a panumamengan a maong na saray doktor iray pakadilimaan a singa: Nepeg ta a paulyanan no maminsan so agresibon paraan na panagtambal pian say pasyenti so ompatey tekep na kagalangan? Nepeg kasin ibaliwala na doktor so desisyon na pasyenti no liknaen ton satan so pankaabigan lanlamang na pasyenti? Panon a nirasyon so health care sano agnayarian na amin so mablin paraan ed panagtambal?

Saratan a masuliwet ya isyu so sengegan na inlesa na sakey a lawak ed medisina a tatawagen a bioethics. Say gagala na sayan lawak et pian tulongan iray doktor tan sientista a mideneng ed saray nalalanor ya etika na biolohikal a panagsukimat tan medikal iran iyaabanti. Lapud dakel ed saray sankairapan a desisyon ya onlelesa ed saray ospital, dakel ya ospital so angiletneg na bioethical iran komiti. Saray membro na komiti​—a laktipen na saray doktor tan abogado​—so kaslakan a manseseminar nipaakar ed bioethics, a ditan et aanalisaen iray etikal a problema ed medisina.

Saray pigaran tepet a mabetbet a napapalesa ed ontan iran seminar et: Diad anton laknab a nepeg a respetoen na saray doktor so sisisiaen na Tastasi nen Jehova, a manuna et lapud relihyoso iran rason et ipupulisay daray panangiyalis na dala? Nepeg kasin saksakan na doktor so ag-onabuloy a pasyenti no ompatnag a “kaukolan” iya ed pantambal? Magmaliw kasin etikal so panggawa na ontan diad agpikakabat na pasyenti, a singano ‘say agpakaamta na pasyenti so agpansengegay pakakonsiensia’?

Pian suston naasikaso so ontan iran isyu, kaukolan na saray doktor so malinew a pakatalos ed panmoria na Tastasi. Diad biang da, magunaet iray Tastasi nen Jehova ya ipaliwawa ed saray doktor so talindeg da, lapud amta ra a napaliisan so sangsangan no walay pantatalosan.

Iteray Punto-de-bista

Nilabay nen Propesor Diego Gracia, sakey a prominentin Español ya autoridad ed bioethics, a nawalaan so klase to na ontan a pantotongtong. “Manepeg lambengat a sikayo [Tastasi nen Jehova] so naikdan na pankanawnawan mangibalikas ed kapapagaan yo . . . nisesengeg ed saray probleman asagmak yo lapud saray panangiyalis na dala,” so inkuan na propesor.

Kanian, nen Hunyo 5, 1996, naimbitaan so taloran manangilaman na Tastasi nen Jehova diad Complutense Univesity ed Madrid, España, pian ipaliwawa so punto-de-bista ra. Presenti so ngalngalin 40 a doktor tan arum niran propesyonal.

Kayari antikey a presentasyon na Tastasi, niwalay bulos a panagtepet. Nanpapaknaan na amin a presenti a say sakey a wala-lad-edad a pasyenti so walaay kanepegan a mangipulisay ed partikular a panagtambal. Anisia met so klase ya agbalot nepeg a gawaen so panangiyalis ya anggapoy panangiyabuloy na pasyenti kayarin napaliwawaan. Ingen walaray pigaran aspeto ed talindeg na Tastasi a panpapagaan da.

Say sakey a problema et nipaakar ed kuarta. No maminsan et say anggapoy-dalan panag-opera et manasaglawi ed nikadkaduman kagawaan, a singa say laser surgery, ontan met ed mabli iran tambal, a singa say erythropoietin, ya uusaren ed pamarakel na ambalangan dalan selula (red blood cell). Labay a naamtaan na sakey a doktor no kasin say pangipulisay ed agtanton mablin paraan (homologous blood), et sengengay panilalo na Tastasi a naikdan ira na nikaduman pabor a panpublikon serbisyo ed bunigas.

Bangta bibidbiren a talagan kaukolan ya ikonsidera na saray doktor so kuarta, tinukoy na sakey a manangilaman a Tasi so nipalapag iran impanaral a manusukimat ed agnanengneng a gastos ed panangiyalis na homologous a dala. Kalaktip dia so gastos ed pantambal ed saray komplikasyon a resulta na panangiyalis, ontan met ed kapipirdi na almo lapud ontan iran komplikasyon. Sinalambit toy komprehensibon impanaral ed Estados Unidos a mangipapaimano ed kabkaabigan a yunit na dala, anggaman diad unona et mankantidad lambengat na $250 (E.U.), diad aktual et ombaleg so gastos ya onsulok ni a $1,300 (E.U.)​—masulok a maminlima nen say orihinal a kantidad. Kanian, impaliwawa to, a sano amin a sengengan so konsideraen a maong, say anggapoy-dalan panag-opera et ekonomiya nin siansia. Sakey ni, karaklan ed tatawagen ya ekstran pangagastosan ed anggapoy-dalan panag-opera et nipaakar ed kagawaan a nausar lamet.

Say sakey nin tepet a walad kanonotan na pigaran doktor et misiglaotan ed desdes na kagrupo. Inisip da no antoy nagawa, no say sakey a Tasi et nanduaruwa tan nanpasaksak na dala? Sikato kasi busolen la na komunidad na Tastasi?

Say ebat so mandependi ed aktual ya agawa, lapud say itutunganga ed ganggan na Dios so peteg a seryoson pamaakaran, bengatlan nepeg ya usisaen na mamatatken ed kongregasyon. Kaliktan na Tastasi a tulongan so siopaman ya akasagmak na ampait ya eksperiensia lapud mamepeligroy-bilay ya operasyon tan nanpasaksak. Anggapoy duaruwan alay panermen na satan a Tasi tan talagan mapaga ed relasyon to ed Dios. Ompan mankaukolan so ontan a too na tulong tan pakatalos. Lapud say pundasyon na Inkakristiano et aro, kaliktan na mamatatken, a singa diad amin a hudisyal iran kaso, a tekepan na panangasi so inkamapekder.​—Mateo 9:12, 13; Juan 7:24.

“Agta nepeg ya usisaen yo lamet so etikal a talindeg yo?” so intepet na sakey a propesor ed bioethics, ya ombibisitan nanlapud Estados Unidos. “Ontan so ginawa na arum a relihyon diad imbebeneg a taon.”

Say talindeg na Tastasi nipaakar ed inkasagrado na dala et sakey a doktrinal a sisisiaen imbes ya etikal a panmoria a kaukolan a panapanaon a repasoen, so nibaga ed sikato. Say malinew a Biblikon ganggan so agmangiyaabuloy ed pikokompromiso. (Gawa 15:28, 29) Say isunggay ed satan a madibinon ganggan so agnaawat na sakey a Tasi a singa met ed pangiyaabuloy ed panagtalintao tan pilalawanan.

Apresiaen a tuloy na Tastasi nen Jehova so inkamabulos na saray doktor​—a singa ed saramay presenti ed bioethics seminar diad Madrid​—a manrerespeto ed desisyon da a mananap na kasandin panagtambal a mitunos ed nibasi’d-Biblian sisiaen. Anggapoy duaruwa, say bioethics so walaan na importantin betang diad pamaaligwas ed siglaotan na pasyenti tan doktor tan mangiyalibansa na babaleg a respeto ed saray panlabayan na pasyenti.

Singa ed nireport ya inkuan na sakey a bantog a doktor ya Español, nepeg a naynay a nonoten na saray doktor a sikaray “manguusar na saray ag-ayadyarin instrumento tan onsaew iran paraan.” Diad ontan et kaukolan da so “kombiksion a kaukolan a naynay ya ipanengneng so aro nagkalalo la ed saray kipapasen ya agnarandan na pikakabat.”