Wala Ta so Sekreto na Liket ed Pamilya?

1. Akin ya importanti so maligen iran pamilya ed sosyedad na too?

SAY pamilya so sankadaanan ya institusyon ed dalin, tan saya so walaan na makanan betang ed sosyedad na too. Diad interon awaran, saray maligen a pamilya so akatulong ed impanibukel na maligen iran sosyedad. Say pamilya so sankaabigan ya uksoyan ed pamabaleg na ananak pian magmaliw a matatken a wala-la’d-edad.

2-5. (a) Deskribien so kaligenan a nalilikna na sakey ya ugaw ed sakey a maliket a pamilya. (b) Antoran problema so nirereport ed pigaran pamilya?

² Say maliket a pamilya so sakey a salimbengan na kililiktar tan kaligenan. Ilitrato tayo pan magano so panuliranan a pamilya. Legay pamapangdem da, akayurong iray maasikason ateng ed abay na ananak da tan mitotongtong nipaakar ed saray ebento ed agew. Malikeliket iray ugugaw legan dan iistoryaen ed tatay tan nanay da iray agawa diad eskuelaan. Say makaparelaks a panaon a paniiba ra so mamarepresko ed balang sakey parad ontumbok nin agew ed mundo diad paway na ayaman.

³ Diad loob na sakey a maliket a pamilya, kabat na sakey ya ugaw a sikatoy asikasoen na tatay tan nanay to sano mansakit, anganko et mansublayan iran sanlabin mangakdol. Amta ton nayarian ton iyasingger ed nanay odino tatay to iray problema ed panaon na ibabaleg to tan makala na simbawa tan panangasisti. On, nalilikna na ugaw a sikatoy liktar, kaunongan man karakel so problema ed paway na ayaman a mundo.

⁴ Sano ombaleg laray anak, gendagendat a sikaray mangasawa tan manpamilya. “Namomoria na sakey a too so kabaleg na impakaotang to’d atateng to sano sikatoy walaan la na dilin anak,” so inkuan na proverbio ed Oriente. Tekep na panamidbir ed otang a linawa tan aro, panggugunaetan na binmaleg lan ananak a paliketen so dili ran pamilya, tan asikasoen da met la ed satan iray maedad lan atateng dan malikeliket ed piuulop ed saray apo ra.

⁵ Anganko ta diad sayan punto et maniisip ka: ‘Agi, inarok pa met so pamilyak, balet aliwan singa ed samay kapkapandeskribe. Nandumaay eskedyul min sanasawa ed trabaho tan ngalngali agkami makapannengnengan. Say kaslakan a pantotongtongan mi et say problema’d kuarta.’ Odino ikuan mo kasin, ‘Saray anak ko tan apok so manaayam ed sananey a baley, tan agkami la makapannenengnengan’? On, lapud agnaiwasan iran rason parad saramay nalalanor, maslak ed bilay a panpamilya so agnapanuliranan. Anggaman kuan, walaray pigaran napanggagayagaan da ni maliket a bilay na pamilya. Panon? Wala ta so sekreto na liket ed pamilya? Say ebat et on. Balet sakbay tayon singbaten no anto itan, kaukolan tayo nin ebatan so sakey ya importantin tepet.

ANTO TA SO PAMILYA?

6. Antoran klase na pamilya so nasingbat ed sayan libro?

⁶ Diad Mamasagur a daldalin, maslak a pamilya so tutugyopen na ama, ina, tan ananak. Saray laki/bai so walaay biig a sankaabungan legan a sarag da ni. Anggaman mantutultuloy ni pitatalosan ed arawdawi lan kakanayon, saray susumpalen ed saraya so limitado. Manuna, saya imay pamilyan singbaten tayo diad sayan libro. Anggaman ontan, diad agano niran taon et walay arum niran pamilyan magmamaliw a kaslakan​—say mansusulon-ateng a pamilya, say pamilya ed sioman, tan say pamilyan agmanaamong so atateng lapud nanduruman rason.

7. Anto so apabaleg a pamilya?

⁷ Kaslakan la ed arum a kultora so tatawagen ya apabaleg a pamilya. Diad sayan uksoyan, no posibli, saray laki/bai so gendagendat ya aasikasoen na ananak da, tan say maapit iran bedber tan saray responsabilidad so ninanatnat ed arawin kakanayon. Singa bilang, nayarin ontulong iray membro na pamilya ed pansuporta, pamabaleg, tan anggan diad panpaaral ed kakaanakan da, odino ed arawdawi lan kakanayon. Saray prinsipyo a singbaten ed sayan publikasyon so onaaplika met ed tatawagen ya apabaleg iran pamilya.

SAY PAMILYAN NADEDETDET

8, 9. Antoran problema ed arum a daldalin so mangipapanengneng a say pamilya so manguuman?

⁸ Manguuman so pamilya natan​—makapaermen ya ibaga, aliwan diad makagunggunan paraan. Sakey ya alimbawa so nanengneng ed India, a diman et say asawan bii so nayarin miayam ed pamilya na masiken to tan mantratrabaho ed abung unong ed panangiwanwan na saray katulangan to. Anggaman natan et kaslakan la ed asawan bibiin taga India so pananap na pan-impleyoan ed paway na ayaman. Ingen, mapatnag a sikaray siansian iilaloan a manumpal ed saray tradisyonal a betang da ed ayaman. Say tepet ya onlelesa ed dakel a daldalin so, No nikompara ed arum a membro na pamilya, kaunongan karakel a kimey ed ayaman so nepeg ya ilaloan a gawaen na biin walaan na trabaho?

⁹ Diad saray sosyedad ed Oriente, kinaugalian la so malet a bedber na apabaleg iran pamilya. Anggaman ontan, diad impluensya na Mamasagur-estilon indibidualismo tan say detdet na problema ed panagbilay, say tradisyonal ya apabaleg a pamilya so onkakapuy. Kanian, momoriaen na dakel a pabelat so panangasikaso ed maedad la iran membro na pamilya imbes a sakey a susumpalen odino pribilihyo. Arum a matatken lan atateng so aabusoen. Diad tua et say panangabuso tan panamaulyan ed saray maedad la so naroromog ed dakel a bansa natan.

10, 11. Antoran katuaan so mangipapanengneng a manguuman so pamilya ed daldalin na Europa?

¹⁰ Say diborsyo so onkakasmak. Say resyo na diborsyo ed Espanya et asabi toy 1 ed kada 8 panangasawa diad gapo na unor a dekada na koma-20 siglo​—biglan baleg ya intagey manlapud 1 ed kada 100 ed 25 taon sakbay labat na saya. Say Britanya, ya unong ed report et say sankatageyay resyo na diborsyo ed Europa (4 ed kada 10 panangasawa so iilaloan ya onsaew), so akanengnengan na biglan indaak ed bilang na mansusulon-ateng iran pamilya.

¹¹ Ompatnag a dakel ed Alemanya so interamentin mangikakaindan ed tradisyonal a pamilya. Nipanengneng na saray taon 1990 a 35 porsiento na amin a sankaabungan ya Aleman so titibukelen na saksakey a too tan 31 porsiento met so titibukelen na duara lambengat ya indibidual. Anggan diad saramay taga Pransya et dagdaiset so mangaasawa, tan saraman so manpapakasal so mas mabetbet tan mas masakbay a mandidiborsyo nen say gendat. Ondarakel so manlabay a manamong ya anggapo iray responsabilidad ed panamaley. Sarayan mipadparan kurang so nanenengneng natan ed sankamundoan.

12. Panon a saray anak so maniirap lapud panguuman na modernon pamilya?

¹² Komusta met iray anak? Diad Estados Unidos tan ed dakel nin daldalin, ondarakel so niyaanak ed inkamarikit, arum et diad saray ugaw nin tinedyer. Dakel a tinedyer so walaan na pigaran anak manlapud nanduruman ama. Ibabaga na saray report ed interon mundo a minilyon ya andiay-ayaman ya ugugaw so manyayatawyataw ed saray lansangan; dakel so ontataynan ed maabuso iran ayaman odino patatakyasen na saray pamilyan agla makalegpet.

13. Antoran kasmak a problema so manasamsam ed liket na saray pamilya?

¹³ On, say pamilya so walad krisis. Niarum ni ed asalambit la, say panagrebelde na saray tinedyer, panag-abuso ed ugugaw, karawalan ed asawa, alkoholismo, tan arum nin makapasinagem a problema so manasamsam na liket ed dakel a pamilya. Parad dakel ya ugugaw tan wala-la’d-edad, arawin dalin a say pamilya et sakey a salimbengan.

14. (a) Unong ed arum, antoray sengegan na krisis ed pamilya? (b) Panon a deniskribe na inmunan-siglon abogado so mundo natan, tan antoy impluensya na kasusumpalan na saray salita to ed bilay na pamilya?

¹⁴ Akin a walad krisis so pamilya? Itetetel na arum so kaplesan a krisis ed pamilya ed iloloob na bibii ed panagtrabahoan. Ituturo met na arum so kagegeba na moral natan. Tan nisita so kaaruman iran sengegan. Ngalngali duan libon taon lay apalabas, impasakbay na sakey a bantog ya abogado a dakel a desdes so sagmaken na pamilya, sanen insulat to: “Diad kaunoran iran agew et onsabi dia so maatap a panaon a mairap a pidenengan. Ta magmaliw so totoo a maaro ed inkasikara, maaro ed kuarta, maalay dayew, matangsit, maayew, matunganga ed atateng, anggapoy otang a linawa, agmatoor, anggapo so kasiporan a panamabli, aglukas ed antokaman a paknaan, managpauges, andian na panagdangka, masebeg, andian na panangaro ed kamaongan, managliput, anawet so ulo ra, mapaatagey ya atekepay kinon, maaro ed likeliket nen say maaro komon ed Dios.” (2 Timoteo 3:1-4) Siopa so manduaruwa a sarayan salita so talagan nasusumpal natan? Diad mundon walaan na onia iran kipapasen, derlawen ta ni no dakel a pamilya so walad krisis?

SAY SEKRETO NA LIKET ED PAMILYA

15-17. Diad sayan libro, anton autoridad so nipabitar bilang mamebenben ed sekreto na liket ed pamilya?

¹⁵ Diad inerman a pasen et niyoopresi so konseho no panon a dampoten so liket ed pamilya. Diad Sagur, say agbalot-manampot a suplay na dilin-tulong iran libro tan magasin so mangiyoopresi na simbawa. Say problema et mankokontraan iray manag-konseho, tan say konsehon uso natan so nayarin moriaen bilang agla epektibo nabuas.

¹⁶ No ontan, iner so pakaromogan tayo na napanmatalkan a panangiya ed pamilya? Bueno, kasin mananap ka ed sakey a libron akompleto ed ngalngali 1,900 a taon lay apalabas? Odino liknaen mon say libron singa saya so maseguron anggapo la’d panaon? Say katuaan et, say peteg a sekreto na liket ed pamilya so naromog ed satan labat a libro.

¹⁷ Sayan libro et say Biblia. Unong ed amin ya ebidensya, pinuyanan itan na Dios a mismo. Naromog tayo ed Biblia iyan onggendan ya estansa: “Amin a Kasulatan so impuyan na Dios tan makagungguna a pakabangatan, a pakabaatan, a pakapetekan ed bengabengatla, a pakadisiplinaan ed inkatunong.” (2 Timoteo 3:16) Diad sayan publikasyon et pasesegen mi ka a mangonsidera no panon kan natulongan na Biblia ya ‘ipetek iray bengatla’ sano lalabanan moray detdet tan problema a kidudungetan na saray pamilya natan.

18. Akin a makatunongan ya awaten so Biblia bilang sakey ya autoridad ed panagkonseho ed panangasawa?

¹⁸ No sika so onkikiling a mangibaliwala ed posibilidad a say Biblia so makatulong pian napaliket iray pamilya, isipen pa iya: Samay angipuyan ed Biblia et say Manangigapo na uksoyan na panangasawa. (Genesis 2:18-25) Ibabaga na Biblia a say ngaran to et Jehova. (Salmo 83:18) Sikatoy Manamalsa tan ‘say Ama, ya akaotangan ed ngaran na kada pamilya.’ (Efeso 3:14, 15) Naiimatonan nen Jehova a Dios so bilay na pamilya nanlapulad gapo na katooan. Kabat to iray probleman nayarin onlesa tan angiter la na konseho pian nasolbar iratan. Diad interon awaran, saramay sisisimoon ya angiyaaplika ed saray prinsipyo na Biblia ed bilay na panpamilya ra so akaromog na babaleg a liket.

19-21. Antoran modernon eksperiensia so mangipapanengneng ed pakayari na Biblia a manolbar ed saray problema ed panangasawa?

¹⁹ Alimbawa, walay sakey ya asawan bii ed Indonesia a nailuam a managsugal. Diad loob na pigaran taon et pinaulyanan toy taloran ananak to tan naynay ton kokolkolen so masiken to. Insan ginmapon manaral na Biblia. Kalkalnan anisia so bii ed ibabaga na Biblia. Sanen inyaplika to so konseho na Biblia, sikatoy nagmaliw a magmaong ya asawan bii. Saray sagpot to, base ed saray prinsipyo na Biblia, so angitarok na liket ed interon pamilya to.

²⁰ Onia met so inkuan na sakey ya asawan bii diad Espanya: “Saksakey taon mi ni labat a nankasal sanen awalaan kami na saray seryoson problema.” Sikaran sanasawa so andian na dakel a panpareho, tan ngalngali agla ra mantotongtong likud no sikaray mansasangsangan. Anggaman walaan ira na manmarmarikit ya anak, deniside ran mansian. Balet, sakbay itan a nagawa, pinaseseg iran manusisa ed Biblia. Inaral da so konseho to parad asawan lalaki tan bibii tan inyaplika ra itan. Ag-abayag, sikara lay makapantongtong a mareen, tan say melag a pamilya ra so malikeliket a nankakasakey.

²¹ Tutulongan met na Biblia iray matatken la. Singa bilang, konsideraen pay eksperiensia na sanasawan taga Hapon. Say asawan laki so maisasanok tan no maminsan et busangel. Unona, saray anak a bibii na sanasawa so nanaral na Biblia, anggaman ed isusumpa na atateng da. Insan, akibiang so asawan laki ed ananak to, balet ta nantultuloy a sinmuppiat so asawan bii. Anggaman ontan, diad inlabas na saray taon et naimano to so maong ya epekto na saray prinsipyo na Biblia ed pamilya to. Sikatoy inasikason maong na ananak to, tan nagmaliw a mas maumildin tuloy so masiken to. Saratan a panamasimbalo so amakiwas ed bii a mangusisan mismo ed Biblia, tan walaan itan na parehon maabig ya epekto ed sikato. Naulit-uulit ya inkuan na sayan matatken lan bii: “Sikami so nagmaliw a sanasawa ed peteg a pantalos.”

22, 23. Panon a say Biblia so ontutulong ed totoo ed amin a nasyonal iran abenegan pian naromog so liket ed bilay na pamilya ra?

²² Sarayan indibidual so kaiba na dakel a tuloy ya akaamta ed sekreto na liket ed pamilya. Nanaawat da so konseho na Biblia tan niyaaplika itan. Tua, sikaray manaayam ed parehon marawal, imoral, gipit ed ekonomiko a mundo a singa met ed arum. Sakey ni, sikaray ag-ayadyari, balet naroromog da so liket diad panggugunaet a gawaen so linawa na samay Manangigapoy uksoyan na pamilya. A singa ibabaga na Biblia, si Jehova a Dios so “say Sakey a mangibabangat ed sika pian mangungguna ed inkasikan dili, say Sakey a mangitotonton ed dalan a nepeg mon akaran.”​—Isaias 48:17.

²³ Anggaman ngalngali duan libon taon lay apalabas sanen akompleto so Biblia, saray konseho to so peteg a susto-ed-panaon. Niarum ni, nisulat itan parad amin a totoo. Say Biblia so aliwan sakey ya Amerikano odino Mamasagur a libro. Si Jehova so “nanggawa ed kada nasyon na totoo manlapud sakey [a too],” tan kabat To so inkagawa na totoo ed inerman a pasen. (Gawa 17:26) Saray prinsipyo na Biblia so epektibo parad balang sakey. No iyaplikam iratan, sika met so makaamta ed sekreto na liket ed pamilya.