saray lurem na tawen tekep na pakayari tan baleg a gloria.”​—Mateo 24:14, 29, 30.

²¹ Balet, komusta iramay totoo ed nasyones sano onsabi Anak na too ed gloria to? Amtaen tayo manlapud parabolo na saray karnero tan saray kanding, ya onggagapo ed saray salitan: “Sano say Anak na too so onsabi ed gloria to, tan kaibay amin ya anghel to, diad ontan et sikatoy onyurong ed maglorian trono to. Tan amin a nasyon so tiponen to ed arap to.”​—Mateo 25:31, 32.

22, 23. Antoran punto so mangipapanengneg a say parabolo ed saray karnero tan saray kanding so agginmapoy kasumpalan to nen 1914?

²² Kasin onaaplika iyan parabolo sanen yinmurong si Jesus ed maarin pakayari to nen 1914, a singa abayag lan pakatalos tayo? Bueno, sasaglawien na Mateo 25:34 so nipaakar ed sikato bilang Ari, kanian makatunongan a say parabolo et nasusumpal la nanlapulad impagmaliw nen Jesus ya Ari nen 1914. Balet antoy ginawa ton panangukom kayarin tuloy na satan? Aliwan say panangukom “ed amin a nasyon.” Imbes, inyarap toy imano to ed saramay mankuan a manitibukel ed “abung na Dios.” (1 Pedro 4:17) Mitunosan ed Malaquias 3:1-3, si Jesus, bilang mensahero nen Jehova, so manusukimat diad hudisyal a paraan ed saray alanaan a Kristianon nakekeraan ed dalin. Panaon met itan na hudisyal a panintensya ed Kakristianoan, a sititilan mangibabagan kabiangan na “abung na Dios.”c (Apocalipsis 17:1, 2; 18:4-8) Ingen anggapoy pakapatnagan a diad satan a panaon et, odino manlapulad saman et si Jesus so yinmurong pian mangukom ed totoo ed amin a nasyon bilang karnero odino kanding.

²³ No analisaen tayo so aktibidad nen Jesus diad parabolo, naimano tayo a sikato diad kaunoran et mangukom ed amin a nasyon. Ag-ipapanengneng na parabolo a say ontan a panangukom so mantultuloy ed pinalaknab a dakel a taon, a singano kada toon ompapatey legan na sarayan apalabas a dekada so naukom a makanepegan ed andi-anggaan ya ipapatey odino andi-anggaan a bilay. Ompapatnag a maslak ed inaatey la diad agano niran dekada so linma’d kaslakan a lubok na katooan. (Apocalipsis 6:8; 20:13) Balet ililitrato na parabolo so panaon sano ukomen nen Jesus so totoo ed “amin a nasyon” a mabilay ed saman tan akaarap ed kipakat na hudisyal a sentensya.

24. Kapigan so kasumpalan na parabolo ed saray karnero tan saray kanding?

²⁴ Diad arum a salita, tutukoyen na parabolo so arapen sano say Anak na too so onsabi ed gloria to. Sikatoy onyurong pian mangukom ed totoon mabilay ed satan a panaon. Say panangukom to so base ed no panon dan impakabat so inkasikara. Diad satan a panaon “say pandumaan ed baetan na sakey a matunong ed sakey a marelmeng” so malinlinew a naseguro la. (Malaquias 3:18) Say aktual a panangiparungtal tan panangipakat na panangukom so gawaen ed limitadon panaon. Si Jesus so manggawa na maptek iran desisyon base ed apaneknekan nipaakar ed saray indibidual.​—Nengnengen met so 2 Corinto 5:10.

25. Anto so ililitrato na Mateo 25:31 diad impanaglawi ed Anak na too ya akayurong ed maglorian trono?

²⁵ Diad ontan, kabaliksan na saya a say ‘iyuyurong [nen Jesus] ed maglorian trono to’ pian mangukom, ya asalambit ed Mateo 25:31, so onaaplika ed arapen nin panaon sano say makapanyarin Ari so onyurong pian mangiparungtal tan mangipakat na panangukom ed nasyones. On, say eksena na panangukom a mangilalanor ed si Jesus diad Mateo 25:31-33, 46 so nikompara ed eksena diad Daniel kapitulo 7, a ditan et say manuuley ya Ari, say Kadaanan na saray Agew, so akayurong pian manumpal ed betang to bilang Ukom.

26. Anton balon salaysay ed parabalo so magmamaliw a mapatnag?

²⁶ Say onian pantalos ed parabolo na saray karnero tan saray kanding so mangipapanengneng a say panangipakseb na panangukom ed saray karnero tan saray kanding et diad arapen ni. Satan so nagawa kayari ibetag na “say kairapan” a sasalambiten na Mateo 24:29, 30 tan say Anak na too so ‘onsabi ed gloria to.’ (Ipareng so Marcos 13:24-26.) Sirin, legan a walad anggaan la so interon marelmeng a sistema, si Jesus so mangukom tan mangipakseb tan mangipakat na panangukom.​—Juan 5:30; 2 Tesalonica 1:7-10.

27. Anto so nepeg ya interesadon amtaen tayo nipaakar ed pinal a parabolo nen Jesus?

²⁷ Lilinewen na saya so pakatalos tayo ed panaon na kasumpalan na parabolo nen Jesus, ya ipapanengneng to no kapigan ya ukomen iray karnero tan saray kanding. Balet panon ton apektaen so seseg tayo ed panangipulong na maong a balita na Panarian? (Mateo 24:14) Kasin gawaen ton agtanton makabaliksan so kimey tayo odino kasin mangiiter itan na mas ambelat a responsabilidad? Nengnengen tayo so ontumbok ya artikulo no panon a naapektoan to itayo.

Anto so Arapen na Saray Karnero tan Saray Kanding?

“Panbibiiganen toray totoo manlapud sakey tan sakey, no panon a panbibiiganen na pastol iray karnero manlapud saray kanding.”​—MATEO 25:32.

1, 2. Akin a nepeg tayoy magmaliw ya interesado ed parabolo na saray karnero tan saray kanding?

MASEGURON si Jesu-Kristo so sankabalgan a Managbangat ed dalin. (Juan 7:46) Sakey ed saray metodoy panagbangat to et say panangusar na saray parabolo, odino ilustrasyon. (Mateo 13:34, 35) Saraya so simpli balet epektibon mangipasabi na aralem iran espiritual tan mapropetikon katuaan.

²  Diad parabolo ed saray karnero tan saray kanding, tinukoy nen Jesus so sakey a panaon a sikatoy onakto diad nikadkaduman kapasidad: “Sano say Anak na too so onsabi ed gloria to, tan . . .” (Mateo 25:31) Nepeg tayo so magmaliw ya interesado ed saya lapud satan so ilustrasyon a sinampotan nen Jesus so ebat to ed tepet ya: “Anto so tanda na kiwawalam tan ed konklusyon na sistema na bengabengatla?” (Mateo 24:3) Balet anto so kabaliksan na saya parad sikatayo?

3. Diad inmunan kabiangan na diskurso to, anto so imbaga nen Jesus a nagawa tampol kayari igapo na baleg a kairapan?

³ Impasakbay nen Jesus so mapatpatnag a nagawgawan onsabi a “tamtampol kayari” na ibetag na baleg a kairapan, nagawgawan tatalaranan tayo. Inkuanto a diad ontan et “say tanda na Anak na too” so ompatnag. Saya so mangapektan tuloy ed “amin a tribu ed dalin” a “nanengneng so Anak na toon onsasabi a walad saray lurem na tawen tekep na pakayari tan baleg a gloria.” Kaiba na Anak na too “iray anghel to.” (Mateo 24:21, 29-31)a Komusta so parabolo ed saray karnero tan saray kanding? Wala itan ed kapitulo 25 na saray modernon Biblia, balet kabiangan itan na ebat nen Jesus, a mangiiter na nagkalalo nin detalye nipaakar ed isasabi to diad gloria tan pangiyapasakey ed panangukom to ed “amin a nasyon.”​—Mateo 25:32.

Saray Persona ed Parabolo

4. Anto so inmunan sinalambit nipaakar ed si Jesus ed parabolo ed saray karnero tan saray kanding, tan siopa niray nanenengneng ed litrato?

⁴ Ginapoan nen Jesus so parabolo diad impangibagan: “Sano say Anak na too so onsabi.” Maseguron kabat yo la no siopa so “Anak na too.” Mabetbet ya iyaaplika na saray managsulat na Ebanghelyo itan a balikas ed si Jesus. Ontan met so ginawa nen Jesus, ya anggapoy duaruwan walad kanonotan so pasingawey nen Daniel a “sakey a singa anak na too” ya onaasingger ed Kadaanan na saray Agew pian awaten so “pananguley tan dignidad tan panarian.” (Daniel 7:13, 14; Mateo 26:63, 64; Marcos 14:61, 62) Manwarin si Jesus so manunan persona ed sayan parabolo, agto bukbukor. Diad asasakbay na sayan diskurso, a singa inaon ed Mateo 24:30, 31, inkuanto a sano say Anak na too so ‘onsabi tekep na pakayari tan baleg a gloria,’ saray anghel to so manumpal na importantin betang. Mipadpara, diad parabolo ed saray karnero tan saray kanding et nipapanengneng iray anghel a kaiba nen Jesus sanen sikatoy ‘yinmurong ed maglorian trono to’ pian mangukom. (Ipareng so Mateo 16:27.) Balet say Ukom tan saray anghel to so walad tawen, kanian kasin saray totoo so nasisingbat ed say parabolo?

5. Panon tayon nabidbiran iray “agagi” nen Jesus?

⁵ Say sakey a pasikmat ed parabolo et ipaparungtal toy taloran grupo a kaukolan tayon nabidbir. Nilikud ed saray karnero tan saray kanding, iyaarum na Anak na too so komatlon grupo a say pakabidbiran to et importantin tuloy pian naamtaan no sioparay karnero tan kanding. Tatawagen nen Jesus iyan komatlon grupo ya espiritual ya agagi to. (Mateo 25:40, 45) Nepeg a sikaray tuan managdayew, ta inkuan nen Jesus: “Siopaman a manggagawa na linawa nen Amak . . . , sikato met so agik a laki, tan agin bii, tan ina.” (Mateo 12:50; Juan 20:17) Mas mitukoyan ed satan, insulat nen Pablo so nipaakar ed saray Kristiano a kabiangan na “bini nen Abraham” tan ananak na Dios. Tinawag to iraya bilang “agagi” nen Jesus tan “mibibiang ed mangatatawen a tawag.”​—Hebreos 2:9–3:1; Galacia 3:26, 29.

6. Sioparay “sankamelagan” ed agagi nen Jesus?

⁶ Akin a sinalambit nen Jesus so “say sankamelagan” ed agagi to? Saratan a salita so panangulit ed akauna lan imbaga ton nadngel na saray apostol. Sanen ipapanengneng so pandumaan na saramay makagamor na mangatatawen a bilay tan si Juan Bautista, ya akauna lan inatey nen si Jesus tan sirin et walaan na mangaraldalin ya ilalo, oniay inkuan nen Jesus: “Anggapoy binangon a babaleg nen si Juan a Bautista; noagta say sakey a memelag ed panarian na katawenan so babaleg nen say sikato.” (Mateo 11:11) Say arum ya onsegep ed tawen so nayarin prominenti ed loob na kongregasyon, a singa saray apostol, tan say arum et agtanton prominenti, balet sikaran amin so espiritual ya agagi nen Jesus. (Lucas 16:10; 1 Corinto 15:9; Efeso 3:8; Hebreos 8:11) Kanian, anggano say arum et ompatnag ya ag-importanti ed dalin, sikara so agagi to tan nepeg a tratoen ya ontan.

Sioparay Karnero tan Kanding?

7, 8. Anto so imbaga nen Jesus nipaakar ed saray karnero, kanian anto so nibaga tayo nipaakar ed sikara?

⁷ Onia so nabasa tayo nipaakar ed panangukom ed saray karnero: “Ibaga [nen Jesus] ed saramay walad nikawanan to, ‘Galidia, sikayon benendisyonan nen Amak, tawiren yo so panarian ya imparaan parad sikayo manlapud inkiletneg na mundo. Ta siak so narasan tan inikdan yoak na naakan; siak so napgaan tan inikdan yoak na inumen. Siak so estranghero tan inawat yoak a pinarawes; lakseb, tan kinawesan yoak. Siak so nansakit tan inasikaso yoak. Siak so nipriso tan nila yoak.’ Diad ontan saray matunong so onebat ed sikato ed saray salitan, ‘Katawan, kapigay impakanengneng mi ed sikan narasan tan pinakan ka, odino napgaan, tan inikdan mi ka na inumen? Kapigay impakanengneng mi ed sikan estranghero tan inawat mi kan pinarawes, odino lakseb, tan kinawesan mi ka?’ Tan bilang ebat et ikuan na ari ed sikara, ‘Tua kuan ko ed sikayo, Diad laknab a ginawa yo itan ed sakey ed say sankamelagan ed sarayan agagik, ginawa yo itan ed siak.’”​—Mateo 25:34-40.

⁸ Mapatnag, saray karneron inukom a makanepegan ed pagmamaliw a walad nikawanan na galang tan pabor nen Jesus so mangirerepresenta ed sakey a grupo na totoo. (Efeso 1:20; Hebreos 1:3) Anto so ginawa ra tan kapigan? Kuan nen Jesus a sikaray sipapangasi, sirerespeto, tan sibubunlok ya angiter ed sikato na tagano, inumen, tan kawesen, a tutulongan sanen sikatoy mansasakit odino walad prisoan. Sanen ibabaga na saray karnero ya agda ginawa iya a personal ed si Jesus, impabitar to a sinuportaan daray espiritual ya agagi to, say nakdaan na alanaan a Kristianos, kanian diad satan a pantalos et ginawa ra itan ed sikato.

9. Akin a say parabolo so ag-onaplika ed panaon na Milenyo?

⁹ Say parabolo so ag-onaaplika ed panaon na Milenyo, ta diad satan a panaon et aliwa lan totoo iray alanaan a managmak na eras, kapgaan, sakit, odino kipriso. Anggaman, dakel ed sikara so manasagmak na ontan legan konklusyon na sayan sistema na bengabengatla. Nanlapulad inkibasileng nen Satanas ed dalin, gagawaen ton nikadkaduman puntirya na sanok to iray nakdaan, a tatarokan ira na panludlurey, panamairap, tan patey.​—Apocalipsis 12:17.

10, 11. (a) Akin ya agmakatunongan ya isipen a kaiba ed saray karnero so balang sakey a manggagawa na kaabigan ed agagi nen Jesus? (b) Siopa so matukoy ya irerepresenta na saray karnero?

¹⁰ Kasin say labay ya ibaga nen Jesus a balang sakey a manggagawa na samet a kaabigan ed sakey ed agagi to, a singa say pangiter na sakey a pirason tinapay odino sanbason danum, so kualipikado lan magmaliw a sakey ed sarayan karnero? Ipasen lan say pangisaklang na ontan iran kaabigan et pakapatnagay kaabigan na too, balet diad kapetegan et ompatnag a mas ni so nalalanor ed saray karnero ed sayan parabolo. Alimbawa, maseguron agtutukoyen nen Jesus iray ateista odino klerigo a nibanbanan manggagawa na kaabigan ed sakey ed agagi to. Diad kasuniyan, amiduan tinawag nen Jesus iray karnero a “saray matunong.” (Mateo 25:37, 46) Kanian saray karnero so maseguron sikaramay diad sakey a panaon so ontutulong​—aktibon manusuporta—​ed agagi nen Kristo tan mangaagamil na pananisia diad laknab a sikaray mangawat na matunong a talindeg ed arap na Dios.

¹¹ Diad apalabas iran siglo et dakel, singa si Abraham, so nanggayaga ed sakey a matunong a talindeg. (Santiago 2:21-23) Sikara di Noe, Abraham, tan arum nin matoor so nibilang ed limog na “arum a karnero” a manawir na bilay diad Paraiso ed silong na Panarian na Dios. Diad agano ni, minilyon ni so angiyalibansa na tuan panagdayew bilang arum a karnero tan nagmaliw a “sakey a pulok” a kaiba iray alanaan. (Juan 10:16; Apocalipsis 7:9) Bibidbiren na sarayan walaay mangaraldalin ya ilalo iray agagi nen Jesus bilang embahador na Panarian tan sirin tutulongan ira​—diad literal tan espiritual a paraan. Say gagawaen na arum a karnero parad agagi to ed dalin so ipapasen nen Jesus a ginawa met ed sikato. Saratan a totoon mabilay sano sikatoy onsabi pian mangukom ed nasyones so naukom bilang karnero.

12. Akin a nitepet na saray karnero no panon dan agawaay kaabigan ed si Jesus?

¹² No say arum a karnero so manpupulong natan na maong a balita a kaiba iray alanaan tan tutulongan ira, akin ya itetepet dan: “Katawan, kapigay impakanengneng mi ed sikan narasan tan pinakan ka, odino napgaan, tan inikdan mi ka na inumen?” (Mateo 25:37) Nayarin walaray nanduruman rason. Saya so sakey a parabolo. Diad panamegley na satan et ipapamoria nen Jesus so masimoon a panmamalasakit to parad espiritual ya agagi to; mililikna ed sikara, miiirap ed sikara. Sakbay na saya et imbaga nen Jesus: “Saman so mangaawat ed sikayo so mangaawat met ed siak, tan say mangaawat ed siak so mangaawat met ed samay angibaki ed siak.” (Mateo 10:40) Diad sayan ilustrasyon, papalaknaben nen Jesus so prinsipyo, ya ipapanengneng ya antokaman so ginawa (maong odino mauges) ed agagi to so onsasabi angga ed tawen; a singano saman so ginawa ed sikato ed tawen. Ontan met, idadanet dia nen Jesus so estandarte nen Jehova ed panangukom, ya ipapalinew a say panangukom na Dios, balanglan satan so panangabobon odino panangondena, so walaan na basiyan tan makatunongan. Agnayarin ibaraan na saray kanding a, ‘Bueno, no komon ta direktan anengneng mi ka.’

13. Akin a saray kinmanding so manatawag ed si Jesus bilang “Katawan”?

¹³ Bektaman ya atalosan tayo la sano kapigan gawaen so panangukom ya ililitrato na sayan parabolo, mas malinew ed sikatayo no sioparay kanding. Say kasumpalan et sano “say tanda na Anak na too so ompaway ed tawen, tan no ontan et pekpeken na amin a tribu ed dalin so inkasikaran dili ed pantagleey, tan nanengneng da so Anak na too ya onsasabi . . . tekep na pakayari tan baleg a gloria.” (Mateo 24:29, 30) Saray makaliktar ed kairapan ed Babilonia a Baleg a sipapasang a nantrato ed agagi na Ari so sidedesperado natan ya ontatawag ed Ukom bilang “Katawan,” diad ilalon isalba toy bilay da.​—Mateo 7:22, 23; ipareng so Apocalipsis 6:15-17.

14. Diad anton basiyan ya ukomen nen Jesus iray karnero tan saray kanding?

¹⁴ Anggaman ontan, say panangukom nen Jesus et aliwan base ed desperadon ibabaga na saray datin mimimisa, ateista, odino arum ni. (2 Tesalonica 1:8) Imbes, repasoen na ukom so kipapasen na puso tan apalabas a pidedeneng na totoo anggan dia labat ed “sakey ed sarayan sankamelagan [ed agagi to].” Tua ya ondaraiset so bilang na saray alanaan a Kristianon natitilak ni ed dalin. Anggaman ontan, anggad saray alanaan, a manitibukel ed “matoor tan makabat ya aripen,” so mantultuloy a mangitarya na espiritual a tagano tan panangiwanwan, saray prospektibon karnero so walaay pankanawnawan manggawa na maong ed aripen a klase, a singa ed gagawaen la na ‘baleg ya ulop a manlalapud amin a nasyon tan saray tribu tan totoo.’​—Apocalipsis 7:9, 14.

15. (a) Panon a nipapanengneng na dakel so inkasikara a kinmanding? (b) Akin a nepeg tayon paliisan so pangibaga no kasin say sakey et karnero odino sakey a kanding?

¹⁵ Panon a pidedenengan iray agagi nen Jesus tan say minilmilyon ya arum a karneron kaiba ra bilang sakey a pulok? Dakel a totoo so nayarin agpersonal ya angataki ed saray representanti nen Kristo balet agda met simamaaron akidenengan so totoo to. Lapud mas labay da so marelmeng a mundo, ipupulisay na kinmanding a totoo so mensahe na Panarian, balanglan satan so narerengel dan direkta odino aliwan direkta. (1 Juan 2:15-17) Siempre, diad kaunoran, si Jesus so sakey ya aturon mangipakseb na panangukom. Aliwan parad sikatayo so manitermina no sioparay karnero tan no sioparay kanding.​—Marcos 2:8; Lucas 5:22; Juan 2:24, 25; Roma 14:10-12; 1 Corinto 4:5.

Anto so Arapen na Balang Grupo?

16, 17. Anton arapen so nagamoran na saray karnero?

¹⁶ Inter nen Jesus so panangukom to ed saray karnero: “Galidia, sikayon benendisyonan nen Amak, tawiren yo so panarian ya imparaan parad sikayo manlapud inkiletneg na mundo.” Agaylan imbitasyon​—“Galidia”! Ed anto? Ed andi-anggaan a bilay, a singa imbalikas to bilang segek: “Saray matunong [so onloob] ed andi-anggaan a bilay.”​—Mateo 25:34, 46.

¹⁷ Diad parabolo na saray talento, impanengneng nen Jesus no anto so kakaukolanen ed saramay miuley ed sikato diad tawen, balet ipapanengneng to ed sayan parabolo no antoy nailaloan ed saray uuleyan na Panarian. (Mateo 25:14-23) Nipaakar ed saya, lapud sigpot-puson suporta ra ed agagi nen Jesus, tawiren na saray karnero so sakey a pasen diad mangaraldalin a sakop na Panarian to. Panggayagaan da so bilay ed paraison dalin​—say iilaloan ya imparaan na Dios parad sikara “manlapud inkiletneg na mundo” na totoon makanepegan a dondonen.​—Lucas 11:50, 51.

18, 19. (a) Anton panangukom so ipakseb nen Jesus ed saray kanding? (b) Panon tayon naseguro a saray kanding so agmanagmak na maandon kairapan?

¹⁸ Agaylan pidumaan ed panangukom ya impakat ed saray kanding! “Insan ikuanto met, ed saramay walad nikawigi to, ‘Arawi kayo ed siak, sikayon naayew, a mamaarap ed andi-anggaan ya apuy a niparaan parad Diablo tan ed angheles to. Ta siak so narasan, balet anggapoy initer yo ed siak a naakan, tan siak so napgaan, balet anggapoy initer yo ed siak ya inumen. Siak so nagmaliw ya estranghero, balet agyo ak inawat a pinarawes; lakseb, balet agyo ak kinawesan; mansasakit tan walad prisoan, balet agyo ak inasikaso.’ Insan sikara met so onebat ed sarayan salita, ‘Katawan, kapigay impakanengneng mi ed sikan narasan odino napgaan odino estranghero odino lakseb odino mansasakit odino walad prisoan tan agkami nanlingkor ed sika?’ Insan sikatoy onebat ed sikara ed saray salitan, ‘Tua kuan ko ed sikayo, Diad laknab a ginawa yo itan ed sakey ed sarayan sankamelagan, agyo ginawa itan ed siak.’”​—Mateo 25:41-45.

¹⁹ Kabat na saray estudyante na Biblia ya agnayarin kabaliksan na saya a say ag-ompatey a kamarerwa na kinmanding a totoo so manirap ed anggapoy-anggaan ya apuy. Andi, ta saray totoo so kamarerwa; ag-ira walaan na ag-ompatey a kamarerwa. (Genesis 2:7; Eclesiastes 9:5, 10; Ezequiel 18:4) Diad panentinsya ed saray kanding na “andi-anggaan ya apuy,” say labay ya ibaga na Ukom et say kadederal ya anggapoy antokaman ya ilalo ed arapen, a permanenti met ya anggaan parad Diablo tan saray demonyo to. (Apocalipsis 20:10, 14) Kanian, ileletneg na Ukom nen Jehova so misumlangan iran panangukom. Ibabaga to ed saray karnero, “Galidia”; saray kanding, “Arawi kayo ed siak.” Tawiren na saray karnero so “andi-anggaan a bilay.” Awaten na saray kanding so “andi-anggaan a kapegpeg.”​—Mateo 25:46.b

Anto so Kabaliksan na Saya Parad Sikatayo?

20, 21. (a) Anton importantin kimey so kaukolan a gawen na saray Kristiano? (b) Anton pangaapag-apag so nagagawa la natan? (c) Anto so magmaliw a situasyon na totoo sano onggapo lan nasumpal so parabolo ed saray karnero tan saray kanding?

²⁰ Dakel so nepeg ya ikonsidera na apatiran apostol ya akadngel ed ebat nen Jesus nipaakar ed kiwawala to tan ed konklusyon na sistema. Sikaray kaukolan a mansiansian aliing tan akabantay. (Mateo 24:42) Kaukolan da met a gawaen so panagtasin kimey ya asalambit ed Marcos 13:10. Maligsan susumpalen natan na Tastasi nen Jehova itan a kimey.

²¹ Balet, anto so kabaliksan ed sikatayo na sayan kaaruman a pakatalos ed say parabolo na saray karnero tan saray kanding? Bueno, saray totoo so mamipili la na dapagan da. Say arum so walad ‘maawang a dalan a mamaarap ed kadederal,’ bangta saray arum so manggunaet a mansiansia ed ‘mainget a dalan a mamaarap ed bilay.’ (Mateo 7:13, 14) Balet say panaon na panangibalikas nen Jesus na pinal a panangukom ed saray karnero tan saray kanding ya inlitrato ed parabolo et diad arapen ni. Sano onsabi so Anak na too bilang sakey ya Ukom, seguradoen to a dakel a tuan Kristiano​—diad aktual et “sakey a baleg ya ulop” na dedikado iran karnero—​so onkualipikan makaliktar ed pinal a kabiangan na “say baleg a kairapan” a mamaarap ed balon mundo. Satan ya iilaloan so makanepegan a panlapuan la natan na gayaga. (Apocalipsis 7:9, 14) Diad biek a dapag, paneknekan na dakel manlapud “amin a nasyon” so inkasikaran dili a singa saray bangar a kanding. Sikaray “onarap ed andi-angaan a kapegpeg.” Agaylan pakainawaan parad dalin!

22, 23. Lapud diad arapen ni so kasumpalan na parabolo, akin a say panagpulong a kimey tayo natan so makanakana?

²² Bangta dia ni ed maganon arapen so panangukom ya adeskribe ed parabolo, anggan natan la et nagagawa so sakey ya importantin bengatla. Sikatayoran Kristiano so mibibiang ed manangisalbay-bilay a kimey na panangiproklama ed mensahen mangaapag ed totoo. (Mateo 10:32-39) Nansulat si Pablo: “Ta ‘balang sakey ya ontatawag ed ngaran nen Jehova so nilaban.’ Balet, panon iran ontawag ed sikato ya agda anisiaan? Panon da met, a panisiaan so agda nadngelan? Panon da met a makadngel no anggapoy manpulong?” (Roma 10:13, 14) Say mapublikon ministeryo tayo so makakasabi ed totoo ed masulok lan 230 a daldalin tekep na ngaran na Dios tan say mensahe to na kilalaban. Siansian saray alanaan ya agagi nen Kristo so mangidadaulo ed sayan kimey. Ngalngali limaran milyon ya arum a karnero so miuulop la natan ed sikara. Tan saray totoo ed interon mundo so onkikiwas ed mensahen iproproklama na agagi nen Jesus.

²³ Dakel so makakadngel ed mensahe tayo legan a manpupulong tayo ed kabkaabungan odino diad impormal a paraan. Say arum so akaamta nipaakar ed Tastasi nen Jehova tan ed irerepresenta tayo diad saray paraan ya agtayo naamtaan. Sano onsabi panaon na panangukom, diad anton laknab ya ikonsidera nen Jesus so nannanabangan a responsabilidad tan merito na pamilya? Agtayo nibaga, tan anggapoy kakanaan na pamadesir. (Ipareng so 1 Corinto 7:14.) Dakel natan so mantetelektelekan, manludlurey, odino direktan mamapasegsegang ed totoo na Dios. Kanian, saya so sakey a maatap a panaon; nayarin walaray magmaliw ya ontan a totoon ukomen nen Jesus bilang kanding.​—Mateo 10:22; Juan 15:20; 16:2, 3; Roma 2:5, 6.

24. (a) Akin ya importanti parad saray indibidual a paborablin onkiwas ed panagpulong tayo? (b) Natutulongan kayon personal na sayan panagaral a nawalaan na anton awawey ed ministeryo yo?

²⁴ Anggaman kuan, makapaliket a dakel so positibon onkikiwas, manaaral ed Salita na Dios, tan magmamaliw a Tastasi nen Jehova. Pigara ed kaplesan a singara kinmanding so nayarin manguman tan magmaliw a malakarnero. Say importanti et saramay onkikiwas tan aktibon manusuporta ed nakdaan ya agagi nen Kristo so mangiiter la sirin natan na ebidensya a pangibasiyan pian sikaray nipasen ed nikawanan a lima nen Jesus sano, diad asingger ya arapen et sikatoy onyurong ed trono to pian mangukom. Saraya so bebendisyonan tan mantultuloy nin nabendisyonan. Kanian, sayan parabolo so nepeg a managyat ed sikatayon magmaliw a lalon maseet ed Kristianon ministeryo. Sakbay ya atrasado la so amin, labay tayon gawaen so anggaay nayarian tayo pian iproklama so maong a balita na Panarian tan diad ontan a paraan et naikdan tayoy arum na pankanawnawan onkiwas. Insan wala la’d si Jesus so pangipakseb na panangukom, panangondena man odino panangabobon.​—Mateo 25:46.

[Saray paimano ed leksab]

Kasin Natandaan Yo?

◻ Antoran panpapareho ed Mateo 24:29-31 tan Mateo 25:31-33 so mangipapanengneng a say parabolo na saray karnero tan saray kanding so niyaplika ni ed arapen, tan kapigan itan?

◻ Sioparay “sankamelagan” ed agagi nen Jesus?

◻ Panon a say impangusar nen Jesus ed balikas a “saray matunong” so ontutulong ed pakaamta tayo no siopay irerepresenta na saraya tan siopay agda irerepresenta?

◻ Anggaman say parabolo et nasumpal ni ed arapen, akin a say panagpulong tayo natan so importanti tan maganat?

Kahon/Litrato ed pahina 24]

IMAONEN SO PANPAPAREHO

Mateo 24:29-31 Mateo 25:31-33

Kagapo na baleg a kairapan, Sinmabi Anak na too

sinmabi Anak na too

Sinmabi tekep na baleg a gloria Sinmabi diad gloria tan yinmurong ed

maglorian trono to

Kaiba toray anghel Sinmabi a kaiba iray anghel

Nanengneng na amin a tribu ed dalin Tiponen so amin a nasyon; diad kaunoran et

ukomen iray kanding (nasumpal so say baleg a kairapan)

[Credit Line]

Garo Nalbandian

Manbantay Sumpad Dilin-Inkatunong!

NEN inmunan siglo, nanggayagaan na Fariseos so maong a reputasyon bilang matunong a managdayew ed Dios. Sikaray maseet ya estudyante na Kasulatan tan nampipikasi a mabetbet. Minoria ira na arum a totoo bilang maulimek tan makatunongan. Insulat na Judion manag-awaran a si Josephus: “Saray Fariseo so walaay panamabli ed balang sakey tan mamabayuboy mareen a siglaotan ed komunidad.” Agpankelawan a nayarin sikara so respetadon tuloy tan tatangayen ed Judion sosyedad diad saman a panaon!

Anggaman ontan, natan say salitan “mala-Fariseo” tan misiglaotan iran termino so makapaabeba, a mipetekan ed mansanto-santoan, dilin-matunong, manlinis-linisan ed moral, alabas a relihyoso, tan angga’d-bibil a panamagalang labat. Akin ya abalang na Fariseos so maong a ngaran da?

Satan so lapud, aliwan singa ed dakel a Judios, ag-apalikdo si Jesu-Kristo ed akinpaway ya itsura na Fariseos. Impareng to’ra ed “pinaputi iran lubok, a diad paway et peteg a nengneng day marakep, balet diad dalem et napno na pukepukel na totoon inatey tan amin a nengneng na inka-dutak.”​—Mateo 23:27.

Tua, angiyapay iray andurukey a pikakasi legan ya akaalagey ed mapublikon paspasen, balet saya so pian nanengneng labat na arum, a singa ed imbaga nen Jesus. Say panagdayew da so pansimpisimpitan lambengat. Labalabay da so prominentin paspasen diad saray pangdem tan saray arap a yurongan diad saray sinagoga. Bangta amin a Judio so obligado a mangisulong na saray palagaygay ed saray kawes da, sinali na Fariseos a pandinayewen so totoo diad pangisusulong na alablabas ya andukey iran palagaygay. Ikikinon dan iparayag so pinabaleg a mankargay-kasulatan iran pananginan ya isusulong bilang anting-anting. (Mateo 6:5; 23:5-8) Say pansimpisimpitan, agum, tan say inka-arogante ra so diad kaunoran et angitarok na kababaingan da.

Inyabawag nen Jesus so panangipulisay na Dios ed saray Fariseo: “Sikayon mansimpisimpitan, matukotukoy so impangipropesiya nen Isaias nipaakar ed sikayo, sanen inkuanto, ‘Sayan baley so mangigagalang ed siak diad saray bibil da, ingen say puso ra so arawi ed siak. Andi-kakanaan so mantultuloy a panagdayew da ed siak, lapud ibabangat daray bilin na totoo bilang doktrinas.’” (Mateo 15:7-9) Say inkatunong da so talagan dilin-inkatunong. Natalosan, pinasakbayan nen Jesus iray babangatan to: “Manbantay kayo ed lebadura na Fariseos.” (Lucas 12:1) Natan, sikatayo met so nepeg a “manbantay” sumpad dilin-inkatunong odino manalwar sumpad pagmaliw a relihyoson mansimpisimpitan.

Diad panggawa’d satan, nepeg tayon bidbiren a say sakey a too so agmagmaliw a dilin-matunong ed sanlabi. Imbes, sayan tendensya so kalkalnan ontutubo ed sikato diad loob na peryodoy panaon. Anggan aggagagalaen et say sakey so nayarin nawalaan na makapuy iran walna na Fariseos.

Sakey a Mapaatagey ya Awawey

Anto so pigara ed saray walnan nepeg tayon ‘bantayan’? Saray dilin-matunong so gendagendat a “mansasalita, tan onaalagey, tan onaastan singano sikaray agbalot akagawa na lingo,” ipapaliwawa na Encyclopœdia of Religion and Ethics. Say dilin-matunong so matangsit tan dilin-manangidalangirang met, a manunan problema ed saray Fariseo.

Deniskribe nen Jesus iyan mala-Fariseon awawey diad sakey ya ilustrasyon: “Duaran totoo so linma ed templo pian manpikasi, say sakey so Fariseo tan say sananey et managsingil na buis. Say Fariseo so inmalagey tan ginmapon manpikasi ed sarayan bengatla ed inkasikato, ‘O Dios, misalamat ak ed sika ta aliwa ak a singa say arum a totoo, a manangikil, agmatunong, mikakalugoran, odino anggan singa saya a managsingil na buis. Manaayunal ak a mamidua ed sakey simba, iiter ko so kakaplo na amin bengatlan agamoran ko.’” Diad pidumaan et sipapaabeban inamin na managsingil na buis iray lingo to tan sikatoy apaneknekan a nagkalalon matunong nen say matangsit a Fariseo. Impaarap nen Jesus iyan ilustrasyon ed saramay “manmamatalek ed inkasikaran dili a sikaray matunong tan ipapasen ya anggapoy kakanaan na arum.”​—Lucas 18:9-14.

Bilang ag-ayadyarin totoo et nayarin sanpaminsan a nalikna tayon magmaong itayo ni nen say arum lapud natural iran abilidad odino saray bentaha tayo. Balet nepeg ya ipulisay a tampol na Kristianos so ontan iran kanonotan. Nayarin walaan ka na dakel a taon na eksperiensia ed Kristianon kabibilay. Nayarin sikay sakey ya onsianon managbangat na Biblia. Odino anganko et mankuan ka ya alanaan a manarin kaiba nen Kristo diad tawen. Panggagayagaan na arum ed kongregasyon so espisyal iran pribilihyo bilang sigpot-panaon a ministros, mamatatken, odino ministeryal ya ariripen. Tepetan moy inkasika, ‘Anto so nalikna nen Jehova no usaren koy inter to’d siak bilang basiyan pian liknaen a superyor ak ed arum?’ Maseguro, saya so agmamaliket ed sikato.​—Filipos 2:3, 4.

Sano ipapanengneng na sakey a Kristiano so awawey na inkamapaatagey lapud inter-Dios iran abilidad, pribilihyo, odino autoridad to, diad tua et tatakewan toy Dios na gloria tan say galang a Sikato lambengat so akankanepegan. Malinlinew a sisimbawaen na Biblia so Kristiano ya “agto nonoten so inkasikaton dili ya atagtagey nen say kanepegan a nonoten.” Papasesegen to itayo: “Nawalaan na parehon kanonotan ed arum a singa met ed inkasikayo; agyo nononoten iray atatagey a bengatla, ingen mitukoy kayo ed saray bengatlan abeba. Agkayo magmaliw a makabat ed dilin pakanengneng yo.”​—Roma 12:3, 16.

“Ontundan Mangukom”

Unong ed sakey ya ensayklopedia na Biblia, say dilin-matunong a too “so mangikokonsidera ed inkasikato balanglan maptek ed moral odino walaay suston talindeg ed Dios lapud katutulok to ed mapeget a legal iran kakaukolanen ya anggapoy panangikonsidera ed peteg a kabaliksan na saraya.” Sananey nin palapagan so manedeskribe ed dilin-matunong bilang “alablabas a relihyoson totoo a manguusar na amin a panaon da ed pananap na karelmengan ed arum.”

Saray Fariseo so makasalanan ed saya. Diad kaunoran et say ginaway-toon bili-bilin da so pinmatnag a mas importanti nen say saray ganggan tan prinsipyos na Dios. (Mateo 23:23; Lucas 11:41-44) Tinuro ray inkasikara bilang uko-ukom tan onkiling a mangondena ed siopaman ya ag-akakapet ed dilin-matunong iran estandarte ra. Say mapaatagey ya awawey tan alablabas a dilin-importansya ra so amawala na pankaliktan a kontroley arum a totoo. Pansyodotan day agda pakakontrol ed si Jesus, kanian implano ra so pamatey ed sikato.​—Juan 11:47-53.

Agaylan makapaingongot so piulop ed sakey a mangipapasen ed inkasikato bilang ukom, a naynay a manaanap na saray lingo, manmamata tan mamopolis ed amin a walad kaliber-liber to. Peteg, anggapoy siopaman ed kongregasyon so walaan na autoridad a mangipilit ed arum na saray opinyon tan dilin-ginawa iran totontonen to. (Roma 14:10-13) Momoriaen na saray asimbang a Kristiano a dakel a nengneng na inagew-agew a kabibilay so ompepelag ed personal a panagdesisyon. Nagkalalolan nepeg ya ompaliis ed panangukom ed arum iramay walaan na tendensya a magmaliw a perfectionist tan manamilit.

Tua, autorisado so Kristianon kongregasyon a nawalaan na saray pananuntonan ya ontutulong ed epektibon panangipakurang na mangaraldalin ya organisasyon nen Jehova. (Hebreos 13:17) Balet pipikeweten na arum irayan pananuntonan odino angiyarum ed dili ran totontonen. Diad sakey a lugar et kinaukolan ed amin ya estudyante ed Eskuelaan na Teokratikon Ministeryo a man-amerikana ra tan mangibutones ed saray jacket da sano manpapaliwawa. Say estudyanten onsaew a manggawad satan so nadiskualipika manlapud panpaliwawa ed arapen. Imbes a manggawa na ontan a mapeget a totontonen, agta mas makatunongan tan mitunosan ed espiritu na Salitay Dios so pangiter na mapangasi, personal a panangiwanwan unong a nakakaukolan?​—Santiago 3:17.

Say dilin-inkatunong so nayari met a mangidalangirang ed panmoria a no say sakey a Kristiano so manasagmak na dakel a personal a kairapan, maseguron sikatoy walaay problema’d espiritual. Pihon ontan so inisip na dilin-matunong a di Elipaz, Bildad, tan Zophar nipaakar ed matoor a si Job. Agda sigpot a kabat so tuan agawa, kanian sakey ya inkamapasang parad sikara ya akusaan si Job na gawan-mauges. Dinisiplina ira nen Jehova lapud apikewet a panaghusga ra ed saray subok ed si Job.​—Nengnengen so Job, kapitulo 4, 5, 8, 11, 18, 20.

Nisuwawin Seseg

Mabetbet a mansiglaotan so dilin-inkatunong tan seseg. Sinaglawi nen apostol Pablo so nipaakar ed relihyoson Judios bilang walaan na “seseg parad Dios; balet aliwan unong ed suston pikakabat; ta, lapud agpakaamta ed inkatunong na Dios noagta mamipilalek ya iletneg so dili ra, agda impasakup so inkasikara ed say inkatunong na Dios.” (Roma 10:2, 3) Bilang sakey a Fariseo, si Pablo a mismo so nagmaliw a pirmin maseseg, anggaman say seseg to so nisuwawi, ya aliwan base’d inkatunong nen Jehova.​—Galacia 1:13, 14; Filipos 3:6.

Matukotukoy a sisimbawaen itayo na Biblia: “Agka magmaliw ya alablabas a matunong; nisay ipanengneng moy inkasikan alablabas a makabat. Akin a manggawa kay kaderalan na inkasika?” (Eclesiastes 7:16) Diad kongregasyon et say sakey a Kristiano so maalwar ed gapo, balet say inkamaalwar tan seseg to so nayarin ompelag ed dilin-inkatunong. Sano nigigiya na kakabatay too imbes ya inkatunong nen Jehova, say relihyoson seseg so nayarin makapasakit ed arum. Panon?

Alimbawa, saray atateng so nayarin magmaliw ya alabas ya okupado ed pangaasikasoy espiritual iran pankaukolan na arum, tan diad panggawa ed saya et nayarin napaulyanan iray pankaukolan na dilin pamilya ra. Odino saray atateng so nayarin alablabas a maseseg, ya iilaloan so nagkalalo ni nen say nayarian na ananak da. (Efeso 6:4; Colosas 3:21) Say arum ya anak, lapud agmakakapet ed ontan ya agmakatunongan iran kerew, so onkikiwas diad panangipakurang na doblen kabibilay. Say sakey a makatunongan ya ateng so mangikonsidera ed saray limitasyon na pamilya to tan manggawa na matukoy iran pananguman.​—Ipareng so Genesis 33:12-14.

Say alabas a seseg so nayari met a mangekal ed sikatayo na taktika, empatya, tan inkamatamoy, a makana ed saray pidedeneng tayo ed arum. Say sakey a too so nayarin mankimey na impasya pian niyalibansa so intereses na Panarian. Anggaman ontan, say alabas a seseg to so nayarin makapasakit ed arum. Inkuan nen Pablo: “No walaan ak na langkap na panagpropesiya tan siak so mikabisado ed amin a sagradon sekreto tan amin a pikakabat, tan no siak so walaan na amin a pananisia pian niyalis so kapalandeyan, balet andian ak na aro, anggapoy kakanaan ko. Tan no iter kon amin so kaykayarian ko pian pakaney arum, tan iyawat koy laman ko, pian makapantangsit ak, balet andian ak na aro, anggan panon et ag-ak nagugunggunaan.”​—1 Corinto 13:2, 3.

Papaboran na Dios Iray Mapaabeba

Bilang Kristianos kaukolan tayon nabidbir so kapeligroan na dilin-inkatunong sakbay itan ya onggapo. Nepeg tayon paliisan so mapaatagey ya awawey, ugalin husgaay arum, tan bulag a seseg a nibase’d kakabatay too.

Legan a ‘manbabantay’ itayo sumpad mala-Fariseo iran awawey, imbes a mangukom ed arum bilang dilin-matunong, magmaong ya iyapasakey so imano tayo ed dili iran ikikiling tan inklinasyon tayo. Tua, inukom nen Jesus iray Fariseo tan kinondena ira bilang “ananak na saray tadioko” a makanepegan na maandon kadederal. Balet ta nabasa nen Jesus so kapusoan na totoo. Agtayo nagawaan itan.​—Mateo 23:33.

Anapen tayo sirin so inkatunong na Dios tan aliwan say dilin-inkatunong tayo. (Mateo 6:33) Dia lambengat ed satan a nawalaan tayo na pabor nen Jehova, ta amin tayo so sisimbawaen na Biblia: “Balkesan yoy inkasikayo na kaabebaay nonot ed sakey tan sakey, lapud susumpaen na Dios iray matangsit, balet ta mangiiter na agkanepegan a panangasi ed saray mapaabeba.”​—1 Pedro 5:5.

Panamaliket ed Bilay na Pamilya Yo

Kapitulo 8

Betang Yo Bilang Atateng

1-3. (a) Antoy nayarin epektoy kianak na sakey ya ugaw ed saray atateng? (b) Akin a parehon importanti ed ama tan ina a natalosan so betang da bilang atateng?

Diad bilay dakel ya ebento so mangaapekta’d sikatayo ed limitadon sukat. Arum so walaan na baleg tan magnayon ya epekto. Say kianak na sakey ya ugaw so malinew a sakey ed magnayon ya epekto. Parad asawan laki tan bii, say bilay so aglan balot pareho kayari to. Anggaman melmelag, say balon too ed abung so mangipaliknan mismo ed boses tan kiwawala ton agnipukay.

² Say bilay na atateng so kaukolan a mas mayaman tan mas maliket. Ingen ta talagan mangiprepresenta na sakey ya angat, tan, parad sankaabigan a resulta, satan ya angat so nakaukolan ya abeten na nantupag ya atateng. Kinaukolan to kayon dua pian say ugaw so napawala, tan sikayon dua so manumpal na makanan betang diad ibabaleg na anak yo manlapud kianak to. Say pankaukolan parad masimoon, nankasakey​—tan mapaabeba​—a kooperasyon so agbalot leglemewen.

³ Say pakatalos ed betang na kada ateng tan no panon a sarayan betang et mantukoyan so ontulong na baleg diad pangapet ed saray pankaukolan na anak yo, a mamawalay makapaliket iran resulta. Nakaukolan so inkasimbang. Anggamano say kanonotan so manggunaet a magmaliw a makatunongan, mabetbet saray emosyon so maneral na inkasimbang. Nayarin onkiling tayon onla’d inkalablabas, manlapud melmelag a tuloy ya anggad balbaleg a tuloy, tan ompawil lamet ed melmelag a tuloy. Kalkaliktan ed ama so pangagamil na inkaulo to, balet, no satan so lablabasen to, sikatoy magmaliw a madomina. Marakep ed ina so pibiang to diad pangipasal tan panisiplina’d ananak, ingen say pangaponi to ed sarayan kimey diad kipuera na ama so mangusbo ed paalagey na pamilya. Say maabig so maabig, balet say maabig a bengatla so magmaliw a mauges no nitarok ed inkalablabas.​—Filipos 4:5.

Importantin Betang na Ina

4. Antoray arum a bengatla a kaukolan na sakey ya ugaw manlapud ina to?

⁴ Sigpot a dependi so kapkapanyanak ya ugaw ed ina to parad tampol iran pankaukolan to. No simamaaron iter to irayan pankaukolan, nalikna na ugaw so kaligenan. (Salmo 22:9, 10) Nepeg a sikatoy napakan a maong tan pansiansiaen a malinis tan ampetang; ingen say pangiter na pisikal iran pankaukolan so agmagenap. Importanti met iray emosyonal a pankaukolan. No say ugaw et agmakaawat na panangaro, magmaliw ya agmaligen. Agmanbayag naaralan na inan ibaga so agaylan peteg a baleg a pankaukolan sano say melag ya anak to so mankaukolan na imano. Balet no saray akis to so naynay ya ag-imanoen, nayarin sikatoy mansakit. No sikatoy nasibletan ed emosyon ed andukey a panaon nayarin sikatoy magmaliw a maletey ed emosyon legay bilay to.

5-7. Unong ed agano nin impansukimat, panoy kaapekta na sakey ya ugaw diad panangaro tan imano na ina to?

⁵ Saray eksperimento ed dakel a nanduruman pasen so amekder ed sayan katuaan: Mansakit iray ugugaw tan ompatey ni ingen no sikaray nasibletan na panangaro, a singa nibalikas ed panamegley na pansalita tan pangaplos, pangibayes tan pangampopo. (Ipareng so Isaias 66:12; 1 Tesalonica 2:7.) Anggaman saya so nayarin gagawaen na arum, say ina, a say panaganakan to so nilesaay bilay na ugaw tan atagano ed ununa ran bulan na bilay, so agnasuppiat a balot a sikatoy makatunongan a manepeg a manggawa’d saya. Walay natural a maapit a liknaan ed baetan na ina tan anak. Say nianakan ton pilalek a manayakop a maapit ed anak ton kapkapanyanak so asimbangan na nianakan na ugaw a pananap to ed suso na ina to.

⁶ Impanengneng na impanusisa a say utek na ugaw so aktibon tuloy tan say iyaaligwas na kanonotan so ombulaslas sano saray sentido na liknaan, panagdengel, panagnengneng tan panangangob so nipaliing. No say ugaw so onsuso, natebek toy petang tan angob na baog na ina. Sikatoy onnengneng a ngalngalin tuloytuloy ed lupa na ina legan a sikatoy papasusoen to. Narengel to aliwa labat lan say boses to legan a say ina so mantongtong odino mangansion noagta ontan met ed patok na pusoy ina, say tanol a narengel to legan a sikato ni walad panaganakan. Diad sakey a palapagan ed Norway, si Anne-Marit Duve a sikolohista na ugaw so angikuan:

“Lapud say ikiwas na saray eskuela so malinlinew a mangipapanengneng ed sukat na ikikiwas na utek, marason a sisiaen tayo a say atagey a sukat na panamaliing na baog, mabiskeg a pakadapoan​—agleglemewen so pakadapoan a misiglaot ed pamasuso​—so mamaliing ed ikiwas na kanonotan, a nayarin mangipaarap ed babaleg a kapasidad na intelihensya diad itatken.”

⁷ Kanian, no mabetbet a naliknay ugaw so aplos na ina, no sikatoy alaen to, ampopoen to odino amesen tan pamagaen to, say pamaliing a naawat to so walaan na importantin kabiangan ed ibabaleg to tan no antoy pagmaliwan ed saginonor a bilay. Legan a sikatoy ombangon ed labi tan patundaen toy manakis ya ugaw so nayarin aliwan makapaliket ya oras, say pikakabat ed saginonor iran pankaabigan so ombayar ya abalbaleg parad abalang ya ugip.