Saray Reperensya Parad Workbook ed Aral
PEBRERO 3-9
KAYAMANAN ED SALITA NA DIOS | GENESIS 12-14
“Sipanan ya Walay Epekto To ed Sika”
(Genesis 12:1, 2) Insan inkuan nen Jehova ed si Abram: “Taynan moy dalin mo tan saray kakanayon mo tan say sankaabungan nen amam tan la kad dalin ya ipanengneng kod sika. 2 Pagmaliwen ta kan baleg a nasyon, tan bendisyonan ta ka, tan gawaen kon bantog so ngaran mo, tan magmaliw kan sakey a bendisyon.
it-1 522 ¶4
Sipanan
Sipanan ed si Abraham. Mapatnag ya say sipanan ed si Abraham et ginmapon inmepekto sanen binaliw nen Abram (Abraham) so Eufrates paarap ed Canaan. Insan ginawa so Ganggan a sipanan kayari na 430 a taon. (Gal 3:17) Akitongtong si Jehova ed si Abraham sanen sikatoy manaayam ed Mesopotamia, diad Ur a syudad na saray Caldeo, pian ibaga ya sikatoy onlad bansa ya ipanengneng na Dios ed sikato. (Gaw 7:2, 3; Ge 11:31; 12:1-3) Ibabaga na Exodo 12:40, 41 ya diad samay sampot na 430 taon na saray Israelita diad Ehipto tan diad Canaan, “diad saman a mismon agew,” saray Israelita ya inaripen et pinmaway ed Ehipto. Sikaray inliktar ed Ehipto nen Nisan 14, 1513 B.C.E., say mismon agew na Paskua. (Exo 12:2, 6, 7) Ipapanengneng na saya ya si Abraham et binmaliw diad Ilog Eufrates paonlad Canaan nen Nisan 14, 1943 B.C.E., tan diad saman et mapatnag ya ginmapon inmepekto so sipanan ed si Abraham. Nampanengneng lamet so Dios ed si Abraham kasabi tod Canaan diad Siquem tan impalinew To iray detalye na sipan To, a kuan to, “Iter ko iyan dalin ed ilalak mo.” Kanian mapatnag ya walay koneksion na sayan sipanan ed samay sipan diad Eden, tan naamtaan ya samay “ilalak” et iyanak bilang too, manlapud sakey a kapolian. (Ge 12:4-7) Diad inlabas na panaon, lalon nilinew nen Jehova iray detalye, a singa nabasa ed Genesis 13:14-17; 15:18; 17:2-8, 19; 22:15-18.
(Genesis 12:3) Bendisyonan ko iray mansalita na maabig ed sika, tan isambak so mansalita na mauges ed sika, tan amin a pamilya ed dalin et nabendisyonan ed panamegley mo.”
No Akin a Nepeg Yon Amtaen So Katuaan Nipaakar ed Si Abraham
Satan so makapakelaw a sipan, tan satan so nadngel nen Abraham a nibaga ed duara nin sananey ya inkagawa. (Genesis 18:18; 22:18) Ta pian satan so nasumpal, say Dios so mamaoli ed anggan saray representante na pamilya ya inatey la. Say bilay na saray ontan a napaoli so tuan sakey a bendisyon lapud maslak ed sikara so ompawil ed sakey a mangaraldalin a kipapasen a miulibay ed Paraison orihinal ya abalang na too. Kayari to, sikara so nabangatan no panon so pakagamor ed bendisyon na andi-anggaan a bilay.—Genesis 2:8, 9, 15-17; 3:17-23.
(Genesis 13:14-17) Inkuan nen Jehova ed si Abram, kayarin sinmian si Lot ed sikato: “Tangwa ka, ipangasim, tan diad kawalaan mo et nengneng ka ed amianen tan abalaten, bukig tan sagur, 15 lapud say interon dalin a nanenengneng mo et iter kod sika tan ed ilalak mo bilang sakey a permanentin kayarian. 16 Tan pagmaliwen kon singa karakel na dabok na dalin so ilalak mo, a no walay siopaman a makayarin mamilang ed dabok na dalin et nabilang met sirin so ilalak mo. 17 Alagey ka, liber moy dalin diad interon karukey tan kaawang na satan, ta sika so pangiteran ko ed satan.”
it-2 213 ¶3
Ganggan
Base ed ebidensya na saray agawa nensaman, panisiaan na saray iskolar ya no walay manaliw na dalin, ipanengneng ed mangasaliw so dalin manlapud pasen ya nabantag to iray ketegan na satan ya dalin. No ibaga na manasaliw ya “Nanenengneng ko,” legal to lan aawaten itan. Sanen insipan nen Jehova ya iter tod si Abraham so dalin na Canaan, imbaga To nid si Abraham ya nengnengen toy apatiran direksion na dalin. Ag-imbaga nen Abraham ya “Nanenengneng ko,” nayarin lapud imbaga ed sikato na Dios ya say Insipan a Dalin et iter Tod saray ilalak to diad arapen. (Ge 13:14, 15) Si Moises ya legal ya mangirerepresenta ed Israel et niganggan ya “nengnengen” so dalin. Kanian no duga imay asalambit niman, ipapanengneng na satan ya legal ya niiter so dalin ed saray Israelita, alaen da itan diad panangidaulo nen Josue. (De 3:27, 28; 34:4; nengnengen met so opresi nen Satanas ed si Jesus diad Mat 4:8.) Say sakey nin gagawaen nensaman ya walay piparaan tod onia ran legal ya transaksion et: liberen so dalin pian nakayarian itan. (Ge 13:17; 28:13) Diad saray daan ya dokumento, ililista no pigaran kiew so walad kada dalin ya ilalako.—Ikompara so Ge 23:17, 18.
Pankotkot na Espiritual a Kayamanan
(Genesis 13:8, 9) Kanian inkuan nen Abram ed si Lot: “Ipangasim, agta komon mankokolkol, tan saray totook tan totoom, ta sanaagi itayo. 9 Agta walad arapan mo so interon dalin? Ipangasim, ombiig ka ed siak. No onla kad kawigi, onla ak met ed kawanan; balet no onla kad kawanan, onla ak met ed kawigi.”
Resolbien Iray Agpantatalosan Panamegley na Aro
12 Sakey ed saray salaysay ed Biblia ya mareen a niresolbe na saray lingkor na Dios so isyun posiblin pansengegay inkaapag-apag et samay agawad si Abraham tan say kaanakan ton si Lot. Pareho iran walaay ayayep, tan nankokolkol iray managkomponi na ayayep da nipaakar ed dalin ya pankabkaban na saray ayep da. Lapud labay nen Abraham ya naresolbe lay agpantatalosan, pinampili toy Lot no iner so labay to ya panayaman na sankaabungan to. (Gen. 13:1, 2, 5-9) Talagan balibalin alimbawa! Mas inyuna nen Abraham so kareenan nen say sarilin pankaabigan to. Kasin alugi lapud inkamapalugar to? Andin balot. Kayari na satan ya agawa ed sikara nen Lot, insipan nen Jehova ya dakel so iter ton bendisyon ed si Abraham. (Gen. 13:14-17) Agbalot abuloyan na Dios ya saray lingkor to et tuloytuloy ya nalugi lapud impangiyaplika dad saray prinsipyo na Dios tan impanresolbe dad saray agpantatalosan panamegley na aro.
(Genesis 14:18-20) Tan si Melquisedec ya ari na Salem et angipaway na tinapay tan alak; sikato so saserdote na Sankatagyan a Dios. 19 Insan sikatoy benendisyonan to tan inkuan to: “Si Abram et bendisyonan komon na Sankatagyan a Dios, Say Manamalsa na tawen tan dalin; 20 Tan narayew komon so Sankatagyan a Dios, Ya angiyawat ed limam na saray mamapairap ed sika!” Tan sikatoy inikdan nen Abram na kakaplo na amin a bengatla.
(Hebreo 7:4-10) Nengneng yo no panon kaimportante iyan too ya angiteran na patriarka a si Abraham na kakaplo manlapud saray sankaabigan a samsam to. 5 Tua, unong ed Ganggan, saramay manlapud anak a lalaki nen Levi a naturo bilang saserdote et nepeg a mankolekta na kakaplo manlapud totoo, salanti, manlapud saray agagi ra, anggano saraya et kailalakan nen Abraham. 6 Balet sayan too ya agnanlapud kapolian nen Levi et angawat na kakaplo manlapud si Abraham tan benendisyonan toy Abraham ya angawat ed saray sipan. 7 Natan et agnapanduaruwaan a samay mas abeba et bebendisyonan na samay mas atagey. 8 Tan diad sakey a kipapasen, say mangaawat na kakaplo et saramay totoon ompapatey, balet diad arum a kipapasen, say mangaawat et samay papaneknekan na Kasulatan a sikatoy mabilay. 9 Tan nayarin ibaga ya anggan si Levi, a mangaawat na kakaplo, et angiter na kakaplo diad panamegley nen Abraham, 10 ta sikatoy magmaliw ni labat ya ilalak na inmunan ateng ton si Abraham sanen inabet nen Melquisedec.
it-2 683 ¶1
Saserdote
Si Melquisedec ya ari na Salem et nikadkaduman saserdote (kohen). Anggapoy ibabaga na Biblia nipaakar ed pamilyan nanlapuan to, inkiyanak to, odino impatey to. Agto tinawir so inkasaserdote to tan anggapoy akauna odino sinmalat ed sikato. Sikatoy parehon ari tan saserdote. Mas atagey so inkasaserdote nen Melquisedec nen saray Levita ya saserdote lapud singa angiter na kakaplo ed sikato si Levi. Agawa iman sanen angiter si Abraham na kakaplo ed si Melquisedec tan sanen sikatoy benendisyonan nen Melquisedec, ya diad saman et agni niyanak si Levi. (Ge 14:18-20; Heb 7:4-10) Diad saraya et inyanino nen Melquisedec si Jesu-Kristo, say “saserdote ed andi-anggaan a mipadpara ed si Melquisedec.”—Heb 7:17.
Panagbasa ed Biblia
(Genesis 12:1-20) Insan inkuan nen Jehova ed si Abram: “Taynan moy dalin mo tan saray kakanayon mo tan say sankaabungan nen amam tan la kad dalin ya ipanengneng kod sika. 2 Pagmaliwen ta kan baleg a nasyon, tan bendisyonan ta ka, tan gawaen kon bantog so ngaran mo, tan magmaliw kan sakey a bendisyon. 3 Bendisyonan ko iray mansalita na maabig ed sika, tan isambak so mansalita na mauges ed sika, tan amin a pamilya ed dalin et nabendisyonan ed panamegley mo.” 4 Kanian linmay Abram unong ed imbaga nen Jehova ed sikato, tan akilad sikato si Lot. Si Abram et mantaon na 75 sanen tinaynan toy Haran. 5 Impila nen Abram si Sarai ya asawa to tan si Lot ya anak na agi to tan amin a kaykayarian ya atipon da tan amin ya ariripen a kaiba ra ed Haran, tan amaarap ira ed dalin na Canaan. Sanen akasabi ra ed dalin na Canaan, 6 niliber nen Abram so dalin ya anggad pasen na Siquem, ya asingger ed angkakabaleg iran kiew na More. Diad saman a panaon et manaayam iray Canaanita ed saman a dalin. 7 Insan nampanengneng si Jehova ed si Abram tan inkuan to: “Iter ko iyan dalin ed ilalak mo.” Kanian sikatoy nanggaway altar diman parad si Jehova, a nampanengneng ed sikato. 8 Diad saginonor, sikatoy tinmaynan diman tan linmad mapalandey a rehyon ed bandad bukig na Bethel tan impaalagey toy tolda to a say Bethel et walad bandad sagur tan say Ai et walad bandad bukig. Sikatoy nanggaway altar diman parad si Jehova tan sikatoy tinmawag ed ngaran nen Jehova. 9 Kayari na satan et pinmikal si Abram tan amaarap ed Negeb, a nankampo rad nanduruman pasen legan iran nambiahe. 10 Natan et walay eras ed sayan dalin, tan linmay Abram ed Ehipto pian manayam diman a magano, lapud alablabas so eras ed dalin a kawalaan to. 11 Sanen sikatoy magano lan onloob ed Ehipto, inkuan tod si Sarai ya asawa to: “Dengel ka, ipangasim! Amtak a maganggana kan bii. 12 Kanian sano nanengneng ka na saray Ehipsio et seguradon ibaga ra, ‘Asawa to iya.’ Insan pateyen da ak, balet agda ka pateyen. 13 Ipangasim, ibagam ya agi ta ka, pian anggapoy mauges a nagawad siak nisengeg ed sika, tan niliktar so bilay ko.” 14 Kaloob nen Abram ed Ehipto, naimano na saray Ehipsio a maganggana so bii. 15 Tan sikatoy anengneng met na saray prinsipe na Faraon, tan sikatoy indaydayew da ed Faraon, kanian inyakar da so bii diad abung na Faraon. 16 Maabig so impideneng to ed si Abram nisengeg ed bii, tan sikatoy inikdan to na saray karnero, baka, kalakian tan kabatyan iran asno, lingkor iran lalaki tan bibii, tan saray kamelyo. 17 Insan indapo nen Jehova iray graben salot ed Faraon tan ed sankaabungan to lapud si Sarai, ya asawa nen Abram. 18 Kanian tinawag na Faraon si Abram tan inkuan to: “Anto yay ginawam ed siak? Akin et agmo imbagad siak ya asawam manaya? 19 Akin et imbagam a, ‘Sikatoy agik,’ kanian sikatoy asawaen ko lawari? Niay asawam. Alam la tan taynan ka la!” 20 Kanian ingganggan na Faraon iray lingkor to a pasipoten day Abram tan say asawa to tan amin a kayarian to.
PEBRERO 10-16
KAYAMANAN ED SALITA NA DIOS | GENESIS 15-17
“Sinalatan nen Jehova so Ngaran nen Abram tan Sarai—Akin?”
(Genesis 17:1) Sanen mantaon na 99 si Abram, nampanengneng si Jehova ed si Abram tan inkuan to ed sikato: “Siak so Dios a Makapanyarin-amin. Manbilay ka unong ed linawak tan nepeg kan magmaliw ya andiay pakabalawan.
it-1 817
Pakabalawan, Manaanap na Pakabalawan
Balet, saray paraan tan kagagawa na too et lanang ya walay pakabalawan. Say kasalanan tan kalilingoan et tinawir na amin a totoo ed si Adan. (Rom 5:12; Sal 51:5) Balet si Jehova ya andiay pakabalawan et “amta to so inkagawa tayo, a sankanonot ton dabok itayo,” tan mapangasi ed sikatayo. (Sal 103:13, 14) Imbaga to ya si Noe, a matoor tan maunor, et “andiay pakabalawan no ikomparad saray kapanaonan to.” (Ge 6:9) Tan ingganggan toy Abraham, “Manbilay ka unong ed linawak tan nepeg kan magmaliw ya andiay pakabalawan.” (Ge 17:1) Anggano sarayan lalaki et aliwan perpekto tan inatey lanlamang, sikaray andiay pakabalawan ed pakanengneng nen Jehova, samay “onnenengneng ed puso.” (1Sa 16:7; ikompara so 2Ar 20:3; 2Aw 16:9.) Ingganggan tod Israel: “Nepeg kan magmaliw ya andiay pakabalawan ed arapan nen Jehova a Dios mo.” (De 18:13; 2Sa 22:24) Inter toy andiay pakabalawan ya Anak to (Heb 7:26) bilang dondon bagat, tan lapud saya et sarag Ton ipasen ya “matunong,” odino andiay pakabalawan iramay walaan na pananisia tan maunor, balet sikato nin siansia so matunong tan andiay pakabalawan ya Ukom.—Rom 3:25, 26.
(Genesis 17:3-5) Diad saman et dinmakmomoy Abram, tan inkuan ni na Dios ed sikato: 4 “Akisipanan ak ed sika, tan seguradon magmaliw kan ama na dakel a nasyon. 5 Aliwa lan Abram so ngaran mo noagta Abraham la, lapud pagmaliwen ta kan ama na dakel a nasyon.
it-1 31 ¶1
Abraham
Linmabas so panaon. Natan et manga samploy taon la ran manaayam ed Canaan, balet siansia nin agmakaanak si Sara. Kanian inter tod si Abraham so Ehipsion aripen to ya si Hagar pian manlukon parad sikato. Inmabuloy si Abraham. Kanian nen 1932 B.C.E., sanen mantaon na 86 si Abraham, niyanak si Ismael. (Ge 16:3, 15, 16) Linmabas ni so panaon. Nen 1919 B.C.E., sanen mantaon na 99 si Abraham, ingganggan nen Jehova ya nepeg ya nasegat so amin ya lalaki ed sankaabungan nen Abraham bilang tanda odino tatak na espisyal ya impisipanan nen Jehova ed sikato. Diad saman et sinalatan nen Jehova so ngaran nen Abram na Abraham, ‘lapud sikatoy pagmaliwen Ton ama na dakel a nasyon.’ (Ge 17:5, 9-27; Rom 4:11) Ag-abayag, walay taloran anghel ya nansulong na laman na too ya sinangkaili nen Abraham diad ngaran nen Jehova. Insipan da ya manlukon tan mangiyanak si Sara na sakey ya laki, on, diad ontumbok a taon!—Ge 18:1-15.
(Genesis 17:15, 16) Insan inkuan na Dios ed si Abraham: “Nipaakar ed si Sarai ya asawam, sikatoy agmo la tatawagen na Sarai, lapud say ngaran to la et Sara. 16 Sikatoy bendisyonan ko tan ikdan ta ka na anak a laki ed panamegley to; sikatoy bendisyonan ko tan sikatoy panlapuan na saray nasyon; sikatoy panlapuan na saray arari na totoo.”
Antoy Kabaliksan na Sakey a Ngaran?
Sinalatan na Dios iray ngaran na pigaran totoo pian ipasakbay so nagawad arapen. Singa bilang, say ngaran ya Abram ya mankabaliksan na “Say Ama et Atagey,” et ginawa ton Abraham ya mankabaliksan na “Ama na Dakerakel.” Tinmua itan, ta si Abraham et nagmaliw ya ama na dakel a nasyon. (Genesis 17:5, 6) Imanoen met so ngaran na asawa nen Abraham ya Sarai, ya nayarin mankabaliksan na “Makolkol.” Seguradon sikatoy malikeliket sanen sinalatan na Dios so ngaran to na “Sara,” ya mankabaliksay “Prinsesa,” ta sikatoy magmaliw ya ina ya panlapuan na saray arari.—Genesis 17:15, 16.
Pankotkot na Espiritual a Kayamanan
(Genesis 15:13, 14) Insan inkuan To ed si Abram: “Nepeg mon naamtaan a say ilalak mo et magmaliw a dayo diad dalin ya agda kayarian, tan aripenen tan pairapen ira na saray totoo ditan ed loob na 400 a taon. 14 Balet ukomen ko imay nasyon a panserbian da, tan kayari na satan et ompaway iran walaay dakerakel a kayarian.
it-1 460-461
Kronolohiya
Imbaga nen Jehova ed si Abram (Abraham): “Nepeg mon naamtaan a say ilalak mo et magmaliw a dayo diad dalin ya agda kayarian, tan aripenen tan pairapen ira na saray totoo ditan ed loob na 400 a taon.” (Ge 15:13; nengnengen met so Gaw 7:6, 7.) Imbaga iya antis ya iyanak so insipan ya tomatawir odino “ilalak” ya si Isaac. Nen 1932 B.C.E., niyanak si Ismael ya ilalak nen Abraham ed Ehipsion aripen ya si Hagar, tan nen 1918 B.C.E. et inyanak si Isaac. (Ge 16:16; 21:5) No manbilang na 400 taon ya paatras manlapud impaway ed Ehipto, ya diad saman et anampot so ‘panamairap,’ (Ge 15:14) makasabi tayo ed 1913 B.C.E. Diad saman et manga limay taon nen Isaac, a mapatnag ya apakso la, tan manaayam la bilang “dayo” diad dalin ya agto kayarian. Ditan la ginmapo imay nipasakbay ya panamairap sanen sikatoy “balbalawen” nen Ismael ya mantaon na 19 ed saman. (Ge 21:8, 9) Anggaman diad panaon tayo et ipapasen ya aliwan seryoso imay impamalaw ed tomatawir nen Abraham, aliwan ontan so pangipapasen da nensaman. Napatnagan itan ed reaksion nen Sara tan ed impangiyabuloy na Dios ya pataynanen si Hagar tan say anak to ya si Ismael. (Ge 21:10-13) Detalyadon impairekord iya na Dios diad Biblia, kanian mapatnag ya ginmapo ditan so impropesiyan 400 taon ya panamairap ya anampot nen pinmaway ed Ehipto iray Israelita.—Gal 4:29.
(Genesis 15:16) Balet diad komapat a henerasyon et ompawil irad dia, ta agni asabi so panaon pian nadusa iray Amoreo lapud saray kasalanan da.”
it-1 778 ¶4
Impaway ed Ehipto
“Diad komapat a henerasyon.” Tandaan tayo ya imbaga nen Jehova ed si Abraham ya ompawil ed Canaan iray ilalak to diad komapat ya henerasyon. (Ge 15:16) Diad loob na 430 a taon manlapu nen ginmapon inmepekto so sipanan ed si Abraham ya anggad impaway ed Ehipto, walay masulok ya apatiran henerasyon, anggano base ed rekord et andukey ni so bilay da nensaman. Balet 215 taon labat so aktual ya impanayam na saray Israelita ed Ehipto. Kanian pian nakuenta so ‘apatiran henerasyon’ manlapud inloob da ed Ehipto, usaren tayon alimbawa so sakey ya tribu na Israel, say tribu nen Levi: (1) Levi, (2) Kohat, (3) Amram, tan (4) Moises.—Exo 6:16, 18, 20.
Panagbasa ed Biblia
(Genesis 15:1-21) Kayari na saya et oniay mensahe nen Jehova a sinmabi ed si Abram diad sakey a pasingawey: “Agka ontatakot, Abram. Siak so samper mo. Baleg a tumang so niiter ed sika.” 2 Inmebat si Abram: “Soberanon Katawan a Jehova, antoy iter mod siak, anta anggapoy ilalak ko tan say manawir ed abung ko et sakey a lakin taga Damasco, si Eliezer?” 3 Inkuan ni nen Abram: “Agmo ak inikdan na ilalak, tan sakey a lingkor ed sankaabungan ko so onsublay ed siak bilang tomatawir.” 4 Balet inmebat si Jehova ed sikato, “Sayan laki et ag-onsublay ed sika bilang tomatawir, noagta say mismon anak mo so onsublay ed sika bilang tomatawir.” 5 Natan et sikatoy inyakar to ed paway tan inkuan to: “Ipangasim, nengneng ka ed tawen tan bilang mo iray bitewen no sarag mo.” Insan inkuan to ed sikato: “Ontan so pagmaliwan na ilalak mo.” 6 Tan impatnag toy pananisia ed si Jehova, tan lapud satan et sikatoy impasen Ton matunong. 7 Insan inyarum to: “Siak si Jehova, ya angipaway ed sika ed Ur a syudad na saray Caldeo pian iter kod sika iyan dalin bilang kayarian mo.” 8 Diad saya et inkuan to: “Soberanon Katawan a Jehova, panon kon naamtaan no kasin nakayarian ko iya?” 9 Oniay inyebat to ed sikato: “Mangala kay sakey a malangwer a baka a mantaon na talora, sakey a kabatyan a kanding a mantaon na talora, sakey a kalakian a karnero a mantaon na talora, sakey a palekpek, tan sakey a sibong a malapati.” 10 Kanian inala to irayan amin tan pinapaldua to tan inggaton tod sakey a dasig so kapaldua a kapetekan na samay sakey a kapaldua, balet agto pinaldua iramay manok. 11 Insan dinmapo iray managsibar a manok ed saray laman na inatey ya ayayep, balet inaabol ira nen Abram. 12 Sanen ngalngali la onselek so agew, akaugip a maong si Abram tan sinmabi ed sikato so makapataktakot a kabilungetan. 13 Insan inkuan To ed si Abram: “Nepeg mon naamtaan a say ilalak mo et magmaliw a dayo diad dalin ya agda kayarian, tan aripenen tan pairapen ira na saray totoo ditan ed loob na 400 a taon. 14 Balet ukomen ko imay nasyon a panserbian da, tan kayari na satan et ompaway iran walaay dakerakel a kayarian. 15 Balet sika, manpainawa ka a kaibam iray inmuunan atateng mo; niponpon ka kayari na andukey a bilay. 16 Balet diad komapat a henerasyon et ompawil irad dia, ta agni asabi so panaon pian nadusa iray Amoreo lapud saray kasalanan da.” 17 Sanen sinmelek lay agew tan binmilunget la, walay pinmatnag a manasewek a hurnoan, tan dinmalan so mandarlang a silew ed pegley na saray apalduan ayayep. 18 Diad satan ya agew et akisipanan si Jehova ed si Abram, ya inkuan to: “Iter kod ilalak mo iyan dalin, manlapud ilog na Ehipto ya anggad baleg ya ilog, say ilog na Eufrates: 19 say dalin na saray Keneo, Kenizeo, Cadmoneo, 20 Heteo, Perizeo, Refaim, 21 Amoreo, Canaanita, Girgaseo, tan Jebuseo.”
PEBRERO 17-23
KAYAMANAN ED SALITA NA DIOS | GENESIS 18-19
“Dineral na ‘Ukom na Interon Dalin’ so Sodoma tan Gomorra”
(Genesis 18:23-25) Insan inmasingger si Abraham tan inkuan to: “Talaga ta’n deralen moy matunong a kaiba na mauges? 24 Panon to no walay 50 matunong a totoo ed loob na syudad? Deralen mo ni kasi itan a pasen tan agmo la palabasen nisengeg ed saray 50 matunong a wadtan? 25 Imposible a nagawaan mo so pamatey ed matunong a kaiba na mauges tan nampara so pansumpalan na matunong tan say mauges! Imposible ya oniay gawaen mo. Kasin say Ukom na interon dalin et agto gawaen no antoy maptek?”
“Say Ukom na Interon Dalin” et Naynay Ton Gagawaen no Antoy Maptek
“KASIN say Ukom na interon dalin et agto gawaen no antoy maptek?” (Gen. 18:25) Diad satan ya tepet nen Abraham, imbalikas toy talek tod si Jehova ya iter Toy perpekton hustisya ed saray taga Sodoma tan Gomorra. Kombinsido si Abraham ya agbalot manggawa na ag-inkahustisya si Jehova diad “pamatey ed matunong a kaiba na mauges.” Parad si Abraham et “imposible” ya gawaen itan nen Jehova. Kayari na manga 400 ya taon, oniay imbaga nen Jehova nipaakar ed sarili to: “Say Bato, ayadyari so kimey to, ta amin a dalan to et inkahustisya. Sakey a matoor a Dios ya agbalot manggaway ag-inkahustisya; sikatoy matunong tan maptek.”—Deu. 31:19; 32:4.
(Genesis 18:32) Insan inkuan to: “Jehova, ipangasim, agka komon onsasanok, balet abuloyan mo ak nin mansalita a maminsan: Panon to no samplora labat so naromog diman?” Sikatoy inmebat: “Agko itan gawaen nisengeg ed samplora.”
Anos—Panagsungdo a Walaan na Gagala
Siempre, no nipaakar ed panangipanengneng na anos, say sankaabigan ya ehemplo tayo et si Jehova. (2 Ped. 3:15) Dakel so nabasa tayod Salita na Dios ya no iner et impanengneng nen Jehova so andukey ya panag-anos to. (Neh. 9:30; Isa. 30:18) Singa bilang, panoy inkiwas nen Jehova nen kinuestion nen Abraham so desisyon Ton deralen so Sodoma? Unona, agsinmalet si Jehova nen mansasalitay Abraham. Imbes, maanos ya dinengel nen Jehova so amin ya tepet tan kapagaan nen Abraham. Insan, impanengneng nen Jehova ya sikatoy ondedengel ta uuliten ton ibabaga iray kapagaan nen Abraham tan pinaseguroan Ton agto deralen so Sodoma anggano samplora labat ya matunong a totoo so naromog ed satan ya syudad. (Gen. 18:22-33) Talagan balibali itan ya alimbawa na maanos ya idengel tan agmasyadon man-react!
(Genesis 19:24, 25) Insan pinauran nen Jehova na asupre tan apoy ed Sodoma tan ed Gomorra—nanlapu itan ed si Jehova, diad tawen. 25 Kanian dineral to irayan syudad, on, say interon distrito, kaibay amin a manaayam ed saray syudad tan saray tanaman.
Si Jehova so Soberanon Katawan Tayo!
12 Segurado itayo ya magano lan idepensa nen Jehova so soberanya to. Agto abuloyan a mansiansia ed andi-angga so karelmengan, tan amta tayon manbibilay ti la’d kaunoran iran agew. Dineral nen Jehova iray mauges a totoo panamegley na Delap. Dineral to met so Sodoma tan Gomorra, si Faraon tan say armada to. Si Sisera tan say armada to, si Senakerib tan saray Asiryanon sundalo to, et anggapoy kalaban-laban da ed Dios a Sankatagyan. (Gen. 7:1, 23; 19:24, 25; Exo. 14:30, 31; Uko. 4:15, 16; 2 Ara. 19:35, 36) Makapanmatalek tayo sirin ya ag-abuloyan nen Jehova a Dios a mantultuloy ed andi-angga so pamapauges ed ngaran to tan panmamaltrato ed saray Tasi to. Niarum ni, nanenengneng tayo lay tanda na kiwawala nen Jesus tan say kasampotan na sistema na mundo.—Mat. 24:3.
Pankotkot na Espiritual a Kayamanan
(Genesis 18:1) Diad saginonor et nampanengneng ed sikato si Jehova diad kawalaan na angkakabaleg a kiew ed Mamre, sanen sikatoy akayurong ed lolooban na tolda legan a kakkaktangay agew.
(Genesis 18:22) Diad saman et tinmaynan la diman iramay lalaki tan amaarap irad Sodoma, balet nansiansiay Jehova ed si Abraham.
w88 5/15 23 ¶4-5
Kasin Walay Too ya Anengneng To Lay Dios?
Natan et natalosan tayo no akin ya nen akitongtong si Abraham ed imbaki na Dios ya anghel ya nansulong na laman na too et singa si Jehova ya mismo so katongtong to. Lapud malinew ya impaamta na sayan anghel so mensahe na Dios ed si Abraham tan personal ya angirepresenta ed Sikato, ibabaga na sayan salaysay ed Biblia ya “nampanengneng ed sikato si Jehova.”—Genesis 18:1.
Tandaan ya saray anghel ya ibabaki na Dios et sarag dan ipasabi iray mensahe To ya singa kalinew na pangipapasabi na mensahe panamegley na telepono odino radyo. Kanian natalosan tayo no akin ya nen akitongtong si Abraham, Moises, Manoa, tan arum ni ed sakey ya anghel ya nansulong na laman na too et singa say Dios so katongtong da. Anggano anengneng da irayan anghel tan say gloria nen Jehova ya impatnag na saraya, agda balet anengneng so Dios. Kanian ag-iya sirin mikontraan ed samay imbaga nen apostol Juan: “Anggapoy toon akanengneng ed Dios anggan kapigan.” (Juan 1:18) Say anengneng na sarayan lalaki et saray anghel ya mangirerepresenta ed Dios, aliwan say Dios a mismo.
(Genesis 19:26) Balet say asawa nen Lot, a manumtumbok ed sikato et linmingaw ed benegan to, kanian sikatoy nagmaliw a pungol na asin.
Tulongan Iramay Onkakapuy so Liknaan Da
3 Makapuy a desisyon so ginawa nen Lot nen pinili toy manayam ed Sodoma ya ditan et grabe so imoralidad. (Basaen so 2 Pedro 2:7, 8.) Tua, maaligwas itan a lugar, balet dakel so aliwliwan naeksperiensya to lapud impanayam to ditan. (Gen. 13:8-13; 14:12) Say asawa nen Lot et mapatnag ya agustoan to so bilay ed satan a syudad odino nayarin labalabay ton kaulop so arum a totoo ditan kanian agto inunor si Jehova. Naandi so bilay to nen pinauran nen Jehova na asupre tan apoy ed satan ya lugar. Tan isipen pa met so duara ya biin ananak nen Lot. Akisipanan la ran miasawa ed saray lalaki ya inatey lanlamang diad Sodoma. Naandi so ayaman nen Lot tan saray kayarian to, tan say sankasakitan ed amin et say impatey na asawa to. (Gen. 19:12-14, 17, 26) Diad sarayan agawa, kasin maanos nin siansia si Jehova ed si Lot? On.
Panagbasa ed Biblia
(Genesis 18:1-19) Diad saginonor et nampanengneng ed sikato si Jehova diad kawalaan na angkakabaleg a kiew ed Mamre, sanen sikatoy akayurong ed lolooban na tolda legan a kakkaktangay agew. 2 Sikatoy tinmangwa tan abantag toy taloran lalaki ya akaalagey ed bandad arawi. Sanen anengneng to ra, sikatoy binmatik manlapud lolooban na tolda pian abeten ira, tan sikatoy dinmakmomo ed dalin. 3 Diad saman et inkuan to: “Jehova, no agamoran koy panangabobon mo, ipangasim ya agmo lalampasan so lingkor mo. 4 Ipangasi yon iyabuloy a niyakaran kayoy daiset a danum a panuras ed sali yo; insan kayo manpainawa ed silong na kiew. 5 Lapud linma kayo dia parad lingkor yo, iyabuloy yon iyawitan ta kayoy tinapay pian nainawaan kayo. Insan ki la ontuloy ed dalan yo.” Diad satan et inkuan da: “Gawam sirin so imbagam.” 6 Kanian nangganat si Abraham a linma ed tolda, ed kinen Sara tan inkuan to: “Apuram! Mangala kay taloran sukat na pinon arina, masam, tan manggawa kay tinapay.” 7 Insan binmatik si Abraham ed kawalaay pulok tan amili na sakey a maabig a kilaw a kalakian a baka. Inter to itan ed lingkor to, a nanapura met a mangiparaan ed satan. 8 Insan sikatoy angala na mantikilya tan gatas, pati samay imparaan ton karne na kilaw a kalakian a baka tan imparungo to ed sikara. Insan sikatoy inmalagey ed abay da legan a sikaray mamangan ed silong na kiew. 9 Inkuan dad sikato: “Kawalaan nen Sara ya asawam?” Sikatoy inmebat: “Walad loob na tolda.” 10 Kanian inkuan ni na sakey ed sikara: “Seguradon ompawil ak ed sika diad ontumbok a taon ed onian panaon, tan si Sara ya asawam et nawalaay anak a laki.” Natan si Sara et ondedengel diad lolooban na tolda, a walad benegan na laki. 11 Matatken la ran maong di Abraham tan Sara. Si Sara et anggapo lad edad a makapananak ni. 12 Kanian inmelek a bukor si Sara, ya inkuan to: “Natan ya akulaw ak la tan masiken lay katawan ko, talaga kasin niwala iyan liket ed siak?” 13 Insan inkuan nen Jehova ed si Abraham: “Akin et inmelek si Sara tan inkuan ton: ‘Talaga kasin mananak ak ni anta akulaw ak la?’ 14 Wala tay antokaman ya imposible ed si Jehova? Ompawil ak ed sika diad ontumbok a taon ed sayan aturon panaon, tan si Sara et nawalaay anak a laki.” 15 Balet imburi itan nen Sara, ya inkuan ton, “Agak pa inmelek!” ta natatakot. Diad saya et inkuan na Dios: “On! Inmelek ka.” 16 Sanen inmalagey iray lalaki pian onalis la tan binantag day Sodoma, kaiba ray Abraham a nanakar pian pasipoten to ra. 17 Inkuan nen Jehova: “Iyamot ko ta ed si Abraham no antoy gawaen ko? 18 Si Abraham et seguradon magmaliw a baleg tan makapanyarin nasyon, tan amin a nasyon ed dalin et nabendisyonan ed panamegley to. 19 Ta sikatoy kabkabat ko tan matalek ak ya iganggan to ray ananak to tan amin a kapolian to a tumboken day dalan nen Jehova diad panggawa ray matunong tan maptek, pian sumpalen nen Jehova imay insipan tod si Abraham.”
PEBRERO 24–MARSO 1
KAYAMANAN ED SALITA NA DIOS | GENESIS 20-21
“Totooren a Lanang nen Jehova Iray Sipan To”
(Genesis 21:1-3) Ninonot nen Jehova si Sara unong ya imbaga to, tan ginawa nen Jehova ed si Sara so insipan to. 2 Kanian nanlukon si Sara tan angiyanak na sakey a laki ed si Abraham diad inkamasiken to diad samay aturon panaon ya insipan na Dios ed sikato. 3 Nginaranan nen Abraham na Isaac so kapangiyanak ya anak tod si Sara.
Tinawag na Dios ya “Prinsesa”
Kasin labay ya ibaga na satan ya kulang so pananisia nen Sara? Andi. Imbaga na Biblia: “Lapud pananisia, si Sara et akaawat na pakayarin manlukon, anggano akulaw la, ta impasen ton matoor imay Sakey ya angisipan.” (Hebreo 11:11) On, kabkabat nen Sara si Jehova; amta to ya sarag nen Jehova ya gawaen so anggan anton im-promise to. Ontan ya klase na pananisia so kaukolan tayon amin. Kanian maabig no kabaten tayon maong so Dios ya ibabaga na Biblia. No ontan so gawaen tayo, ditan tayo nanengneng no akin ya ontan la kabiskeg so pananisia nen Sara. Talagan totooren nen Jehova so amin ya promise to, ya no maminsan ni ingen et surprisaen to tayo kanian makalek tayo lapud agtayo makapanisia!
“DENGEL KA ED SIKATO”
Nen 90 lay taon nen Sara, asabin siansia so abayag to lan papangarapen. Awalaan iran siansia na anak nen Abraham, ya natan et 100 to la! Say inngaran nen Abraham ed ugaw et Isaac, odino “Panelek,” ta atan so imbaga na Dios. Imadyin moy makakaimis ya lupa nen Sara legan ton ibabaga: “Pinaelek ak na Dios; amin a makarengel ed saya et mielek ed siak.” (Genesis 21:6) Segurado ya lapud sayan makapakelaw ya regalo nen Jehova et malikeliket si Sara ed saray nakekeran taon na bilay to. Pero, walay kaiba to met ’tan ya baleg ya responsabilidad.
Nen limara lay taon nen Isaac, nampaponsia si Abraham ta apakso lay Isaac. Pero walay problema. Naiimano nen Sara ya si Ismael, a 19 lay taon to ed saman, et paulit-ulit ton babalawen si Isaac. Aliwa yan galaw-galaw ya panagkantiaw. Insulat nen apostol Pablo ya sayan ginawa nen Ismael et ‘panamasegsegang’ o panamairap. Amta nen Sara ya mauges so epekto na satan ed si Isaac. Amta to ya kaukolan ton idepensay Isaac aliwa labat ya lapud anak to, noagta lapud walay importantin papel to ed gagala nen Jehova. Kanian nampakpel tan kinatongtong toy Abraham. Diretsaan ton imbaga ya kaukolan ton pataynanen si Hagar tan Ismael.—Genesis 21:8-10; Galacia 4:22, 23, 29.
Antoy reaksion nen Abraham? Oniay nabasa tayo: “Naermenan a maong si Abraham ed samay imbaga [nen Sara] nipaakar ed anak to.” Inar-aro toy Ismael tan natural labat ya nasakitan ta anak to. Pero, amta nen Jehova so agawa kanian imbaga tod si Abraham: “Agka naeermenan ed ibabaga nen Sara ed sika nipaakar ed ugaw tan ed aripen mon bii. Dengel ka ed sikato, ta say tawagen ya ilalak mo et manlapud si Isaac.” Impaseguro nen Jehova ed si Abraham ya agto paulyan si Hagar tan si Ismael. Kanian pinmayag lanlamang.—Genesis 21:11-14.
(Genesis 21:5-7) Mantaon si Abraham na 100 sanen niyanak si Isaac ya anak to. Insan inkuan nen Sara: 6 “Pinaelek ak na Dios; amin a makarengel ed saya et mielek ed siak.” 7 Tan inkuan to ni: “Siopay makapangibaga ed si Abraham, ‘Seguradon manpasuso si Sara na saray ugugaw’? Balet akapangiyanak ak na ugaw ya ilalak to diad inkamasiken to.”
(Genesis 21:10-12) Kanian inkuan tod si Abraham: “Pataynan mo iyan aripen a bii tan say anak to, ta say anak na sayan aripen a bii et agmagmaliw a tomatawir a kaiba nen Isaac ya ana’ko!” 11 Balet naermenan a maong si Abraham ed samay imbaga to nipaakar ed anak to. 12 Diad saman et inkuan na Dios ed si Abraham: “Agka naeermenan ed ibabaga nen Sara ed sika nipaakar ed ugaw tan ed aripen mon bii. Dengel ka ed sikato, ta say tawagen ya ilalak mo et manlapud si Isaac.
(Genesis 21:14) Kanian kabkabuasan a binmangon si Abraham tan angalay tinapay tan katat a nankargay danum tan inter to iratan ed si Hagar. Inyan to iratan ed takeb to insan sikatoy pinasipot to a kaibay ugaw. Kanian sikatoy tinmaynan tan nanteyengteyeng diad kalawakan ed Beer-sheba.
Pankotkot na Espiritual a Kayamanan
(Genesis 20:12) Tan sakey ni, tuan sikatoy agik, say anak nen amak, balet sananey so ina to, tan sikatoy nagmaliw ya asawak.
wp17.3 12, paimano ed leksab
“Maganggana Kan Bii”
Si Sara et agi nen Abraham ed ama. Si Tera so ama da, balet mandumaay ina da. (Genesis 20:12) Anggano agnayari so ontan ya panangasawa natan, tandaan ya duma so situasyon da nensaman. Saray totoo et mas asingger ed inkaperpekto ya abalang di Adan tan Eva. Kanian diad saman a panaon anggano manasawa so sankanayon, anggapo ni tanton epekto na satan ed saray ananak da. Balet kalabas na 400 ya taon, say karukey na bilay na totoo et singa la ed sikatayo natan. Kanian insebel na Mosaikon Ganggan so pangasawa na kanayon.—Levitico 18:6.
(Genesis 21:33) Insan sikatoy angitanem na kiew a tamarisko ed Beer-sheba, tan sikatoy tinmawag diman ed ngaran nen Jehova, say andi-anggaan a Dios.
Abraham—Uliran na Amin a Mangegemtan ed Pikakaaro na Dios
9 Si Abram so kinmiwas ed sananey a gawa na pananisia. A singa ibabaga na salaysay: “Sikato so angipaalagey na altar diman ed si Jehova.” (Genesis 12:7) Nayari, saya so angisakup ed impangiyapay to na sakey a bagat ya ayep, lapud say Hebreon salita a para ed “altar” et kabaliksan to so “pasen na panagbagatan.” Saginonor, inulit nen Abram irayan gawa na pananisia diad sananey iran kabiangan na dalin. Niarum, sikato so ‘tinmawag ed ngaran nen Jehova.’ (Genesis 12:8; 13:18; 21:33) Say Hebreon balikas ya “ontawag ed ngaran ko” et kabaliksan to met so “pangiyabawag (pangipulong) ed ngaran.” Say sankaabungan nen Abram tan ontan met ed saray Canaanitas so nayarin akadngel ed sikaton makpel ya angiyabawag ed ngaran na Dios to, si Jehova. (Genesis 14:22-24) Ontan met, amin a mangegemtan ed pikakaaro na Dios natan so nepeg ya ontawag ed ngaran to diad pananisia. Saya so mangisakup ed pibiang diad mapublikon panagpulong, “naynay a mangiyapay ed Dios na sakey a bagat na panangidayew, salanti, say bunga na saray bibil a manggawan mangiyabawag ed lapag ed ngaran to.”—Hebreos 13:15; Roma 10:10.
Panagbasa ed Biblia
(Genesis 20:1-18) Natan et inyalis nen Abraham so kampo to ed dalin na Negeb tan nanayam ed baetan na Kades tan Sur. Legan a sikatoy manaayam ed Gerar, 2 oniay imbaga lamet nen Abraham nipaakar ed si Sara ya asawa to: “Sikatoy agik.” Kanian si Abimelec ya ari na Gerar et angibaki na mangawit ed si Sara tan sikatoy inala to. 3 Kayari na satan, linmay Dios ed si Abimelec diad sakey a kugip ed labi tan inkuan tod sikato: “Seguradon ompatey ka lapud bii ya inalam, ta sikatoy asawa tan kien na sananey a laki.” 4 Balet sikatoy agni sininggeran nen Abimelec. Kanian inkuan to: “Jehova, kasin pateyen mo so sakey a nasyon ya andiay kasalanan? 5 Agta imbaga nen Abraham ed siak, ‘Sikatoy agik,’ tan agta imbaga met nen Sara ya, ‘Sikatoy agik’? Ginawak iya a walaay matuan puso tan malinis iran lima.” 6 Insan inkuan na tuan Dios ed sikato diad kugip: “Amtak a ginawam iya diad matuan puso, kanian impaliis ta kad pankasalanan mo ed siak. Satan so rason no akin ya agko inabuloyan a sikatoy diwiten mo. 7 Natan, ipawil mo so asawa na laki, ta sikatoy sakey a propeta tan sikatoy mikasi parad sika, pian manbilay ka. Balet no sikatoy agmo ipawil, seguradon ompatey ka, sika tan say interon sankaabungan mo.” 8 Kabkabuasan a binmangon si Abimelec tan tinawag ton amin so lingkor to tan imbaga to irayan amin a bengatla ed sikara, tan ataktakot iran maong. 9 Insan tinawag nen Abimelec si Abraham tan inkuan to ed sikato: “Antoy ginawam ed sikami? Antoy kasalanan kod sika ta pian iyakar mod siak tan ed panarian ko so onian kabaleg a kasalanan? Aliwan duga so ginawam ed siak.” 10 Tan inkuan ni nen Abimelec ed si Abraham: “Anto tay getmam sanen ginawam iya?” 11 Inkuan nen Abraham: “Lapud inkuan kod sarilik, ‘Seguradon agda tatakotan so Dios ed sayan lugar, tan pateyen da ak lapud asawak.’ 12 Tan sakey ni, tuan sikatoy agik, say anak nen amak, balet sananey so ina to, tan sikatoy nagmaliw ya asawak. 13 Kanian inkuan kod sikato sanen ingganggan ak na Dios a taynan koy abung nen amak: ‘Onia komoy pangipatnag mo na matoor a panangaro ed siak: Anggan iner so laen ta, ibagam iya nipaakar ed siak, “Sikatoy agik.”’” 14 Diad saman et angalay Abimelec na saray karnero tan baka tan lingkor iran lalaki tan bibii tan inter to iratan ed si Abraham, tan impawil tod sikato si Sara ya asawa to. 15 Inkuan ni nen Abimelec: “Nia, walad arapan moy dalin ko. Manayam kad anggan iner a labay mo.” 16 Tan inkuan tod si Sara: “Ikdan koy agim na 1,000 piraso na pilak. Saya so pakanengnengan ya anggapoy kasalanan mo diad arapan na amin a kaibam tan ed arapan na amin, tan alinisan ka lad kabalawan.” 17 Tan akikasi si Abraham ed tuan Dios, tan pinaabig na Dios si Abimelec tan say asawa to tan saray aripen ton bibii, tan nananak la ra; 18 ta pinagmaliw nen Jehova a lepes so amin a bibii ed abung nen Abimelec, lapud si Sara ya asawa nen Abraham.