CAPITULO UNU
Tin un Secreto pa Felicidad den Famia?
1. Pakico famianan fuerte ta importante den sociedad humano?
FAMIA ta e institucion di mas bieu riba tera, i e ta hunga un papel vital den sociedad humano. Atrabes di historia, famianan fuerte a yuda edificá sociedadnan fuerte. Famia ta e mihó areglo pa cria yunan pa bira adultonan maduro.
2-5. (a) Describí e siguridad cu un mucha ta sinti den un famia felis. (b) Ki problemanan ta ser informá den algun famia?
2 Un famia felis ta un refugio pa proteccion i siguridad. Visualisá pa un momento e famia ideal. Durante nan cena, mayornan interesá ta sinta cu nan yunan i ta considerá e sucesonan di e dia. Muchanan ta combersá excitadamente segun cu nan ta conta nan tata i mama tocante loke a sosodé na scol. E tempu relahante cu nan a pasa huntu ta refrescá tur hende pa e siguiente dia pafó dje ambiente di cas.
3 Den un famia felis, un mucha sa cu su tata i mama lo cuid’é ora e bira malu, kisas tumando turno na banda di su cama durante e anochi. E sa cu e por bai cerca su mama of tata cu e problemanan di su bida hóben i haña conseho i sosten. Sí, e yu ta sintié a salbo, sin importá con yen di problema e mundu pafó por ta.
4 Ora yunan crece, generalmente nan ta casa i tin nan propio famia. Un dicho oriental ta bisa, “Un persona ta realisá cuantu e debe su mayornan ora e tin un yu di su mes.” Cu un sentido profundo di gratitud i amor, e yunan adulto ta purba di haci nan propio famia felis, i tambe nan ta cuida nan mayornan cu awor ta birando di edad, kendenan ta gosa dje compania di e nietunan.
5 Kisas n’e momento aki bo ta pensando: ‘Wel, mi ta stima mi famia, pero e no ta manera esun cu a caba di ser describí. Ami cu mi casá ta traha oranan di trabou diferente i apénas ta wak otro. Nos ta papia mas tantu tocante problema di placa.’ Of bo ta bisa, ‘Mi yunan i nietunan ta biba den un otro stad, i nunca mi ta logra mira nan’? Sí, pa motibunan hopi bes fuera di control di esnan enbolbí, hopi bida di famia no ta ideal. Apesar di esei, algun ta hiba bida di famia felis. Con? Tin un secreto pa felicidad den famia? E contesta ta sí. Pero promé cu considerá cua e ta, nos mester contestá un pregunta importante.
KICO TA UN FAMIA?
6. Ki clase di famianan lo ser considerá den e buki aki?
6 Den paisnan di occidente, mayoria famia ta consistí di un tata, un mama i yunan. Abuelonan kisas ta biba den nan propio cas mas tantu cu nan por. Miéntras contacto ta ser mantené cu parientenan mas leu, debernan pa cu esakinan ta limitá. Básicamente, esaki ta e famia cu nos lo considerá den e buki aki. Sin embargo, otro famianan a bira cada bes mas comun den añanan recien—e famia di un solo mayor, e famia di criansa, i e famia di cua e mayornan no ta bibando huntu pa un motibu of otro.
7. Kico ta e famia extendí?
7 Comun den algun cultura ta e famia extendí. Den e areglo aki, si ta posibel, abuelonan ta ser cuidá regularmente dor di nan yunan, i lasonan íntimo i responsabilidad ta extendé na parientenan mas leu. Por ehempel, miembronan di famia tal bes ta yuda pa mantené, cria i asta paga p’e educacion di nan subrina, subrino of parientenan mas leu. E principionan cu lo ser considerá den e publicacion aki ta aplicá tambe na famianan extendí.
FAMIA TA BOU DI TENSION
8, 9. Ki problemanan den algun pais ta mustra cu famia ta cambiando?
8 Awendia e famia ta cambiando—tristu pa bisa, no pa mas mihó. Un ehempel ta ser mirá na India, caminda un esposa tal bes ta biba cu e famia di su esposo i ta traha na cas bou di direccion di su suegronan. Sin embargo, awendia no ta nada straño pa esposanan indio busca trabou pafó di cas. Tog aparentemente ainda ta ser sperá di nan pa cumpli cu nan papel tradicional na cas. E pregunta cu a presentá den hopi pais ta, Compará cu otro miembronan di famia, cuantu trabou un muher cu un empleo pafó di cas ta ser sperá pa haci na cas?
9 Den sociedadnan oriental, lasonan fuerte di famianan extendí ta tradicional. Sin embargo, bou di e influencia di individualismo n’e estilo di occidente i e presion di problemanan económico, e tradicional famianan extendí ta debilitando. P’esei, hopi hende ta mira cuido di miembronan di famia di edad avansá como un carga en bes di como un deber of un privilegio. Algun yu ta abusá di nan mayornan di edad avansá. En berdad, abusu i negligencia di esnan di edad ta ser hañá den hopi pais awe.
10, 11. Cua echonan ta mustra cu famia ta cambiando den paisnan europeo?
10 Divorcio ta birando cada bes mas comun. Na Spaña e promedio di divorcio a subi te na 1 di cada 8 matrimonio na cuminsamentu dje añanan ’90—un gran aumento compará cu 1 di cada 100 djis 25 aña promé. Gran Bretania, informando e promedio di divorcio di mas haltu di Europa (ta ser anticipá cu 4 di cada 10 matrimonio lo fracasá), a mira un aumento di ripiente den e cantidad di famianan di un solo mayor.
11 Hopi hende na Alemania ta parce di ta bandonando e famia tradicional completamente. Den e añanan ’90, 35 porciento di tur famia aleman a consistí di un solo persona i 31 porciento a consistí di solamente dos individuo. Francesnan tambe ta casando hopi ménos, i esnan cu casa ta divorciá mas tantu i mas promé cu ántes tabata e caso. Cantidadnan creciente ta preferá di biba huntu sin e responsabilidadnan di matrimonio. Tendencianan comparabel ta ser mirá mundialmente.
12. Con muchanan ta sufri pa motibu di cambionan den e famia moderno?
12 Kico ta pasando cu e muchanan? Na Merca i den hopi otro pais, mas i mas ta nace pafó di matrimonio, algun di tienernan yong. Hopi mucha muher tiener tin un cantidad di yu di diferente tata. Informenan for di tur parti di mundu ta conta di miyones di mucha sin cas cu ta dualu den cayanan; hopi di nan ta scapando for di casnan caminda nan a ser abusá of nan ta ser sacá afó dor di famianan cu no por mantené nan mas.
13. Ki problemanan plamá na tur parti ta horta famianan di felicidad?
13 Sí, famia ta den crísis. Ademas di loke a ser mencioná caba, rebelion di tiener, abusu di mucha, violencia di parti di casá, alcoholismo i otro problemanan devastador ta horta hopi famia di felicidad. Pa un gran cantidad di mucha i adulto, e famia ta leu di ta un refugio.
14. (a) Segun algun hende, cua ta e motibunan dje crísis di famia? (b) Con un abogado di promé siglo a describí e mundu djawe, i ki influencia e cumplimentu di su palabranan tabatin riba bida di famia?
14 Pakico e crísis di famia? Algun hende ta tira falta pa e crísis di famia actual riba e entrada di hende muher den e lugá di empleo. Otronan ta señalá n’e derumbe moral djawendia. I mas motibunan ta ser mencioná. Casi dos mil aña pasá, un abogado bon conocí a pronosticá cu hopi presion lo afligí famia, ora el a skirbi: “Den e último dianan tempu crítico, duru pa trata cuné lo presentá. Pasobra hende lo ta stimador di nan mes, stimador di placa, presumido, halsá, blasfemador, desobediente na mayornan, malagradecidu, desleal, sin cariño natural, no dispuesto na ningun acuerdo, calumniador, sin dominio propio, feros, sin amor pa bondad, traidor, cabesura, hinchá cu orguyo, stimador di placer mas bien cu stimador di Dios.” (2 Timoteo 3:1-4) Ken lo por tin duda cu e palabranan aki ta ser cumplí awe? Den un mundu cu condicionnan manera esaki, ta straño cu hopi famia ta den crísis?
E SECRETO PA FELICIDAD DEN FAMIA
15-17. Den e buki aki, cua autoridad lo ser señalá como esun cu tin e secreto pa felicidad den famia?
15 Conseho riba con pa logra felicidad den famia ta ser ofrecé di tur banda. Den occidente, un ola sin fin di buki i revistanan dunando instruccion i sugerencia práctico ta ofrecé conseho. E problema ta cu conseheronan humano ta contradicí otro, i loke awe ta conseho actual por ser considerá como impráctico mañan.
16 Unda, anto, nos por acudí pa guia di famia confiabel? Wel, lo bo acudí na un buki completá un 1.900 aña pasá? Of lo bo sinti cu un buki manera esaki mester ta extremadamente anticuá? E berdad ta cu e berdadero secreto pa felicidad den famia ta ser hañá den net un fuente asina.
17 E fuente ei ta e Bijbel. Di acuerdo cu tur evidencia, el a ser inspirá dor di Dios mes. Den Bijbel nos ta haña e siguiente declaracion: “Tur Scritura ta inspirá di Dios i probechoso pa siña, pa reprendé, pa rectificá cosnan, pa disipliná den husticia.” (2 Timoteo 3:16) Den e publicacion aki nos lo animá bo pa considerá con e Bijbel por yudá bo “rectificá cosnan” ora di atendé cu e presionnan i problemanan cu ta enfrentando famianan djawe.
18. Pakico ta razonabel pa aceptá Bijbel como un autoridad den dunamentu di conseho matrimonial?
18 Si bo ta incliná pa descartá e posibilidad cu Bijbel por yuda haci famianan felis, considerá esaki: Esun cu a inspirá Bijbel ta e Originador dje areglo di matrimonio. (Génesis 2:18-25) Bijbel ta bisa cu su nomber ta Jehova. (Salmo 83:18) E ta e Creador i ‘e Tata, na ken tur famia ta debe nan nomber.’ (Efesionan 3:14, 15) Jehova a observá bida di famia desde principio di humanidad. E conocé e problemanan cu por lanta i a duna conseho pa solucioná nan. Atrabes di historia, esnan cu sinceramente a aplicá principionan bíblico den nan bida di famia a haña mayor felicidad.
19-21. Cua experencianan moderno ta mustra e poder dje Bijbel pa resolvé problemanan matrimonial?
19 Por ehempel, un ama di cas na Indonesia tabata un adicto na wega di placa. Pa añanan el a neglishá su tres yunan i regularmente tabata pleita cu su esposo. Anto e muher a cuminsá studia Bijbel. Gradualmente el a cuminsá kere loke Bijbel a bisa. Ora el a aplicá e conseho di Bijbel, el a bira un mihó esposa. Su esfuersonan, basá riba principionan bíblico, a trece felicidad pa henter su famia.
20 Un ama di cas na Spaña ta bisa: “Nos tabata casá pa solamente un aña ora nos a cuminsá ta haña problemanan serio.” E i su esposo no tabatin hopi cos en comun, i nan tabata papia masha poco cu excepcion di ora nan tabata discutí. Apesar di tabatin un yu muher chikitu, nan a dicidí na busca un separacion legal. Sin embargo, promé cu esei a sosodé, nan a ser animá pa examiná e Bijbel. Nan a studia su conseho pa homber i muhernan casá i a cuminsá aplik’é. No a tarda muchu cu nan por a comunicá pacíficamente, i nan famia chikitu a ser uní felismente.
21 Bijbel ta yuda hende di edad tambe. Por ehempel, considerá e experencia di un cierto pareha hapones. E esposo tabata rabia lihé i algun biaha violento. Promé, e pareha su yu muhernan a cuminsá studia Bijbel, apesar di e oposicion di nan mayornan. Despues, e esposo a uni cu su yu muhernan, pero e esposa a sigui oponé. Sin embargo, atrabes di añanan e esposa a ripará e bon efecto di principionan bíblico riba su famia. Su yu muhernan tabata cuid’é bon, i su esposo a bira hopi mas suave. Cambionan asina a impulsá e muher pa examiná e Bijbel pa su mes, i esei tabatin e mésun bon efecto riba dje. E señora di edad aki bes tras bes a bisa: “Nos a bira un berdadero pareha casá.”
22, 23. Con Bijbel ta yuda hende di tur antecedente nacional pa haña felicidad den nan bida di famia?
22 E individuonan aki ta entre e gran cantidad cu a siña cua ta e secreto pa felicidad den famia. Nan a aceptá e conseho dje Bijbel i a aplik’é. Ta cierto cu nan ta biba den e mésun mundu violento, inmoral i cu presion económico mescos cu tur otro hende. Ademas, nan ta imperfecto, pero nan ta haña felicidad den purba haci e boluntad dje Originador dje areglo di famia. Manera Bijbel ta bisa, Jehova Dios ta “Esun cu ta siñá bo saca probecho, Esun cu ta hací bo stap den e caminda unda bo mester cana.”—Isaías 48:17.
23 Aunke Bijbel a ser completá casi dos mil aña pasá, su conseho ta realmente al dia. Ademas, el a ser skirbí pa tur hende. Bijbel no ta un buki mericano of di occidente. Jehova “a traha for di un solo hende tur nacion di hende,” i E conocé e composicion di hende di tur parti. (Echonan 17:26) Principionan bíblico ta funcioná pa tur hende. Si bo aplicá nan, abo tambe lo haña sa cua ta e secreto pa felicidad den famia.