Hóbennan Sa Puntra . . .
Mi Por Presta Mihó na Scol?
“Pa mi mayornan puntonan di scol ta tur cos. ‘Cuantu bo a haña pa bo proefwerk di rekenen? Ki bo a haña pa bo scriptie di ingles?’ Mi tin rabia riba esei!”—Sam, 13 aña.
SAM no ta e único den e situacion aki. Sí, e autornan dje buki “Could Do Better” (“E Por Mihó”) ta skirbi: “Ainda nos tin cu topa un mayor cu ta kere cu su yu ta presta na scol mes tantu cu e por.” Pero hopi hóben, mescos cu Sam, ta sinti cu nan mayornan ta poniendo demasiado presion riba nan pa mehorá na scol, i kisas asta pa nan sobresalí. Kisas nan ta enfrentá mas presion den klas. “Maestronan no tin suficiente pacenshi,” un tiener ta keha. “Nan kier pa bo corda cosnan unbes i si bo no por, nan ta lagá bo sinti cu bo ta bobo. P’esei mi no ta purba mes.”
Hopi bes hóbennan cu no ta logra alcansá loke mayor i maestronan ta spera di nan, ta tende cu nan no ta presta mashá. I prácticamente tur alumno na un cierto momento ta presta ménos di loke a spera di dje. Di con? Ta interesante cu no semper flohera i problema pa siña ta e motibu.a
Pakico Algun Ta Presta Ménos di Loke Ta Ser Sperá
Nos tin cu admití cu ora ta trata di tarea di scol, tin algun hóben cu ta parce di ta satisfecho cu djis bai trankil sin haci mashá esfuerso. “Si mi por haci e mínimo pa tene cabes riba awa,” Herman di 15 aña ta confesá, “ta esei so mi ta haci.” Pero, laga nos ta franco: no ta tur e hóbennan aki tin un falta di interes pa siña. Por ta cu simplemente nan no ta gusta un cierto vak. Tambe tin algun cu no ta mira e balor práctico di loke nan ta siña. Reuben di 17 aña, ta bis’é asina aki: “Tin vak cu mi tin sigur cu lo mi no usa nunca mas despues cu mi caba scol.” Si un hóben tin falta di interes of incentivo, fácilmente e por bai na presta ménos di loke ta ser sperá di dje.
Tin otro factornan mas. Por ehempel, si un maestro ta bai muchu lihé pa bo, bo ta frustra. Si e ta bai muchu poco-poco, bo ta hañ’é laf. Presion di pareunan tambe por afectá con bon bo ta bai na scol. E buki Kids Who Underachieve (Muchanan Cu Ta Presta Ménos di Loke Ta Spera di Nan) ta splica: “Si un mucha sabí cu por siña bon, kier pa un grupo di mucha su pareu cu no ta interesá den scol acept’é, lo e por sintié obligá di presta ménos cu loke ta spera di dje.” Asina, un tiener a keha cu ora el a traha duru den su promé añanan na scol, otronan tabata yalurs i tabata tent’é. Sí, un hóben lo por enfrentá e realidad dje principio hañá na Proverbionan 14:17: “E homber cu abilidad di pensa ta ser odiá.”
Tin biaha e rais dje problema pakico un hóben no ta presta bon na scol ta mas profundo. Lamentablemente, algun hóben ta lanta cu un imágen negativo di nan mes. Esaki por ta e consecuencia ora hende ta bombardi’é constantemente cu bijnaam desagradabel, manera chocho bobo, kens of floho. Desafortunadamente, nombernan asina por pone e hóben actua asina. Manera un doctor a bisa: “Si nan bisá bo cu bo ta bobo i bo permití bo mes di kere esei, lo bo actua conforme cu esei.”
Mayoria biaha, mayor i maestronan ta pusha e muchanan cu tur bon intencion. Pero tog hóbennan por sinti cu nan ta spera muchu di nan. Si esei ta e caso cu bo, sea sigur cu bo mayor i maestronan no ta tratando di hací bo loco. Probablemente nan djis kier pa bo alcansá bo pleno potencial. Tog, e ansiedad di haci loke nan ta verwagt di bo lo por poné bo sinti gana di djis entregá. Pero, tuma curashi: Bo por presta mihó na scol.
Con pa Haña e Motivacion
E promé stap ta pa ser motivá! Pa haci esei, bo tin cu mira e propósito di loke bo ta siñando. Bijbel ta bisa: “E homber cu ta ploeg mester ploeg cu speransa i e homber cu ta bati grano mester hacié cu speransa di ser un participante.” (1 Corintionan 9:10) No semper ta fácil pa mira e balor di “ploeg” dor di algun vak. Por ehempel, kisas bo ta bisa: ‘Mi kier bira un programadó di computer. Wel, pakico mi mester siña historia?’
Ta berdad cu no ta tur cos den e curículo di scol por parce relevante, por lo ménos no pa awor. Pero purba wak mas leu den futuro. Un educacion general riba un variedad di vak lo enrikesé bo comprendimentu dje mundu rond di bo. Hopi hóben entre Testigonan di Jehova a haña cu un educacion completo a yuda nan “bira tur cos pa tur clase di hende.” Esaki a duna nan mas flexibilidad ora di presentá e mensahe di Reino na hende di diferente antecedente social. (1 Corintionan 9:22) Asta si un vak ta parce di carecé balor práctico, bo ta beneficiá di domin’é. Lo ménos cu bo por gana ta cu lo bo crece den “abilidad di pensa,” algu cu lo beneficiá bo mashá den futuro.—Proverbionan 1:1-4.
Tambe scol por sirbi pa revelá bo talentonan scondí. Apostel Pablo a skirbi Timoteo: “Rebibá manera candela e don di Dios cu ta den bo.” (2 Timoteo 1:6) Parce cu nan a nombra Timoteo pa haci un sirbishi special den e congregacion cristian. Pero e mester a cultivá e abilidad cu el a haña di Dios—su “don”—pasobra si el a lagu’é un banda, lo el a bai perdí. Naturalmente, bo abilidad di siña no ta un cos cu Dios a dotá bo directamente cuné, manera e don di Timoteo. No obstante, e abilidadnan cu bo tin, sea ta den arte, música, rekenen, ciencia of otro terenonan, ta algu special di bo, i scol por yudá bo descubrí i desaroyá donnan asina.
Bon Hábitonan di Studia
Pero, pa beneficiá lo máximo for di scol, lo bo mester tin un bon rutina di studia. (Compará cu Filipensenan 3:16.) Programá suficiente tempu pa cubri un bon cantidad di material, pero permití bo mes un pausa de bes en cuando pa bo refrescá un ratu. Si bo huiswerk ta encerá lesa algu, examiná e material promé pa asina bo haña un bista general di dje. Despues, formulá preguntanan basá riba e título dje capítulo of subtemanan. Caba, lesa, buscando e contesta pa bo preguntanan. Finalmente, wak si bo por bisa for di cabes loke bo a siña.
Relacioná loke bo ta siña cu loke bo sa caba. Por ehempel, un les den ciencia por ta un bentana via cua bo por mira Dios su “cualidadnan invisibel . . . claramente.” (Romanonan 1:20) Historia por yudá bo proba pa bo mes e berdad dje declaracion: “Mi sa masha bon, O Jehova, cu na hende terenal no ta pertenecé su caminda. No ta pertenecé na hende cu ta canando pa ni sikiera dirigí su paso.” (Jeremías 10:23) Segun cu bo ta dedicá bo mes na studiamentu, probablemente lo bo ripará cu siñamentu ta bira mas fácil, i asta mas dushi! Sálomon a remarcá: “Pa esun cu tin comprendimentu, conocimentu ta un cos fácil.”—Proverbionan 14:6.
Mantené un Actitud Positivo
Sin embargo, tin biaha bo ta presta ménos di loke ta ser sperá di bo na scol pa motibu di e amigunan cu bo ta scoge. Bo amigunan ta animá bo haci bo best, of nan mes ta presta poco na scol? Un proverbio bíblico ta declará: “Esun cu ta cana cu hende sabí lo bira sabí, pero esun cu tin trato cu hende estúpido lo bai malu cuné.” (Proverbionan 13:20) P’esei, usa sabiduria ora di scoge bo amigunan. Keda den compania di esnan cu tin un actitud positivo pa cu scol. No vacilá pa papia personalmente cu bo maestro en cuanto bo meta pa mehorá bo puntonan. Sin duda bo maestro lo haci extra esfuerso pa yudá bo logra esei.
Ora bo ta ser plagá cu pensamentunan negativo tocante bo abilidadnan, considerá e ehempel di apostel Pablo. Ora hende a criticá su abilidad di papia, el a contestá: “Maske mi ta inexperto den papiamentu, siguramente mi no ta den conocimentu.” (2 Corintionan 10:10; 11:6) Sí, Pablo a enfocá riba su puntonan fuerte en bes di riba su puntonan débil. Kico ta bo puntonan fuerte? Si bo no por mencioná nan, pakico no papia cu un adulto cu ta apoyá bo? Un amigu asina por yudá bo identificá bo puntonan fuerte i saca lo mihó di nan.
Progresá Apesar di Problema
“Duna tur bo atencion, tur bo energia, na e cosnan aki, pa asina bo progreso por ta bisto pa tur hende mira.” (1 Timoteo 4:15, Phillips) Mescos cu un tata papiando cu su yu, Pablo a animá Timoteo, cu ya caba tabata exitoso, pa haci mas progreso den su ministerio. Den tempu bíblico e verbo griego “progresá” a nificá literalmente “corta bai dilanti,” dunando e idea di un hende cu ta corta mata pa por pasa dor di mondi. Tin biaha, pasa dor di lesnan di scol por parce asina. Pero lo ta muchu mas fácil pa pasa dor di dje si bo corda cu e recompensa na fin dje caminda ta bale la pena.
Esfuerso, motivacion i siña ta cana man den man. Pa ilustrá: Pensa riba un hende cu ta toca un instrumento musical. Si e ta gust’é, e ta toca mas. Mas e toca, mihó e bira, loke na su turno ta aumentá su goso. Mas nos siña, mas fácil ta bira pa siña ainda mas. P’esei, no desanimá cu bo lesnan di scol. Haci e esfuerso necesario, asociá cu esnan cu lo yudá bo haci bo best i tuma na pechu e palabranan di Azarías na Rey Asa di antigwedad: “No laga [bo] mannan cai, pasobra ta existí un recompensa pa [bo] actividad.”—2 Crónicanan 15:7.
[Nota]
a Hóbennan cu tin problema pa siña lo por enfrentá desafionan special den e sentido aki. Pa mas informacion, mira ¡Despertad! di 22 di juni, 1996, página 11-13.
[Plachi na página 16]
No vacilá pa papia cu bo maestro en cuanto bo meta pa mehorá bo puntonan
[Plachi na página 17]
Asta si un vak ta parce di carecé balor práctico, bo ta beneficiá di domin’é