BIBLIOTEKA ONLINE Watchtower
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Papiamentu (Kòrsou)
  • BEIBEL
  • PUBLIKASHON
  • REUNION
  • g99 8/10 pág. 12-15
  • “Bo Yu Muher Tin Diabétis!”

No tin vidio disponibel pa esaki.

Despensa, tin un problema pa habri e vidio.

  • “Bo Yu Muher Tin Diabétis!”
  • Spièrta!—1999
  • Suptema
  • Informashon Similar
  • E Prueba di Hospital
  • Un Periodo di Ahustamentu
  • Con Ta Bai cu Nos Awor?
  • E Desafio pa Trata Diabétis
    Spièrta!—2003
  • Diabétis—“E Asesino Silensioso”
    Spièrta!—2003
  • Kon Beibel por Yuda Hende Diabétiko
    Spièrta!—2003
  • For di Nos Lectornan
    Spièrta!—2000
Mas Artíkulo
Spièrta!—1999
g99 8/10 pág. 12-15

“Bo Yu Muher Tin Diabétis!”

NOS lo no lubidá e impacto dje palabranan ei dje dokter lihé. E tempu ei mi yu muher, Sonya, tabatin dies aña. E tabata parce masha salú, yen di energia, asta di mas tin biaha. E último biaha cu dokter a trat’é pa un malesa tabata ora e tabatin cincu aña.

Sin embargo, e dianan djis promé cu e bishita aki na dokter tabata difícil. Sonya no tabata mustra bon. E kier a bebe hopi, i ora e bebe, casi e no por wanta su orina; tin biaha e mester a bai baño cada 15 minuut. Den anochi e tabata lanta por lo ménos tres biaha pa oriná. Na promé instante mi a purba duna excuus pa su síntomanan: ta djis un infeccion di su blas, i lo e bira bon. Pero despues di un par di dia, mi a concluí cu probablemente e mester haña antibiótica pa saca e infeccion for di su curpa.

Ta e ora ei mi a hib’é dokter. Mi a splica loke mi a pensa cu e tabatin. E dokter a pidi pa chek su orina, i mi a ripará cu e orina den e cup tabata yen di fragmento, casi manera pidanan chikitu di sneu. E verpleegster tambe a ripar’é. Un simpel test di sanger a confirmá nan sospecho. Sonya tabatin diabétis Tipo 1.

Sonya a comprendé kico esei tabata kier men. Aunke e tabatin dies aña so, el a siña tocante diabétis na scol. Su cara a reflehá e mésun miedu i shok cu tabatin riba mi cara. E dokter a bisa cu pa evitá mas peliger, e mester bai hospital lihé. El a haci areglo pa interná Sonya den e departamento di cuido intensivo na un hospital na Portland, Oregon, Merca. Sonya tabata masha rabiá mes cu esaki tabata pasando cuné. E no tabata kier a hañ’é ta pasa angua pa tene su mes na bida. E tabata yora i blo puntra di con. Mi mes apénas por a controlá mi tristesa, i despues di un ratu mi no tabata por mas. Ata nos awor, sintá den sala di espera, di lèn riba otro, ta yora anto roga Jehova pa yuda nos pasa dor di esaki.

E Prueba di Hospital

E dokter a duna mi chens di bai cas cu Sonya pa piki algun cos, bel mi casá Phil, i haci areglo pa un hende bai busca nos yu homber Austin, for di scol. Ménos cu un ora despues, ami cu mi casá tabata na opname di hospital cu Sonya. Mesora nan a cuminsá dun’é infuus pa flush e sucu i keton di mas cu tabatin den su sanger.a Esaki a resultá di ta un prueba teribel. Sonya a perde shete liber dor di deshidratacion. Tabata difícil pa haña su benanan cu a bai sconde. Por fin e verpleegster a logra, i cos a calma un tiki, pa un ratu. Nan a duna nos un buki grandi i hopi papel cu nos lo mester a lesa, i comprendé, promé cu nan laga nos bai cas cu Sonya.

Dokter, verpleegster i dietistanan tabata drenta sali. Nan a mustra nos con pa usa angua i pasa Sonya e dos anguanan di insulina cu di awor padilanti e mester a haña tur dia. Nan a siña nos con pa haci e test di sanger cu Sonya lo mester haci cuater biaha pa dia pa chek su nivel di sucu den sanger. Tabatin asina hopi informacion! Tambe nan mester a siña nos con pa aliment’é. E mester a evitá cuminda cu ta contené hopi sucu, i tur cuminda, ademas di ta bon balansá pa su curpa cu tabata creciendo, mester tabatin e cantidad exacto di carbohidrato.

Tres dia despues Sonya a sali for di hospital. El a laga mi pas’é e anguanan, pero e mes tabata haci su testnan di sanger. Denter di un luna, e mes kier a pasa e anguanan di insulina, i el a keda hacié te awe. Tabata asombroso pa mir’é aceptá e malesa aki i siña biba cuné. Na promé instante e kier a muri i djis lanta bek den Paradijs, pero despues el a cuminsá paga tinu pa cu su síntomanan, su sintimentunan i limitacionnan, i e por a expresá su mes ora e tabatin mester di algu.

Un Periodo di Ahustamentu

E promé par di lunanan tabata masha difícil. Cada miembro di famia tabatin cu trata cu hopi diferente sintimentu. Mi tabata purba haci asina tantu cos cu mi a yega na un punto cu gewoon mi kier a hui bai. E cos mas duru tabata pa cumpli cu e schedule estricto, foral ora e tabata na conflicto cu reunionnan cristian i nos actividad di predicá, pa no papia mes dje rutina diario di scol i di vakansi. Pero cu hopi oracion, ami cu mi casá a siña biba un dia a la bes, i nos a cuminsá aceptá nos responsabilidadnan nobo.

Nos a haña un dokter masha bon mes cu ta specialisá den endocrinologia, cu semper ta disponibel pa yuda cu nos preocupacionnan, i asta ta keda den contacto cu nos via E-mail. Nos ta bishitá su oficina cu regularidad. Dor di bai cerca dje cada tres luna pa chekup, no solamente nos ta haña chens di wak con Sonya su condicion ta desaroyá, sino tambe esei ta trankilisá nos cu nos ta haciendo tur loke nos por p’e.

Manera por a verwagt, tabata duru pa nos yu homber trata cu tur e atencion cu su ruman muher tabata haña. Rumannan den e congregacion i tambe su yufrou na scol a ripará esaki i a yud’é keda ocupá i mira cu mester a haci ahuste. Awor e ta un gran yudansa den tira bista riba Sonya. Como mayornan di Sonya, tin biaha nos tabatin e tendencia di proteh’é di mas i di tin temornan exagerá pa su bienestar. Nos a ripará cu e mihó manera pa prevení e temornan aki ta dor di investigá e malesa i siña kico realmente e por haci cu hende su curpa.

Con Ta Bai cu Nos Awor?

Hopi bes nos ta papia tocante e promesanan di Jehova i dje tempu cu ta bini djis aki ora cu enfermedad lo ta solamente un recuerdo leu ayá. (Isaías 33:24) Tanten, ta nos meta como famia pa keda activo den sirbi Jehova, i tin un participacion mas pleno posibel den papia cu otro hende tocante e bendicionnan dje Reino di Dios. Tambe nos ta haci nos best pa ta regular na reunionnan di congregacion.

Un par di aña pasá, mi casá a haña un oferta pa un trabou seglar, temporal, na Israel. En bista di Sonya su situacion médico, nos a analisá e mudansa cuidadosamente i a haci oracion tocante dje. Nos a dicidí cu un mudansa asina lo por asta trece bendicionnan spiritual, basta nos haci e debido preparacionnan, entre otro haña e dieta corecto pa Sonya. Pa un aña i mei, nos tabatin e privilegio di ta parti dje congregacion ingles di Tel Aviv. Nos a disfrutá di un forma di predicá totalmente diferente, i esei tabata un experencia educativo maraviyoso pa nos famia.

E simpel palabranan “Bo yu muher tin diabétis!” a pone nos bida aríbabou. Pero en bes di entregá na desesperacion, nos a haci e bienestar físico di nos yu muher un proyecto di famia, i esaki a hala nos asta mas cerca di otro. Jehova, “e Dios di tur consuelo,” a yuda nos trata cu e situacion cu éxito. (2 Corintionan 1:3)—Manera Cindy Herd a relatá.

[Nota]

a “Diabétis cu no haña tratamentu ta hiba na ketosis, esta, acumulacion di keton, cu ta productonan di descomposicion di vet den e sanger; siguí pa acidosis (acumulacion di ácido den sanger) compañá cu walmentu di stoma i sacamentu. Segun cu e productonan tóxico dje metabolismo di carbohidrato i vet cu no ta funcioná bon ta sigui acumulá, e pashent ta bai den coma diabético.”—Encyclopædia Britannica.

[Kuadro na página 13]

Kico Ta Diabétis?

Nos curpa ta combertí e cuminda cu nos come den energia cu nos por usa. E funcion aki ta mes esencial cu hala rosea. E stoma i tripa ta kibra e cuminda den elementonan mas básico, incluso un tipo di sucu cu yama glucose. E páncreas ta reaccioná riba sucu dor di producí insulina, loke ta yuda e sucu pasa pa e celnan di curpa. Anto e curpa por kima e sucu pa haña energia.

Ora un persona tin diabétis, sea su páncreas no ta producí suficiente insulina of su curpa no ta haci bon uso dje insulina. Como resultado, e sucu den sanger no por pasa pa e celnan di su curpa por us’é. E buki Understanding Insulin Dependent Diabetes (Comprendé Diabétis cu Ta Dependé di Insulina) ta splica: “Anto e sucu den sanger ta subi na un nivel asina haltu cu e ta basha over via e nir den e orina.” Diabéticonan cu no ta haña tratamentu tal bes tin cu oriná cu frecuencia, i ta experenciá otro síntomanan.

[Kuadro na página 13]

Diabétis Tipo 1

Anteriormente tabata yama e tipo di diabétis aki diabétis hubenil, como cu e ta e tipo cu bo ta haña mas tantu cerca mucha i adulto hóben. Pero e por afligí hende di tur edad. Aunke hende no sa e causa di diabétis, tin vários factor cu nan ta kere ta ligá cu diabétis Tipo 1:

1. Herencia (genético)

2. Auto-inmunidad (e curpa ta bira alérgico pa un di su propio tehido of tiponan di cel, den e caso aki, den e páncreas)

3. Medio ambiente (vírus of kímico)

Ta posibel cu infeccionnan di vírus i otro factornan ta resultá den daño na e celnan cu yama islanan di Langerhans (e grupo di celnan den e páncreas caminda ta traha insulina). Segun cu mas i mas celnan di Langerhans ta ser destruí, mas chens e persona tin di haña diabétis.

Diabéticonan ta desplegá vários síntoma:

1. Oriná cu frecuencia

2. Sed extremo

3. Hamber cu frecuencia; e curpa tin hamber pa e energia cu e no ta hañando

4. Bahamentu di peso. Ora e curpa no por haña e sucu den su celnan, e ta kima su propio vet i proteina pa haña energia, loke ta resultá den pérdida di peso

5. Krepchi. Si e diabético tin cu lanta cada bes den anochi pa oriná, e no por drumi bon. Esei por resultá den cambionan di conducta

Den caso di diabétis Tipo 1, e páncreas no ta producí insulina of ta producí tiki insulina. Den casonan asina, mester tuma insulina tur dia, por lo general via angua (si tuma insulina via boca e ta ser destruí den stoma).

[Kuadro na página 13]

Diabétis Tipo 2

No mester confundié cu diabétis Tipo 1. E Tipo 2 ta ora e curpa no ta producí suficiente insulina of no ta us’é eficientemente. Ta e tipo mas comun den adultonan riba e edad di 40 aña i e tin tendencia di desaroyá poco-poco. E malesa aki ta bin di famia, i hopi bes e ta bira pió dor di come malu of dor di sobrepeso. Den hopi caso por usa píldora, por lo ménos na principio, pa stimulá e páncreas pa traha mas insulina. E píldoranan no ta insulina.

[Kuadro na página 14]

Peligernan di Diabétis

E curpa mester di combustibel pa e sigui funcioná. Si e no por usa e glucose, e ta cuminsá usa vet di curpa i proteina. Sin embargo, ora e curpa kima vet, e ta producí desperdicio cu yama keton. Keton ta acumulá den sanger i ta basha over den orina. Dor cu keton tin mas ácido cu tehido sano di curpa, nivelnan haltu di keton den sanger por hiba na un condicion serio cu yama ketoacidosis.

Ta peligroso tambe pa un diabético ora cu su sucu den sanger baha bou dje nivel normal (hipoglicemia). Tin síntomanan desagradabel ta spiert’é dje condicion aki. E por sintié débil, sodá, cansá, hambrá, krepchi of confundí, of cu batimentu di curason, wowo nublá, dolor di cabes, curpa ta perde heful of rond di su boca i lip ta hinca. E por asta cai djimpi of bai flou. Hopi bes, un dieta apropiado i come na ora por prevení tal problema.

Si e síntomanan mencioná ariba presentá, dor di djis tuma sucu normal, kisas poco djus di fruta of tablet di glucose, por trece e sucu den sanger bek na un nivel di ménos peliger te ora bo por come otro cuminda. Den casonan serio, mester duna glucagon via angua. Esaki ta un hormon cu ta stimulá e higra pa saca e sucu cu tin wardá den dje, loke lo hisa e nivel di sucu den sanger. Ta bon pa e mayor di un mucha diabético informá e mucha su scol, krèsh of shofer di bus di scol, tocante e condicion dje mucha.

[Kuadro na página 14]

Complicacionnan Despues di Tempu

Despues di tempu un persona cu diabétis por experenciá complicacionnan, entre otro atake di curason, atake celebral, problema cu wowo, malesa di nir, problema cu pia i infeccionnan frecuente. Loke ta causa e complicacionnan aki ta daño na e benanan, daño na e nervionan i inabilidad di bringa contra infeccion. Sin embargo, no ta tur diabético ta desaroyá e problemanan aki despues di tempu.

Tene e nivel di sucu den sanger cerca dje nivel normal por tarda of reducí e efectonan dañino dje complicacionnan aki. Ademas, mantené peso i preshon di sanger na nivel normal i no huma, por ta maneranan masha eficas pa reducí rísico. E diabético mester haci hopi ehercicio, mantené un dieta apropiado i tuma su remedinan prescribí.

[Plachi na página 15]

Famia Herd

    Publikashonnan na Papiamentu (Curaçao) (1986-2025)
    Log Out
    Log In
    • Papiamentu (Kòrsou)
    • Kompartí
    • Preferensia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondishonnan di Uso
    • Maneho di Privasidat
    • Konfigurashon di Privasidat
    • JW.ORG
    • Log In
    Kompartí