Firme bou di Ocupacion Nazi na Hulanda
E MUSEO di Holocausto di Merca (USHMM) ta exhibí e coleccion mas grandi na mundu di artefacto i película cu ta documentá e crímennan cu e nazinan a cometé durante Guera Mundial II. For di 1993 cu e museo, situá na Washington, D.C., a habri pa público te awor, un 12 miyon bishitante a explorá e exhibicion aki cu ta birando cada bes mas popular.
Tambe e museo ta exhibí algun documentacion dje persecucion intenso cu Testigonan di Jehova a sufri bou dje régimen nazi. Ademas dje exhibicionnan permanente limitá, USHMM a presentá un seri di programa special tocante Testigonan di Jehova. E programanan aki a resaltá ehempelnan specífico di awante i integridad di parti di Testigonan di Jehova. Dia 8 di april 1999, e museo a sponser un presentacion special titulá “Testigonan di Jehova na Hulanda bou di Ocupacion Nazi.” Nan a ten’é den e dos salanan grandi dje museo.
E programa a cuminsá cu palabranan di apertura di srta. Sara Jane Bloomfield, director ehecutivo di USHMM. Srta. Bloomfield a expresá un berdadero interes den e historia di Testigonan di Jehova. Den un entrevista cu Spierta! el a splica cu nan ta haciendo un gran esfuerso pa haci e público mas conciente dje integridad di Testigonan di Jehova bou di persecucion. El a bisa cu pa eventonan manera esun aki, nan ta “haci propaganda den e mésun manera cu nan ta haci pa tur otro programa importante cu nan ta tene na e museo.”
Tabatin vários historiadó presente i nan a participá den e programa e anochi ei. Un di nan tabata dr. Lawrence Baron, profesor di historia moderno di Alemania i di hudiu, na Universidad di Estado di San Diego. Den su discurso dr. Baron a declará cu “Testigonan di Jehova a resistí den un forma admirabel cualkier complicidad cu e Tercer Reich.” El a remarcá cu e Testigonan a “pone nan fe den Dios promé cu e demandanan dje estado nazi. Nan a considerá e debocion n’e liderato di Hitler como un forma seglar di adoracion i a nenga di apoyá e manera cu hende a trata Hitler como un dios dor di duna e saludo nazi of dor di bisa: ‘Heil Hitler.’ . . . Siendo cu Dios a manda nan stima nan próhimo i no mata otro hende, nan a nenga di drenta servicio militar . . . Ora e Tercer Reich a manda nan stop di tene nan servicionan religioso, típicamente e Testigonan tabata respondé: ‘Nos tin cu obedecé Dios como gobernante mas bien cu hende.’ ” P’e motibu aki, nan a manda hopi Testigo for di vários pais europeo na camponan di concentracion, a torturá nan i asta a ehecutá nan.
USHMM a invitá investigadónan hulandes i un grupo di sobrebibiente dje Holocausto pa duna ehempel di persecucion nazi contra Testigonan di Jehova na Hulanda. Dia 29 di mei 1940, djis despues cu e nazinan a ocupá Hulanda, nan a prohibí e obra dje Testigonan di Jehova, kendenan tabata rond di 500, den e pais ei. Durante e lunanan cu a sigui, cientos di Testigo a ser arestá. Den un intento pa haña nomber dje otro Testigonan, e autoridadnan a torturá esnan arestá. Pa fin dje guera, nan a arestá mas cu 450 Testigo. Di esakinan, mas cu 120 a muri como resultado directo dje persecucion.
Un investigadó hulandes a splica cu e oficina di sucursal di Sociedad Watch Tower na Hulanda tin den su archivonan “mas cu 170 entrevista riba video i 200 historia di bida skirbí, di Testigonan di Jehova na Hulanda cu a sobrebibí e Holocausto. Tur esaki ta mustra cu loke a motivá e Testigonan tabata nan amor pa Dios i pa nan próhimo.”
Vários orador a enfatisá e echo cu, distinto di otro gruponan cu tabata e blanco dje nazinan, mayoria Testigo di Jehova por a haña nan libertad dor di djis firma un declaracion caminda nan ta renunciá nan creencia. Tog, tantu e oradornan como esnan entrevistá a splica cu e gran mayoria di Testigo a tuma un decision bon informá i na nan sano huicio pa aceptá e persecucion en bes di comprometé nan fe. Un par di persona a firma debí cu nan kier a pone fin na nan asociacion cu Testigonan di Jehova.
Tabatin algun cu a firma e declaracion dor cu nan tabata confundí. No tabata nan intencion niun ora so pa bandoná nan forma di adoracion. Un par a sinti nan moralmente hustificá pa gaña nan persiguidónan afin di haña nan libertad i bolbe bek na nan actividad di predicá. Pero despues di nan liberacion, nan a realisá na dado momento cu sin importá nan motibu, firma e declaracion tabata malu.
E echo cu nan a haci un eror den husga e asuntu no a pone cu e otro Testigonan a rechasá nan. Ora nan a regresá nan cas i congregacion, nan a ricibí yudansa spiritual. Un carta for dje oficina di sucursal di Sociedad Watch Tower na Hulanda, fechá juni 1942, a animá e Testigonan den e pais ei pa mustra comprension p’e circunstancianan cu a pone algun firma e declaracion i pa trata nan cu misericordia. Aunke e ocupacion nazi tabata un realidad ainda, poco despues e ex-prizoneronan aki tabata participá atrobe den e trabou di predicá, i esaki cu gran riesgo. Tin a ser arestá pa di dos biaha. Un di nan asta a ser ehecutá dor cu el a nenga di participá den actividadnan militar.
Apesar di hopi sufrimentu i añanan tenso i peligroso di predicá na scondí, e cantidad di Testigonan di Jehova na Hulanda a crece di 500 na 1940 te na mas cu 2.000 ora e gobernacion nazi a terminá na 1945. Nan curashi i determinacion pa obedecé Dios ta sirbi te awe como un gran testimonio.
[Plachi na página 25]
Investigadónan papiando cu e presentenan
[Plachi na página 25]
Un entrevista cu sobrebibientenan hulandes dje Holocausto