BIBLIOTEKA ONLINE Watchtower
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Papiamentu (Kòrsou)
  • BEIBEL
  • PUBLIKASHON
  • REUNION
  • bt kap. 27
  • “El A Duna Nan Testimonio Kabal”

No tin vidio disponibel pa esaki.

Despensa, tin un problema pa habri e vidio.

  • “El A Duna Nan Testimonio Kabal”
  • ‘Duna Testimonio Kabal Tokante e Reino di Dios’
  • Suptema
  • Informashon Similar
  • “[Pablo] A Gradisí Dios i El A Sinti Su Mes Masha Animá” (Echonan 28:14, 15)
  • “Tur Kaminda Hende Ta Papia Malu di e Sekta Akí” (Echonan 28:16-22)
  • Pablo A Pone un Ehèmpel pa Nos: “El A Duna Nan Testimonio Kabal” (Echonan 28:23-29)
  • “E Tabata Prediká e Reino di Dios” (Echonan 28:30, 31)
  • Pablo Na Roma
    Mi Buki di Relato Bíbliko
  • No Tene Miedu​—Yehova T’ei pa Yuda Bo
    E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova (Edishon di Estudio) 2020
  • “Mi No Ta Responsabel pa Morto di Niun Hende”
    ‘Duna Testimonio Kabal Tokante e Reino di Dios’
  • Defendé e Bon Notisia Dilanti di Outoridat
    E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova (Edishon di Estudio) 2016
Mas Artíkulo
‘Duna Testimonio Kabal Tokante e Reino di Dios’
bt kap. 27

KAPÍTULO 27

“El A Duna Nan Testimonio Kabal”

Pablo tabata den prizòn na Roma, i el a sigui prediká

Basá riba Echonan 28:11-31

1. Di kiko Pablo i su kompañeronan tabatin sigur i dikon?

RÒNT di aña 59 despues di Kristu, Pablo tabata biaha for di e isla mediteráneo di Malta pa Italia. E tabata biaha huntu ku Lukas i Aristargo riba un barku grandi ku tabata transportá trigu. (Echo. 27:2) Na kabes di e barku tabatin e emblema: “E Yunan di Zeus.” Ainda Pablo tabata prizonero i tabatin un sòldá ta vigil’é. E hendenan ku tabata traha riba e barku tabata buska protekshon for di e yu hòmbernan di e dios Zeus, esta, e oochinan Kastòr i Poluks. (Echo. 28:11) Pero, Pablo i e dos rumannan ku tabata huntu kuné sí nò. Pasobra, Pablo i su kompañeronan tabata sirbi Yehova, kende a laga Pablo sa ku lo e duna testimonio tokante e bèrdat na Roma i ku lo e para dilanti di Sésar.​—Echo. 23:11; 27:24.

2, 3. Ki ruta e barku ku Pablo tabata ariba a bai, i ken a yuda Pablo durante henter e biahe?

2 Despues ku nan a keda tres dia na Sirakusa, un stat bunita di Sisilia, ku tabata kasi mes importante ku Aténas i Roma, nan a nabegá bai Regio, ku tabata keda den parti zùit di Italia. Despues, un bientu di zùit a lanta i nan a nabegá bai e haf di Puteoli, ku tabata keda serka di e stat ku nos konosé awe komo Nápoli. Nan lo mester a biaha 320 kilometer, pero komo ku bientu tabata pusha e barku, e biahe a dura nan apénas dos dia.​—Echo. 28:12, 13.

3 Pablo tabata den e último parti di su biahe pa Roma, kaminda e mester a presentá dilanti di Emperador Nero. Durante henter e biahe, e “Dios di tur konsuelo” tabata huntu ku Pablo. (2 Kor. 1:3) Manera nos lo mira, Yehova a sigui yuda Pablo, i komo misionero Pablo a sigui prediká ku e mesun entusiasmo.

“[Pablo] A Gradisí Dios i El A Sinti Su Mes Masha Animá” (Echonan 28:14, 15)

4, 5. (a) Kon Pablo i su kompañeronan a ser mustrá hospitalidat na Puteoli, i dikon Pablo tabatin asina tantu libertat aunke ku e tabata prizonero? (b) Kon e bon kondukta di nos rumannan awe ta benefisiá nan asta ora nan ta den prizòn?

4 Na Puteoli, Pablo i su kompañeronan “a topa e rumannan, i nan a roga [Pablo i su kompañeronan] pa keda shete dia serka nan.” (Echo. 28:14) E rumannan na Puteoli a pone un bunita ehèmpel di hospitalidat. Nos por tin sigur ku e rumannan hospitalario ei a risibí muchu mas di loke nan a duna. Pasobra nan lo a haña hopi animashon for di Pablo i su kompañeronan. Pero, kon bini Pablo tabatin asina tantu libertat aunke ku e tabata prizonero? Kisas ta pasobra Pablo a gana konfiansa di e sòldánan romano ku tabata vigil’é.

5 Awe tambe, Testigunan di Yehova ku ta den prizòn i kampo di konsentrashon pa motibu di nan fe hopi bes ta ser permití pa hasi kos ku otro prizonero no por hasi. Dikon? Pasobra, nan ta onesto i konfiabel. Por ehèmpel, un hòmber na Rumania, ku mester a kumpli ku un sentensia di 75 aña den prizòn pa ladronisia, a kuminsá studia Beibel i a kambia su kondukta drástikamente. E vigilantenan di prizòn a tuma nota di e kambionan ku el a hasi, i nan a konfi’é pa bai den stat sin vigilansia pa kumpra kos pa e prizòn. Pero, mas ku tur kos nos bon kondukta ta duna gloria na Yehova.​—1 Ped. 2:12.

6, 7. Kon un grupo di ruman na Roma a mustra ku nan tabata stima Pablo masha hopi mes?

6 For di Puteoli, Pablo i su kompañeronan a kana mas o ménos 50 kilometer te ora nan a yega Kapua, ku tabata keda riba Via Apia. E kaminda ei ku lo a hiba nan na Roma tabata trahá di piedra grandi i plat ku a ser formá di lava. E kaminda tabata bon konosí, i na algun lugá bo por a mira paisahe bunita di kunuku di Italia òf asta bo por a mira Laman Mediteráneo. E kaminda tabata pasa dor di Muras Pontino, un área ku muras ku tabata keda mas o ménos 60 kilometer for di Roma i kaminda Plasa Apio tabata. Ora e rumannan na Roma “a tende ku [Pablo i su kompañeronan] tabata na kaminda,” algun di nan a bai te na Plasa Apio pa kontra ku nan. Otro ruman a warda nan na Tres Taberna, un lugá kaminda hende ku tabata biaha tabata para pa sosegá. Tres Taberna tabata keda mas o ménos 50 kilometer for di Roma. Loke nan a hasi a ègt mustra kuantu nan tabata stima Pablo!​—Echo. 28:15.

7 Plasa Apio no tabata un lugá kómodo pa hende ku tabata biaha deskansá ora nan tabata kansá. E poeta romano Horacio a bisa ku Plasa Apio semper tabata “yen di matros i doño di posada ku tabatin mal manera.” Anto el a skirbi ku “e awa tabata e awa di mas malu ku tabatin.” P’esei, el a nenga di kome einan. Pero, apesar di tur e mal kondishonnan ei, e grupo di rumannan ku a bini for di Roma a warda yen di goso riba Pablo i su kompañeronan pa asina nan por a kompañá nan pa e último parti di nan biahe.

8. Dikon Pablo a gradisí Dios ora el “a mira” su rumannan?

8 “Ora Pablo a mira” su rumannan, e relato ta bisa: “El a gradisí Dios i el a sinti su mes masha animá.” (Echo. 28:15) Kisas Pablo tabata asta konosé algun di e rumannan ei personalmente. Anto e simpel echo di por a mira nan a fortales’é i anim’é. Dikon Pablo a gradisí Dios? E tabata sa ku e tipo di amor ku e rumannan a demostrá tabata un aspekto di e fruta di spiritu. (Gal. 5:22) Awe tambe, Dios su spiritu santu ta motivá nos rumannan pa hasi sakrifisio pa otro i pa konsolá esnan ku ta den nesesidat.​—1 Tes. 5:11, 14.

9. Kon nos por imitá e rumannan ku a bai pa kontra ku Pablo?

9 Por ehèmpel, Dios su spiritu santu a motivá ruman hospitalario pa pèrkurá pa e nesesidatnan di superintendente di sirkuito, misionero i otro sirbidó den sirbishi di tempu kompleto. Hopi di e rumannan ei den sirbishi di tempu kompleto a hasi sakrifisio grandi pa por hasi mas pa Yehova. Puntra bo mes: ‘Mi por hasi mas pa apoyá e bishita di e superintendente di sirkuito, kisas mustrando hospitalidat na e i su esposa si e ta kasá? Lo mi por pidi pa traha ku nan den sirbishi?’ Si bo hasi esei, lo bo haña hopi bendishon. Por ehèmpel, purba di imaginá e goso ku e rumannan di Roma a sinti segun ku nan a skucha Pablo i su kompañeronan konta vários eksperensia ku a fortalesé nan fe.​—Echo. 15:3, 4.

“Tur Kaminda Hende Ta Papia Malu di e Sekta Akí” (Echonan 28:16-22)

10. Den ki sirkunstansia Pablo tabata na Roma, i kiko el a hasi djis despues ku el a yega?

10 Ora Pablo i esnan ku tabata huntu kuné a yega Roma, “Pablo tabatin mag di keda su so den un kas huntu ku un sòldá ku tabata vigil’é.” (Echo. 28:16) Normalmente, ora un persona tabata bou di aresto na kas, nan tabata mar’é na kadena na un sòldá pa asina e prizonero no por a hui. Pero, Pablo tabata un predikadó di Reino i ningun kadena no por a stòp e di prediká ku entusiasmo tokante e Reino. Pues, despues ku Pablo a deskansá apénas tres dia di su biahe, el a manda yama e hòmbernan di mas importante di e komunidat hudiu na Roma pa asina e introdusí su mes i duna un testimonio.

11, 12. Ora Pablo tabata papia ku e hudiunan na Roma, kiko el a bisa ku lo por a hasi nan mas dispuesto pa skucha?

11 Pablo a bisa: “Mi rumannan, aunke mi no a hasi nada kontra nos pueblo ni mi no a bai kontra e kustumbernan di nos antepasadonan, tòg nan a arestá mi na Herúsalèm i entregá mi na e romanonan. Despues ku e romanonan a analisá mi kaso, nan kier a pone mi den libertat, pasobra mi no a hasi nada ku tabata meresé pena di morto. Ora e hudiunan a protestá kontra esei, mi a haña mi obligá ta apelá na Sésar, pero mi no a hasi esei pa entregá un keho kontra mi nashon.”​—Echo. 28:17-19.

12 Ora Pablo a yama e hudiunan ku tabata skuch’é “mi rumannan,” e tabata purba di establesé un base komun pa asina e por a papia ku nan i kita kualke prehuisio ku nan por tabatin kontra dje. (1 Kor. 9:20) Ademas, el a mustra bon kla ku e no tabata einan pa akusá ningun di su kompañeronan hudiu, sino pa apelá na Sésar. Sinembargo, e hudiunan na Roma no a skucha nada tokante Pablo su apelashon promé ku esei. (Echo. 28:21) Un buki di referensia ta splika dikon e hudiunan na Hudea no a konta e hudiunan na Roma tokante Pablo. E buki ta bisa: “E barku ku Pablo tabata ariba mester tabata e promé barku ku a yega Italia despues di wenter. Anto komo ku barku tabata biaha masha poko durante wenter, e hudiunan no por a manda ningun hende Roma ku un karta ku informashon tokante Pablo.”

13, 14. Kon Pablo a introdusí e mensahe tokante e Reino, i kon nos por imitá su ehèmpel?

13 Despues, Pablo a bisa algu ku lo a duna e hudiunan gana di skucha mas. El a bisa: “Mi a pidi pa mira boso i papia ku boso, pasobra mi ta mará na e kadena akí pa motibu di e persona ku Israel tabata spera ariba.” (Echo. 28:20) Loke e kristiannan tabata prediká tokante dje tabata e Mesías i su Reino. E hudiunan a kontestá Pablo: “Nos lo ke tende for di bo mes boka kiko bo ta pensa, pasobra nos sa ku tur kaminda hende ta papia malu di e sekta akí.”​—Echo. 28:22.

14 Ora nos haña oportunidat di kompartí e bon notisia, nos por imitá Pablo si nos bisa algu òf hasi pregunta ku por lanta interes di hende ku ta skucha nos. Nos por haña bon sugerensia den publikashon manera Material i Tarea pa Reunion, Benefisiá di e Skol di Ministerio Teokrátiko i Dediká Bo Mes na Lesamentu i na Dunamentu di Siñansa. Bo por bira un mihó maestro si bo hasi uso di e sugerensianan ku tin den e publikashonnan ei.

Pablo A Pone un Ehèmpel pa Nos: “El A Duna Nan Testimonio Kabal” (Echonan 28:23-29)

15. Kiko ta kuater kos ku nos por siña for di e manera ku Pablo a prediká?

15 Riba e dia ku e hudiunan a palabrá pa reuní ku Pablo, “un grupo mas grandi a bini serka dje kaminda e tabata keda.” Pablo a prediká na nan “for di mainta te atardi . . . El a duna nan testimonio kabal tokante e Reino di Dios, usando Lei di Moises i e buki di e profetanan. Asina el a purba di konvensé nan pa aseptá Hesus.” (Echo. 28:23) Nos por siña kuater kos for di e manera ku Pablo a prediká. Di promé, el a enfoká riba e Reino di Dios. Di dos, e manera ku el a papia tabata pa purba di konvensé su oyentenan. Di tres, el a rasoná ku nan for di e skrituranan. Di kuater, el a pone nesesidat di e hendenan ku e tabata prediká na dje promé ku di su mes. E tabata prediká “for di mainta te atardi.” El a pone un bon ehèmpel pa nos! Kiko tabata e resultado? “Algun di nan a kere loke e tabata bisa, pero e otronan no kier a kere.” Lukas a skirbi ku e hendenan no tabata di akuerdo ku otro i “nan a kuminsá bai.”​—Echo. 28:24, 25a.

16-18. Dikon Pablo no a keda sorprendí ora e hudiunan na Roma a rechasá su mensahe, i kon nos mester sinti ora hende rechasá nos mensahe?

16 E manera ku e hendenan a reakshoná no a sorprendé Pablo. Pasobra Beibel a profetisá ku hende lo reakshoná asina, i Pablo a eksperensiá esei kaba. (Echo. 13:42-47; 18:5, 6; 19:8, 9) Segun ku e hendenan ku a rechasá Pablo su mensahe tabata bai, el a bisa nan: “Spiritu santu a bisa boso antepasadonan pa medio di Profeta Isaías: ‘Bai serka e pueblo akí i bisa nan: “Boso lo tende, pero boso lo no komprondé; boso lo wak, pero boso lo no mira. Pasobra kurason di e pueblo akí a bira sin heful.”’” (Echo. 28:25b-27) E palabra griego ku a ser tradusí komo “sin heful” ta duna e idea di un kurason ku a bira “diki,” pues e mensahe di Reino no por a drenta kurason di e hudiunan ei. Tabata masha tristu ku e hendenan ei a rechasá e bèrdat!

17 E último palabranan ku Pablo a bisa e hudiunan sin fe ei tabata: “Hende di e nashonnan . . . sí lo [skucha e mensahe] i asept’é.” (Echo. 28:28; Sal. 67:2; Isa. 11:10) Pablo tabatin sigur di esei, pasobra e mes a mira hopi hende ku no tabata hudiu aseptá e mensahe di Reino!​—Echo. 13:48; 14:27.

18 Meskos ku Pablo, nos no ta sinti nos ofendí ora hende rechasá e bon notisia. Pasobra, nos sa ku mayoria di hende lo no skohe e kaminda ku ta hiba na bida. (Mat. 7:13, 14) Anto ora hende di kurason sinsero disidí pa kuminsá adorá Yehova, nos ta kontentu pa nan i ta laga nan sinti nan bon biní den kongregashon.​—Luk. 15:7.

“E Tabata Prediká e Reino di Dios” (Echonan 28:30, 31)

19. Kon Pablo a hasi mas tantu posibel apesar di su sirkunstansia?

19 E último palabranan ku Lukas a skirbi den e buki Echonan ta masha animante. El a bisa: “Pablo a keda einan dos aña largu den un kas ku e mes a hür. E tabata risibí tur hende ku tabata bini serka dje amablemente. Ku masha kurashi i sin niun opstákulo, e tabata prediká e Reino di Dios na e hendenan ei i siña nan tokante Señor Hesukristu.” (Echo. 28:30, 31) Pablo tabata un bon ehèmpel di un persona ku a mustra hospitalidat, ku a demostrá fe i ku a prediká ku entusiasmo!

20, 21. Menshoná algun ehèmpel di hende ku a benefisiá di Pablo su sirbishi na Roma.

20 Un di e hendenan ku Pablo a risibí amablemente tabata Onésimo, un esklabo ku a hui for di Kolósas. Pablo a yuda Onésimo bira un kristian, i Onésimo a bira un “fiel ruman stimá” di Pablo. De echo, Pablo a bisa lo siguiente di Onésimo: “Mi yu, Onésimo; mi a bira manera un tata p’e.” (Kol. 4:9; Flm. 10-12) Sin duda, Onésimo lo mester a animá Pablo mashá!a

21 Otro hende tambe a benefisiá di Pablo su ehèmpel. Pablo a skirbi lo siguiente na e rumannan di Filipo: “Loke a pasa ku mi a resultá en realidat pa adelanto di e bon notisia. Di manera ku mi kadenanan di prizòn pa kousa di Kristu a bira públikamente konosí den henter e Guardia Pretoriano i pa tur otro hende. Awor, mayoria di e rumannan den Señor a haña konfiansa pa motibu di mi kadenanan di prizòn, i nan ta demostrá asta mas kurashi pa papia e palabra di Dios sin miedu.”​—Flp. 1:12-14.

22. Kon Pablo a benefisiá di e tempu ku e tabata bou di aresto na kas na Roma?

22 Aunke ku Pablo tabata bou di aresto na kas ora e tabata na Roma, el a usa e tempu ei pa skirbi karta importante ku awor ta parti di e Skritura Griego Kristian.b E kartanan ei a benefisiá e kristiannan di promé siglo, na kendenan e kartanan ei tabata dirigí. Nos tambe ta benefisiá di Pablo su kartanan, pasobra e konsehonan inspirá ku tin den nan ainda ta práktiko pa nos awe.​—2 Tim. 3:16, 17.

SINKU KARTA KU PABLO A SKIRBI ORA E TABATA PRIZONERO NA ROMA PA PROMÉ BIAHA

Pablo a skirbi sinku karta rònt di aña 60-61 despues di Kristu ora e tabata prezu na Roma pa promé biaha. Un di e kartanan ku Pablo a skirbi tabata na Filemon, un ruman hòmber di Kolósas. Den e karta ei, Pablo a splika ku Filemon su esklabo Onésimo, kende a hui for di su doño, a bira kristian. Pablo tabata Onésimo su tata spiritual, i e tabata mandando e esklabo ei ku “tabata inútil” bèk na su doño, pero awor komo un kristian.​—Flm. 10-12, 16.

Den e karta ku Pablo a skirbi na e kolosensenan, Pablo a bisa ku Onésimo tabata “di [nan] área.” (Kol. 4:9) Onésimo i un otro ruman hòmber, Tikiko, tabatin e privilegio di hiba e kartanan ku Pablo a skirbi na Filemon, na e kolosensenan i na e efesionan.​—Efe. 6:21.

Den e karta ku Pablo a skirbi na e filipensenan, el a menshoná su “kadenanan di prizòn,” i el a papia tokante Epafrodito, kende a hiba su karta. E rumannan di Filipo a manda Epafrodito pa yuda Pablo. Pero, Epafrodito a bira asina malu ku el a kasi muri. Ademas, el a bira deprimí pasobra e rumannan di Filipo “a tende ku el a bira malu.” Pues, Pablo a bisa nan pa “apresiá e tipo di ruman hòmbernan akí.”​—Flp. 1:7; 2:25-30.

E karta di Hebreonan a ser dirigí na e rumannan hebreo ku tabata na Hudea. Aunke ku e karta di Hebreonan no ta bisa ken e outor tabata, nos por konkluí ku tabata Pablo. Pasobra, e manera ku e karta a ser skirbí ta indiká ku tabata Pablo. Ademas, Pablo a manda kumindamentu for di e rumannan na Italia i a menshoná Timoteo, kende tabata huntu kuné na Roma.​—Flp. 1:1; Kol. 1:1; Flm. 1; Heb. 13:23, 24.

23, 24. Meskos ku Pablo, kon kristiannan awe a mantené nan goso aunke ku nan a ser enkarselá pa motibu di nan fe?

23 Aunke e buki Echonan no ta menshoná esaki, Pablo a sali liber despues di mas o ménos kuater aña. El a pasa dos aña den prizòn na Sesarea i dos aña bou di aresto na kas na Roma.c (Echo. 23:35; 24:27) Pero, el a mantené su goso i a sigui hasi tur loke e tabata por den su sirbishi na Yehova. Di mes manera, hopi Testigu di Yehova awe ku ta ser enkarselá pa motibu di nan fe ta mantené nan goso i sigui prediká. Wak e ehèmpel di Adolfo, kende a ser enkarselá na Spaña pa motibu di su neutralidat kristian. Un sòldá a bisa: “Bo ta sorprendé nos. Aunke nos ta purba di hasi bo bida imposibel, bo ta sigui papia na un manera amabel ku nos.”

24 Ku tempu, nan tabata konfia Adolfo asina hopi ku nan tabata laga su porta di sèl habrí. Tin biaha sòldá tabata bishit’é pa hasi pregunta tokante Beibel. De echo, un di e vigilantenan di prizòn hopi bes tabata bai den Adolfo su sèl pa lesa Beibel, miéntras ku Adolfo tabata tira bista pa hasi sigur ku ningun hende no tabata mira e vigilante. Pues, e prizonero tabata “vigilá” pa e vigilante! E ehèmpel di Testigunan fiel manera Adolfo ta motivá nos pa “demostrá asta mas kurashi pa papia e palabra di Dios sin miedu,” asta den sirkunstansianan difísil.

25, 26. Den ménos ku 30 aña ki profesia di Hesus Pablo a mira kumpli, i kon nos ta mira e profesia ei kumpli den nos tempu?

25 E buki Echonan ta relatá historia emoshonante di e kristiannan ku a hasi tur loke nan tabata por pa sigui prediká e bon notisia. Anto e ta konkluí ku e ehèmpel animante di Pablo, kende a “prediká e Reino di Dios” na tur hende ku a bishit’é ora e tabata bou di aresto na kas. Den e promé kapítulo, nos ta lesa tokante e asignashon ku Hesus a duna su siguidónan ora el a bisa: “Boso lo risibí poder ora spiritu santu baha riba boso. I boso lo ta mi testigunan na Herúsalèm, na henter Hudea i Samaria, i te na e partinan di mas leu di tera.” (Echo. 1:8) Ni sikiera 30 aña despues, e mensahe tokante e Reino di Dios “a ser prediká na henter e kreashon bou di shelu.”d (Kol. 1:23) Esei a duna prueba di kon poderoso Dios su spiritu santu ta!​—Zak. 4:6.

26 Awe tambe, Dios su spiritu santu ta duna e rumannan ungí poder pa sigui “duna . . . testimonio kabal tokante e Reino di Dios,” huntu ku e ‘otro karnénan,’ na 240 pais! (Huan 10:16; Echo. 28:23) Abo ta hasiendo tur loke bo por den e trabou di prediká?

PABLO SU BIDA DESPUES DI AÑA 61 DESPUES DI KRISTU

Probablemente, rònt di aña 61 despues di Kristu, Pablo a presentá dilanti di Emperador Nero, kende a husg’é i bisa ku e tabata inosente. Nos no tin masha detaye di loke Pablo a hasi despues di esei. Kisas el a bai Spaña, manera e tabatin pensá pa hasi. (Rom. 15:28) Un eskritor romano ku yama Clemente a skirbi rònt di aña 95 despues di Kristu ku Pablo a biaha “te na e parti mas leu di wèst.” Kisas esei a inkluí Spaña.

Pablo a skirbi 1 Timoteo, 2 Timoteo i Tito despues ku el a sali liber for di prizòn. E kartanan ei ta mustra ku el a bishitá Kreta, Masedonia, Nikópolis i Troas. (1 Tim. 1:3; 2 Tim. 4:13; Tito 1:5; 3:12) Kisas ta na Nikópolis Gresia el a ser arestá atrobe. Sea ku esei tabata e kaso òf nò, rònt di aña 65 despues di Kristu, e tabata den prizòn na Roma atrobe. Sinembargo, e biaha akí Nero a disidí pa laga mata Pablo. Segun e historiadó romano Tásito, ora un kandela a destruí Roma na aña 64 despues di Kristu, Nero a plama mentira ku ta e kristiannan a kuminsá e kandela, i el a kuminsá persiguí e kristiannan na un manera kruel.

Den e di dos karta ku Pablo a skirbi na Timoteo, Pablo a puntra Timoteo i Marko pa bini lihé. Pasobra, e tabata sa ku lo el a muri denter di poko tempu. Lukas i Onesíforo a mustra hopi kurashi, pasobra nan a riska nan bida pa konsolá Pablo. (2 Tim. 1:16, 17; 4:6-9, 11) Durante e tempu ei, si un hende a bisa ku e tabata un kristian, e por a ser arestá i torturá te ora e muri. Probablemente, Pablo a ser matá pa motibu di su fe poko tempu despues ku el a skirbi su último karta na Timoteo rònt di aña 65 despues di Kristu. Ta parse ku Nero mes a kometé suisidio mas o ménos tres aña despues di Pablo su morto.

E BON NOTISIA “A SER PREDIKÁ NA HENTER E KREASHON”

Rònt di aña 61 despues di Kristu, miéntras ku Apòstel Pablo tabata prizonero na Roma ainda, el a skirbi ku “e bon notisia . . . a ser prediká na henter e kreashon bou di shelu.” (Kol. 1:23) Kiko Pablo tabata ke men ora el a bisa esei?

Ta parse ku Pablo kier a mustra ku hende na hopi pais a skucha “e bon notisia” kaba. Pero, tabatin otro pais kaminda e bon notisia no a yega ainda. Por ehèmpel, rònt di siglo kuater promé ku Kristu, Aleksander e Grandi a yega India despues di a konkistá gran parti di Asia. Rònt di aña 55 promé ku Kristu, Julio Cesar a invadí Gran Bretaña, i na aña 43 despues di Kristu, Klaudio a invadí e parti zùit di e isla ku e ora ei a bira parti di e Imperio Romano. Ademas, hende tabata konosé e paisnan den e parti ost di Asia pasobra einan nan tabata produsí seda.

Akaso e bon notisia a ser prediká na Bretaña, China i e parti ost di Asia? Ta parse ku nò, pasobra rònt di aña 56 despues di Kristu, Pablo a menshoná e meta ku e tabatin di prediká na Spaña, un “teritorio ku [e] no a prediká” den dje ainda. (Rom. 15:20, 23, 24) Ora Pablo a skirbi su karta na e rumannan di Kolósas, ainda e no logra su meta. Pero, rònt di aña 61 despues di Kristu, ya hopi hende a tende e bon notisia. Kisas e bon notisia no a yega tur kaminda. Pero el a yega sí na e paisnan kaminda e hendenan ku a batisá na Pentekòste di aña 33 tabata biba, tantu hende hudiu komo hende ku a kombertí i bira hudiu. Anto e bon notisia a yega tambe na e paisnan ku Hesus su apòstelnan a bishitá.​—Echo. 2:1, 8-11, 41, 42.

a Pablo tabata ke pa Onésimo keda serka dje, pero e no kier a kibra lei romano. Pablo no tabatin derecho di tene Onésimo serka dje, pasobra Onésimo tabata pertenesé na su doño Filemon, kende tambe tabata un kristian. Pues, Onésimo a bolbe bèk serka Filemon, anto el a bai ku un karta for di Pablo ku a animá Filemon pa risibié amablemente pasobra el a bira un ruman.​—Flm. 13-19.

b Wak e kuadro “Sinku Karta Ku Pablo A Skirbi ora E Tabata Prizonero na Roma pa Promé Biaha.”

c Wak e kuadro “Pablo Su Bida Despues di Aña 61 Despues di Kristu.”

d Wak e kuadro “E Bon Notisia ‘A Ser Prediká na Henter e Kreashon.’”

    Publikashonnan na Papiamentu (Curaçao) (1986-2025)
    Log Out
    Log In
    • Papiamentu (Kòrsou)
    • Kompartí
    • Preferensia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondishonnan di Uso
    • Maneho di Privasidat
    • Konfigurashon di Privasidat
    • JW.ORG
    • Log In
    Kompartí