“Nos a Haya e Mesias”!
“Promé [Andrés] a haya su mes ruman, Simón, i a bisé: ‘Nos a haya e Mesías’ (cu, traducí, kier men, Cristo).”—JUAN 1:41.
1. Juan bautista a duna cua testimonio tocante Jesús di Nazaret, i Andrés a yega na cua conclusion tocante dje?
ANDRÉS a fiha duro riba e hudío yamá Jesús di Nazaret. E no a parece di ser ni rey, ni sabí, ni rabí. E no tabatin bistí real, ni cabei blancu, ni man fini ni cutis blancu. Jesús tabata hoven—rond di 30 aña di edad—tabatin cayo na su man i cuero cu solo a kima manera peón. Pues, kizás no tabata un sorpresa pa Andrés yega di sa cu e tabata carpinté. No obstante, Juan bautista a bisa tocante e homber: “Mira, e Lamchi di Dios!” E dia promé, Juan a bisa algo asta mas asombroso: “Esei ta e Yiu di Dios.” Por ta berdad? Andrés a scucha Jesús pa algun tempo e dia ei. Nos no sa kico Jesús a bisa; nos sí sa cu su palabra a cambia e bida di Andrés. El a corre pa haya su ruman, Simón, i declara, “Nos a haya e Mesías”!—Juan 1:34-41.
2. Pakico ta importante pa considera evidencia en cuanto si Jesús ta e Mesías primintí?
2 Andrés i Simón (cu Jesús a yama Pedro) a bira apóstol di Jesús despues. Despues di mas cu dos aña como su disípel, Pedro a bisa Jesús: “Bo ta Cristo [Mesías], e Yiu di e Dios bibo.” (Mateo 16:16) Tal apóstol i disípel fiel a duna prueba despues cu nan tabata dispuesto pa muri pa nan creencia. Awe, miyones di hende sincero ta igualmente deboto. Pero, riba cua evidencia? Al fin i al cabo, evidencia ta e diferencia entre fe i simple credulidad. (Mira Hebreo 11:1.) Pues, láganos considera tres ramo general di evidencia cu ta duna prueba cu Jesús en berdad ta Mesías.
Desendencia di Jesús
3. Cua detaye Evangelio di Mateo i Lucas ta duna tocante e desendencia di Jesús?
3 E desendencia di Jesús ta e promé evidencia dje Scritura Griego Cristian duná pa apoya Jesús como Mesías. E Bijbel a profetiza cu Mesías lo bini di desendencia di rey David. (Salmo 132:11, 12; Isaías 11:1, 10) Evangelio di Mateo ta cuminza asina aki: “E buki dje historia di Jesucristo, yiu di David, yiu di Abraham.” Mateo a apoya su declaracion francu sigiendo e desendencia di Jesús pa medio di José, su tata di crianza. (Mateo 1:1-16) Evangelio di Lucas ta sigi e desendencia di Jesús pa medio di su mama natural, María, te na David i Abraham te na Adam. (Lucas 3:23-38)a Asina skirbidor di Evangelio a confirma cabalmente nan declaracion di cu Jesús tabata heredero tanto legal como natural di David.
4, 5. (a) Hende contemporáneo di Jesús a cuestiona su desendencia foi David, i pakico esei ta significante? (b) Con informacion no bíblico ta apoya e desendencia di Jesús?
4 Asta opositor di mas dudoso di cu Jesús ta Mesías no por nenga cu Jesús ta yiu di David. Pakico? Tin dos motibo. Promé, tal declaracion tabata hací bez tras bez den Jerusalem pa hopi aña promé cu e stad tabata destruí na aña 70 EC. (Compara cu Mateo 21:9; Echo 4:27; 5:27, 28.) Si e declaracion tabata falso, cualkier opositor di Jesús—i tabatin hopi—por a duna prueba cu Jesús tabata fraudulento door di simplemente examina su desendencia den e buki di generacionan den archivo público.b Pero, no tin ningun cuenta den historia di cu cualkier hende a rechaza e desendencia di Jesús for di rey David. Ta keda bisto cu e declaracion tabata incuestionabel. Sin duda Mateo i Lucas a copia nomber principal directamente for di registro público.
5 Di dos, fuente no bíblico ta confirma e aceptacion general dje desendencia di Jesús. Por ehempel, e Talmud ta mencioná un rabí di siglo cuater cu a calumniá María, mama di Jesús, bisando cu el a ‘comete fornicacion cu carpinté’; pero e mesun cuenta ta bisa cu María tabata “desendiente di prinz i gobernante.” Un ehempel mas bieu ta esun di Hegesipo, historiador di siglo dos. El a relata cu ora César romano Domiciano kier a extermina tur desendiente di David, algun enemigo di cristian di promé a denuncia nieto di Hudas, mitá ruman di Jesús, “di ser dje famía di David.” Si Hudas tabata conocí como desendiente di David, Jesús no tabata desendiente di dje també? Indudablemente!—Galatio 1:19; Hudas 1.
Profecía Mesiánico
6. Ki abundante ta profecía mesiánico den e Scritura Hebreo?
6 Un otro ramo di evidencia di cu Jesús tabata Mesías ta cumplimento di profecía. Profecía cu ta aplica na Mesías ta abundante den e Scritura Hebreo. Den su buki titulá La vida y los tiempos de Jesús el Mesías, Alfred Edersheim a conta 456 pasashi den e Scritura Hebreo cu rabí di antigua a considerá como mesiánico. Pero, rabí tabatin hopi idea incorrecto tocante Mesías; hopi pasashi cu nan a indicá no ta mesiánico di ningun manera. No obstante, por lo menos tin un gran cantidad di profecía cu ta identifica Jesús como Mesías.—Compara cu Revelacion 19:10.
7. Menciona algun profecía cu Jesús a cumpli ora e tabata riba tera.
7 Entre eseinan tin: e pueblo di su nacimento (Miqueas 5:2; Lucas 2:4-11); e tragedia di matamento di hopi yiu cu a sosode despues di su nacimento (Jeremías 31:15; Mateo 2:16-18); lo ser yamá for di Egipto (Oseas 11:1; Mateo 2:15); gobernante dje nacionan lo uni pa destruyé (Salmo 2:1, 2; Echo 4:25-28); su traicion pa trinta pida di plata (Zacarías 11:12; Mateo 26:15); asta e manera cu el a muri.—Salmo 22:16, nota; Juan 19:18, 23; 20:25, 27.c
Su Yegada Profetizá
8. (a) Cua profecía ta establece exactamente e tempo pa Mesías yega? (b) Menciona dos factor cu nos mester conoce pa nos comprende e profecía.
8 Láganos enfoca riba un solo profecía. Den Daniel 9:25, hudío tabata bisá e tempo dje yegada di Mesías. E ta bisa: “Bo mester sa i tene e perspicacia di cu desde e salimento dje palabra pa restorá i reedificá Jerusalem te na Mesías e Lider, lo tin siete siman, també sesentidos siman.” Ne promé bista e profecía por parce misterioso. Pero en realidad nos solamente tin cu conoce dos factor pa comprendele: e tempo pa cuminza e contamento i e duracion dje tempo. Por ehempel, si bo tin un mapa cu ta indica un tesoro derá “50 codo pariba dje poz den e parque público,” tal instruccion por confundíbo—specialmente si bo no conoce e poz, ni no sa ki largu ta un ‘codo.’ Lo bo no averigua e dos cos ei afin di haya e tesoro? Wel, mescos ta sosode cu e profecía di Daniel, solamente nos tin cu conoce e tempo pa cuminza conta i calcula e duracion dje tempo cu ta sigi.
9, 10. (a) Na ki tempo e 69 siman a cuminza? (b) E 69 siman a dura pa cuanto tempo, i con nos sa esei?
9 Promé, nos tin cu sa ki ora pa cuminza, e fecha ora ‘e palabra a sali pa restora i reedifica Jerusalem.’ Anto, nos tin cu sa cuanto tempo pa calcula, exactamente e duracion dje 69 siman (7 mas 62). Ningun dje dos dato ta difícil pa obtene. Nehemías ta bísanos basta claro cu e palabra a sali pa reedifica e muraya rond di Jerusalem, locual por fin a hacié un stad restorá, “den aña binti di Artaherhes e rey.” (Nehemías 2:1, 5, 7, 8) Esei ta establece e tempo pa cuminza e contamento na aña 455 PECd
10 En cuanto e 69 siman, nan por ta siman literal di siete dia cada un? No, pasobra Mesías no a presenta un poco mas cu un aña despues di 455 PEC. Pues, e mayor parti di escolástico bíblico i varios traduccion (incluyendo e Tanakh, un Bijbel hudío na inglés, den un nota dje versículo) ta di acuerdo bisando cu eseinan ta siman “di aña.” Hudío di antigua a conoce e concepto di ‘siman di aña,’ of un ciclo di siete aña. Mescos cu hudío a celebra un dia sabático cada siete dia, nan a celebra un aña sabático cada siete aña. (Éxodo 20:8-11; 23:10, 11) P’sei, 69 siman di aña tabata igual cu 69 bez 7 aña, of 483 aña. Tur loke nos tin cu haci awor ta di conta. Si nos ta conta 483 aña despues di 455 PEC, nos ta yega na aña 29 EC—net e aña cu Jesús a bautiza i a bira ma·shiʹach, of Mesías!—Mira “Setenta semanas,” den e buki Perspicacia para comprender las Escrituras, volumen 2, bladji 1014, 1015.
11. Con nos por contesta hende cu ta bisa cu esei ta solamente un moda moderno pa interpreta e profecía di Daniel?
11 Algun hende por keha cu esei ta simplemente un manera moderno pa interpreta e profecía pe cuadra cu historia. Si ta asina, pakico hende den e tempo di Jesús tabata spera e presentacion di Mesías ne tempo ei? Historiador cristian Lucas, historiador romano Tácito i Suetonio, historiador hudío Josefo i filósofo hudío Filón a biba cerca e tempo ei i a duna testimonio di tal speranza. (Lucas 3:15) Algun escolástico djawe ta insisti cu opresion romano a haci hudío anhela i spera Mesías den e tempo ei. Si tabata asina, pakico hudío a spera Mesías ne tempo ei en bez di durante e persecucion brutal griego siglonan promé? Pakico Tácito a bisa cu “profecía misterioso” tabata haci hudío spera for di Hudea gobernante poderoso cu “tin cu domina mundo”? Abba Hillel Silver, den su buki na inglés Un historia di speculacion mesiánico den Israel, a reconoce cu “nan a spera Mesías rond dje segundo cuarto dje promé siglo EC,” no pa motibo di persecucion romano, sino debí ne “cronología popular dje tempo ei,” fundá en parti riba e buki di Daniel.
Identificá Foi Cielo
12. Con Jehova Dios a identifica Jesús como Mesías?
12 E tercer ramo di evidencia di cu Jesús ta Mesías ta e testimonio di Dios mes. Segun Lucas 3:21, 22, despues di bautismo di Jesús, e tabata ungí cu e forza mas sagrado i poderoso di universo, e spiritu santo di Jehova Dios mes. I cu su mes boz, Jehova Dios a declara cu el a aprobá di su Yiu, Jesús. Na dos otro ocasion, Jehova a papia directamente cu Jesús foi cielo, indicando asina su aprobacion: na un ocasion dilanti tres apóstol di Jesús, i na un otro ocasion, dilanti di un multitud di mirones. (Mateo 17:1-5; Juan 12:28, 29) Además, angel tabata mandá foi cielo pa confirma cu Jesús ta Cristo, of Mesías.—Lucas 2:10, 11.
13, 14. Con Jehova Dios a demonstra su aprobacion di Jesús como Mesías?
13 Jehova Dios a demonstra su aprobacion di su ungí dunando na dje e poder di haci obra grandi. Por ehempel, Jesús a declara profecía detayá tocante e futuro—i algun a extende te na nos dia.e També el a haci milagro, tal como percura cuminda pa un multitud hambrá i cura hende enfermo. E asta a resusita hende morto. Sigidor di dje simplemente a inventa cuenta di tal obra poderoso despues cu el a hácinan? Wel, Jesús a haci hopi milagro asina dilanti testigo ocular, aveces dilanti miles di hende di biaha. Asta enemigo di Jesús no por a nenga cu e realmente a haci tal cosnan. (Marco 6:2; Juan 11:47) Además, si sigidor di Jesús tabata dispuesto pa inventa cuenta asina, anto pakico nan tabata tanto franco tocante nan mes debilidadnan? Realmente, nan lo a keda dispuesto pa muri pa un fe fundá ariba simplemente leyenda cu nan mes a inventá? No. Milagro di Jesús ta echo histórico.
14 E testimonio di Dios cu a proba cu Jesús ta Mesías a bai mas ayá. Usando e spiritu santo, Dios a segura cu evidencia di cu Jesús ta Mesías tabata skirbí i a bira parti dje buki mas traducí i mas plamá den tur e pasado.
Pakico Hudío no a Acepta Jesús?
15. (a) Cuanto identificacion Jesús tabatin pa identifiqué como Mesías? (b) Cua speranza di hudío a haci hopi di nan rechaza Jesús como Mesías?
15 En conhunto, e tres categoría di evidencia ta incluí literalmente cientos di echo cu ta identifica Jesús como Mesías. Esei no ta basta? Imaginábo cu bo ta solicita rijbewijs of tarheta di crédit i nan ta bisábo cu tres prueba di identificacion no ta basta, cu bo tin cu presenta cientos di prueba. Ki ridículo! Siguramente, anto, e Bijbel ta presenta amplio identificacion pa Jesús. Pero, pakico asina tanto dje hendenan di Jesús mes a nenga tur e evidencia di cu e ta Mesías? Pasobra, aunque evidencia ta importante pa berdadero fe, e no ta garantizá fe. Lamentablemente, hopi hende ta kere loke nan kier kere, apesar dje abundancia di evidencia presentá. Den e asunto di Mesías, e mayor parti dje hudíonan tabatin hopi idea definitivo tocante loke nan tabata kier. Nan tabata kier un mesías político pa pone fin na opresion romano i restora Israel na un gloria parecido di loke a existi den e tempo di Salomón den un sentido materialista. Pues, anto, con nan por a acepta e humilde yiu di un carpinté, un nazareno cu no a mustra ningun interés den política ni riqueza? I specialmente, con e por ta Mesías ya cu el a sufri i a muri bergonzosamente riba un staca di tormento?
16. Pakico sigidor di Jesús tabatin cu ahusta nan mes speranza tocante Mesías?
16 Su morto a turdi asta e disípelnan di Jesús mes. Despues di su glorioso resureccion, ta parce cu nan a spera pa Jesús ‘restora e reino na Israel’ un bez. (Echo 1:6) Pero, nan no a rechaza Jesús como Mesías simplemente pa motibo cu nan no a realiza nan speranza personal. Nan a eherce fe den dje, locual nan a funda riba evidencia disponibel, i poco poco nan comprendimento a aumenta; i misterio a desparce. Nan a yega di mira cu Mesías no por a cumpli cu tur profecía tocante dje durante su tempo breve riba tera como hende. Sí, un profecía a bisa cu lo e yega humildemente montá riba yiu di burricu, pero un otro a bisa cu lo e bini den gloria riba nubia! Con nan dos por ta e berdad? Claramente, e tabatin cu bini un biaha mas.—Daniel 7:13; Zacarías 9:9.
Pakico Mesías Tabatin cu Muri
17. Di ki manera e profecía di Daniel a haci claro cu Mesías tabatin cu muri, i e tabatin cu muri pa cua motibo?
17 Además, profecía mesiánico a haci claro cu Mesías tabatin cu muri. Por ehempel, net e profecía cu a profetiza dje tempo pa Mesías yega, també a profetiza den e sigiente versículo: “Despues di sesentidos siman [sigiendo e siete siman] Mesías lo ser cortá.” (Daniel 9:26) E palabra hebreo ka·rathʹ usá ei pa “cortá” ta e mesun palabra usá pe sentencia di morto bao di Ley di Moisés. Sin duda Mesías tabatin cu muri. Pakico? Versículo 24 ta dúnanos e contesta: “Pa caba cu picá, i haci reconciliacion pa error, i pa introduci husticia pa tempo indefinitivo.” Hudío tabata sa mashá bon cu un sacrificio so, un morto, por haci reconciliacion pa error.—Levítico 17:11; compara cu Hebreo 9:22.
18. (a) Con Isaías capítulo 53 ta mustra cu Mesías tabatin cu sufri i muri? (b) Cua aparente contradiccion e profecía ta presenta?
18 Isaías capítulo 53 ta mencioná Mesías como un Sirbidor special di Jehova Dios cu mester sufri i muri pa cubri picá di otronan. Versículo 5 ta bisa: “E tabata traspasá pa nos delito; e tabata aplastá pa nos error.” E mesun profecía, despues di bisa cu Mesías mester muri como “ofrenda pa culpa,” ta revela cu e mesun Persona “lo prolonga su dianan, i den su man loke ta e deleite di Jehova lo tene éxito.” (Versículo 10) Esei no ta parce un contradiccion? Di ki manera Mesías por muri, anto “prolonga su dianan”? Con e por ta sacrificá como ofrenda i despues haci ‘loke ta e deleite di Jehova tene éxito’? Realmente, con e por muri i keda morto sin cumpli cu profecía di mas importante tocante dje, esta, pe reina pa semper como Rey i trece paz i felicidad pe mundo henter?—Isaías 9:6, 7.
19. Con e resureccion di Jesús ta armoniza e profecíanan cu ta parce un contradiccion tocante Mesías?
19 Loke a parce un contradiccion a desparce mediante un solo milagro espectacular: e resureccion di Jesús. Cientos di hudío sincero a bira testigo ocular di tal realidad glorioso. (1 Corintio 15:6) Apóstol Pablo a skirbi despues: “E homber ei [Jesucristo] a ofrece un sacrificio pa picá pa semper i a sinta na man drechi di Dios, dje ora ei padilanti sperando te cu e pone su enemigonan como banki pa su pia.” (Hebreo 10:10, 12, 13) Sí, despues cu Jesús tabata resusitá na bida celestial, i despues di un tempo di ‘spera,’ finalmente e tabata entronizá como Rey i a dal paso contra enemigo di su Tata, Jehova Dios. Den su papel como Rey celestial, Jesús e Mesías ta afecta e bida di tur hende cu ta na bida awor. Di ki manera? Den e sigiente artículo nos lo considera esei.
[Notanan]
a Ora Lucas 3:23 ta bisa: “José, yiu di Heli,” ta keda bisto cu “yiu” kier men “yerno” di Heli, pasobra Heli tabata tata di María.—Perspicacia para comprender las Escrituras, Volumen I, bladji 1007-1010.
b Ora Josefo, historiador hudío, a presenta su mes desendencia, esei a haci claro cu tal registro tabata disponibel promé cu aña 70 EC. Ta parce cu tal registro tabata destruí cu e stad di Jerusalem, i despues di esei ningun hende cu a pretende di ser Mesías por a duna prueba di dje.
c Mira Perspicacia para comprender las Escrituras, Volumen 2, bladji 377.
d Tin evidencia sólido den fuente griego, babilónico, i persiano di antigua cu ta indica cu e promé aña dje reinado di Artaherhes tabata 474 PEC. Mira Perspicacia para comprender las Escrituras, Volumen 2, bladji 652-654, 1016.
e Den un profecía asina, el a profetiza di presentacion di mesías falso di su tempo padilanti. (Mateo 24:23-26) Mira e artículo anterior.
Con bo ta Contestá?
◻ Pakico examina evidencia di cu Jesús tabata e Mesías primintí?
◻ Con e desendencia di Jesús ta apoyé como Mesías?
◻ Con profecía bíblica ta yuda duna prueba cu Jesús tabata Mesías?
◻ Di ki manera Jehova Dios mes a confirma cu Jesús tabata Mesías?
◻ Pakico tanto hudío a rechaza Jesús como Mesías, i pakico tal motibo tabata incorrecto?
[Plachi na página 12]
Cada un dje cantidad di milagro cu Jesús a haci a duna mas prueba di cu e tabata Mesías