Amor (Agape)—Loke E No Ta i Loke E Ta
“Suministrá na boso . . . cariño fraternal, amor.”—2 PEDRO 1:5, 7.
SI TIN un cualidad of birtud cu e Palabra di Dios, Bijbel, ta duna masha importancia na dje, esei ta amor. Na griego, e idioma original dje Scritura Cristian, tin cuater palabra cu hopi biaha ta ser traducí como “amor.” E amor cu nos ta interesá aden awor no ta di eʹros (un palabra cu no ta ser hañá den e Scritura Griego Cristian), cu ta basá riba atraccion sexual; tampoco e ta esun di stor·geʹ, un sintimentu basá riba relacion di famia; tampoco e ta phi·liʹa, un tierno amor di amistad basá riba aprecio mutuo, cua nos a trata den e artículo anterior. Mas bien, e ta a·gaʹpe—amor basá riba principio, cu bo por bisa ta sinónimo cu inegoismo, e amor cu apostel Juan a referí na dje ora el a bisa: “Dios ta amor.”—1 Juan 4:8.
2 Encuanto e amor aki (a·gaʹpe), profesor William Barclay den su New Testament Words ta bisa: “Agapē tin di haber cu e mente: e no ta simplemente un emocion cu ta lanta sin invitacion den nos curason [manera por ta e caso cu phi·liʹa]; e ta un principio mediante cua nos deliberadamente ta biba. Agapē tin supremamente di haber cu e boluntad. E ta un conkista, un victoria i un logro. Ningun hende di naturalesa hamas a stima su enemigunan. Pa stima bo enemigunan ta un conkista di tur nos inclinacion i emocionnan natural. E agapē aki . . . en realidad ta e poder pa stima loke no ta stimabel, pa stima hende cu nos no ta gusta.”
3 Sí, entre e cosnan cu ta diferenciá e adoracion puru di Jehova Dios di tur otro forma di adoracion ta su énfasis riba e clase di amor aki. Jesucristo a declará corectamente e dos mayor mandamentunan: “E promé ta, . . . ‘Bo mester stima Jehova bo Dios cu henter bo curason i cu henter bo alma i cu henter bo mente i cu henter bo forsa.’ E di dos ta esaki, ‘Bo mester stima bo próhimo mescos cu bo mes.’ No tin otro mandamentu mayor cu esakinan.” (Marco 12:29-31) Apostel Pablo a pone e mesun énfasis riba amor den capítulo 13 di Promé Corintio. Despues di a enfatisá cu amor ta e cualidad principal indispensabel, el a concluí bisando: “Sin embargo, awor, ta permanecé fe, speransa, amor, e tresnan aki; pero esun mayor di esakinan ta amor.” (1 Corintio 13:13) Jesus a bisa corectamente cu amor lo ta e marca di identificacion di su siguidornan.—Juan 13:35.
Cosnan cu Amor No Ta
4 Hende a yega di bisa cu ta mas fácil pa bisa loke amor no ta cu bisa loke e sí ta. Tin algun berdad den e echo ei, pasobra apostel Pablo den su capítulo riba amor, 1 Corintio 13, den versículo 4 pa 8, ta mencioná nuebe cos cu amor no ta i siete cos cu e sí ta.
5 E promé cos cu Pablo ta bisa cu amor no ta, ta cu e “no ta yalurs.” Esei ta rekerí un tiki splicacion pasobra tin aspectonan positivo i negativo di yaluzí. Un diccionario ta definí “yalurs” como “intolerante encuanto rivalidad” i como “exigiendo debocion exclusivo.” Pues, Moises a declará na Éxodo 34:14: “Bo no mag di buig dilanti otro dios, pasobra Jehova, kende su nomber ta Yalurs, ta un Dios yalurs.” Na Éxodo 20:5, Jehova ta bisa: “Ami Jehova bo Dios ta un Dios cu ta exigí debocion exclusivo.” Den un sentido similar, apostel Pablo a skirbi: “Mi ta yalurs riba boso cu un yaluzí piadoso.”—2 Corintio 11:2.
6 Sin embargo, en general, “yaluzí” tin un conotacion malu, pa cua motibu e ta ser mencioná cu e grupo di obranan di carni na Galatio 5:20. Sí, tal yaluzí ta egoista i ta generá odio, i odio ta contrali cu amor. Yaluzí a pone Cain odia Abel te n’e punto di asesin’é, i yaluzí a pone e dies mitar rumannan di Josef odi’é te n’e punto di kier a mat’é. Amor no ta cudishá cu yaluzí otro su posesionnan, manera Rey Acab a cudishá cu yaluzí Nabot su cunucu di wijndruif.—1 Rey 21:1-19.
7 Siguientemente, Pablo ta bisa nos cu amor “no ta broma.” Bromamentu ta demostrá un falta di amor, pasobra e ta causa cu un persona ta pone su mes den un posicion riba esun di otronan. E bromadornan ta desagradá Jehova, manera nos por mira den e manera cu el a humiyá Rey Nabucodonosor ora esaki a broma. (Daniel 4:30-35) Un persona hopi biaha ta broma sin para pensa debí cu e ta demasiado satisfecho cu su mes logronan of posesionnan. Algun kisas ta incliná pa gaba di nan éxito den e ministerio cristian. Otronan ta manera e anciano cu a sinti cu e mester a yama su amigunan pa bisa nan di su cumpramentu di un auto nobo balorá na casi ƒ100.000. Tur esei ta falta di amor pasobra e ta presentá e bromador como superior na su scuchadornan.
8 Despues e texto ta bisa cu amor “no ta hincha cu orguyo.” Un persona orguyoso of soberbe, faltando amor, ta halsa su mes riba otronan. Tal actitud mental ta masha imprudente pasobra “Dios ta oponé esnan soberbe, pero ta duna bondad inmerecí na esnan humilde.” (Santiago 4:6) Amor ta actua den net e banda contrali; e ta considerá otronan superior. Pablo a skirbi na Filipense 2:2, 3: “Haci mi goso completo dor di ser dje mesun mente i tin e mesun amor, siendo uní huntu den alma, teniendo e solo pensamentu den mente, sin haci nada debí na pleitamentu of debí na halsamentu, sino considerando cu humildad di mente cu e otronan ta superior na boso.” Tal actitud mental ta laga otronan sinti nan cómodo, miéntras e persona soberbe debí na pleitamentu ta laga otronan sinti nan incómodo.
9 Pablo ta bisa mas aleu cu amor “no ta comportá su mes indecentemente.” E diccionario ta definí “indecente” como “groseramente impropio of ofensivo encuanto manera of moral.” Un persona cu ta comportá su mes indecentemente (sin amor) no ta tene consideracion cu otro su sintimentunan. Hopi version di Bijbel ta traducí e palabra griego como “brutu.” Un persona asina ta haci mofa di loke ta ser considerá apropiado i di bon gusto. Siguramente, consideracion amoroso pa otronan lo nificá evitá tur loke ta brutu of indecente, loke ta ofendé i cu por asta scandalisá.
Otro Cosnan cu Amor No Ta
10 Pablo ta bisa nos despues cu amor “no ta busca su propio interes,” esta, ora tin cuestion di nos interesnan personal i esnan di otronan. E apostel ta declará un otro caminda: “Ningun homber hamas a odia su mes carni; pero e ta aliment’é i ta carici’é.” (Efesio 5:29) Ma ora nos interesnan ta competí cu otro su interesnan i ningun otro principio bíblico ta enbolbí, nos mester haci manera Abraham a haci cu Lot, lagando amorosamente e otro persona haña e preferencia.—Génesis 13:8-11.
11 Tambe, amor no ta tuma ofensa lihé. Pues Pablo ta bisa nos cu amor “no ta bira provocá.” E no ta krepchi. E ta ehercé dominio propio. Specialmente parehanan casá mester tuma e spiertamentu aki na pechu dor di vigilá contra hisamentu di bos impacientemente, of gritando otro. Tin circunstancia ora ta fácil pa ser provocá, pa cua motibu Pablo a sinti e necesidad pa consehá Timoteo: “Un esclabo di Señor no tin cu bringa, sino tin cu ser amabel pa cu tur, capacitá pa siña, manteniendo su mes frená bou di maldad”—sí, no ta bira provocá—“instruyendo cu suavedad esnan cu no ta favorablemente dispuesto.”—2 Timoteo 2:24, 25.
12 Continuando cu cosnan cu amor no ta, Pablo ta consehá: “Amor . . . no ta tene cuenta dje daño.” Esei no ta nificá cu amor no ta tuma nota di un daño. Jesus a mustra con nos mester atendé asuntunan ora nos ser heridá seriamente. (Mateo 18:15-17) Pero amor no ta permití nos sigui cu resentimentu, cargando rencor. No tene cuenta di un daño ta nificá pordoná i lubidá riba dje unabes cu e asuntu a ser atendé den un manera bíblico. Sí, no tormentá bo mes of haci bo mes miserabel pensando continuamente riba un eror, teniendo cuenta di un daño!
13 Ademas, e Scritura ta bisa nos cu amor “no ta alegrá riba inhusticia.” E mundu ta alegrá riba inhusticia, manera nos por mira den e popularidad di literatura, película i programa di television violento i pornográfico. Tur alegria asina ta egoista, faltando respet pa Dios su principionan hustu of e bienestar di otronan. Tur alegria egoista asina ta sembra cu mira riba carni i na debido tempu lo cosechá corupcion for di carni.—Galatio 6:8.
14 Awor e cos final cu amor no ta: “Amor nunca ta faya.” E motibu principal cu amor nunca ta faya of caba ta pasobra Dios ta amor i e ta “e Rey di eternidad.” (1 Timoteo 1:17) Na Romano 8:38, 39, nos ta haña e siguransa cu Jehova su amor pa nos nunca lo faya: “Mi ta convencí cu ni morto ni bida ni angel ni gobiernu ni cosnan aki awor ni cosnan pa bini ni podernan ni haltura ni profundidad ni ningun otro creacion lo por separá nos for di amor di Dios cu ta den Cristo Jesus nos Señor.” Tambe, amor nunca ta faya den e sentido cu nunca e ta ser hañá deficiente. Amor ta capas pa satisfacé e rekisitonan di cualkier ocasion, di cualkier desafio.
Cosnan Cu Amor Ta
15 Biniendo awor n’e banda positivo, e cosnan cu amor ta, Pablo ta cuminsá: “Amor tin gran pacenshi.” Hende a yega di bisa cu no por tin compañerismo cristian sin tin cu wanta hopi, esta, sin soportá cu pacenshi un e otro. Esei ta asina debí cu nos tur ta imperfecto, i nos imperfeccion i faltanan ta pone otro hende na prueba. Nada straño cu apostel Pablo ta mencioná e aspecto aki como e promé cos cu amor ta!
16 Pablo ta bisa cu amor ta tambe “bondadoso.” Esta, amor ta útil, atento i ta tene consideracion cu otronan. Bondad ta manifestá su mes den cosnan grandi i cosnan chikitu. E próhimo samaritano siguramente tabata mustrando bondad n’e homber asaltá pa ladron. (Lucas 10:30-37) Amor tin deleite den bisa “por fabor.” Bisando “pasa e pan” ta un ordu. Bisando “por fabor” dilanti dje ta haci’é un peticion. Esposonan ta bondadoso cu nan esposanan ora nan presta atencion n’e conseho na 1 Pedro 3:7: “Boso, esposonan, sigui biba di igual manera cu nan segun conocimentu, asignando nan onor manera na un wea mas swak, esun femenino, siendo cu boso tambe ta heredero cu nan dje fabor inmerecí di bida, pa boso oracionnan no ser strobá.” Esposanan ta bondadoso cu nan esposonan ora nan ta mustra nan “respet profundo.” (Efesio 5:33) Tatanan ta bondadoso cu nan yunan ora nan ta sigui e conseho na Efesio 6:4: “Tatanan, no iritá boso yunan, sino sigui cria nan den e disiplina i reglamentu mental di Jehova.”
17 Amor no ta alegrá riba inhusticia ma “ta alegrá cu e berdad.” Amor i berdad ta cana sam sam—Dios ta amor, i na mesun tempu, e ta “e Dios di berdad.” (Salmo 31:5) Amor ta alegrá ora e mira berdad triunfá riba i desenmascará falsedad; esaki ta contribuí en parti p’e gran aumento cu ta tumando lugá den e cantidad di adoradornan di Jehova awe. Sin embargo, siendo cu berdad ta na contraste cu inhusticia, e pensamentu por ta tambe cu amor ta alegrá cu husticia. Amor ta alegrá n’e triunfo di husticia, manera adoradornan di Jehova ta ser mandá pa haci na caida di Babilonia e Grandi.—Revelacion 18:20.
18 Pablo ta bisa nos tambe cu amor “ta soportá tur cos.” Manera e Kingdom Interlinear ta mustra, e pensamentu ta cu amor ta tapa tur cos. E no ta “divulgá un falta” di un ruman, manera e malbadonan ta incliná na haci. (Salmo 50:20; Proverbio 10:12; 17:9) Sí, e pensamentu aki ta e mesun cu na 1 Pedro 4:8: “Amor ta tapa un multitud di picá.” Naturalmente, lealtad lo evitá un persona di tapa picá grave contra Jehova i contra e congregacion cristian.
19 Amor “ta kere tur cos.” Amor ta positivo, no negativo. Esaki no kier men cu amor ta fácil pa gaña. E no ta lihé pa kere declaracionnan sensacional. Pero pa un persona yega na tene fe den Dios, e mester tin e boluntad pa kere. Pues amor no ta sképtico, indebidamente crítico. E no ta resistí creencia manera un ateista ta haci, kende dogmáticamente ta declará cu no ta existí Dios, tampoco e ta manera e agnósticonan, kendenan dogmáticamente ta afirmá cu ta simplemente imposibel pa sa di unda nos a bini, pakico nos ta aki i kico lo tin den futuro. E Palabra di Dios ta duna nos e siguransa relacioná cu tur e cosnan aki. Amor ta dispuesto tambe pa kere pasobra e tin confiansa, e no ta indebidamente sospechoso.
20 Apostel Pablo ta sigurá nos mas aleu cu amor “ta spera tur cos.” Ya cu amor ta positivo, no negativo, e tin speransa firme den tur loke e Palabra di Dios ta primintí. E ta bisa nos: “E homber cu ta ploeg mester ploeg den speransa i homber cu ta bati grano mester haci’é cu speransa di ser participante.” (1 Corintio 9:10) Mescos cu amor tin confiansa, e tin speransa tambe, semper sperando pa lo mihó.
21 Finalmente, nos ta ser sigurá cu amor “ta wanta tur cos.” E ta capas pa haci asina debí na loke apostel Pablo ta bisa nos na 1 Corintio 10:13: “Ningun tentacion a tuma boso fuera di loke ta comun pa hende. Pero Dios ta fiel, i lo e no laga boso ser tentá mas ayá cu loke boso por wanta, sino huntu cu e tentacion tambe lo e habri salida pa boso por want’é.” Amor lo haci nos mira e hopi ehempelnan den e Scritura di sirbidornan di Dios cu a wanta, esun principal siendo Jesucristo, manera nos ta ser recordá na Hebreo 12:2, 3.
22 Berdaderamente, amor (a·gaʹpe) ta e cualidad di mas importante cu nos como cristiannan, Testigonan di Jehova, mester cultivá, tantu pa loke e no ta como pa loke e ta. Como yunan di Dios, laga nos semper interesá pa manifestá e fruta aki dje spiritu di Dios. Haciendo asina, nos ta imitando Dios, pasobra corda, “Dios ta amor.”
Bo Ta Corda?
◻ Con tantu Jesucristo como Pablo ta mustra e gran importancia di amor?
◻ Amor no ta yalurs den ki sentido?
◻ Con amor ‘ta soportá tur cos’?
◻ Pakico nos por bisa cu amor nunca ta faya?
◻ Den cua dos manera amor ta alegrá cu e berdad?
[Study Questions]
1. (a) Na cua cualidad Bijbel ta duna masha importancia? (b) Cua cuater palabra griego hopi biaha ta ser traducí como “amor,” i na cua di nan 1 Juan 4:8 ta referí?
2. Kico a ser bon-bisá tocante amor (a·gaʹpe)?
3. Ki enfásis tantu Jesucristo como Pablo a pone riba amor?
4. Cuantu aspecto negativo i cuantu aspecto positivo di amor Pablo ta mencioná na 1 Corintio 13:4-8?
5. Con “yaluzí” ta ser definí, i con e ta ser usá den un sentido positivo den e Scritura?
6. Ki ehempelnan bíblico ta mustra pakico amor no ta yalurs?
7. (a) Cua incidente ta mustra cu bromamentu ta desagradá Jehova? (b) Pakico amor no ta broma asta sin para pensa?
8. (a) Kico ta Jehova su actitud pa cu esnan cu ta hinchá cu orguyo? (b) Pakico amor no ta comportá su mes asina?
9. Pakico amor no ta actua indecentemente?
10. Den ki manera amor no ta busca su propio interes?
11. Cu amor no ta bira provocá ta nificá kico?
12. (a) Den ki manera amor no ta tene cuenta dje daño? (b) Pakico ta imprudente pa tene cuenta di un daño?
13. Kico ta nificá pa no alegrá riba inhusticia, i pakico amor no ta haci esei?
14. Pakico nos por bisa cu confiansa cu amor nunca ta faya?
15. Pakico Pablo ta mencioná gran pacenshi promé entre e aspectonan positivo di amor?
16. Den ki maneranan miembronan di un famia por mustra bondad na otro?
17. Cua ta dos manera den cua amor ta alegrá cu e berdad?
18. Den ki sentido amor ta soportá tur cos?
19. Den ki manera amor ta kere tur cos?
20. Con amor ta ser conectá cu speransa?
21. Ki siguransa bíblico tin cu amor ta wanta?
22. Como yunan di Dios, cua cualidad di mas importante nos semper mester ta interesá pa manifestá?
[Box on page 21]
AMOR (AGAPE)
Loke E No Ta Loke E Ta
1. Yalurs 1. Tin gran pacenshi
2. No ta broma 2. Bondadoso
3. No ta hincha cu orguyo 3. Ta alegrá cu e berdad
4. Ta comportá su mes indecentemente 4. Ta soportá tur cos
5. Ta busca su propio interes 5. Ta kere tur cos
6. Ta bira provocá 6. Ta spera tur cos
7. Ta tene cuenta dje daño 7. Ta wanta tur cos
8. Ta alegrá riba inhusticia
9. Nunca ta faya
[Picture on page 18]
Jehova a humiyá Nabucodonosor pa su bromamentu