BIBLIOTEKA ONLINE Watchtower
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Papiamentu (Kòrsou)
  • BEIBEL
  • PUBLIKASHON
  • REUNION
  • w95 15/6 pág. 5-8
  • Fin na Odio den Henter e Mundu

No tin vidio disponibel pa esaki.

Despensa, tin un problema pa habri e vidio.

  • Fin na Odio den Henter e Mundu
  • E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova Dios—1995
  • Suptema
  • Informashon Similar
  • Venciendo Odio den un Campo di Concentracion
  • Un Tempu pa Odia
  • Un Mundu Sin Odio
  • Odio Lo Caba un Dia?
    E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova Dios—1995
  • Dikon Tin Asina Tantu Odio?
    E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova (Edishon pa Públiko)—2022
  • Pronto Lo No Tin Odio Mas!
    E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova (Edishon pa Públiko)—2022
  • Nos Por Vense Odio!
    E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova (Edishon pa Públiko)—2022
Mas Artíkulo
E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova Dios—1995
w95 15/6 pág. 5-8

Fin na Odio den Henter e Mundu

MAS of ménos dos mil aña pasá, un grupo minoritario tabata víctima di odio. Tertuliano ta splica e actitud prevalente dje romanonan pa cu e cristiannan di promé: “Si cielu no duna yobida, si tin un temblor, si tin hamber of pest, mesora nan ta sclama, ‘Tira e cristiannan p’e leonnan come!’ ”

Apesar cu nan tabata obhetonan di odio, e cristiannan di promé a resistí e tentacion pa venga e inhusticia. Den su famoso Sermon riba Ceru, Jesucristo a bisa: “Boso a tende cu a ser bisá, ‘Bo tin cu stima bo próhimo i odia bo enemigu.’ Sin embargo, ami ta bisa boso: Sigui stima boso enemigunan i haci oracion pa esnan cu ta persiguí boso.”—Mateo 5:43, 44.

Segun e tradicion oral dje hudiunan, nan a kere cu ‘odia un enemigu’ tabata e cos corecto pa haci. Sin embargo, Jesus a bisa cu nos tin cu stima nos enemigu, no solamente nos amigu. Esaki ta difícil pero no imposibel. Stima un enemigu no ta nificá gusta tur su maneranan of su hacínan. E palabra griego hañá den e relato di Mateo ta derivá for di a·gaʹpe, cu ta describí un amor cu ta obra na armonia cu principio. E persona cu ta manifestá a·gaʹpe, amor basá riba principio, ta haci bon asta na un enemigu cu ta odi’é i ta maltrat’é. Pakico? Pasobra esei ta e manera pa imitá Cristo, i esei ta e manera pa vence odio. Un escolástico griego a comentá: “[A·gaʹpe] ta permití nos vence nos tendencia natural di rabia i amargura.” Pero esaki lo ta práctico den e mundu djawe yená cu odio?

Ta cierto cu no ta tur persona cu ta pretendé cu nan ta cristian ta determiná pa sigui e ehempel di Cristo. E atrocidadnan recien na Ruanda a ser efectuá dor di gruponan étnico, di cua hopi di nan miembronan ta profesá di ta cristian. Pilar Díez Espelosín, un sùr católico romano cu a traha na Ruanda pa 20 aña, a conta un incidente notabel. Un homber a acercá e misa dje sùr manehando un lansa cu e claramente tabata usando. E sùr a puntr’é: “Kico e cos cu bo ta haci aki ta, matando hende pa loco asina? Bo no ta pensa riba Cristo?” El a bisa cu sí i a pasa pa drenta e misa, hinca rudia i recitá e Rosario fervientemente. Pero ora el a caba, el a bai for di ei pa sigui mata. “Esei ta mustra cu nos no ta siñando e evangelio apropiadamente,” e sùr a admití. Sin embargo, fayonan asina, no ta nificá cu Jesus su mensahe ta deficiente. Odio por ser vencí dor di esnan cu ta practicá berdadero cristianismo.

Venciendo Odio den un Campo di Concentracion

Max Liebster ta un hudiu di nacementu cu a pasa dor dje Holocausto. Aunke su fam ta nificá “stimá,” el a mira un cantidad extraordinario di odio. E ta describí loke el a siña na Alemania nazista tocante amor i odio.

“Mi a ser lantá cerca di Mannheim, Alemania, durante añanan ’30. Hitler a afirmá cu tur e hudiunan tabata probechadornan ricu cu tabata abusá dje pueblo aleman. Pero e berdad ta cu mi tata tabata djis un humilde sapaté. No obstante, debí n’e influencia di propaganda nazista, bisiñanan a cuminsá bira contra nos. Ora mi tabata un tiener, un persona dje pueblo cu forsa a hunta sanger di porco riba mi frenta. E insulto baho aki tabata solamente un proef delantá di loke tabata pa bini. Na 1939 Gestapo a arestá mi i a confiscá tur mi pertenencianan.

“For di januari 1940 te mei 1945, mi a lucha pa sobrebibí den cincu diferente campo di concentracion: Sachsenhausen, Neuengamme, Auschwitz, Buna, i Buchenwald. Mi tata, kende tambe a ser mandá pa Sachsenhausen, a muri durante e winter teribel di 1940. Ami personalmente a carga su cadaver p’e crematorio, unda un monton di curpa morto tabata warda pa ser kimá. En total, ocho miembro di mi famia a muri den e camponan.

“E prezunan a odia e kapos-nan asta mas cu e guardianan SS. E kapos-nan tabata prezunan cu a cooperá cu e SS-nan i a disfrutá asina di cierto fabornan. Nan a ser asigná pa supervisá distribucion di cuminda, i tambe nan a bati e otro prezunan violentamente. Hopi biaha nan a actua di mala fe i arbitrariamente. Mi ta suponé cu mi tabatin mas cu suficiente motibu pa odia e SS-nan i e kapos-nan, pero durante mi encarcelacion, mi a siña cu amor ta mas poderoso cu odio.

“E fortalesa dje prezunan cu tabata Testigo di Jehova a convencé mi cu nan fe tabata basá riba e Scritura—i ami tambe a bira un Testigo. Ernst Wauer, un Testigo cu mi a topa den e campo di concentracion di Neuengamme, a instá mi pa cultivá e actitud mental di Cristo. Bijbel ta bisa cu ‘ora e tabata zundrá, e no a zundra bek. Ora e tabata sufri, e no a menasá, sino a sigui encomendá su mes na esun cu ta husga cu husticia.’ (1 Pedro 2:23) Mi a purba haci mescos, pa laga vengansa den man di Dios, kende ta e Hues di tur.

“Mi añanan den e camponan a siñá mi cu hende hopi biaha ta haci malu debí na ignorancia. Ni sikiera tur e guardianan SS tabata malu—tabatin unu cu a salba mi bida. Un biaha mi a sufri un atake agudo di diarea i mi tabata muchu débil pa cana for di mi trabou p’e campo. Mi mester a ser mandá p’e kamber di gas di Auschwitz e siguiente mainta, pero un guardia SS, kende a bini for dje mésun region di Alemania cu ami, a intervení pa mi. El a haci areglo pa mi traha den e cafetaria di SS, unda mi por a haña algun sosiegu te ora mi a recuperá. Un dia el a confesá na mi: ‘Max, mi ta sinti cu mi ta den un trein cu ta coriendo riba un velocidad haltu i for di control. Si mi bula afó, lo mi ser matá. Si mi keda den dje, e trein lo dal kibra cu mi aden!’

“E hendenan aki tabatin necesidad di amor mescos cu ami. En realidad, tabata amor i compasion, huntu cu mi fe den Dios, cu a haci posibel pa mi enfrentá cu éxito e condicionnan deplorabel i e menasa diario di ehecucion. Mi no por bisa cu mi a sali ileso, pero mi cicatrisnan emocional tabata mínimo.”

E calor i amabilidad cu Max ainda ta briya cuné 50 aña mas despues ta un testimonio elocuente cu e palabranan aki ta cierto. Max su caso no ta unu isolá. E tabatin un motibu sólido pa vence odio—e kier a imitá Cristo. Otronan kende nan bida a ser guiá dor dje Scritura a actua den un manera similar. Simone, un Testigo di Jehova di Francia, ta splica con el a siña loke amor inegoista realmente ta nificá.

“Mi mama, Emma, kende a bira un Testigo djis promé cu segundo guera mundial, a siñá mi cu hende hopi biaha ta haci malu pasobra nan no sa mihó. El a splica cu si nos odia nan manera nan ta odia nos, nos no ta cristiannan berdadero, ya cu Jesus a bisa cu nos mester stima nos enemigunan i haci oracion pa esnan cu ta persiguí nos.—Mateo 5:44.

“Mi ta corda un situacion extremamente difícil cu ta pone e conviccion aki na prueba. Durante e periodo cu e nazinan a ocupá Francia, Mama a sufri bastante na man di un bisiña den nos compleho di apartamento. El a denunciá Mama na e Gestapo, i como resultado, mi mama a pasa dos aña den camponan di concentracion aleman, unda e casi a muri. Despues dje guera, polis frances tabata kier pa Mama firma un papel cu ta incriminá e señora aki como un colaborador aleman. Pero mi mama a nenga, bisando cu ‘Dios ta e Hues i e Recompensador di bon i malu.’ Un par di aña despues, e mésun bisiña aki a bira malu cu cancer mortal. En bes di alegrá riba su tragedia, mi mama a pasa oranan largu haciendo e último lunanan di su bida mas confortabel posibel. Hamas lo mi lubidá e triunfo aki di amor riba odio.”

E dos ehempelnan aki ta ilustrá e poder di amor basá riba principio confrontá cu inhusticia. Sin embargo, Bijbel mes ta bisa cu tin “un tempu pa stima i un tempu pa odia.” (Eclesiástes 3:1, 8) Con esei por ta?

Un Tempu pa Odia

Dios no ta condená tur odio. En cuanto Jesucristo, Bijbel ta bisa: “Bo a stima husticia, i bo a odia maldad.” (Hebreonan 1:9) Sin embargo, tin un diferencia entre odia e maldad i odia e persona cu ta cometé e maldad.

Jesus a pone ehempel di balansa apropiado entre amor i odio. El a odia hipocresia, pero el a purba yuda e hipócritanan cambia nan manera di pensa. (Mateo 23:27, 28; Lucas 7:36-50) El a condená violencia, pero el a haci oracion pa esnan cu a ehecut’é. (Mateo 26:52; Lucas 23:34) I aunke e mundu a odi’é sin motibu, el a sacrificá su mes bida afin di duna bida n’e mundu. (Juan 6:33, 51; 15:18, 25) El a laga pa nos un ehempel perfecto di amor basá riba principio i odio piadoso.

Inhusticia por lanta indignacion moral den nos, mescos cu el a lanta den Jesus. (Lucas 19:45, 46) Sin embargo, cristiannan no ta autorisá pa tuma vengansa den nan man. “No paga malu cu malu na ningun hende,” Pablo a consehá e cristiannan na Roma. “Si ta posibel, tantu cu ta dependé di boso, sea pacífico cu tur hende. No venga boso mes . . . No laga bo mes ser vencí cu malu, pero sigui vence e malu cu bon.” (Romanonan 12:17-21) Ora nos personalmente ta nenga di carga odio of venga un malu, amor ta gana e victoria.

Un Mundu Sin Odio

Pa odio disparcé riba un escala mundial, e actitudnan cu rais profundo di miyones di hende mester cambia. Con esaki por ser lográ? Profesor Ervin Staub ta haci e siguiente recomendacion: “Nos ta devaluá esnan cu nos ta perhudicá i ta balorá esnan cu nos ta yuda. Segun cu nos ta yega na balorá mas haltu e hendenan cu nos ta yuda i ta experenciá e satisfaccionnan inherente den yudamentu, nos ta cuminsá mira nos mes tambe como hende mas interesá den otro hende i dispuesto pa yuda. Un di nos metanan mester ta pa crea sociedadnan den cua tin e participacion mas amplio posibel den percurá p’e necesidad di otronan.”—The Roots of Evil.

Cu otro palabra, eliminacion di odio ta rekerí e creacion di un sociedad den cua hende ta siña stima dor di yuda un e otro, un sociedad unda hende ta lubidá tur e hostilidad causá pa prehuicio, nacionalismo, racismo i tribalismo. Un sociedad asina ta existí? Considerá e experencia di un homber cu a topa cu odio personalmente durante e Revolucion Cultural na China.

“Ora e Revolucion Cultural a cuminsá, nos a ser siñá cu no tabatin lugá pa compromiso den e ‘lucha di clase.’ Odio tabata e tendencia prevalente. Mi a bira un ‘Guardia Corá’ [miembro di un organisacion hubenil paramilitar na China durante añanan ’60] i a cuminsá busca tur caminda pa ‘enemigunan dje clase’—asta entre mi mes famia. Aunke mi tabata solamente un tiener n’e tempu ei, mi a participá den listramentu den cas di hende en busca di evidencia di ‘inclinacionnan di resistencia.’ Tambe mi a conducí un reunion público cu a denunciá hende cu a oponé e revolucion. Naturalmente, e acusacionnan aki tabata basá tin biaha mas riba hostilidad personal cu riba consideracionnan político.

“Mi a mira con hopi hende—hóben i bieu, homber i muher—a ricibí castigu físico cu a bira mas i mas cruel. Un di mi maestronan di scol—un bon hende—a ser exhibí públicamente como si fuera e tabata un criminal. Dos luna despues un otro maestro masha respetá di mi scol a ser hañá morto den Riu Suzhou, i mi maestro di ingles a ser forsá pa horca su mes. Mi tabata sobresaltá i turdí. Esakinan tabata hende di bon curason. Tratando nan asina no tabata corecto! Pues mi a corta tur mi coneccionnan cu e ‘Guardianan Corá.’

“Mi no ta kere cu e periodo aki di odio cu a asotá China brevemente tabata un incidente isolá. Den e siglo aki tabatin masha tantu explosion di odio. Sin embargo, mi ta convencí cu amor por vence odio. E ta algu cu mi a mira personalmente. Ora mi a cuminsá asociá cu Testigonan di Jehova, mi a keda impresioná cu e amor genuino cu nan a mustra hende di diferente rasa i antecedencia. Mi ta anhelá n’e tempu ora manera Bijbel ta primintí, tur hende lo a siña stima un e otro.”

Sí, e sociedad internacional di Testigonan di Jehova ta un prueba bibu cu odio por ser abolí. Sea cua sea nan antecedencia, e Testigonan ta haci esfuerso pa reemplasá prehuicio cu respet mutuo i pa eliminá cualkier rastro di tribalismo, racismo of nacionalismo. Un base pa nan éxito ta nan determinacion pa imitá Jesucristo den manifestá amor basá riba principio. Un otro base ta cu nan ta spera riba e Reino di Dios pa trece fin na cualkier inhusticia cu nan por ta sufriendo.

E Reino di Dios ta e solucion definitivo pa logra un mundu sin odio, un mundu den cua lo no tin ni maldad pa odia. E gobiernu celestial aki, describí den Bijbel como “cielu nobo,” lo garantisá un mundu liber di inhusticia. Lo e goberná riba “un tera nobo,” of un sociedad nobo di hende cu lo a ser educá pa stima un e otro. (2 Pedro 3:13; Isaías 54:13) E educacion aki ta tumando lugá caba, manera e experencianan di Max, Simone i hopi otronan ta testificá. E ta un bista delantá di un programa mundial pa eliminá odio i su causanan.

Mediante su profeta Isaías, Jehova ta describí e resultado: “Nan lo no causa ningun daño ni ningun ruina den tur mi ceru santu; pasobra e tera siguramente lo ta yená cu e conocimentu di Jehova mescos cu e awanan ta cubri laman mes.” (Isaías 11:9) Dios mes lo a proclamá un paro na odio. Lo e ta berdaderamente un tempu pa stima.

[Plachi na página 7]

E nazinan a tatua un number di prizon riba brasa robes di Max Liebster

[Plachi na página 8]

Pronto odio lo ta un cos di pasado

    Publikashonnan na Papiamentu (Curaçao) (1986-2025)
    Log Out
    Log In
    • Papiamentu (Kòrsou)
    • Kompartí
    • Preferensia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondishonnan di Uso
    • Maneho di Privasidat
    • Konfigurashon di Privasidat
    • JW.ORG
    • Log In
    Kompartí