BIBLIOTEKA ONLINE Watchtower
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Papiamentu (Kòrsou)
  • BEIBEL
  • PUBLIKASHON
  • REUNION
  • g98 8/4 pág. 7-11
  • Apreciá Hende Muher i Nan Trabou

No tin vidio disponibel pa esaki.

Despensa, tin un problema pa habri e vidio.

  • Apreciá Hende Muher i Nan Trabou
  • Spièrta!—1998
  • Suptema
  • Informashon Similar
  • Hende Muher Como Ganadó di Pan
  • Mama i Maestra
  • Compasion Ta Masha Necesario
  • “Dun’é e Recompensa cu E Merecé”
  • Dios Ta Duna Hende Muhé Rèspèt i Dignidat
    E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova Dios—2012
  • Kico Tin den Futuro pa Hende Muher?
    Spièrta!—1998
  • Dios Ta Realmente Interesá den Hende Muhé?
    E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova Dios—2012
  • Mama Su Papel Onorabel
    Spièrta!—2005
Mas Artíkulo
Spièrta!—1998
g98 8/4 pág. 7-11

Apreciá Hende Muher i Nan Trabou

TRES mil aña pasá, un homber cu yama Lemuel a skirbi un descripcion radiante di un esposa capas. Esaki ta registrá den Bijbel na Proverbionan capítulo 31. E muher kende su méritonan el a elogiá, sigur tabata hopi druk. El a cuida su famia, negoshá na marshe, cumpra i bende tereno, traha paña pa e miembronan di su famia i traha den cunucu.

E famia di e muher aki no a keda sin apreci’é. ‘Su yunan ta yam’é bendicioná i su esposo ta elogi’é.’ Un esposa asina ta un tesoro. Bijbel ta bisa: “E ta muchu mas balioso cu rubí.”—Proverbionan 31:10-28, New International Version.

Compará cu e tempu di Lemuel, e trabou di hende muher a bira solamente mas complicá. Hopi bes nan rol den siglo 20 ta rekerí pa nan ta esposa, mama, enfermera, maestra, cunukero i esun cu ta gana e pan, anto tur pareu. Cantidadnan incontabel di hende muher ta haci sacrificionan heroico djis pa haci sigur cu nan yunan tin suficiente di come. No ta berdad cu tur e muhernan aki tambe merecé aprecio i elogio?

Hende Muher Como Ganadó di Pan

Awe mas hende muher cu nunca promé tin cu traha pafó di cas pa yuda mantené nan famia of ta e único cu ta mantené nan famia. E buki Women and the World Economic Crisis (Hende Muher i e Crísis Económico Mundial) ta cita un informe cu a declará: “Trabou doméstico no ta e único trabou cu hende muher ta haci. Tin relativamente poco hende muher, unda cu ta na mundu, cu por bisa cu nan ta ‘djis un ama di cas.’ ” I masha poco biaha e trabou di hende muher ta glamoroso. Maske revista of telenovela por presentá hende muher como ehecutivo den oficinanan elegante, por lo general e realidad ta masha diferente. E gran mayoria dje muhernan na mundu ta traha duru, oranan largu i pa masha tiki cen.

Cientos di miyones di hende muher ta traha den cunucu, cultivando, manteniendo pida terenonan di famia, of atendiendo e crio di bestia. E trabou aki, cu hopi bes ta paga masha malu of nada mes, ta alimentá mitar dje mundu. E buki Women and the Environment (Hende Muher i Medio Ambiente) ta informá: “Na Africa, hende muher ta cultivá 70 porciento dje alimento, na Asia e cantidad ta 50-60 porciento i na Latinoamérica 30 porciento.”

Anto ora hende muher tin un trabou pagá, por lo general nan ta gana ménos cu nan coleganan masculino, djis pasobra nan ta hende muher. E discriminacion aki ta duru pa aceptá, foral pa un mama cu ta e único den famia cu ta traha, un papel cu ta birando mas i mas comun. Un informe di Nacionnan Uní ta calculá cu entre 30 pa 50 porciento di tur famia na Africa, Caribe i Latinoamérica ta dependé di un hende muher como esun principal cu ta mantené e famia. I asta den paisnan mas desaroyá, un cantidad aumentante di hende muher a haña nan ta bira esun principal cu ta mantené e famia.

Pobresa rural den hopi pais den desaroyo ta acelerando e tendencia aki. Un esposo cu ta haña cu e tin un lucha constante pa cria su famia kisas ta dicidí di muda pa un stad cerca of asta pa otro pais pa haña trabou. E ta laga su casá atras pa percurá pa e famia. Si e homber ta asina afortuná di haña un trabou, e ta manda cen cas. Pero apesar di su bon intencionnan, hopi bes esaki no ta continuá. E famia cu el a laga atras lo por cai mas ainda den pobresa, i nan bienestar ta dependé awor dje mama.

E círculo vicioso aki, aptamente describí como e “feminisacion di pobresa,” ta benta un carga enorme riba miyones di hende muher. E buki Women and Health (Hende Muher i Salú) ta splica: “Famianan cu tin un hende muher como cabes, cu segun cálculo ta un tercer parti di tur famia mundialmente, hopi bes tin mas chens di ta pober cu esnan cu tin un hende homber como cabes, i e cantidad di famianan asina ta aumentando.” Pero maske con difícil ta pa pone pan riba mesa, e no ta e único desafio cu hende muher ta enfrentá.

Mama i Maestra

Tambe un mama mester soru p’e bienestar emocional di su yunan. E ta hunga un papel vital den yuda un yu siña tocante amor i cariño, lesnan cu kisas ta mes importante cu satisfacé su necesidadnan físico. Pa un mucha por desaroyá bira un adulto bon balansá, e tin mester di un ambiente sigur i caluroso segun cu e ta crece. Un bes mas, e papel dje mama ta crucial.

Den e buki The Developing Child (E Mucha den Desaroyo), Helen Bee ta skirbi: “Un mayor amoroso ta interesá den e yu, ta expresá su cariño, ta pone e necesidadnan dje yu hopi bes of regularmente na promé lugá, ta mustra entusiasmo pa e yu su actividadnan i ta reaccioná cu sensitividad i empatia na e yu su sintimentunan.” Yunan cu a ricibí un calor asina for di un mama amoroso sigur mester mustr’é nan aprecio.—Proverbionan 23:22.

Via dunamentu di pechu, hopi mama ta percurá un ambiente caluroso pa nan yu, for di su nacementu mes. Foral den famianan pober un mama su mes lechi ta un don preciosísimo cu e por duna su baby recien nací. (Mira cuadro na página 10-11) Ta interesante cu Bijbel ta bisa nos cu apostel Pablo a compará su tierno cariño pa e cristiannan na Tesalónica cu esun di un “mama dunando pechu” cu ta “cariciá su mes yunan.”—1 Tesalonicensenan 2:7, 8.

Ademas di alimentá i stima su yunan, hopi bes e mama ta nan maestra principal. “Scucha, mi yu, na e disiplina di bo tata, i no bandoná e ley di bo mama,” Bijbel ta consehá, indicando con extenso e papel dje mamanan ta den educá nan yunan. (Proverbionan 1:8) Hopi bes ta e mama of wela ta siña e mucha cu pacenshi pa papia, cana i haci tareanan di cas i un cantidad incontabel di otro cos.

Compasion Ta Masha Necesario

Un dje donnan mas precioso cu un hende muher por duna su famia ta compasion. Ora un miembro di famia bira malu, e mama ta tuma e rol di enfermera, miéntras e ta sigui percurá pa tur su otro responsabilidadnan. E buki Women and Health ta splica: “De echo, hende muher ta duna mayor parti dje cuido médico na mundu.”

E compasion di un mama por asta motiv’é pa e mes come ménos pa asina su yunan no keda sin come. Investigadónan a saca afó cu algun hende muher ta haña cu nan ta come suficiente, maske nan ta malnutrí. Nan ta asina custumbrá di duna e mayor parti na nan esposo i yunan cu tanten cu nan mes por traha, nan ta haña cu nan ta bon alimentá.

Tin biaha e compasion di un hende muher ta expresá su mes den su preocupacion pa e medio ambiente local. E medio ambiente ei ta interes’é, ya cu e tambe ta sufri ora secura, desertificacion i destruccion di mondi caba cu e gordura dje tera. Den un pueblo na India, e hende muhernan a rabia mashá ora nan a haña sa cu un compania di palu tabata bai kap rond di 2.500 palu den un selva ei cerca. E hende muhernan tabatin mester dje palunan ei pa cuminda, candela i pa duna bestia. Ora e kapdónan a yega, e muhernan tabata caba n’e lugá, man tené, rondonando e palunan pa protehá nan. Nan a bisa e kapdónan: ‘Si boso kier kap e palunan, boso lo mester kita nos cabes promé.’ E selva a keda salbá.

“Dun’é e Recompensa cu E Merecé”

Sea como esun cu ta gana e pan, como mama, maestra of e fuente di compasion, un hende muher, i e trabou cu e ta haci, ta merecé respet i reconocimentu. E homber sabí Lemuel, cu a papia asina bon di un esposa capas, a duna balor tantu na e trabou di un hende muher como na su conseho. De echo, Bijbel ta splica cu mayor parti di su mensahe a ser derivá for dje instruccion cu su mama a dun’é. (Proverbionan 31:1) Lemuel tabata convencí cu no mester tuma e esposa i mama conciencial como algu di mes. “Dun’é e recompensa cu e merecé,” el a skirbi. “Su obranan ta dun’é elogio.”—Proverbionan 31:31, NIV.

Sin embargo, ora Lemuel a skirbi e cosnan ei, nan no tabata djis un refleho di pensamentu humano. Nan ta registrá den Bijbel, cu ta e Palabra di Dios. “Tur Scritura ta inspirá di Dios.” (2 Timoteo 3:16) E sintimentunan ei ta reflehá e manera cu Dios Todopoderoso ta mira hende muher, ya cu ta Dios a inspirá e pasashinan ei den Bijbel pa nos instruccion.

Ademas, Dios su Palabra inspirá ta declará cu esposonan mester ‘asigná onor na nan esposa.’ (1 Pedro 3:7) I na Efesionan 5:33, e ta bisa esposonan: “Laga cada un di boso individualmente stima su esposa mescos cu su mes.” En berdad, Efesionan 5:25 ta bisa: “Esposonan, sigui stima boso esposa, mescos cu e Cristo tambe a stima e congregacion i a entregá su mes p’e.” Sí, Cristo tabatin asina tantu amor pa su siguidónan, cu e tabata dispuesto pa muri pa nan. Ki un ehempel excelente i inegoista el a pone pa esposonan! I e normanan cu Jesus a siña i segun cua el a biba a reflehá Dios su normanan, cu ta registrá den Bijbel pa nos beneficio.

Tog, apesar di nan trabou duru riba asina tantu tereno, hopi hende muher masha poco bes ta haña mérito pa loke nan ta haci. Con nan por mehorá nan situacion den bida asta awor? Tambe, tin un chens cu e actitud pa cu nan lo cambia? Kico ta e futuro prospectonan pa hende muher?

[Kuadro/Plachi na página 10, 11]

Tres Manera cu un Muher Por Mehorá Su Situacion

Educacion. Tin un 600 miyon hende muher analfabeta na mundu. Mayoria di nan nunca a haña un chens di bai scol. Kisas abo mes a haña poco scol, pero esei no ta nificá cu bo no por educá bo mes. No ta fácil, pero hopi hende muher a logra. “Motibunan religioso por hunga un papel importante pa motivá adultonan pa siña lesa i skirbi,” e buki Women and Literacy ta splica. Un recompensa grandi pa siña lesa ta cu lo bo por lesa Bijbel pa bo mes. Pero tin hopi mas bentaha.

E mama cu sa lesa i skirbi tin, no solamente mas oportunidad económico, sino tambe e por siña tocante bon hábitonan di salú. E estado Kerala na India ta ilustrá hopi bon con siña lesa i skirbi ta trece beneficionan. Maske salarionan den e region aki ta cai bou dje averahe, 87 porciento di su hende muhernan sa lesa i skirbi. Ta interesante cu den e mésun estado, mortalidad infantil ta cincu bes mas abou cu den e resto di India. Como promedio, hende muher ta biba 15 aña mas largu. I tur e mucha muhernan ta bai scol.

Claro, e mama cu sa lesa i skirbi ta stimulá su yunan pa siña, loke no ta algu insignificante. Educacion di mucha muher ta un inversion excelente. Nada otro tin asina tantu poder pa mehorá e salú di famia i pa mehorá e bida di e hende muhernan mes, segun The State of the World’s Children 1991, publicá dor di e Fondo di Nacionnan Uní pa Mucha (UNICEF). No tin duda: lesa i skirbi lo yudá bo ta un mihó mama i percurá mihó pa bo famia.a

Salú. Como mama, bo tin cu cuida bo mes, specialmente si bo ta na estado of ta dunando pechu. Bo por mehorá bo dieta? Casi dos tercer parti di hende muher na estado na Africa como tambe den zuid i west Asia ta clínicamente anémico. Ademas di horta tur bo energia, anemia ta aumentá e rísiconan asociá cu dunamentu di lus i ta hací bo mas vulnerabel pa atakenan di malaria. Maske carni i piscá por ta scars of caru, a lo mehor webu i fruta of berdura ricu na heru ta obtenibel. No laga supersticion strobá bo di come ­alimento ­nutritivo, i no laga custumbernan local hortá bo di bo parti dje cuminda di famia.b

Dunamentu di pechu ta bon pa bo i tambe pa bo yu. Lechi di pechu ta mas barata, mas higiénico i mas nutritivo cu cualkier otro substituto. UNICEF ta calculá cu lo por evitá e morto di un miyon mucha tur aña si mamanan duna nan pechu pa e promé cuater te seis lunanan di nan bida. Naturalmente, si e mama tin un malesa contagioso di cua ta conocí cu e ta pasa pa e yu via lechi di pechu, e ora ei mester usa un alternativa safe pa duna alimento.

Haci sigur cu tin suficiente ventilacion si bo ta cushiná paden den cas riba konfó. E buki Women and Health ta spierta: “Probablemente e peliger pa salú ocupacional mas serio conocí awe ta esun di ser exponé na huma i gasnan tóxico ora di cushiná.”

No huma sigaria, maske con grandi e presion por ta. Hopi propaganda di sigaria den paisnan den desaroyo ta dirigí riba hende muher, purbando di convencé nan cu humamentu ta algu sofisticá. Nada por ta mas leu dje berdad. Humamentu ta perhudicá bo yunan i por matá bo. Ta ser calculá cu, a lo largu un cuart di tur humadó ta muri pa motibu di nan adiccion na tabaco. Ademas, expertonan ta spierta cu un hende cu huma pa promé biaha, tin hopi chens di bira un adicto na tabaco.

Higiena. Bo ehempel i conseho tocante higiena ta crucial pa e salú di bo famia. E publicacion Facts for Life (Echonan pa Bida) ta describí e siguiente medidanan básico pa un bon higiena:

• Semper laba man cu habon i awa despues di a mishi cu sushi di hende i promé cu traha cu cuminda. Haci sigur cu bo yunan ta laba man promé cu come.

• Usa un latrina, i ten’é limpi i tapá. Si esaki no ta posibel, bai af mas leu posibel di bo cas, i dera e excremento unbes.​—⁠Compará cu Deuteronomio 23:​12, 13.

• Haci esfuerso pa usa awa limpi pa bo famia. Pa logra esaki, tene posnan tapá i usa utensiyonan limpi pa carga awa.

• Si bo no tin acceso na awa limpi pa bebe, herebé e awa i despues lagu’é fria promé cu beb’é. Maske awa cu no ta herebé por parce limpi, tog e por ta contaminá.

• Corda cu cuminda curú tin mas chens di transmití infeccion. Mester laba alimentonan cu tin cu come curú promé, i come nan mas pronto posibel. Mester cushiná otro alimentonan bon, specialmente carni i galiña.

• Mantené cuminda limpi i tapá di manera cu insecto of animal no por contamin’é.

• Kima of dera sushi di cas.c

[Notanan]

a Testigonan di Jehova ta organisá lesnan di alfabetisacion grátis como parti di nan programa extenso di educacion bíblico.

b Den algun pais, segun supersticion hende muher no mag come piscá, webu ni galiña ora nan ta na estado, pa miedu cu e ta perhudicá e yu den su barica. Tin biaha e custumber ta rekerí pa e muher come loke a resta, despues cu e hombernan i e mucha hombernan a caba di come.

c Pa mas detaye, mira ¡Despertad! di 8 di april, 1995, página 6-​11.

[Plachi na página 8]

Hopi hende muher den paisnan occidental ta traha den oficina

[Plachi na página 8, 9]

Hopi hende muher mester traha den condicionnan deplorabel

[Rekonosementu]

Godo-Foto

[Plachi na página 9]

Mamanan ta maestra na cas

    Publikashonnan na Papiamentu (Curaçao) (1986-2025)
    Log Out
    Log In
    • Papiamentu (Kòrsou)
    • Kompartí
    • Preferensia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondishonnan di Uso
    • Maneho di Privasidat
    • Konfigurashon di Privasidat
    • JW.ORG
    • Log In
    Kompartí