Aristarco—Un Compañero Leal
ENTRE e hopi compañeronan di confiansa di apostel Pablo tabatin Aristarco. Kico ta bini na bo mente ora bo tende su nomber? Tin algu ta bini na bo mente? Lo bo por bisa ki papel el a hunga den e desaroyo dje historia dje promé cristiannan? Aunke Aristarco tal bes no ta un dje personahenan bíblico cu nos ta mas familiarisá cuné, tog e tabata enbolbí den un cantidad di episodio cu e Scritura Griego Cristian ta relatá.
Pues, anto, ken Aristarco tabata? Ki relacion e tabatin cu Pablo? Pakico nos por bisa cu Aristarco tabata un compañero leal? I ki les nos por siña for di su ehempel?
Aristarco ta haci su entrada dramático den e relato dje buki di Echonan meimei di gritamentu i confusion di un multitud desordená i histérico den e stad di Efeso. (Echonan 19:23-41) E trahamentu di imágen di plata dje diosa falsu Artemis tabata un negoshi lucrativo pa Demetrio i otro platénan efesio. Pues, ora Pablo su campaña di predicacion den e stad a pone un cantidad bastante grandi di persona bandoná e adoracion impuru dje diosa aki, Demetrio a instigá e otro artesanonan. El a bisa nan cu Pablo su predicacion no solamente tabata un menasa pa nan siguridad financiero, sino tambe a lanta e posibilidad cu e adoracion di Artemis lo a caba na nada.
E multitud desordená rabiá, sin por a haña Pablo, a dicidí di lastra su compañeronan Aristarco i Gayo den e teater. Como cu e dosnan ei tabata den basta peliger, Pablo su amigunan a rogu’é pa no “risca su mes den e teater.”
Imaginá bo mes den e situacion ei. Pa rond di dos ora largu, e multitud desordená histérico a keda grita: “Grandi ta Artemis dje efesionan!” Pa Aristarco i Gayo di berdad lo mester tabata un prueba spantoso pa haña nan mes na misericordia dje multitud fanático ei, sin por a sikiera bisa algu den nan defensa. Nan lo mester a puntra nan mes si nan lo a sali dje situacion aki na bida. Felismente, esei a sosodé. Por cierto, e manera bibu cu Lucas ta relatá e suceso a pone algun erudito sugerí cu el a haña e informacion for di testigonan ocular, kisas for di boca di Aristarco i Gayo mes.
E registradó dje stad finalmente a calma e bochincha. Lo mester tabata un alivio tremendo pa Aristarco i Gayo tend’é reconocé di un manera obhetivo cu nan tabata inocente i pa despues nan mira e tumulto rond di nan plakia.
Con abo lo a sinti despues di un experencia asina? Lo bo a concluí cu ser compañero di un misionero manera Pablo no tabata algu pa bo, cu esei tabata muchu peligroso, i cu lo ta mihó bo busca un bida mas trankil? Aristarco sí no a pensa asina! Siendo for di Tesalónica, probablemente e tabata bon conciente dje peligernan di declará e bon nobo. Ora Pablo a predicá den su stad djis un par di aña promé, un lantamentu a start ei nan tambe. (Echonan 17:1-9; 20:4) Aristarco lealmente a keda cu Pablo.
Di Grecia pa Jerusalem
Algun luna despues dje lantamentu dje platénan, Pablo tabata na Grecia i cla pa barca bai Siria riba caminda pa Jerusalem ora “e hudiunan a conspirá un complot contra dje.” (Echonan 20:2, 3) Ken nos ta haña huntu cu Pablo den e circunstancianan peligroso aki? Aristarco!
E menasa nobo aki a pone Pablo, Aristarco i nan compañeronan cambia nan plan, biaha promé dor di Macedonia, despues nan a haci vários escala a lo largu dje costa di Asia Menor promé cu nan finalmente a barca pa bai Fenicia na Pátara. (Echonan 20:4, 5, 13-15; 21:1-3) E propósito dje biahe aki evidentemente tabata pa entregá e contribucionnan dje cristiannan di Macedonia i Acaya na nan rumannan den necesidad na Jerusalem. (Echonan 24:17; Romanonan 15:25, 26) Un cantidad grandi di hende a biaha huntu, kisas debí cu nan a ser confiá cu e responsabilidad aki dor di vários congregacion. Indudablemente, un grupo grandi asina lo tabata mas safe.
Aristarco tabatin e privilegio grandi di compañá Pablo di Grecia pa Jerusalem. Sin embargo, nan siguiente biahe lo a hiba nan for di Hudea te na Roma.
E Biahe pa Roma
E biaha aki e circunstancianan tabata hopi diferente. Pablo a keda detené den prizon na Cesarea pa dos aña, el a apelá na César i a ser mandá Roma na cadena. (Echonan 24:27; 25:11, 12) Purba imaginá con Pablo su compañeronan a sinti. E biahe for di Cesarea pa Roma lo tabata largu i emocionalmente pisá, cu un resultado impredicibel. Ken lo a bai cu Pablo pa dun’é apoyo i yudansa? Dos homber a ser scogé of a ofrecé nan mes como boluntario. Tabata Aristarco i Lucas, e escritor di Echonan.—Echonan 27:1, 2.
Con Lucas i Aristarco a logra bai bordo dje mésun barcu riba e promé escala dje biahe pa Roma? Historiadó Giuseppe Ricciotti ta duna un posibilidad: “E dosnan aki a barca sea como pasaheronan privá . . . of, muy probablemente, nan a ser permití debí n’e bondad dje centurion cu lo a haci manera nan ta esclabo di Pablo, ya cu ley a permití un ciudadano romano ser asistí dor di un par di esclabo.” Ki animá Pablo lo mester tabata dor di nan presencia i estímulo!
Lucas i Aristarco a demostrá nan amor pa Pablo a costo i rísico di nan mes. De facto, nan a pasa dor di un situacion cu a pone nan bida na peliger ora cu, huntu cu nan compañero prizonero, nan a naufragá riba e isla di Malta.—Echonan 27:13–28:1.
Pablo Su “Compañero Prizonero”
Ora Pablo a skirbi su cartanan n’e colosensenan i na Filemon na 60-61 E.C., Aristarco cu Lucas ainda tabata huntu cuné na Roma. Pablo ta referí na Aristarco i Epafras como su ‘compañeronan prizonero.’ (Colosensenan 4:10, 14; Filemon 23, 24) P’esei, aparentemente Aristarco a compartí Pablo su cadenanan di prizon pa un tempu.
Aunke Pablo tabata un prizonero na Roma pa por lo ménos dos aña, el a ser permití di biba bou di vigilancia den su mes cas di huur, caminda e por a declará e bon nobo na bishitantenan. (Echonan 28:16, 30) E ora ei Aristarco, Epafras, Lucas i otronan a sirbi Pablo cu nan yudansa i sosten.
“Un Yudansa Fortalecedor”
Despues di considerá e diferente episodionan den cua Aristarco ta aparecé den e registro bíblico inspirá, kico nos por bisa di dje? Segun e escritor W. D. Thomas, Aristarco “ta sobresalí como un homber cu lo por a enfrentá oposicion i sali atrabes di dje cu fe intacto i cu su determinacion pa sirbi sin mengua. E ta sobresalí como un homber cu a stima Dios no solamente den bon tempu, ora solo a briya den un shelu blou, sino tambe den tempu di bofon i tempestad.”
Pablo ta bisa cu Aristarco i otronan tabata “un yudansa fortalecedor” (na griego, pa·re·go·riʹa) p’e, esta, un fuente di consuelo. (Colosensenan 4:10, 11) Pues dor di consolá i animá Pablo, Aristarco tabata un berdadero compañero den tempu di necesidad. Teniendo e compania i amistad dje apostel pa un periodo di vários aña lo mester tabata un experencia masha satisfaciente i cu a enrikes’é spiritualmente.
Tal bes nos no ta haña nos den circunstancianan mes dramático cu esnan cu Aristarco a pasa den. No obstante, lealtad similar na e rumannan di Cristo i na e organisacion di Jehova ta necesario pa tur esnan den e congregacion cristian awe. (Compará cu Mateo 25:34-40.) Ta probabel cu compañeronan di adoracion cu nos conocé, tardi of trempan, lo sufri adversidad of afliccion, kisas debí na pérdida di un ser kerí, malesa of otro pruebanan. Dor di pega na nan i percurá yudansa, consuelo i animacion, nos por haña goso i por duna prueba cu nos ta compañeronan leal.—Compará cu Proverbionan 17:17; Echonan 20:35.