BIBLIOTEKA ONLINE Watchtower
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Papiamentu (Kòrsou)
  • BEIBEL
  • PUBLIKASHON
  • REUNION
  • Plaga di Jehova riba cristiandad
    Revelacion—su gran culminacion ta cerca!
    • Capítulo 21

      Plaga di Jehova riba cristiandad

      Vision 5—Revelacion 8:1–9:21

      Tema: Tocamento di seis di siete trompet

      Tempo di cumplimento: Desde entronizacion di Cristo Jesús na 1914 te ne tribulacion grandi

      1. Kico a pasa ora e Lamchi a habri seyo di siete?

      “E CUATER bientu” a ser wantá te cu e 144.000 di Israel spiritual ta seyá i e multitud grandi ta aprobá pa sobrebibencia. (Revelacion 7:1-4, 9) Sin embargo, promé cu e tempestad grandi ta ser mandá riba tera, hende tin cu duna di conoce e huicio desfavorable di Jehova contra e mundo di Satanás! Ora e Lamchi ta sigi pa habri seyo di siete i esun final, sin duda Juan ta wak intensamente pa mira kico lo sosode. Awor e ta comparti su experencia cu nos: “I ora [e Lamchi] a habri seyo di siete, un silencio a sosode den cielo pa rond di mei ora. I mi a mira e siete angel cu ta para dilanti Dios, i nan tabata duná siete trompet.”—Revelacion 8:1, 2.

      Un tempo pa oracion fervoroso

      2. Kico a pasa durante e simbólico mei ora di silencio den cielo?

      2 Esei ta un silencio significante! Mei ora por parce un tempo largu ora bo ta spera pa algo sosode. Awor, nan ni sikiera a tende e coro celestial di alabanza constante. (Revelacion 4:8) Pakico? Juan a mira e motibo den e vision: “I un otro angel a yega i a para ne altar, teniendo un baso di oro pa censia; i e tabata duná un gran cantidad di censia pa ofrece cu oracion di tur e santonan riba e altar di oro cu tabata dilanti dje trono. I huma dje censia a subi for di man dje angel cu oracion dje santonan dilanti Dios.”—Revelacion 8:3, 4.

      3. (a) Kimamento di censia ta hácinos corda kico? (b) Ki propósito e mei ora di silencio den cielo tini?

      3 Esei ta hácinos corda cu bao dje sistema di cosnan hudío, nan a kima censia tur dia den e tabernáculo i, hopi aña despues, den e tempel den Jerusalem. (Exodo 30:1-8) Durante tal kimamento di censia, israelita no sacerdote a para pafó dje terreno sagrado, rezando—sin duda den silencio den nan curazón—na Esun na ken e huma dje censia tabata subi. (Lucas 1:10) Awor Juan a mira algo similar sosode den cielo. E censia cu e angel a ofrece ta ser asociá cu “oracion dje santonan.” Realmente, den un vision anterior, e ta bisa cu censia ta representa tal oracion. (Revelacion 5:8; Salmo 141:1, 2) Ta parce, anto, cu e silencio simbólico den cielo ta pa permiti scuchamento di oracion dje santonan riba tera.

      4, 5. Ki desaroyo histórico ta yúdanos determina e periodo di tempo cu ta corresponde cu e mei ora di silencio simbólico?

      4 Nos por determina ki ora esei ta sosode? Sí, nos por, door di rista e contexto, hunto cu desaroyo histórico na comienzo dje dia di Señor. (Revelacion 1:10) Durante 1918 i 1919, suceso riba tera a armoniza notablemente cu loke Revelacion 8:1-4 ta bisa a sosode. Pa 40 aña promé cu 1914, Studiante di Bijbel—e nomber duná na Testigo di Jehova—a anuncia na tur parti cu e tempo gentil lo termina na 1914. Sosodimento penoso di 1914 a duna prueba cu nan tabatin razón. (Lucas 21:24, Testament Nobo; Mateo 24:3, 7, 8) Pero hopi di nan també a kere cu na 1919 nan lo ser hibá for di tera pa haya nan herencia celestial. Esei no a sosode. Mas bien, durante e promé gera mundial, nan a wanta un tempo di persecucion severo. Dia 31 di October, 1916, Charles T. Russell, e promé presidente dje Sociedad Watch Tower a muri. Anto dia 4 di Juli, 1918, e presidente nobo, Joseph F. Rutherford, i siete otro representante dje Sociedad tabata hibá ne prisón di Atlanta, Georgia, EUA, sentenciá inhustamente pa hopi aña largu den prisón.

      5 Cristian sincero dje grupo cu Juan a simbolizá a keda hopi confundí. Kico Dios tabata kier pa nan haci awor? Na ki tempo nan lo ser hibá cielo? Un artículo titulá “E cosecha a terminá—kico lo bini awor?” tabata publicá den e número di 1 di Mei di 1919 di The Watch Tower. Esei a refleha e estado di insiguridad i a anima hende fiel pa sigi persevera, agregando: “Nos ta kere cu nos ta papia e berdad awor bisando cu e cosecha dje grupo cu lo hereda e Reino a termina, cu nan tur a ser debidamente seyá i cu e porta a cera.” Durante e tempo dificultoso ei, oracion fervoroso dje grupo cu Juan a simbolizá a subi, como si fuera e huma di un gran cantidad di censia. I nan oracion a wordu scuchá!

      Candela tirá riba tera

      6. Kico a pasa despues dje silencio den cielo, i como contesta na kico?

      6 Juan a bísanos: “Pero un bez e angel a tuma e baso di censia, i el a yené cu candela dje altar i a tiré riba tera. I a sosode donder i boz i weerlicht i temblor.” (Revelacion 8:5) Despues dje silencio, tabatin actividad dramático di ripiente! Ta parce cu esei a sosode pa contesta e oracion dje santonan, siendo cu e candela tumá for dje altar di censia a principiá esei. Ayá na 1513 PEC, na Ceru di Sinaí, donder i weerlicht, sonido fuerte, candela, i temblamento dje montaña a siñala cu Jehova tabata dirigí su atencion na su pueblo. (Exodo 19:16-20) Manifestacion similar cu Juan a menciona ta indica també cu Jehova tabata presta atencion na su sirbidornan riba tera. Pero, loke Juan a mira tabata presentá cu siñal. (Revelacion 1:1) Pues, con e candela, donder, boz, weerlicht, i temblor simbólico mester ta interpreta awe?

      7. (a) Jesús a pega cua candela simbólico riba tera durante su ministerio? (b) Con e rumanan spiritual di Jesús a pega un candela den cristiandad?

      7 Na un ocasion, Jesús a bisa su disípelnan: “Mi a bini pa pega un candela riba tera.” (Lucas 12:49) El a pega un candela en berdad. Cu su predicacion celoso, Jesús a haci e Reino di Dios e cuestion principal enfrentando e pueblo hudío, i esei a principiá un discusion cayente den tur e nacion. (Mateo 4:17, 25; 10:5-7, 17, 18) Na 1919 ruman spiritual di Jesús riba tera, un grupo chikito di cristian ungí cu a sobrebiba e dianan dificultoso di Gera Mundial I, a pega un candela similar den cristiandad. Den September di 1919, e spiritu di Jehova a keda notablemente manifestá den su Testigonan leal reuní, biniendo di leu i cerca na Cedar Point, Ohío, EUA. Joseph F. Rutherford, cu a sali recientemente for di prisón i cu pronto lo a mira tur acusacion contra dje retirá, a dirigí su mes cu franqueza ne asamblea, bisando: “Den obedencia ne mandamento di nos Doño, i reconociendo nos privilegio i deber pa haci gera contra fortaleza di error cu a tene pueblo catibo pa tanto tempo, nos trabao tabata i tá pa anuncia e binidero reino glorioso di Mesías.” Esei ta e cuestion principal—e Reino di Dios!

      8, 9. (a) Con J. F. Rutherford a splica e actitud i deseo dje pueblo di Dios durante e añanan dificultoso dje gera? (b) Di ki manera candela tabata tirá riba tera? (c) Di ki manera a sosode donder, boz, weerlicht, i temblor?

      8 Haciendo referencia na experencia dificultoso reciente dje pueblo di Dios, e orador a bisa: “Atake dje enemigo tabata asina cruel cu hopi dje estimado tao di Señor a keda turdí i a para ketu cu asombro, rezando i sperando pa Señor indica su boluntad. . . . Pero apesar dje desanimacion temporal, nan tabatin un deseo ardiente pa proclama e mensahe di reino.”—Mira e número di The Watch Tower di 15 di September di 1919, bladji 280.

      9 Na 1919 tal deseo a keda satisfecho. E grupo chikito ma activo di hende cristian a keda pegá na candela den un sentido spiritual, pa cuminza un campaña di predicacion di alcance mundial. (Compara cu 1 Tesalonicense 5:19.) Candela a basha riba tera den e sentido di cu nan a haci e Reino di Dios e cuestion ardiente, i ta sigi ser asina! Boz fuerte a reemplaza e silencio, proclamando e mensahe di Reino cu claridad. Spiertamento bíblico a sali manera donder promé cu un tempestad. Luz briyante dje berdad a luza manera rayo di weerlicht for dje Palabra profético di Jehova, i, como si tabatin un temblor fuerte, e mundo di religion tabata sagudí te na su fundeshi. E grupo cu Juan a simboliza a mira cu tabatin trabao pa ser hací. I te ne dia djawe, e trabao ta sigi aumenta gloriosamente den tur e tera habitá!—Romano 10:18.

      Preparando pa tocamento di trompet

      10. E siete angel a prepara pa haci kico, i pakico?

      10 Juan a sigi bisa: “I e siete angel cu siete trompet a prepara pa tócanan.” (Revelacion 8:6) Kico tocamento di tal trompet ta nifica? Den e dianan di Israel, tocamento di trompet tabata usá pa indica dianan importante of suceso notable. (Levítico 23:24; 2 Rey 11:14) Di igual manera, tocamento di trompet cu Juan a tende a hala atencion na asunto di importancia di bida of morto.

      11. E grupo cu Juan a simboliza a keda mashá ocupá den cua trabao preparatorio entre 1919 te 1922?

      11 Mientras cu angel a preparánan pa toca trompet, sin duda nan també tabata duná direccion na un trabao preparatorio riba tera. Desde 1919 te cu 1922, e grupo revitalizá cu Juan a simboliza a keda ocupá reorganizando e ministerio público i edificando facilidad pa publica literatura. Na 1919 e revista na inglés Epoca di Oro, yamá awe Despertad!, a wordu publicá como un “revista cu ta presenta echo, speranza, i conviccion”—un instrumento semehante di trompet cu a hunga un papel clave denunciando e participacion di religion falso den político.

      12. Cada tocá di trompet a anuncia kico, i ta hácinos corda kico den e dia di Moisés?

      12 Manera nos ta bai mira awor, cada tocá di trompet ta anuncia un esena dramático den locual plaga terribel ta afecta un parti di mundo. Algun di eseinan ta hácinos corda plaga cu Jehova Dios a manda pa castiga egipcio den e dianan di Moisés. (Exodo 7:19–12:32) Eseinan tabata expresion di huicio di Jehova riba Egipto, i nan a habri camina pe pueblo di Dios scapa for di sclabitud. Plaga cu Juan a mira a logra algo similar. Pero, nan no tabata plaga literal. Nan tabata siñal cu a simboliza huicio husto di Jehova.—Revelacion 1:1.

      Identificacion dje “tercera parti”

      13. Kico ta pasa ora e promé cuater trompet ta toca, esei a haci cua pregunta presenta?

      13 Manera nos ta bai mira, ora e promé cuater trompet tabata tocá, plaga a basha riba “un tercera parti” di tera, di lamá, i di rio i fontein di awa, i di fuente di luz pe tera. (Revelacion 8:7-12) Un tercera parti di algo ta basta hopi di dje pero no ta tur. (Compara cu Isaías 19:24; Ezekiel 5:2; Zacarías 13:8, 9.) Pues, cua “tercera parti” a merece mas e bashamento di tal plaga? Satanás i su simía a ciega i a corrumpi e mayoría grandi di humanidad. (Génesis 3:15; 2 Corintio 4:4) E situacion ta manera David a bisa: “Nan tur a desviá, nan tur ta igualmente corrupto; no tin ningun cu ta haci bon, ni sikiera un.” (Salmo 14:3) Sí, humanidad henter ta den peliger di recibi un huicio desfavorable. Pero un seccion di dje ta specialmente culpable. Un parti—“e tercera parti”—tabatin deber di sa mihor! Cua ta e “tercera parti”?

      14. Kico ta e tercera parti simbólico cu ta recibi mensahe manera plaga for di Jehova?

      14 Esei ta cristiandad! Despues di 1920, e dominio di dje a alcanza rond di un tercera parti di humanidad. Su religion ta e fruta dje gran apostasía for di berdadero cristianismo—e apostasía di locual Jesús i su disipelnan a profetiza. (Mateo 13:24-30; Echo 20:29, 30; 2 Tesalonicense 2:3; 2 Pedro 2:1-3) E clero di cristiandad ta yama nan mes e tempel di Dios i ta presenta nan mes como siñador di cristianismo. Pero nan doctrina ta mashá leu for dje berdad di Bijbel, i nan ta sigi susha e nomber di Dios. Cristiandad, cu e tercera parti ta representa asina aptamente, ta recibi mensahe fuerte manera plaga for di Jehova. Tal tercera parti di humanidad no ta merece ningun fabor divino cualkiera!

      15. (a) Cada tocá di trompet ta limitá na un cierto aña? Splica. (b) E boz di ken a uni cu e boz dje grupo cu Juan a simboliza proclamando e huicio di Jehova?

      15 Na armonía cu e serie di tocamento di trompet, declaracion special tabata presentá den siete asamblea desde 1922 te cu 1928. Pero tocamente di trompet no tabata limitá ne tempo ei. E denuncio fuerte dje mal camina di cristiandad a sigi, continuamente, segun cu e dia di Señor ta progresa. E huicio di Jehova mester ta proclama na tur parti, pa tur nacion, apesar di odio i persecucion internacional. Solamente ne ora ei e fin dje sistema di Satanás ta bini. (Marco 13:10, 13) Felizmente, e multitud grandi a agrega su boz ne boz dje grupo cu Juan a simboliza haciendo declaracion formidable di importancia mundial.

      Un tercera parti di mundo ta kima

      16. Kico ta sigi ora e promé angel a toca su trompet?

      16 Juan a skirbi e sigiente informe tocante e angelnan: “I e promé a toca su trompet. I a sosode piedra di ijs i candela bruhá cu sanger, i e tabata tirá riba tera; i un tercera parti dje tera a kima, i un tercera parti di palu a kima, i tur mata berde a kima.” (Revelacion 8:7) Esei ta similar cu plaga di siete riba Egipto, pero kico esei kier men pa nos tempo?—Exodo 9:24.

      17. (a) Kico e palabra “tera” ta simboliza den Revelacion 8:7? (b) Con e tercera parti dje tera correspondiendo cu cristiandad ta ser kimá?

      17 Den e Bijbel, e palabra “tera” hopi bez ta referi na humanidad. (Génesis 11:1; Salmo 96:1) Siendo cu e segunda plaga a cai riba lamá, locual també tabatin cu ber cu humanidad, e “tera” tin cu referi na loke ta parce un arreglo social humano firme cu Satanás a edifica i cu tin cu ser destruí. (2 Pedro 3:7; Revelacion 21:1) E bista dje plaga ta revela cu e tercera parti di mundo di cristiandad ta ser kimá pa un calor ardiente di desaprobacion di Jehova. Su grandinan—pará manera palu den dje—ta ser kimá pe proclamacion dje huicio desfavorable di Jehova. Tur su cientos di miyones di miembro religioso, si nan ta sigi apoya religion di cristiandad, ta bira manera foyo di yerba kimá, spiritualmente morto den bista di Dios.—Compara cu Salmo 37:1, 2.a

      18. Con e mensahe di huicio di Jehova tabata proclamá ne asamblea di Cedar Point na 1922?

      18 Con e mensahe di huicio ta ser proclamá? Generalmente esei no ta door di canal di comunicacion di noticia, locual ta parti di mundo i hopi bez ta mofador dje “esclabo” di Dios. (Mateo 24:45) E mensahe tabata proclamá na moda notable ne segundo asamblea histórico dje pueblo di Dios na Cedar Point, Ohío, 10 di September di 1922. Cu entusiasmo i unánimamente nan a adopta un declaracion titulá “Un desafío pa lider di mundo.” Cu franqueza, el a informa e tera simbólico djawe di lo sigiente: “Nos ta dirigi un yamada na nacion di mundo, na nan gobernante i lidernan, i na tur clero di tur religion di mundo, nan sigidor i aliadonan, na comerciante grandi i na político astuto, pa duna prueba pa hustifica e tarea cu nan a acepta di cu nan por establece paz i prosperidad riba tera i trece felicidad pe pueblo. I ya cu nan no por haci esei, nos ta peticionánan pa scucha e testimonio cu nos ta ofrece como testigo di Señor, anto láganan bisa si nos testimonio ta berdadero of no.”

      19. Cua testimonio e pueblo di Dios a duna na cristiandad tocante e Reino di Dios?

      19 Cua testimonio tal cristianan a ofrece? Lo sigiente: “Nos ta mantene i ta declara cu e reino di Mesías ta e remedi absoluto pa tur enfermedad cu humanidad tini i por trece paz riba tera i bon boluntad pa hende, e deseo di tur nacion; i cu hende cu ta someténan boluntariamente na su gobernacion husto cu a cuminza caba lo ser bendicioná cu paz i bida eterna, cu libertad i felicidad sin fin.” Den e tempo aki di corrupcion, ora gobierno di hende, specialmente esnan di cristiandad, no por di ningun manera resolve problema di mundo, tal desafío presentá cu e vigor di tocamento di trompet, ta klink awor cu asta mas forza cu na 1922. Ta ki cierto cu e Reino di Dios den man di su Cristo vencedor ta e solo i único speranza di humanidad!

      20. (a) Di ki manera mensahe di huicio a ser proclama manera tocamento di trompet na 1922 i despues mediante e congregacion di cristian ungí? (b) E promé tocamento di trompet a resulta den kico den cristiandad?

      20 E proclamacion ei i otronan despues, mediante e congregacion di cristian ungí, usando declaracion, tratado, foyeto, buki, revista, i discurso, tabata presentá manera tocamento di trompet. E promé tocá di trompet a resulta den e golpeamento di cristiandad como si fuera cu awa cu a bira piedra di ijs i a dalé duro. Su culpa pa dramamento di sanger debí na su participacion den gera di siglo 20, tabata desenmascará locual ta mustra cu e ta merece expresion ardiente di rabia di Jehova. E grupo cu Juan a simbolizá, cu e apoyo despues dje multitud grandi, a sigi repiti e mensahe dje promé tocá di trompet, halando atencion ne manera cu Jehova Dios ta mira cristiandad, como mereciendo destruccion.—Revelacion 7:9, 15.

      Manera un montaña kimando

      21. Kico a pasa ora e segundo angel a toca su trompet?

      21 “I e segundo angel a toca su trompet. I algo manera un montaña grandi kimando cu candela tabata tirá den lamá. I un tercera parti di lamá a bira sanger; i un tercera parti di bestia cu ta den lamá, locual tin alma, a muri, i un tercera parti di barcu tabata destrozá.” (Revelacion 8:8, 9) Kico tal bista spantoso ta simboliza?

      22, 23. (a) Cua declaracion indudablemente a bini como resultado di tocamento dje segundo trompet? (b) Kico un “tercera parti di lamá” a simboliza?

      22 Nos por comprendele mihor cu informacion tocante loke a sosode den un asamblea dje pueblo di Jehova celebrá den Los Angeles, California, EUA, dia 18-26 di Augustus, 1923. E discurso principal cu J. F. Rutherford a presenta diasabra atardi tabata riba e tema “Carné i cabrito.” El a identifica e “carnénan” claramente como hende cu ta stima husticia cu lo hereda e dominio terrenal dje Reino di Dios. Un declaracion cu a sigi a hala atencion ne hipocresía di “clero apóstata i na ‘esnan principal di nan tao,’ cu ta hende mundano di hopi influencia financiero i político.” El a pidi e “multitud di hende amante di paz i ordu den tur religion . . . apartánan for dje sistema religioso malbado cu Señor ta yama ‘Babilonia’” i preparánan pa “recibi bendicion dje Reino di Dios.”

      23 Sin duda, e declaracion a sali como resultado di tocamento dje segundo trompet. Esnan cu despues a responde ne mensahe a separánan for dje grupo tocante locual Isaías a skirbi lo sigiente: “Pero hende malbado ta manera lamá cu ta ser trublá, ora e no por calma, e awa di locual ta arroha yerba i lodo.” (Isaías 57:20; 17:12, 13) Pues, “lamá” ta wel simboliza humanidad inketu, indeciso, i rebelde cu ta crea inketud i revolucion. (Compara cu Revelacion 13:1.) E tempo lo yega ora tal “lamá” lo no existi mas. (Revelacion 21:1) Mientras tanto, cu e tocá dje segundo trompet, Jehova a declara su huicio contra un tercera parti di lamá—esta, e parti ingobernabel cu ta den e dominio di cristiandad mes.

      24. E tiramento di e bulto di un montaña kimando den lamá a simboliza kico?

      24 Un bulto grandi manera montaña kimando cu candela tabata tirá den “lamá.” Den e Bijbel, hopi bez montaña ta simboliza gobierno. Por ehempel, e Reino di Dios ta ser pintá como montaña. (Daniel 2:35, 44) Babilonia ruinoso a bira un “montaña totalmente kimá.” (Jeremías 51:25) Pero e bulto montañoso cu Juan a mira tabata kima ainda. Su tiramento den lamá ta wel representa con, durante i despues dje promé gera mundial, e cuestion di gobernacion a bira un cuestion ardiente den humanidad, specialmente den cristiandad. Den Italia, Mussolini a introduci fascismo. Alemania a acepta e nazismo di Hitler, mientras cu otro país a purba diferente forma di socialismo. Un cambio radical a sosode den Rusia, unda e revolucion bolcheviki a produci e promé gobierno comunista, cu e resultado di cu lider religioso di cristiandad a perde poder i influencia den loke na antes tabata un fortaleza di nan.

      25. Con gobernacion a sigi ser un cuestion ardiente despues di Gera Mundial II?

      25 Experimento di fascista i nazista tabata exterminá den e segundo gera mundial, pero gobernacion a sigi como un cuestion ardiente, i lamá di humanidad ta sigi su trublamento i ta arroha gobierno revolucionario nobo. Durante e añanan despues di 1945, gobernacion asina tabata establecí den hopi lugar, tal como China, Vietnam, Cuba, i Nicaragua. Den Grecia un experimento cu un dictadura militar a fracasa. Den Cambodia un esfuerzo pa establece comunismo fundamental a resulta den mas cu dos miyón morto, segun informe.

      26. Con e “montaña kimando cu candela” a sigi lanta ola den lamá di humanidad?

      26 E “montaña kimando cu candela” a sigi crea ola den lamá di humanidad. Segun informe, tin lucha tocante gobernacion na Africa, Sur i Centroamérica, Asia, i isla di Lamá Pacífico. Hopi lucha asina a tuma lugar den tera di cristiandad of unda misionero di cristiandad ta bira activista. Pastor católico romano asta a bira miembro di grupo di guerrillero comunista i a bringa hunto cu nan. Ne mesun tempo, grupo di protestante evangélico a traha den América Central pa combati loke nan a yama e “cruel i persistente sed di poder” di comunista. Pero ningun trublamento asina di lamá di humanidad a trece paz i siguridad.—Compara cu Isaías 25:10-12; 1 Tesalonicense 5:3.

      27. (a) Con “un tercera parti di lamá” a bira manera sanger? (b) Con ‘un tercera parti di bestia di lamá’ a muri i kico a pasa “un tercera parti di barcu”?

      27 E segundo tocá di trompet ta revela cu esnan di humanidad cu ta enbolbénan den conflicto revolucionario riba gobernacion en bez di someténan ne Reino di Dios tin culpa pa dramamento di sanger. Specialmente e “tercera parti di lamá” di cristiandad ta bira manera sanger. Tur cos bibiente den dje ta morto den bista di Dios. Ningun organizacion radical cu ta flotando manera barcu den e “tercera parti di lamá” por evita naufragio finalmente. Ki feliz nos ta keda cu miyones di hende semehante di carné awor ta responde ne yamada manera tocamento di trompet pa separánan for di hende cu ainda ta lora rond den nacionalismo estrecho i den culpa pa dramamento di sanger di tal lamá!

      Un strea ta cai foi cielo

      28. Kico a pasa ora e tercer angel a toca su trompet?

      28 “I e tercer angel a toca su trompet. I un strea grandi cendí manera lampi a cai foi cielo, i a cai riba un tercera parti di rio i riba fontein di awa. I e nomber duná ne strea ta Absintio. I un tercera parti di awa a bira absintio, i hopi hende a muri pa causa dje awa, pasobra nan a wordu hací amarga.” (Revelacion 8:10, 11) Una bez mas, otro parti di Bijbel ta yúdanos mira con e texto ta aplica den e dia di Señor.

      29. Kico ta cumpli cu e simbolismo dje “strea grandi cendí manera lampi,” i pakico?

      29 Nos ta conoce caba e símbolo di strea den e mensahe di Jesús duná ne siete congregacion, den locual siete strea ta simboliza anciano di congregacion.b (Revelacion 1:20) “Strea” ungí, hunto cu e otronan ungí, ta biba den lugar celestial den un sentido spiritual desde e tempo di nan seyamento cu e spiritu santo como un prenda di nan herencia celestial. (Efesio 2:6, 7) Sin embargo, apóstol Pablo a adverti cu for di tal hende semehante di strea lo sali hende apóstata, formando secta, cu ta gaña e tao. (Echo 20:29, 30) Tal infieldad a resulta den un gran apostasía, i anciano cu a cai ta compone en conhunto e homber malbado cu ta halza su mes na puesto di dios den humanidad. (2 Tesalonicense 2:3, 4) E spiertamento cu Pablo a duna a wordu cumplí ora e clero di cristiandad a presenta den mundo. E símbolo dje “strea grandi cendí manera lampi” ta wel representa tal grupo.

      30. (a) Ora e rey di Babilonia tabata mencioná como esun cu a cai foi cielo, kico esei a nifica? (b) Un caimento for di cielo por referi na kico?

      30 Juan a mira e strea special ei cai for di cielo. Di ki manera? Experencia di un rey di antigua ta yúdanos comprende. Mencionando e rey di Babilonia, Isaías a bisa: “Ai, con bo a cai foi cielo, abo, esun resplandiente, yiu di madrugá! Con bo a ser cortá te na tera, abo, cu a incapacitá e nacionan!” (Isaías 14:12) E profecía a wordu cumplí ora ehército di Ciro a derota Babilonia, i su rey a cai di ripiente for di gobernacion di mundo te na un derota bergonzoso. Asina, un caimento for di cielo por referi na perdimento di puesto halto i caimento den bergüenza.

      31. (a) Na ki tempo e clero di cristiandad a cai for di nan puesto “celestial”? (b) Con e awa cu clero ta comparti a bira “absintio,” i cu ki resultado pa hopi hende?

      31 Ora clero di cristiandad a apostatá for di berdadero cristianismo, nan a cai for dje puesto halto “celestial” cu Pablo a mencioná den Efesio 2:6, 7. En bez di ofrece awa frescu dje berdad, nan ta comparti “absintio,” mentira amarga tal como un fierno di candela, purgatorio, e trinidad, i predestinacion; també, nan ta hiba e nacionan na gera, i no ta edifica nan pueblo como sirbidor moral di Dios. Cu ki resultado? Venenamento spiritual pa hende cu ta kere nan mentira. Nan caso ta similar cu esun di israelita infiel di dia di Jeremías, cu ken Jehova a bisa: “Atá mi ta hácinan come absintio, i lo mi dúnanan awa venená pa bebe. Pasobra for di profeta di Jerusalem apostasía a sali den tur e tera.”—Jeremías 9:15; 23:15.

      32. Na ki tempo e caimento di cristiandad for di cielo spiritual a bira bisto, i con esei tabata dramatizá?

      32 Tal caimento for di cielo spiritual a keda bisto na aña 1919 ora, en bez di clero di cristiandad, un resto chikito di cristian ungí tabata nombrá riba interés di Reino. (Mateo 24:45-47) I desde 1922 padilanti e caimento a keda dramáticamente bisto ora tal grupo di hende cristian a renoba nan campaña di denuncia cu franqueza e fracaso di clero di cristiandad.

      33. Cua denuncio dje clero di cristiandad a sosode na 1924 den un asamblea na Columbus, Ohío, EUA?

      33 En cuanto esei, sobresaliente tabata e proclamacion den loke e revista yamá Despertad! awe a yama e “asamblea di mas grandi di Studiante di Bijbel celebrá te awor.” E asamblea a reuni den Columbus, Ohío, dia 20 te 27 di Juli di 1924. Indudablemente bao di direccion dje angel cu a toca e tercer trompet, nan a adopta un declaracion fuerte ei, i despues 50 miyón copia tabata plamá como un tratado. E tabata publicá bao di título Guía religioso denunciá. Un subtítulo a presenta e cuestion: “E simía dje promesa contra e simía dje Colebra.” E declaracion mes a denuncia redondamente e clero di cristiandad i nan aceptacion di título religioso cu a hálzanan, nan hacimento di gigante comercial i político profesional miembro principal di nan tao, nan deseo di briya dilanti hende, i nan nengamento di predica e mensahe dje Reino di Mesías ne pueblo. El a enfatiza cu Dios ta comisiona tur cristian dedicá pa proclama “e dia di vinganza di nos Dios; pa consola tur hende cu ta yora.”—Isaías 61:2, Version Moderna.

      34, 35. (a) Kico a sosode e poder i influencia dje clero desde cu e tercer angel a cuminza toca su trompet? (b) Kico tin den futuro pe clero di cristiandad?

      34 Desde cu e tercer angel a cuminza toca su trompet, e puesto dje clero dominando humanidad ta mengua te cu, den e dia i época djawe, mashá poco di nan tin poder como dios cu nan tabatin den siglo di antes. Debí ne predicacion di Testigo di Jehova, un gran cantidad di hende a yega di realiza cu hopi doctrina cu e clero ta siña ta veneno spiritual—“absintio.” Además, e poder dje clero den e nort di Europa casi a desparece, mientras cu den algun otro país e gobierno ta limita estrictamente nan influencia. Den e parti católico di Europa i den Nort i Suramérica, e conducta escandaloso di clero den asunto financiero, político, i moral a mancha nan nomber. Djawor padilanti, nan puesto por solamente empeora, siendo cu nan lo sufri dje mesun destino cu hende di tur otro religion falso.—Revelacion 18:21; 19:2.

      35 Plaga di Jehova Dios riba cristiandad no a caba ainda. Considera loke a sosode despues dje cuarto tocamento di trompet.

      Scuridad!

      36. Kico a pasa despues cu angel di cuater a toca su trompet?

      36 “I angel di cuater a toca su trompet. I un tercera parti di solo tabata heridá i un tercera parti di luna i un tercera parti di strea, pa un tercera parti di nan bira scur i dia no haya iluminacion durante un tercera parti, ni anochi tampoco.” (Revelacion 8:12) Plaga di nuebe riba Egipto tabata un plaga di scuridad mes. (Exodo 10:21-29) Pero, kico ta e scuridad simbólico cu a bini como plaga riba hende?

      37. Ki detaye apóstol Pedro i Pablo a duna dje estado spiritual di hende pafó dje congregacion cristian?

      37 Apóstol Pedro a bisa otro hende creyente cu nan tabata den scuridad, den un sentido spiritual, promé cu nan a bira cristian. (1 Pedro 2:9) Pablo també a usa e palabra “scuridad” detayando estado spiritual di hende pafó dje congregacion cristian. (Efesio 5:8; 6:12; Colosense 1:13; 1 Tesalonicense 5:4, 5) Pero, kico di hende den cristiandad cu ta bisa cu nan ta kere den Dios i cu ta bisa cu nan ta acepta Jesús como nan Salbador?

      38. Angel di cuater a proclama manera tocamento di trompet cua echo tocante e “luz” di

      38 Jesús a bisa cu fruta di berdadero cristian ta identificánan i cu hopi hende cu ta yama nan mes sigidor di dje ta “hacidor di maldad.” (Mateo 7:15-23) Ningun hende cu ta wak fruta dje tercera parti di mundo cu cristiandad ta domina por nenga cu e ta fulando den profundo scuridad spiritual. (2 Corintio 4:4) E ta culpable na extremo, pasobra e ta yama su mes cristian. P’sei, ta solamente correcto pe angel di cuater duna di conoce, como si fuera cu trompet, cu e “luz” di cristiandad realmente ta scuridad, i cu su fuente di “luz” ta babilónico—i no ta cristian.—Marco 13:22, 23; 2 Timoteo 4:3, 4.

      39. (a) Ki detaye tabata duná dje luz falso di cristiandad den e declaracion cu nan a adoptá na asamblea di 1925? (b) Cua otro denuncio tabatin na 1955?

      39 Di acuerdo cu e proclamacion di cielo, un asamblea dje pueblo di Dios a yena e stadión den Indianapolis, Indiana, EUA, dia 29 di Augustus, 1925, i a adopta pa publicacion un declaracion francu titulá “Mensahe di speranza.” Atrobé, mas cu 50 miyón ehemplar dje declaracion tabata partí den varios idioma. El a detaya e luz falso cu e combinacion di haragán comercial, lider político, i clero religioso ta ofrece, e resultado di locual ta cu “pueblo a cai den scuridad.” I el a siñala ne Reino di Dios como e berdadero speranza pa recibi “e bendicion di paz, prosperidad, salud, bida, libertad i felicidad eterno.” Curashi tabata necesario pe grupito di cristian ungí proclama tal mensahe contra e organizacion gigante di cristiandad. Pero nan tabatin mester di curashi pa haci esei desde poco despues di 1920 te awor. Den tempo mas reciente, na 1955, un otro denuncio di tur clero tabata hací mundialmente na hopi idioma den e partimento dje foyeto titulá Cristiandad of cristianismo—cua ta “luz di mundo”? Awe, e hipocresía di cristiandad ta keda tanto bisto cu hopi hende di mundo ta mira esei pa nan mes. Pero e pueblo di Jehova no a floha den nan denuncio di dje pa mustra loke e tá: un reino di scuridad.

      Un águila bulando

      40. E cuater tocamento di trompet a mustra cu cristiandad ta kico?

      40 E promé cuater tocá di trompet berdaderamente a resulta den e manifestacion dje estado desolá i fatal di cristiandad. Su parti dje “tera” tabata denunciá como mereciendo e huicio di Jehova. Tabata mustrá cu gobierno revolucionario cu a nace den país di dje i den otro parti tabata enemigo di bida spiritual. E estado degradá di su clero a keda desenmascará, i e scuridad general di su estado spiritual a keda bisto pa tur hende mira. Berdaderamente, cristiandad ta e parti mas reprensible dje sistema di cosnan di Satanás.

      41. Kico Juan a mira i a tende durante un pausa den e serie di tocamento di trompet?

      41 Kico mas ta keda pa ser revelá? Promé cu nos ta haya e contesta pe pregunta, tin un pausa breve den e serie di tocamento di trompet. Juan a duna detaye di loke el a mira despues: “I mi a wak, i a tende un águila bulando den centro di cielo bisa cu boz fuerte: ‘Ai, ai, ai pa hende bibando riba tera debí ne resto di tocamento di trompet dje tres angel cu ta na punto di toca nan trompet!’”—Revelacion 8:13.

      42. E águila bulador por nifica kico, i cua mensahe e tin?

      42 Aguila ta bula halto na laira, di manera cu hende di leu por miré. E tin bista mashá skerpi i por mira leu dilanti dje. (Job 39:29) Un di e cuater querubín, un criatura bibiente rond dje trono di Dios, tabata pintá como un águila bulador. (Revelacion 4:6, 7) Sea cu ta e querubín ei of un otro sirbidor di Dios cu bista penetrante, e ta proclama cu boz halto un mensahe dinámico: “Ai, ai, ai”! Laga habitante di tera ripara, ora nan ta tende e otro tres tocamento di trompet, cu cada tocamento ta conectá cu un dje tres calamidad ei.

      [Nota]

      a Na contraste, Revelacion 7:16 ta mustra cu e multitud grandi no ta experimenta e calor kimador dje desaprobacion di Jehova.

      b Aunque e siete strea den e man drechi di Jesús ta simboliza superintendente ungí den e congregacion cristian, anciano den mayoria di e alrededor di 100.000 congregacionan na mundo awe ta dje multitud grandi. (Revelacion 1:16; 7:9) Unda nan ta para? Siendo cu nan ta recibi nan nombramento di spiritu santo mediante e grupo di esclabo fiel i prudente ungí, nos por bisa cu nan ta bao di control dje man drechi di Jesús, pasobra nan ta sub-wardador di dje també. (Isaías 61:5, 6; Echo 20:28) Nan ta apoya e “siete strea” pasobra nan ta sirbi unda cu no tin ruman capaz ungí.

      cristiandad?

      [Tabèl na página 139]

      Awa di cristiandad revelá di ser absintio

      Kerimento i actitud Loke e Bijbel

      di cristiandad realmente ta bisa

      E nomber personal di Dios “Bo nomber sea santificá,”

      no ta importante: “E uso di Jesús a pidi den oracion.

      cualkier nomber propio pe Pedro a bisa: “Tur cu ta inboca

      solo i único Dios . . . ta e nomber di Jehova lo ser salbá.”

      henteramente inapropiado pe (Echo 2:21; Joël 2:32;

      fe universal dje Iglesia cristian.” Mateo 6:9; Exodo 6:3;

      (Introduccion dje Bijbel na inglés Revelacion 4:11; 15:3; 19:6)

      Revised Standard Version)

      Dios ta un trinidad: “E Tata E Bijbel ta bisa cu Jehova

      ta Dios, e Yiu ta Dios, ta mayor cu Jesús i cu Dios

      i e Spiritu Santo ta Dios, ta cabez di Cristo. (Juan 14:28;

      i toch no tin tres Dios sino 20:17; 1 Corintio 11:3)

      un solo Dios.” (Enciclopedia Católico, E spiritu santo ta e

      na inglés, redaccion di 1912) forza activo di Dios.

      (Mateo 3:11; Lucas 1:41;

      Echo 2:4)

      Alma ta spiritu cu no ta Hende ta alma. Ora hende

      muri nunca: “Ora hende ta muri ta muri nan alma no ta pensa

      nan alma ta sali for di nan curpa. mas ni no ta sinti mas i ta

      Nan curpa ta . . . putri . . . bolbe na stof di locual e

      Sin embargo, alma humano no tabata trahá. (Génesis 2:7; 3:19;

      ta muri.” (Loke ta sosode despues Salmo 146:3, 4;

      di morto, un buki católico romano Eclesiastés 3:19, 20; 9:5, 10;

      na inglés) Ezekiel 18:4, 20)

      Hende malbado ta wordu castigá E pago di picá ta morto,

      den fiernu despues di muri: no un bida den tormento.

      “Segun kerimento cristian tradicional, (Romano 6:23) Hende morto

      fiernu ta un lugar di sufrimento ta inconsiente den fiernu

      i dolor sin fin.” (The World Book (Hades, Sheol), sperando un

      Encyclopedia, redaccion di 1987) resureccion. (Salmo 89:48;

      Juan 5:28, 29; 11:24, 25;

      Revelacion 20:13, 14)

      “E título di Mediadora ta aplica Tin un solo mediador entre

      na Nuestra Señora.” (New Catholic Dios i hende, esta, Jesús.

      Encyclopedia, redaccion di 1967) (Juan 14:6; 1 Timoteo 2:5;

      Hebreo 9:15; 12:24)

      Infante mester ta bautiza: Bautismo ta pa hende cu ta

      “Desde su principio mes e bira disípel i cu a siña

      Iglesia a administra e Sacramento obedece mandamento di Jesús.

      di Bautismo di infante. Tal Pa califica pa bautiza, hende

      práctica no solamente tabata tin cu comprende e Palabra

      considerá como legal, sino també di Dios i eherce fe.

      tabata siñá di ser absolutamente (Mateo 28:19, 20;

      necesario pa salbacion.” Lucas 3:21-23; Echo 8:35, 36)

      (New Catholic Encyclopedia,

      redaccion di 1967)

      Casi tur religion ta partí Tur hende cristian dje

      como parokiano i pastor, promé siglo tabata predicador i

      sirbiendo parokiano. Generalmente a participa den e predicacion

      pastor ta recibi salario pa dje bon nobo. (Echo 2:17, 18;

      nan sirbishi i ta ser halzá Romano 10:10-13; 16:1)

      mas halto cu parokiano Hende cristian tin cu

      usando título como “Reverendo,” “duna gratis,” no pa salario.

      “Pader,” of “Cardenal.” (Mateo 10:7, 8) Jesús a prohibi

      estrictamente e uso di título religioso.

      (Mateo 6:2; 23:2-12; 1 Pedro 5:1-3)

      Imagen, santo, i cruz ta Hende cristian mester hui di

      ser usá den adoracion: tur sorto di idolatría, incluyendo

      “Imagen di . . . Cristo, dje loke ta ser yamá adoracion

      Birgen Mama di Dios, i di relativo. (Exodo 20:4, 5;

      otro santo, tin cu ser poní 1 Corintio 10:14; 1 Juan 5:21)

      . . . den misa pa recibi e Nan no ta adora Dios cu bista

      debido reverencia i onor.” sino cu spiritu i berdad.

      (Declaracion di Concilio di Juan 4:23, 24;

      Trent [1545-1563]) 2 Corintio 5:7)

      Miembro di religion ta Jesús a predica e Reino di Dios,

      wordu siñá cu e propósito i no algun sistema político,

      di Dios lo ser cumplí mediante como e speranza pa humanidad.

      accion político. Difunto cardenal (Mateo 4:23; 6:9, 10) El a

      Spellman a bisa: “Tin un camina nenga di metele den político.

      so pa paz . . . , e camina di (Juan 6:14, 15) Su Reino no

      democracia.” Noticia ta informa di ta parti di mundo; p’sei sigidor

      cu religion ta metele den político di dje no mag bira parti

      di mundo (asta den revolucion) i di mundo. (Juan 18:36; 17:16)

      cu e ta apoya NU como e “último Santiago a adverti contra amistad

      speranza pa armonía i paz.” cu mundo. (Santiago 4:4)

      [Plachi na página 132]

      Habrimento di siete seyo a resulta den tocamento di siete trompet

      [Plachi na página 140]

      “Un desafío pa lider di mundo” (1922)

      E declaracion a yuda duna di conoce e plaga di Jehova contra e “tera”

      [Plachi na página 140]

      “Un spiertamento pa tur hende cristian” (1923)

      E huicio desfavorable di Jehova contra “un tercera parti di lamá” tabata proclama na tur parti mediante e declaracion

      [Plachi na página 141]

      “Hende religioso denunciá” (1924)

      Plamamento dje tratado ei na tur parti a yuda avisa pueblo cu e “strea” di clero di cristiandad a cai

      [Plachi na página 141]

      “Mensahe di speranza” (1925)

      E declaracion francu tabata usá pa denunciá cu e supuesto fuente di luz di cristiandad berdaderamente ta fuente di scuridad

  • E promé calamidad—sprinkhan
    Revelacion—su gran culminacion ta cerca!
    • Capítulo 22

      E promé calamidad—sprinkhan

      1. Ken a haci anuncio riba tera ora angel a toca nan trompet, i kico tocamento di trompet di cinco a anuncia?

      ANGEL di cinco a prepara pa toca su trompet. Cuater trompet celestial a toca caba, i cuater plaga a wordu mandá riba un tercera parti dje tera cu Jehova ta considera mas reprensible—esta, cristiandad. Su estado di enfermedad mortal a sali na cla. Mientras cu angel ta toca nan trompet, proclamador humano ta haci anuncio riba tera. Awor angel di cinco ta cla pa anuncia e promé calamidad, mas spantoso cu loke a sosode promé. Esei tin cu ber cu un spantoso plaga di sprinkhan. Pero, promé cu esei, láganos examina otro texto cu por yúdanos comprende e plaga mihor.

      2. Cua buki bíblico ta detayá e plaga di sprinkhan similar cu esun cu Juan a mira, i kico tabata efecto di dje riba Israel di antigua?

      2 E buki bíblico di Joël, skirbí durante siglo nuebe PEC, ta duna detaye di un plaga di insecto, incluyendo sprinkhan, cu ta similar cu loke Juan a mira. (Joël 2:1-11, 25)a E plaga a causa hopi molester pa Israel apóstata pero a resulta també den e arrepentimento di hudío individual i un bolbimento na favor di Jehova. (Joël 2:6, 12-14) Ora e tempo a yega, Jehova a basha su spiritu riba “tur sorto di carni,” mientras cu siñal spantoso i seña alarmante a yega promé cu “binimento dje dia di Jehova, grandi i inspirador di temor.”—Joël 2:11, 28-32.

      Un plaga dje promé siglo

      3, 4. (a) Na ki tempo tabatin cumplimento di capítulo 2 di Joël, i di ki manera? (b) Di ki manera tabatin un plaga manera nubia di sprinkhan den e promé siglo di EC, i pa cuanto tempo e plaga a sigi?

      3 Tabatin un cumplimento di Joël capítulo 2 den e promé siglo. Tabata ne tempo ei, na Pentecoste di aña 33 EC, cu e spiritu santo tabata bashá, pa ungi e promé hendenan cristian i dúnanan e poder pa papia “e cosnan magnífico di Dios” den hopi idioma. Como resultado, un multitud grandi a reuni. Apóstol Pedro a papia cu mirones asombrá, citando Joël 2:28, 29 i splicando cu nan tabata testigo di su cumplimento. (Echo 2:1-21) Pero no tin cuenta di un plaga di insecto mes ne tempo ei, pa causa irritacion pa algun hende i arrepentimento di otro.

      4 Tabatin un plaga simbólico ne tempo ei? Sigur cu sí! El a bini como resultado di predicamento sin fin di hende cristian recién ungí.b Mediante nan, Jehova a invita hudío cu a scucha pa arrepenti i disfruta di bendicion biniendo di dje. (Echo 2:38-40; 3:19) Hende individual cu a responde a recibi su fabor te na un grado notable. Pero pa hende cu a rechaza e invitacion, hende cristian dje promé siglo a bira manera un nubia destructivo di sprinkhan. Cuminzando den Jerusalem, nan a plama den tur Hudea i Samaria. Pronto nan tabata na tur parti, tormentando hudío no creyente, declarando públicamente e resureccion di Jesús, hunto cu tur loke esei a encerra. (Echo 1:8; 4:18-20; 5:17-21, 28, 29, 40-42; 17:5, 6; 21:27-30) E plagamento a sigi te cu e “dia inspirador di temor,” na aña 70 EC, ora Jehova a manda ehército romano contra Jerusalem pa destruyé. E úniconan pa scapa tabata hende cristian cu a inboca e nomber di Jehova cu fe.—Joël 2:32; Echo 2:20, 21; Proverbio 18:10.

      E plaga di sprinkhan awe

      5. Di ki manera e profecía di Joël tabatin un cumplimento desde 1919?

      5 Ta razonabel pa nos spera e cumplimento final dje profecía di Joël den e tempo di fin. Esei a resulta di ser ki cierto! Den e asamblea di Studiante di Bijbel na Cedar Point, Ohío, EUA, dia 1-8 di September di 1919, un bashamento notable dje spiritu di Jehova a activa su pueblo pa organiza un campaña mundial di predicamento. Di tur hende cu a yama nan mes cristian, nan so, cu a reconoce entronizacion di Jesús como Rey celestial, a haci tur esfuerzo pa publica na tur parti e bon noticia. Nan testificacion sin fin, na cumplimento dje profecía, a bira un plaga, tormentando cristiandad apóstata.—Mateo 24:3-8, 14; Echo 1:8.

      6. (a) Kico Juan a mira ora angel di cinco a toca su trompet? (b) Ken e “strea” ta simboliza, i pakico?

      6 Revelacion, skirbí mas cu 26 aña despues di destruccion di Jerusalem, també ta duna detaye dje plaga. Kico e ta agrega na detaye di Joël? Láganos leza e relato, cu Juan a skirbi: “I angel di cinco a toca su trompet. I mi a mira un strea cu a cai foi cielo na tera, i e yabi di poz dje abismo tabata duná na ne.” (Revelacion 9:1) E “strea” no ta e mesun strea di Revelacion 8:10 cu Juan a mira cai. El a mira “un strea cu a cai foi cielo” i cu awor tin un asignacion en relacion cu e tera. Esei ta un persona spiritual of carnal? Mas tardi e ta bisa cu esun cu tin “e yabi di poz dje abismo” ta tira Satanás den e “abismo.” (Revelacion 20:1-3) Pues, e tin cu ser un persona spiritual fuerte. Den Revelacion 9:11, Juan ta bísanos cu sprinkhan tin “un rey, e angel dje abismo.” E dos texto ta referi ne mesun persona, siendo cu e angel cu tin e yabi dje abismo lógicamente ta e angel dje abismo. I e strea mester simboliza e Rey ungí di Jehova, siendo cu cristian ungí ta reconoce un solo Rey angelical, Jesucristo.—Colosense 1:13; 1 Corintio 15:25.

      7. (a) Kico a sosode ora e “poz dje abismo” a habri? (b) Kico ta e “abismo,” i ken a pasa un tempo breve den dje?

      7 E relato ta sigi: “I el a habri e poz dje abismo, i huma a subi for dje poz manera huma di un fornu grandi, i solo a bira scur, també e aire, pe huma dje poz. I dje huma a sali sprinkhan riba tera; i autoridad tabata duná na nan, e mesun autoridad cu scorpion dje tera tin.” (Revelacion 9:2, 3) Bíblicamente, e “abismo” ta un lugar di inactividad, i di asta morto. (Compara cu Romano 10:7; Revelacion 17:8; 20:1, 3.) E grupito di rumanan di Jesús tabata den e “abismo” di relativo inactividad pa poco tempo na fin dje promé gera mundial (1918-1919). Pero ora Jehova a basha su spiritu riba su sirbidornan cu a arrepenti na 1919, un nubia di nan a sali pa acepta e desafío dje trabao cu tabatin pa ser hací.

      8. Pakico tin hopi “huma” ora sprinkhan ta sali?

      8 Segun cu Juan a mira, hopi huma a subi hunto cu salimento di sprinkhan, manera e “huma di un fornu grandi.”c Esei ta loke a sosode na 1919. E situacion a bira scur pa cristiandad i pe mundo en general. (Compara cu Joël 2:30, 31.) E salimento di sprinkhan, esta, e grupo cu Juan a simboliza, realmente tabata un derota pe clero di cristiandad, cu a conspirá i a traha complot pa caba cu e trabao di Reino pa semper i cu awor a rechaza e Reino di Dios. Evidencia di un nubia di huma simbólico a cuminza plama riba cristiandad apóstata ora e nubia di sprinkhan tabata duná autoridad divino i nan a cuminza eherce esei proclamando mensahe fuerte di huicio. E “solo” di cristiandad—esta, e aparencia di iluminacion cu el a presenta—a haya eclipse, i e “aire” a yena cu declaracion di huicio divino ora “sprinkhan” a mustra cu e “gobernante di autoridad di laira” dje mundo aki ta dios di cristiandad.—Efesio 2:2; Juan 12:31; 1 Juan 5:19.

      Sprinkhan tormentador!

      9. Cua instruccion pa bataya sprinkhan a recibi?

      9 Cua instruccion di bataya sprinkhan a recibi? Juan ta informa: “I nan a wordu bisá pa no daña mata dje tera ni nada berde ni ningun palu, sino solamente hende cu no tabatin e seyo di Dios riba nan frenta. I tabata permiti pa sprinkhan no mátanan sino tormentánan pa cinco luna, e tormento riba nan tabata manera tormento di scorpion ora e ta pica hende. I den e dianan ei hende lo busca morto pero di ningun manera hayé, i nan kier muri pero morto ta sigi hui di nan.”—Revelacion 9:4-6.

      10. (a) E plaga tabata mandá directamente contra ken principalmente, i cu cua efecto riba nan? (b) Esei ta enbolbe ki clase di tormento? (Mira nota també.)

      10 Ripara cu e plaga no ta dirigí promé contra e pueblo ni contra esnan prominente di nan—esta, ‘mata i palu dje tera.’ (Compara cu Revelacion 8:7.) Sprinkhan tin cu causa daño solamente na hende cu no tin e seyo di Dios riba nan frenta, hende di cristiandad cu ta bisa cu nan ta seyá pero kende nan historia ta desmenti nan palabra. (Efesio 1:13, 14) Pues, declaracion tormentador di sprinkhan djawe tabata dirigí promé contra guía religioso di cristiandad. Cuanto tormento tal hende halzá mester a sufri ora nan a tende anuncio público di cu nan no solamente no por hiba nan tao cielo ma ni nan mes no por yega cielo!d Siguramente esei ta un caso di ‘ciegu ta guia ciegu’!—Mateo 15:14.

      11. (a) Pa cuanto tempo sprinkhan ta autorizá pa tormenta enemigo di Dios, i pakico esei realmente no ta poco tempo? (b) Ki severo ta e tormento?

      11 E tormento ta dura pa cinco luna. Esei ta relativamente poco tempo? No desde e punto di bista di sprinkhan mes. Cinco luna ta normalmente e duracion dje bida di tal insecto. P’sei, pa tanto tempo cu sprinkhan djawe ta na bida, nan ta sigi pica enemigo di Dios. Además, e tormento ta asina severo cu hende ta busca morto. Ta cierto cu no tin cuenta di cu ningun hende cu sprinkhan a pica realmente ta purba di mata nan curpa. Pero e expresion ta dúnanos un idea dje intensidad dje tormento—como si nan ta bao di atake sin fin di scorpion. Esei ta manera e sufrimento cu Jeremías a mira di antemano pa infiel israelita cu conquistador babilónico a plama i cuanan a prefera di muri en bez di biba.—Jeremías 8:3; mira també Eclesiastés 4:2, 3.

      12. Pakico sprinkhan ta permití di tormenta lider religioso di cristiandad, den un sentido spiritual, pero pa no mátanan?

      12 Pakico tabata permiti pa tormentá den un sentido spiritual i no mata tal hende? Esei ta un calamidad inicial denunciando mentira di cristiandad i su fracaso, pero solamente despues, cu e pasamento dje dia di Señor, su estado spiritual como si fuera morto lo ser hací público completamente. Lo ta durante e segundo calamidad cu un tercera parti di humanidad lo ser matá.—Revelacion 1:10; 9:12, 18; 11:14.

      Sprinkhan armá pe bataya

      13. Splica aparencia di sprinkhan.

      13 Ki un aparencia extraordinario tal sprinkhan tini! Juan a duna detaye: “I e aparencia di sprinkhan ta parce cabai prepará pa bataya; i riba nan cabez tabatin loke a parce corona di oro, i nan cara tabata manera cara di hende, pero nan tabatin cabei manera cabei di muher. I nan djente tabata manera djente di león; i nan tabatin coraza manera coraza di heru. I e sonido di nan hala tabata manera sonido di garoshi di gera di hopi cabai corriendo pa bataya.”—Revelacion 9:7-9.

      14. Pakico detaye cu Juan a duna di sprinkhan ta apropiado pe grupo di cristian rebibá na 1919?

      14 Esei ta wel pinta e grupo leal di cristian rebibá na 1919. Manera cabai, nan tabata cla pe bataya, ansioso pa bringa pe berdad manera apóstol Pablo a detayá. (Efesio 6:11-13; 2 Corintio 10:4) Riba nan cabez Juan a mira loke a parce corona di oro. No ta propio pa nan bisti corona mes pasobra nan no ta cuminza reina durante cu nan ta riba tera ainda. (1 Corintio 4:8; Revelacion 20:4) Pero na 1919 nan tabatin caba un aparencia real. Nan tabata ruman dje Rey, i nan corona celestial tabata reserbá pa nan, con tal cu nan a sigi fiel te na fin.—2 Timoteo 4:8; 1 Pedro 5:4.

      15. Kico ta ser indicá, ya cu sprinkhan tin (a) coraza di heru? (b) cara di hende? (c) cabei di muher? (d) djente di león? (e) ta haci hopi ruido?

      15 Den e vision, sprinkhan tabatin coraza di heru, simbolizando husticia inquebrantable. (Efesio 6:14-18) Nan també tabatin cara di hende, locual a señalá ne calidad di amor, ya cu hende tabata trahá den imagen di Dios, cu ta amor. (Génesis 1:26; 1 Juan 4:16) Nan cabei tabata largu manera cabei di muher, locual ta wel simboliza nan sumision na nan Rey, e angel di abismo. I nan djente a parce djente di león. León ta usa nan djente pa sker carni. Desde 1919 padilanti, e grupo cu Juan a simboliza por a recibi alimento spiritual sólido atrobé, specialmente e berdad tocante e Reino di Dios goberná pe “León cu ta dje tribu di Hudá,” esta, Jesucristo. Mescos cu león ta símbolo di curashi, asina hopi curashi ta necesario pa acepta e mensahe machicador, pa saqué den literatura, i pa plamé rond di mundo. Tal sprinkhan simbólico a haci hopi ruido, manera “e sonido di garoshi di gera di hopi cabai corriendo pa bataya.” Sigiendo ehempel di hende cristian dje promé siglo, nan no tin intencion di keda ketu.—1 Corintio 11:7-15; Revelacion 5:5.

      16. E echo cu sprinkhan tin “rabu i pui manera scorpion” ta nifica kico?

      16 Tal predicacion ta encerra mas cu palabra papiá! “També, nan tin rabu i pui manera scorpion; i den nan rabu nan tin autoridad pa lastimá hende pa cinco luna.” (Revelacion 9:10) Kico esei por nifica? Mientras cu nan ta haci nan trabao di Reino, Testigo di Jehova, haciendo uso di palabra papiá i publicacion imprimí, ta proclamá declaracion autoritativo fundá ariba e Palabra di Dios. Nan mensahe tin pui manera scorpion pasobra nan ta adverti hende dje dia binidero di vinganza di Jehova. (Isaías 61:2) Promé cu e generacion actual di sprinkhan spiritual ta pasa nan bida, e trabao cu Dios a ordena di declara e huicio di Jehova lo ser completá—pe lástima di tur blasfemador terco.

      17. (a) Kico tabata anunciá den e asamblea di 1919 di Studiante di Bijbel cu a haci nan testimonio mas picante? (b) Di ki manera e clero a ser tormentá, i con nan a reacciona na esei?

      17 E ehército di sprinkhan a alegra hopi ora e revista nobo yamá awor Despertad! tabata anunciá den nan asamblea na 1919. Esei tabata un revista publicá dos bez pa luna, pa intensifica picamento di nan testimonio.e Den su número 27, di 29 di September di 1920, el a denuncia e hipocresía dje clero persigiendo Studiante di Bijbel na América durante 1918 i 1919. Desde 1920 te cu 1930, Despertad! a tormenta e clero cu mas artículo picante i caricatura cu a denuncia nan astuto metemento den político, i specialmente conbenio cu e herarquía católico a cera cu dictador fascista i nazista. Reaccionando, e clero a ‘forma penoso afán mediante decreto’ i a organiza multitud desordená violento contra e pueblo di Dios.—Salmo 94:20.

      Advertencia duná na gobernante di mundo

      18. Sprinkhan tin cua trabao pa haci, i kico a sosode como reaccion ne tocamento di trompet di cinco?

      18 Sprinkhan djawe tabatin un trabao pa haci. Nan tabatin cu predica e bon nobo di Reino. Nan tabatin cu denunciá error. Nan tabatin cu haya e carnénan perdí. Durante cu sprinkhan a haci nan trabao, mundo a keda obligá di tuma nota di loke tabata sosode. Den obedencia na tocamento di trompet di angel, e grupo cu Juan a simboliza a sigi denuncia cristiandad, mustrando cu e ta merece e huicio desfavorable di Jehova. Reaccionando na tocamento di trompet di cinco, nan a duna énfasis na un aspecto special dje huicio den un asamblea di Studiante di Bijbel den Londres, Inglaterra, dia 25 te 31 di Mei di 1926. Nan a presenta un declaracion, “Un testimonio pa gobernante di mundo,” i un discurso público den Royal Albert Hall tocante “Pakico poder mundial ta tambaleá—e remedi,” i e discurso i declaracion completo tabata publicá den e curant principal di Londres su mañan. Despues, e ehército di sprinkhan a parti mundialmente, den forma di tratado, 50 miyón copia dje declaracion—un tormento en berdad pe clero! Hopi aña despues, hende di Inglaterra tabata papia ainda dje denuncio picante.

      19. Cua otro arma di combate sprinkhan simbólico a recibi, i kico el a bisa tocante e declaracion di Londres?

      19 Ne asamblea, sprinkhan simbólico a recibi mas equipo di combate, notablemente e buki nobo titulá Liberacion. El a contene un splicacion bíblico dje siñal dunando prueba cu e gobierno cu e ‘yiu homber’ ta simboliza, esta, e Reino celestial di Cristo, a nace na 1914. (Mateo 24:3-14; Revelacion 12:1-10) Despues, el a cita e declaracion publicá den Londres na 1917 cu ocho clero a firma, locual tabata pintá como “entre e mihor predicadornan di mundo.” Nan a representa religion protestante principal—bautista, congregacional, presbiteriano, anglicano, i metodista. E declaracion a bisa cu “e crisis actual ta siñalá ne fin di tempo gentil” i cu “nos por spera e revelacion di Señor na cualkier momento.” Sí, tal clero a reconoce e siñal dje presencia di Jesús! Pero, nan a deseá di haci algo tocante dje? E buki Liberacion ta bísanos: “E parti mas notable dje asunto ta cu e mesun hendenan cu a firma e declaracion a nengué despues i a rechaza evidencia cu ta duna prueba cu nos ta na fin di mundo i den e dia dje segunda presencia di Señor.”

      20. (a) Cua decision e clero a tuma en cuanto e ehército di sprinkhan i nan Rey? (b) Segun Juan, ken ta cabez dje ehército di sprinkhan, i con su nomber tá?

      20 En bez di anuncia e binidero Reino di Dios, e clero di cristiandad a decidi di keda den e mundo di Satanás. Nan no kier tene nada cu ber cu e ehército di sprinkhan i nan Rey, tocante locual Juan a bisa lo sigiente: “Nan tin un rey riba nan, e angel di abismo. Na hebreo su nomber ta Abadón [cu kier men “Destruccion”], pero na griego e tin e nomber Apolión [cu kier men “Destructor”].” (Revelacion 9:11) Como “angel di abismo” i “Destructor,” Jesús realmente a los un calamidad manera plaga riba cristiandad. Pero mas ta sigi!

      [Nota]

      a Compara Joël 2:4, 5, 7 (unda insecto ta ser pintá como cabai, pueblo, i homber, i cu a haci sonido manera garoshi di gera) cu Revelacion 9:7-9; també, compara Joël 2:6, 10 (detayando efecto doloroso dje plaga di insecto) cu Revelacion 9:2, 5.

      b Mira e artículo “Uní contra e nacionan den e valle di decision” den La Atalaya di 1 di Juni di 1962.

      c Ripara cu hende no por usa e texto pa duna prueba cu tin candela den e abismo, como si e abismo ta un sorto di candela di fiernu. Juan a bisa cu el a mira mashá huma cu tabata “manera” huma di un fornu grandi. (Revelacion 9:2) E no a bisa cu el a mira flam mes den e abismo.

      d E palabra griego usá ei ta bini dje raíz ba·sa·ni·zo, cu aveces ta ser usá como tormento literal; sin embargo, e por ta usá també pa tormento mental. Por ehempel, den 2 Pedro 2:8 nos ta leza cu Lot “tabata tormenta su alma husto” debí ne maldad cu el a mira den Sodoma. Lider religioso di tempo apostólico tabata experimenta tormento mental aunque, naturalmente, pa un motibo mashá diferente.

      e E revista aki a ser yamá Consolacion na 1937 i Despertad! na 1946.

      [Plachi na página 143]

      E tocamento di trompet di cinco a introduci e promé di tres calamidad

      [Plachi na página 146]

      Bo flecha ta skerpi den curazón di enemigo dje rey. (Salmo 45:5) E caricatura, hunto cu e título, ta típico di hopi publicá despues di 1930 cu a pica “hende cu no tin e seyo di Dios”

      [Plachi na página 147]

      Royal Albert Hall, unda e buki Liberacion tabata presentá i nan a adopta e declaracion “Un testimonio pa gobernante di mundo”

  • E segundo calamidad—ehército di cabai
    Revelacion—su gran culminacion ta cerca!
    • Capítulo 23

      E segundo calamidad—ehército di cabai

      1. Apesar di esfuerzo dje clero di extermina sprinkhan, kico a pasa, i kico e binimento di dos calamidad mas ta indica?

      DESDE 1919 padilanti, e invasion di sprinkhan simbólico den cristiandad a molestia e clero mashá. Nan a purba di caba cu nan, pero sprinkhan a sigi bini mas fuerte cu nunca. (Revelacion 9:7) I esei no ta tur! Juan a skirbi: “Un calamidad a pasa. Mira! dos mas ta bini despues dje cosnan ei.” (Revelacion 9:12) Mas plaga tormentador ta bini pa cristiandad.

      2. (a) Kico ta pasa ora angel di seis ta toca su trompet? (b) Kico e “solo boz saliendo for di cachu dje altar di oro” ta representa? (c) Pakico e ta menciona cuater angel?

      2 Di unda ta bini e segundo calamidad? Juan a skirbi: “I angel di seis a toca su trompet. I mi a tende un boz, saliendo for di cachu dje altar di oro cu ta dilanti Dios, bisa angel di seis, cu tabatin e trompet: ‘Los e cuater angel cu ta mará cerca e gran rio Eufrates.’” (Revelacion 9:13, 14) Losmento dje cuater angel ta den obedencia ne boz cu a sali for di cachu dje altar di oro. Esei ta e altar di oro di censia, i dos biaha caba censia di conchi di oro dje altar a ser asociá cu oracion dje santonan. (Revelacion 5:8; 8:3, 4) Pues, e solo boz ei ta representa oracion uní dje santonan riba tera. Nan ta peticiona pa nan mes ser librá pa nan sigi sirbi cu energía como “mensahero” di Jehova, locual ta e nificacion básico dje palabra griego traducí ei como “angel.” Pakico tin cuater angel? E cifra simbólico ta parce di indica cu nan lo ser organizá di tal manera cu nan por cubri tur e tera.—Revelacion 7:1; 20:8.

      3. Di ki manera e cuater angel tabata “mará ne gran rio Eufrates”?

      3 Di ki manera e cuater angel tabata “mará cerca e gran rio Eufrates”? E rio Eufrates den tempo di antigua tabata e frontera di nortoost dje tera cu Jehova a priminti na Abraham. (Génesis 15:18; Deuteronomio 11:24) Ta parce cu e angelnan a ser detení ne frontera dje tera cu Dios a dúnanan, of ne asignacion di actividad terrenal, strobá di drenta cabalmente den e sirbishi cu Jehova a prepará pa nan. Eufrates també tabata asociá prominentemente cu e stad di Babilonia, i despues di caimento di Jerusalem na aña 607 PEC, israelita spiritual a pasa 70 aña ei den esclabitud, “mará cerca e gran rio Eufrates.” (Salmo 137:1) Na 1919 israelita spiritual tabata mará di igual manera, desconsolá i pidiendo e guía di Jehova.

      4. Cua comision e cuater angel tini, i con nan a cumpli cuné?

      4 Felizmente, Juan por a informa: “I e cuater angel tabata gelos, cu tabata prepará pe ora i dia i luna i aña, pa mata un tercera parti di hende.” (Revelacion 9:15) Jehova ta un Cronólogo precís. E tin un orario i ta sigié. P’sei, tal mensahero tabata librá exactamente ne ora marcá i ne tempo pa haci loke nan tabatin cu haci. Imaginábo nan gozo ora nan a sali for di nan esclabitud na 1919, cla pa traha! Nan tin un comision pa no solamente tormenta, sino pa finalmente “mata un tercera parti di hende.” Esei ta relacioná cu plaga cu e promé cuater tocá di trompet a anunciá, cu a afligí un tercera parti dje tera, lamá, bestia di lamá, fontein di awa, i fuente di luz celestial. (Revelacion 8:7-12) E cuater angel ta bai mas leu. Nan ta “mata,” denunciando totalmente e estado morto spiritual di cristiandad. Declaracion manera tocamento di trompet, hací desde 1922 padilanti i sigiendo te ne tempo actual, a logra esei.

      5. En cuanto cristiandad, cua suceso a corresponde cu e tocamento di trompet di seis na 1927?

      5 No lubida cu e angel di cielo a caba di toca trompet di seis. Como reaccion, Studiante di Bijbel a celebra número seis di un serie di asamblea anual internacional den Toronto, Ontario, Canadá. E programa ei di diadomingo, 24 di Juli, 1927, tabata transmití via un cadena di 53 radioemisora, e red di mas extenso di emisora te ne tempo ei. E mensahe declará a yega un auditorio di posiblemente hopi miyones di hende. Promé, un declaracion fuerte a denuncia cristiandad como spiritualmente morto i a extende un invitacion: “Ne tempo aki di confusion, Jehova Dios ta ordena hende di bandona i lubida pa semper ‘cristiandad’ of ‘cristianismo organizá’ i aparta di dje completamente . . . ; [laga] e pueblo duna e debocion di nan curazón i nan lealtad por completo na Jehova Dios i na su Rey i reino.” “Libertad pe pueblo” tabata e título dje discurso público cu a sigi. J. F. Rutherford a pronuncia e discurso na su moda dinámico di costumber, apropiado pe “candela i huma i swafel” cu Juan a mira sigientemente den un vision.

      6. Cua detaye Juan a duna dje ehército di cabai cu el a mira sigientemente?

      6 “I e cantidad dje ehército di cabai tabata dos miríada di miríada: mi a tende e cantidad di nan. I dje manera aki mi a mira cabai den e vision, i esnan sintá riba nan: nan tabatin coraza corá manera candela i blau manera hacinto i geel manera swafel; i cabez di cabai tabata manera cabez di león, i a sali for di nan boca candela i huma i swafel. Cu e tres plaga ei un tercera parti di hende tabata matá, cu e candela i huma i swafel cu a sali for di nan boca.”—Revelacion 9:16-18.

      7, 8. (a) Bao di direccion i guía di ken e ehército di cabai a sali manera sonido di donder? (b) Di ki manera e ehército di cabai ta similar cu sprinkhan promé cuné?

      7 Ta parce cu tal ehército di cabai a sali cu e sonido di donder bao di guía i direccion dje cuater angel. Ki un bista spantoso! Imaginábo con bo ta reacciona si atake di un ehército asina tabata contra bo! Su aparencia mes por yena bo curazón cu miedu. Pero, bo a ripara cuanto tal ehército di cabai ta parce sprinkhan cu a sali promé cuné? Sprinkhan a parce cabai; pero e ehército aki ta cabai. Nan dos, pues, ta enbolbí den gera teocrático. (Proverbio 21:31) Sprinkhan tabatin djente manera di león; cabai den e ehército tin cabez manera di león. P’sei, nan dos ta enlazá cu e León balente dje tribu di Hudá, Jesucristo, cu ta nan Lider, Comandante, i Ehemplar.—Revelacion 5:5; Proverbio 28:1.

      8 Tanto sprinkhan como cabai ta participa den e trabao di huzgamento di Jehova. Sprinkhan a sali for di huma cu a indica calamidad i candela destructivo pa cristiandad; for di boca di cabai ta sali candela, huma i swafel. Sprinkhan tabatin coraza di heru, indicando cu nan curazón tin e proteccion di debocion inquebrantable na husticia; ginete di cabai tin bistí coraza di color corá, blau, i geel, reflehando e candela, huma, i swafel di mensahe di huicio fatal cu ta sali for di boca di cabai. (Compara cu Génesis 19:24, 28; Lucas 17:29, 30.) Sprinkhan tabatin rabu manera scorpion pa tormenta; cabai tin rabu manera colebra pa mata! Ta parce cu loke sprinkhan a cuminza, cabai lo completa cu mas intensidad.

      9. Kico e ehército di cabai ta simboliza?

      9 Pues, kico tal ehército di cabai ta simboliza? Mescos cu e grupo di cristian ungí cu Juan a simboliza a cuminza un proclamacion manera tocamento di trompet dje huicio di Jehova di vinganza divino contra cristiandad, cu autoridad pa ‘pica i lastimá,’ asina nos por spera pe mesun grupo bibiente ser usá pa ‘mata,’ esta, duna di conoce cu cristiandad i su clero ta completamente morto spiritualmente, rechazá pa Jehova i cla pa ser tirá den e “fornu di candela” di destruccion eterno. Realmente, Babilonia e Grandi henter mester perece. (Revelacion 9:5, 10; 18:2, 8; Mateo 13:41-43) Sin embargo, promé cu su destruccion, e grupo cu Juan a simboliza ta usa e “spada di spiritu, esta, e palabra di Dios,” pa denuncia e estado fatal di cristiandad. E cuater angel i ginete riba cabai ta dirigi tal matamento simbólico dje “tercera parti di hende.” (Efesio 6:17; Revelacion 9:15, 18) Esei ta indica organizacion apropiado i direccion teocrático bao di superintendencia di Señor Jesucristo ora e ehército impresivo di proclamador di Reino ta sali pe bataya.

      Dos miríada di miríada

      10. Den ki sentido tin dos miríada di miríada di cabai?

      10 Di ki manera por tin dos miríada di miríada di cabai? Un miríada literalmente ta 10.000. Pues, dos miríada di miríada ta yega 200 miyón.a Felizmente, tin awor miyones di proclamador di Reino, pero esei ta hopi menos cu cientos di miyones! Pero, no lubida e palabra di Moisés den Número 10:36: “Bolbe, sí, O Jehova, ne miríada di miles di Israel.” (Compara cu Génesis 24:60.) Esei kier men, literalmente, ‘Bolbe, sí, ne diez di miyones di Israel.’ Sin embargo, Israel den e tempo di Moisés a yega solamente rond di dos of tres miyón. Pues, anto, kico Moisés a bisa? Sin duda e tabata corda cu israelita tabatin cu keda incontable manera “strea di cielo i manera granito di santo cu ta na oriya di lamá,” en bez di ser contá. (Génesis 22:17; 1 Crónica 27:23) P’sei, el a usa e palabra “miríada” pa indica un gran cantidad, pero no contá. Asina Version Popular ta traduci e texto: “Bolbe awor, Señor, ne ehército incontable di Israel.” Esei ta di acuerdo cu e segundo nificacion dje palabra “miríada” hayá den diccionario griego i hebreo: “un multitud incontable,” “un multitud.”—The New Thayer’s Greek-English Lexicon of the New Testament; Gesenius’ A Hebrew and English Lexicon of the Old Testament, cu Edward Robinson a traducí.

      11. Kico ta necesario pe grupo cu Juan a simboliza bira miríada sikiera den un sentido simbólico?

      11 No obstante, esnan dje grupo cu Juan a simboliza cu ta riba tera ainda ta menos cu 10.000—menos cu un miríada literal. Con nan por ta compará cu miles incontable di cabai? Pa bira miríadas asta den un sentido simbólico, nan no tin mester di yudanza? Esei ta loke nan mesté, i cu e bondad inmerecida di Jehova, esei ta loke nan a recibi! Di unda nan a bini?

      12, 13. Ki suceso histórico desde 1918 te 1935 a indica e fuente di apoyo?

      12 For di 1918 te 1922, e grupo cu Juan a simboliza a cuminza ofrece na humanidad afligí e prospecto feliz di cu “miyones cu ta biba awor lo no muri nunca.” Na 1923 nan a duna di conoce també cu e carnénan di Mateo 25:31-34 lo hereda bida riba tera bao di Reino di Dios. E foyeto Libertad pe pueblo a ofrece un speranza similar, cua foyeto tabata presentá ne asamblea internacional na 1927. Un poco despues di 1930 nan a mustra cu hende husto dje grupo cu Jonadab a simboliza i ‘hende cu a suspira i a yora’ riba e estado spiritual deplorable di cristiandad ta mescos cu e carnénan simbólico cu ta spera di biba riba tera. (Ezekiel 9:4; 2 Rey 10:15, 16) Dirigiendo hende asina na “stad di refugio” djawe, The Watchtower di 15 di Augustus di 1934, a bisa: “Hende dje grupo cu Jonadab a simboliza a tende tocamento dje trompet di Dios i a presta atencion ne advertencia, huyendo ne organizacion di Dios i asociando cu e pueblo di Dios, i nan tin cu permanece ei.”—Número 35:6.

      13 Na 1935 e grupo cu Jonadab a simboliza tabata invitá specialmente pa asisti ne asamblea di Testigo di Jehova den Washington, D.C., EUA. Diabierne, 31 di Mei, J. F. Rutherford a duna su famoso discurso “E multitud grandi,” den locual el a mustra claramente cu e grupo di Revelacion 7:9 ta mescos cu e carnénan di Mateo 25:33—un grupo di hende dedicá cu tin speranza terrenal. Como un indicacion di loke lo bini, 840 Testigo nobo a bautiza ne asamblea, e mayor parti di locual tabata dje multitud grandi.b

      14. E multitud grandi tabatin parti den e atake simbólico dje ehército di cabai, i ki declaracion nan a expresa na 1963?

      14 E multitud grandi a tene parti den e atake dje ehército di cabai cu a cuminza na 1922 i cu a recibi énfasis special den e asamblea di Toronto na 1927? Sigur cu sí, bao di direccion dje cuater angel, esta, e grupo di ungínan cu Juan a simboliza! Den e asamblea “Bon nobo eterno,” celebrá rond di mundo na 1963, e multitud grandi a uni cu e grupo cu Juan a simboliza sacando un declaracion electrizante. Esei a declara cu mundo “ta enfrenta un temblor di dificultad mundial manera ningun cu a yega di sosode, i tur institucion político di dje i su Babilonia religioso djawe lo ser sagudí i kibrá.” Nan a declara e determinacion di “sigi declara na tur hende sin distincion e ‘bon nobo eterno’ dje reino mesiánico di Dios i di su huicio, locual ta manera plaga pa enemigo di dje pero cu lo ser ehecutá pe liberacion di tur hende cu kier adora Dios e Creador aceptablemente cu spiritu i cu berdad.” Rond di mundo den 24 asamblea un total di 454.977 hende a adopta e declaracion cu entusiasmo, di locual hopi mas cu 95 porciento tabata dje multitud grandi.

      15. (a) Na 2005 e multitud grandi a compone cua porciento di predicador cu Jehova a usa den e feld? (b) Con e oracion di Jesús den Juan 17:20, 21 a expresa e unidad dje multitud grandi cu e grupo cu Juan a simboliza?

      15 E multitud grandi a sigi declara su unidad completo cu e grupo cu Juan a simboliza, bashando plaga riba cristiandad. Na 2005 e multitud grandi a compone mas cu 99,8 porciento di predicador cu Jehova Dios ta usa den e feld. Miembro di dje ta plenamente di acuerdo cu e grupo cu Juan a simboliza, tocante locual Jesús a pidi den Juan 17:20, 21: “Mi ta haci peticion, no pa esakinan so, sino també pa esnan cu ta pone fe den mi mediante nan palabra; pa nan tur sea uno, mescos cu abo, Tata, ta den union cu mi i mi ta den union cu bo, pa nan també sea den union cu nos, pe mundo kere cu bo a mandámi.” Mientras cu e grupo ungí cu Juan a simboliza ta hiba delantera bao di Jesús, e celoso multitud grandi ta participa cu nan den e atake di ehército di cabai di mas destructivo di tur historia humano!c

      16. (a) Ki detaye Juan a duna di boca i rabu di cabai simbólico? (b) Con boca dje pueblo di Jehova Dios a ser prepará pa servicio? (c) Kico ta corresponde cu e echo cu “nan rabu ta manera colebra”?

      16 E ehército di cabai tin mester di arma pe gera. I ki maraviyosamente Jehova a percura esei! Juan a splica: “Pasobra autoridad dje cabainan ta den nan boca i den nan rabu; pasobra nan rabu ta manera colebra i nan tin cabez, i nan ta causa daño cu nan.” (Revelacion 9:19) Jehova a ordena predicador dedicá i bautizá pa tal servicio. Mediante e Scol di Ministerio Teocrático i otro reunion di congregacion i scol, el a síñanan con pa predica e palabra, di manera cu nan por papia cu autoridad cu “lenga di hende siñá.” El a pone su palabra den nan boca i a mándanan pa duna di conoce su huicio “públicamente i di cas pa cas.” (2 Timoteo 4:2; Isaías 50:4; 61:2; Jeremías 1:9, 10; Echo 20:20) E grupo cu Juan a simboliza i e multitud grandi ta plama na tur parti un mensahe picante, correspondiendo cu “rabu,” den miles di miyones di Bijbel, buki, foyeto, i revista plamá durante e añanan. Pa opositor, cu ta haya aviso dje binidero “daño” biniendo di Jehova, tal ehército di cabai berdaderamente ta parce dos miríada di miríada.—Compara cu Joël 2:4-6.

      17. Testigo di Jehova ta tene parti den e atake dje ehército di cabai den tera unda nan no por parti literatura pasobra e trabao ta prohibí? Splica.

      17 Un parti sumamente celoso dje ehército di cabai ta componí di rumanan den país unda e trabao di Testigo di Jehova ta prohibí. Mescos cu carné den lobo, nan tin cu ser ‘cauteloso manera colebra ma inocente manera paloma.’ Den obedencia na Jehova, nan no por laga di papia dje cosnan cu nan a mira i a tende. (Mateo 10:16; Echo 4:19, 20; 5:28, 29, 32) Siendo cu nan tin poco of ningun literatura pa ofrece públicamente, nos tin cu conclui cu nan no ta participa den e atake dje ehército di cabai? Di ningun manera! Nan tin nan boca i e autoridad di Jehova Dios di úsanan pa expresa e berdad di Bijbel. Nan ta haci esei, informalmente i convencientemente, estableciendo estudio bíblico i “hibando hopi hende na husticia.” (Daniel 12:3) Tal bez nan no ta pica cu nan rabu den e sentido di a parti literatura picante, candela simbólico, huma, i swafel ta sali for di nan boca mientras cu nan ta duna testimonio cu tacto i prudencia tocante e binidero dia di vindicacion di Jehova.

      18. Na cuanto idioma i na ki cantidad e ehército di cabai a plama literatura conteniendo e mensahe cu ta manera plaga?

      18 Den otro lugar, literatura dje Reino ta sigi denuncia doctrina i camina babilónico di cristiandad, causando daño merecí na dje den un sentido simbólico. Door di usa un sistema moderno di druk, e ehército di cabai durante e 68 añanan promé cu 2005 por a plama, den mas cu 450 idioma di mundo, miles di miyones di Bijbel, buki, revista, i foyeto—hopi bez mas cu dos miríada di miríada literal. Cuanto picamento tal rabu a haci!

      19, 20. (a) Aunque e punto di atake específico dje mensahe manera plaga ta cristiandad, con algun hende den país hopi mas ayá cu cristiandad a reacciona? (b) Ki detaye Juan a duna di reaccion di hende en general?

      19 E propósito di Jehova tabata pa e mensahe semehante di plaga “mata un tercera parti di hende.” P’sei, e punto di atake específico ta cristiandad. Pero el a alcanza tera hopi mas ayá cu cristiandad, incluyendo hopi unda e hipocresía di religion di cristiandad ta bon conocí. E pueblo di tera asina a hala mas cerca Jehova Dios como resultado di a mira e plagamento di tal organizacion religioso corrupto? Hopi, sí! Hopi hende manso i amable cu ta biba den tera pafó di alcance inmediato di influencia di cristiandad a reacciona cu bon gana. Pero, en cuanto hende en general, Juan a detaya nan reaccion: “Pero e resto di humanidad cu e plaga no a mata no a arrepenti di obra di nan man, afin di no adora demoño i imagen di oro i plata, i coper i piedra i palu, cu no por mira ni tende ni camna; ni nan no a arrepenti di nan asesinato ni di nan práctica di spiritismo ni di nan fornicacion ni di nan ladronicia.” (Revelacion 9:20, 21) Lo no tin conbertimento mundial di tal hende cu no ta arrepenti. Tur hende cu ta persisti den nan hacimento di maldad tin cu enfrenta un huicio desfavorable di Jehova ne gran dia di su vindicacion. Pero “tur hende cu ta inboca e nomber di Jehova lo scapa salbo.”—Joël 2:32; Salmo 145:20; Echo 2:20, 21.

      20 Loke nos a caba di considera ta un parti dje segundo calamidad. Mas ta sosode promé cu e calamidad ta termina, manera nos lo mira den capítulo cu ta sigi.

      [Nota]

      a E buki na inglés Comentario riba Revelacion, di Henry Barclay Swete, ta bisa tocante e cifra “dos miríada di miríada”: “E gran cantidad ta stróbanos di busca un cumplimento literal, i detaye cu ta sigi ta apoya tal conclusion.”

      b Mira bladji anterior 119-126; també Vindicacion, volumen III, publicá na 1932 dor di Testigo di Jehova, bladji 83-84.

      c Distinto di sprinkhan, e ehército di cabai cu Juan a mira no ta bisti “loke ta parce corona di oro.” (Revelacion 9:7) Esei ta armoniza cu e echo di cu e multitud grandi cu ta compone e mayor parti dje ehército di cabai djawe, no ta spera di reina den e Reino celestial di Dios.

      [Plachi na página 149]

      Tocamento di trompet di seis ta introduci e segundo calamidad

      [Plachinan na página 150, 151]

      Cuater angel ta dirigi e atake di ehército di cabai di mas grandi di historia

      [Plachinan na página 153]

      Ginete incontable ta parti literatura bíblico na hopi miyones

      [Plachinan na página 154]

      E resto di humanidad no a arrepenti

Publikashonnan na Papiamentu (Curaçao) (1986-2025)
Log Out
Log In
  • Papiamentu (Kòrsou)
  • Kompartí
  • Preferensia
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Kondishonnan di Uso
  • Maneho di Privasidat
  • Konfigurashon di Privasidat
  • JW.ORG
  • Log In
Kompartí