-
FluidesBenefisiá di e Skol di Ministerio Teokrátiko
-
-
LÈS 4
Fluides
ORA bo ta lesa na bos haltu, bo ta trompeká riba sierto ekspreshonnan? Òf ora bo ta duna un diskurso, sa sosodé hopi bes ku bo no ta haña e palabranan adekuá? Si ta asina, bo tin un problema pa papia ku fluides. E palabra- i pensamentunan di un persona ku ta lesa i papia ku fluides ta sali ku fasilidat. Esaki no kier men ku e ta papia sin stòp òf masha lihé òf pa loko. Su manera di papia ta agradabel. E Skol di Ministerio Teokrátiko ta duna atenshon spesial na e kualidat aki.
Tin vários faktor ku por pone bo presentashon falta fluides. Lo bo tin ku duna atenshon spesial na un di e siguiente problemanan? (1) Ora di lesa pa otro hende, bo ta totobiá si bo topa sierto palabranan ku bo no konosé. (2) Bo ta keda hak dor di tuma muchu pousa kòrtiku. (3) E problema por ta falta di preparashon. (4) Ora di papia dilanti un grupo, e informashon no ta ser presentá den un manera lógiko. (5) Un vokabulario limitá ta loke ta pone bo totobiá segun ku bo ta buska e palabra adekuá. (6) Bo ta enfatisá demasiado palabra. (7) Bo no konosé e reglanan di gramátika.
Si bo presentashon no tin fluides, e ouditorio den Salòn di Reino lo no sali bai laga bo, pero nan atenshon sí ta kita. Komo resultado, gran parti di loke bo bisa ta bai pèrdí.
Di otro banda, bo mester tene kuidou pa den bo afan pa papia ku fluides i di un manera konvinsente bo no reflehá un aire dominante i arogante, i kisas asta pone e ouditorio sinti inkómodo. Si debí na diferensia di kultura, hende ta konsiderá bo manera di papia muchu fresku òf insinsero, lo bo no logra bo propósito. Ta bon pa tuma nota ku apòstel Pablo, ounke e tabata un oradó ku eksperensia, a bai serka e korintionan “den debilidat i den miedu i ku hopi temblamentu” p’e no hala atenshon na su mes.—1 Kor. 2:3.
Kustumbernan Ku Nos Mester Evitá. Hopi hende tin e mania di usa ekspreshonnan manera “amm” ora nan ta papia. Otronan ku frekuensia ta hinka palabranan manera “anto,” “awèl,” “bon,” “antombra” den tur frase. Kisas bo mes no ta ripará kuantu biaha bo ta usa e ekspreshonnan ei. Lo bo por chèk esei dor di pidi un hende skucha bo ora bo ta papia i lag’é ripití e ekspreshonnan aki kada bes ku bo bisa nan. Kisas lo bo keda sorprendí.
Tin hende ku segun ku nan ta lesa i papia nan ta keda ripití kos. Kier men, kada bes nan ta kuminsá un frase, interumpí nan mes na mitar kaminda, i ripití por lo ménos un parti di loke nan a kaba di bisa òf lesa.
Tambe tin otronan ta papia basta vlòt, pero promé ku nan terminá un sierto pensamentu, nan ta bira papia riba otro kos. Ounke nan palabranan ta sali ku fasilidat, e kambionan repentino di pensamentu ta pone nan presentashon pèrdè fluides.
Kon pa Mehorá. Si hopi bes bo tin problema pa haña e palabra adekuá, anto bo tin ku hasi un gran esfuerso pa amplia bo vokabulario. Ora ku bo topa palabranan ku bo no konosé den E Toren di Vigilansia i Spièrta! òf den otro publikashonnan ku bo ta lesa, buska nan den dikshonario, i agregá algun di e palabranan aki na bo vokabulario. Si bo no tin dikshonario, pidi yudansa di un hende ku ta dominá e idioma bon.
Si bo kustumbrá lesa regularmente na bos haltu lo bo haña mas fluides. Ora bo topa palabranan difísil, ripití nan vários bes na bos haltu.
Pa bo por lesa ku fluides, ta nesesario pa bo komprondé kon palabranan den un frase ta relashoná ku otro. Generalmente bo mester lesa gruponan di palabra pa bo por transmití e ideanan di e eskritor. Tuma bon nota di e gruponan di palabra aki. Bo por marka nan, si esei ta yuda bo. Bo meta no ta pa djis lesa palabra korektamente, sino tambe pa transmití e ideanan na un manera kla. Despues ku bo analisá un frase, bai n’e siguiente, anto sigui di e manera ei te ora ku bo a studia henter e paragraf. Unabes bo a kapta kiko ta e liña di pensamentu, lesa e paragraf na bos haltu bes tras bes te ora ku bo por les’é sin hak i sin pousa kaminda no mester. Kaba hasi e mesun kos ku e siguiente paragrafnan.
Awor, lesa un tiki mas lihé. Si bo ta komprondé kon palabranan den un frase ta relashoná ku otro, lo bo por mira mas ku un solo palabra alabes i antisipá kiko lo sigui. Asin’aki bo lesamentu lo ta mas efektivo.
Tambe ta bon si bo kustumbrá lesa algu na promé bista. Por ehèmpel, lesa e teksto di dia i su komentario na bos haltu sin ku bo prepará di antemano; hasi esei riba un base regular. Kustumbrá bo wowonan pa kapta grupo di palabra ku ta ekspresá pensamentunan kompletu, en bes di mira e palabranan un pa un.
Pa bo kòmbersá ku fluides, bo tin ku pensa promé ku bo papia. Kustumbrá hasi esei den bo aktividatnan di tur dia. Disidí kua ta e ideanan ku bo kier transmití i den ki órden bo ta bai ekspresá nan; kaba bo ta kuminsá papia. No hasié purá. Purba ekspresá pensamentunan kompletu sin stòp òf kambia di idea na mitar kaminda. Lo bo ripará ku ta útil pa usa frasenan kòrtiku i simpel.
Normalmente, si bo sa presis kiko bo kier bisa, e palabranan ta sali na un manera natural. Por lo general bo no tin nodi skohe e palabranan ku bo ta bai usa. En realidat, ta mihó bo kustumbrá di tin e idea sentral kla den bo mente anto pensa riba e palabranan segun bo ta papia. Si bo hasi asina i konsentrá riba e idea sentral en bes di riba e palabranan ku bo ta papia, e palabranan lo sali kasi outomátikamente, i bo pensamentunan lo sali di un manera natural. Pero asina ku bo kuminsá pensa riba palabra en bes di riba idea, bo ta kuminsá pega den bo palabranan. Ku práktika, bo por logra desaroyá fluides, ku ta un kualidat importante pa bo por lesa i papia na un manera efektivo.
Ora Yehova a manda Moises pa represent’é dilanti e nashon di Israel i dilanti Fárao di Egipto, Moises a sinti ku e no tabata kapasitá pa hasi esei. Dikon? Pasobra e no tabata un hende elokuente, ku por a papia ku fluides; kisas e tabatin un defekto di abla. (Éks. 4:10; 6:12) Ounke Moises a bini ku yen di èksküs, Dios no a aseptá ningun di nan. Mas bien Yehova a nombra Aròn komo Moises su bosero, i tambe El a yuda Moises papia. Na vários okashon i na un manera efektivo Moises a papia no solamente ku un òf mas persona sino ku henter e nashon. (Deu. 1:1-3; 5:1; 29:2; 31:1, 2, 30; 33:1) Abo tambe por usa bo abla pa onra Yehova, basta bo konfia den dje i hasi di bo parti.
-
-
Uso Adekuá di PousaBenefisiá di e Skol di Ministerio Teokrátiko
-
-
LÈS 5
Uso Adekuá di Pousa
ORA bo ta papia, ta importante pa bo pousa na momentunan oportuno. Esaki ta asina sea ku bo ta dunando un diskurso òf bo ta kòmbersando ku un persona. Sin e pousanan ei, hende lo no kapta bo mensahe pasobra kisas bo ta papia muchu lihé i di un forma konfuso. Uso adekuá di pousa ta hasi bo manera di papia mas kla. Tambe uso di pousa por yuda bo enfatisá puntonan prinsipal di tal manera ku lo bo kousa un impreshon duradero.
Kon bo por sa ki ora bo mester pousa i kon largu e pousanan mester ta?
Pousa na Signonan di Puntuashon. Signonan di puntuashon a bira un parti importante di idioma skirbí. Ta usa nan pa indiká fin di un deklarashon òf un pregunta. Den algun idioma ta usa nan pa separá loke ta ser sitá. Sierto signonan di puntuashon ta indiká kon e diferente partinan di un frase ta relashoná ku otro. Ora un persona ta lesa pa su mes e por mira e signonan di puntuashon. Pero ora e ta lesa pa otro hende, ta su stèm tin ku transmití e nifikashon di e signonan ei ku ta aparesé den e mensahe skirbí. (Pa mas detaye, wak Lès 1, “Lesa ku Eksaktitut.”) Si bo no pousa ora e signonan di puntuashon ta indiká esei, ta bira difísil pa hende komprondé kiko bo ta lesa òf e por asta kambia e sentido di e teksto.
Fuera di tene kuenta ku e signonan di puntuashon pa determiná unda pa pousa, bo tin ku wak e manera ku pensamentunan ta ser ekspresá den e frase. Un pianista famoso a yega di bisa: “No ta asina ku ami ta toka e notanan mihó ku hopi otro pianista. Pero e pousanan entre e notanan, ahan, ei ta kaminda e arte ta sinta.” Meskos ta e kaso ora di papia. Si fuera di prepará bo presentashon bon, bo pousa na e puntonan adekuá, bo forma di ekspresá lo ta mas agradabel i kla.
Ora bo ta prepará pa lesa den públiko, kisas ta bon pa marka unda pa pousa den e teksto imprimí ku bo ta bai lesa. Hala un liña vertikal kòrtiku kaminda bo tin ku pousa brevemente i hala dos liña vertikal pegá banda di otro pa un pousa mas largu. Si bo ta ripará ku kada bes bo ta pousa n’e lugá robes den e sekuensia di sierto palabranan, hala un strepi ku pòtlot pa konektá tur e palabranan ku bo mester bisa tras di otro sin stòp. Anto lesa e frase di komienso te final. Hopi oradó eksperensiá ta usa e téknika aki.
Por lo general no ta un problema pa pousa den abla diario pasobra bo sa kua ta e ideanan ku bo kier transmití. Sin embargo, si bo tin e mania di pousa kada bes sin importá si esei ta nesesario, bo mensahe lo falta forsa i klaridat. Den Lès 4, “Fluides,” bo ta haña sugerensianan pa mehorá esei.
Pousa pa Kambia di Pensamentu. Ora bo ta pasa di un punto prinsipal pa otro, un pousa por duna bo ouditorio chèns pa reflekshoná riba loke bo a kaba di bisa, adaptá na esei, rekonosé e kambio di direkshon den pensamentu, i kapta e siguiente pensamentu mas mihó. Pousa pa kambia di un idea pa otro ta mes importante ku baha velosidat ora di lora un bògt pa drenta un otro kaya.
Un motibu pakiko algun oradó ta pura bai di un idea pa otro sin pousa entre e ideanan ta pasobra nan ta purba kubri demasiado informashon. Tin biaha esei ta un refleho di nan manera di papia den bida di tur dia, òf kisas ta asina tur hende rònt di nan ta papia. Pero esei no ta yuda nan siña otro hende na un manera efikas. Si bo tin algu di bisa ku ta bale la pena pa hende tende i kòrda, tuma sufisiente tempu pa laga e idea destaká. Rekonosé ku uso di pousa ta esensial pa bo por transmití ideanan bon kla.
Si bo ta bai duna un diskurso for di un boskeho, bo mester organisá bo informashon di tal manera ku ta bisto unda bo mester pousa entre e puntonan prinsipal. Den kaso di un diskurso lesá, marka e lugánan kaminda e ta kambia di un punto prinsipal pa otro.
Pousa pa kambio di pensamentu por lo general ta mas largu ku pousa pa signonan di puntuashon. Sin embargo, e pousa no mester ta asina largu ku nan ta pone e presentashon bira laf. Si e pousanan ta muchu largu, nan ta duna e impreshon ku bo no ta bon prepará i ku ta awor numa bo ta wak kiko pa sigui bisa.
Pousa pa Énfasis. Un pousa pa énfasis ta yuda kousa impakto. E ta bini sea promé òf despues di un deklarashon òf pregunta ku bo a ekspresá ku mayor intensidat. E tipo di pousa ei ta duna e ouditorio chèns pa reflekshoná riba loke bo a kaba di bisa, òf ta krea antisipashon pa loke bo ta bai bisa. Nan dos no ta meskos. Disidí kua ta e efekto ku bo kier logra. Pero kòrda ku mester limitá pousa pa énfasis na deklarashonnan berdaderamente importante. Sino, e balor di e deklarashonnan ei ta bai pèrdí.
Ora Hesus a lesa na bos haltu for di e Skritura den e snoa di Názarèt, el a usa pousa di un manera hopi efikas. Promé, el a lesa su enkargo for di e ròl di profeta Isaías. Sin embargo, promé ku el a aplik’é, el a lora e ròl, entreg’é bek na e sirbidó, i a kai sinta. Anto, ku bista di tur hende den e snoa fihá riba dje, el a bisa: “Awe e skritura aki a keda kumplí boso dilanti.”—Luk. 4:16-21.
Pousa Ora Sirkunstansia Ta Eksigí Esei. De bes en kuando lo tin interupshonnan ku ta obligá bo pousa. E zonidu di tráfiko òf un mucha ku ta yora por kousa interupshon den e kòmbersashon ku bo tin ku un doño di kas den sirbishi di vèlt. Si e tipo di interupshonnan aki no ta dje fuerte ei na un lugá di reunion, lo bo por hisa bo volúmen i sigui. Pero si e disturbio ta fuerte i largu, bo tin ku pousa. Bo ouditorio lo no ta skuchando bo tòg. Pues usa pousa pa yuda bo ouditorio benefisiá plenamente di e informashon balioso ku bo kier kompartí kuné.
Pousa pa Permití Bo Ouditorio Kontestá. Ounke kisas bo ta dunando un diskurso ku no tin partisipashon direkto di ouditorio, ta importante pa permití e ouditorio kontestá, no na bos haltu, pero mentalmente. Si bo hasi pregunta ku mester pone bo ouditorio pensa, pero bo no ta hasi un pousa sufisiente largu despues di esei, gran parti di e balor di e preguntanan ei ta bai pèrdí.
Klaru ku ta importante pa pousa no solamente ora di duna diskurso, sino tambe ora nos ta duna testimonio na otro hende. Tin hende ora nan ta papia ta parse manera kos ku nunka nan no ta pousa. Si esei ta bo problema, hasi un esfuerso sinsero pa kultivá e kualidat di papia aki. Asina lo bo mehorá bo komunikashon ku otro hende i tambe lo bo ta mas efikas den sirbishi di vèlt. Un pousa ta un momentu di silensio. I nan a yega di bisa ku silensio ta kibra monotonia, ta enfatisá, ta hala atenshon i ta dushi pa e oido.
Kòmbersashon diario ta enserá un interkambio di pensamentu. Hende lo ta mas inkliná na skucha bo ora abo ta skucha nan i ta mustra interes den loke nan ta bisa. P’esei bo mester pousa sufisiente largu pa duna nan un chèns di ekspresá nan mes.
Den sirbishi di vèlt, nos dunamentu di testimonio por ta mas efikas si nos presentá e mensahe den forma di kòmbersashon. Hopi Testigu a haña bon resultado hasiendo lo siguiente: kumindá e doño di kas, bisa tokante kiko nan lo papia anto kaba hasi un pregunta. Nan ta pousa pa duna e persona un chèns pa kontestá, kaba nan ta sigui ku e presentashon pero tumando na kuenta loke e doño di kas a bisa. Durante e diálogo, nan ta duna e doño di kas vários chèns pa duna su opinion. E rumannan ei sa ku por lo general nan por yuda e persona mihó si nan sa kiko e ta pensa di e asuntu ku nan ta tratando.—Pro. 20:5.
Naturalmente, no ta tur hende lo reakshoná positivo riba pregunta. Pero esei no a stroba Hesus di pousa sufisiente largu pa duna asta su enemigunan chèns pa papia. (Mar. 3:1-5) Ora bo duna un persona chèns pa papia, esei ta anim’é pa pensa, i podisé komo resultado e ta revelá kiko tin den su kurason. Por sierto, un di e metanan di nos sirbishi ta pa motivá hende pa reakshoná ku sinseridat ora nos pone nan dilanti kuestionnan vital for di e Palabra di Dios riba kua nan tin ku tuma un desishon.—Heb. 4:12.
Uso adekuá di pousa ta realmente un arte. Si bo hasi bon uso di pousa, e ta transmití e ideanan ku mas klaridat i hopi bes hende ta keda kòrda nan.
-
-
Énfasis Ku Ta Komuniká SentidoBenefisiá di e Skol di Ministerio Teokrátiko
-
-
LÈS 6
Énfasis Ku Ta Komuniká Sentido
ORA bo ta papia òf lesa na bos haltu, no solamente ta importante pa bo pronunsiá kada palabra korektamente, sino tambe pa bo enfatisá e palabranan i ekspreshonnan klave ku ta transmití e ideanan bon kla.
Énfasis ku ta komuniká sentido no kier men simplemente resaltá palabra, sea ta poko òf hopi. Bo tin ku enfatisá e palabranan korekto. Si bo enfatisá e palabranan robes, bo ouditorio kisas lo no komprondé kiko bo kier men, i esei por pone ku nan ta stòp di paga tinu. Pues, maske bo por tin bon informashon, si durante e presentashon bo no pone e debido énfasis, lo bo no motivá e ouditorio manera mester ta.
Bo por enfatisá palabra den vários manera, i hopi bes den kombinashon: subi volúmen di stèm, mas intensidat di sintimentu, papia mas slo, pousa promé òf despues di un deklarashon (òf ámbos), i dor di gesto i ekspreshonnan di kara. Den algun idioma bo por pone énfasis tambe dor di baha òf subi e tono di bos. E tipo di informashon i e sirkunstansia ta determiná kua manera lo ta esun mas adekuá.
Ora bo ta bai disidí kiko pa enfatisá, tene kuenta ku lo siguiente: (1) E palabranan ku mester haña èkstra énfasis ta ser determiná no solamente dor di e resto di e frase, sino tambe dor di e konteksto. (2) Por usa énfasis pa indiká e komienso òf konklushon di un pensamentu òf un punto prinsipal, i tambe un kambio den bo liña di argumentu. (3) Un oradó por usa énfasis pa mustra kon e ta sinti relashoná ku un asuntu. (4) Tambe por usa énfasis ku ta komuniká sentido pa resaltá e puntonan prinsipal di un diskurso.
Pa un oradó òf lesadó públiko por usa énfasis den e maneranan aki, e tin ku komprondé su informashon bon i deseá sinseramente pa su ouditorio apsorbá esaki. Nehemías 8:8 ta bisa enkuanto e instrukshon ku nan a duna den tempu di Èsdras: “Nan a lesa for di e buki, for di e lei di Dios, i a splika pa duna e nifikashon, asina ku nan tabata komprondé loke tabata wòrdu lesá.” Ta bisto ku esnan ku a lesa i splika e Lei di Dios n’e okashon ei a realisá e importansia di yuda nan ouditorio kapta e nifikashon di loke a ser lesá, keda kòrd’é i pon’é na práktika.
Loke Por Kousa Problema. Den kòmbersashon normal di tur dia, mayoria hende por laga bo komprondé bon kla kiko nan kier men. Pero ora nan ta lesa informashon ku a ser skirbí dor di un otro hende, kisas no ta mes fásil pa nan determiná kua palabra òf ekspreshon nan mester enfatisá. E klave ta di komprondé e informashon bon. Pa logra esei bo mester studia loke tin skirbí kuidadosamente. P’esei ora bo tin un asignashon pa lesa na un reunion di kongregashon, bo mester prepará diligentemente.
En bes di usa énfasis ku ta komuniká sentido, tin hende ta enfatisá algun palabra kada tantu ratu, sea ku e énfasis ei tin sentido òf no. Tin otronan ta enfatisá sierto tipo di palabra, podisé poniendo un énfasis eksagerá riba preposishonnan (por ehèmpel, bou, den, riba) i konhunshonnan (por ehèmpel, anto, i, òf). Ora ku e énfasis no ta yuda klarifiká e pensamentu, fásilmente e ta bira un mania ku ta kita atenshon di e ouditorio.
Tin oradó ku den un intento pa usa énfasis, ta subi nan volúmen asina duru ku e ouditorio ta sinti ku ta skual e ta skual nan. Klaru ku esaki rara bes ta duna bon resultado. Si e énfasis no ta natural, e ouditorio por haña e impreshon ku e oradó ta papiando ku nan ku un aire di superioridat. Ta hopi mas mihó pa stimulá nan ku amor i yuda nan mira ku loke ta ser bisá tin base bíbliko i ta rasonabel!
Kon pa Mehorá. Hopi bes un persona ku no ta usa bon énfasis no ta konsiente di esei i ta nesesario pa un otro hende hala su atenshon. Si bo tin ku mehorá riba e tereno aki, bo superintendente di skol lo yuda bo. Sinti bo liber tambe pa pidi yudansa di kualkier otro ruman ku ta un bon oradó. Pidié skucha ku atenshon na e manera ku bo ta lesa i papia, anto kaba duna bo sugerensianan pa bo mehorá.
Pa kuminsá, bo konsehero kisas ta sugerí pa bo usa un artíkulo for di E Toren di Vigilansia komo base pa train. Sin duda lo e bisa bo pa analisá e frasenan un pa un pa determiná kua palabra òf ekspreshon tin ku ser enfatisá pa asina e oyentenan por kapta su nifikashon di un manera mas fásil. Podisé e ta kòrda bo pa presta atenshon foral na sierto palabranan ku ta skùin skirbí. Kòrda ku e palabranan ku tin den un frase ta relashoná ku otro. Den hopi kaso ta un grupo di palabra mester haña énfasis, no un palabra so. Den kaso di idiomanan kaminda ta aksènt (òf markanan diakrítiko) ta indiká e énfasis ku ta komuniká sentido, por animá e studiantenan pa paga mas tinu na esakinan.
Komo e siguiente paso pa siña kiko pa enfatisá, bo konsehero lo animá bo pa bai mas aleu ku solamente e frase, esta, wak e konteksto. Kiko ta e idea prinsipal den henter e paragraf? Kon esei mester influensiá loke bo ta enfatisá den kada frase? Wak e tema di e artíkulo i e suptemanan skirbí ku lèter diki bou di kua e informashon ta aparesé. Kon esakinan ta determiná kua palabra bo ta skohe pa enfatisá? Mester tene kuenta ku tur e faktornan aki. Pero wak pa bo no pone muchu énfasis riba demasiado palabra.
Sea ku bo ta bai lesa e informashon òf papia usando bo mes palabranan, bo konsehero kisas ta animá bo tambe pa tene kuenta ku e liña di argumentu pa bo disidí kua palabra lo bo duna énfasis. Bo mester sa kaminda e liña di argumentu ta kaba òf kaminda e presentashon ta kambia di un pensamentu prinsipal pa otro, i bo ouditorio lo apresiá si bo indiká nan esaki. Bo por hasi esei dor di aksentuá palabranan manera na promé lugá, di otro banda, por último òf pues.
Tambe bo konsehero lo dirigí bo atenshon na ideanan ku bo por ekspresá ku mas sintimentu. Pa hasi esaki lo bo tin ku enfatisá palabranan manera masha, sumamente, klaru, importante, nunka i semper. Dor di hasi esaki bo ta influensiá e manera ku bo ouditorio ta reakshoná riba loke bo ta bisando. Den Lès 11, “Papia ku Sintimentu,” nos lo amplia riba esaki.
Pa mehorá bo uso di énfasis, lo bo ser animá tambe pa tene bon kla na mente e puntonan prinsipal ku bo kier pa bo ouditorio kòrda. Nos lo konsentrá mas riba esaki for di e ángulo di lesamentu públiko den Lès 7, “Énfasis Riba Ideanan Prinsipal,” i for di e ángulo di dunamentu di diskurso den Lès 37, “Destaká Puntonan Prinsipal.”
Si bo ta hasiendo esfuerso pa mehorá den sirbishi di vèlt, presta atenshon spesial n’e manera ku bo ta lesa tekstonan bíbliko. Kustumbrá puntra bo mes: ‘Dikon mi ta lesando e versíkulo aki?’ Pa bo ta un bon maestro, no semper ta basta pa djis pronunsiá e palabranan korektamente òf les’é ku sintimentu. Si bo ta kontestando e pregunta di un persona òf bo ta siñando un hende un bèrdat básiko, ta bon pa enfatisá e palabranan òf ekspreshonnan ku ta apoyá bo argumentu. Si no, por sosodé ku e persona no ta komprondé pakiko bo a lesa e teksto ei.
Komo ku énfasis ku ta komuniká sentido ta enserá pronunsiá ku mas forsa sierto palabra òf frase, un oradó sin eksperensia por tin e tendensia di pone demasiado énfasis riba e palabranan ei. Algu similar ta pasa ku e notanan musikal di un persona ku a kaba di kuminsá siña toka un instrumènt. Sin embargo, ku training, e “notanan” individual lo kombiná te ora nan produsí “muzik” plasentero i ekspresivo.
Unabes bo siña algun di e puntonan básiko, lo bo por benefisiá di e ehèmpel di oradónan ku tin eksperensia. Despues di poko tempu lo bo bin realisá kiko bo por logra dor di varia e intensidat di e énfasis i us’é pa klarifiká loke ta ser bisá. Dor di siña usa énfasis ku ta komuniká sentido, bo lesamentu i dunamentu di diskurso lo ta hopi mas efektivo.
No keda satisfecho ku djis usa sufisiente énfasis p’e ta aseptabel. Pa bo por ta un bon diskursante bo tin ku sigui traha riba énfasis te ora ku bo ta domin’é i por us’é di tal manera ku e ta zona natural.
-
-
Énfasis Riba Ideanan PrinsipalBenefisiá di e Skol di Ministerio Teokrátiko
-
-
LÈS 7
Énfasis Riba Ideanan Prinsipal
UN BON lesadó ta wak mas ayá di e frase individual, i asta di e paragraf. Ora e ta lesa, e tin na mente e ideanan prinsipal di henter e informashon ku e ta presentá. Esaki ta influensiá e kamindanan ku e ta bai pone énfasis.
Si un persona no sigui e método aki, lo no tin punto kulminante den su presentashon i nada lo no sobresalí. Na final di su parti lo ta difísil pa kòrda un punto klave.
Ora ideanan prinsipal ta haña e debido énfasis, e lesamentu ta bira mas ekspresivo i ku nifikashon, sea ta trata di un relato for di Beibel, e lesamentu di paragraf durante un studio di Beibel òf na un reunion di kongregashon. I e énfasis ei ta masha importante ora di duna diskurso lesá, manera sa ta e kaso na nos kongresonan.
Kon pa Logr’é. Kisas bo ta haña e asignashon pa lesa un porshon di Beibel den e skol. Kiko bo mester enfatisá? Si e informashon ku bo ta bai lesa ta drei rònt di un idea sentral òf un suseso importante, lo ta bon pa enfatisá esei.
Sea ku loke bo tin ku lesa ta poesia òf prosa, proverbio òf un narashon, bo ouditorio lo benefisiá si bo les’é bon. (2 Tim. 3:16, 17) Pa bo hasi esaki bo tin ku tene kuenta ku e pasashinan ku bo ta bai lesa i tambe ku bo ouditorio.
Si bo tin ku lesa na bos haltu e paragrafnan for di un publikashon na un studio di Beibel òf na un reunion di kongregashon, kua ta e ideanan prinsipal ku bo tin ku enfatisá? E kontestanan riba e preguntanan di e lès. Enfatisá tambe e pensamentunan konektá ku e suptema skirbí ku lèter diki bou di kua e informashon ku bo ta lesa ta.
Ounke no ta rekomendabel pa bo tin e kustumber di lesa bo diskursonan palabra pa palabra den kongregashon, na kongresonan sí sa tin algun diskurso lesá. Meta di esei ta pa presentá e mesun ideanan na e mesun manera na tur kongreso. Pa e oradó por enfatisá e ideanan prinsipal di un diskurso lesá, e tin ku kuminsá na analisá henter e informashon kuidadosamente. Kua ta e puntonan prinsipal? E mester por rekonosé esakinan. E puntonan prinsipal no ta djis e ideanan ku é personalmente ta haña interesante. Nan ta e pensamentunan klave ku ta forma e base di e diskurso. Tin biaha nan ta un deklarashon breve di un idea prinsipal siguí pa un relato òf un liña di argumentu. Pero mayoria biaha bo ta haña un deklarashon potente na final di un rasonamentu. Unabes e oradó a identifiká e puntonan klave aki, probablemente no mas ku kuater òf sinku, e mester marka nan riba su manuskrito. Kaba e tin ku train lesa e manuskrito di tal manera ku e ouditorio por identifiká e puntonan ei fásilmente. Esakinan ta e puntonan kulminante di e diskurso. Si e lesa e informashon ku e debido énfasis, tin mas chèns ku e ouditorio lo keda kòrda e ideanan prinsipal aki. Esei mester ta e meta di tur diskursante.
Tin vários manera ku un diskursante por transmití e énfasis nesesario pa yuda e ouditorio identifiká e puntonan prinsipal. Entre otro, lo e por lesa ku mas entusiasmo òf sintimentu, kambia di ritmo i hasi gestonan apropiá.
-