NKHANI YOPFUNZIRA 43
Nzeru chaiyo inkuchemera
‘Nzeru chaiyo indokhalira kuchemera mu msewu. Indokhalira kubulisa mawu yake nkatinkati mwa thaundi.’—MIY. 1:20.
NYIMBO NA. 88 Ndidziwitseni Njira Zanu
VOMWE TIPFUNZIREa
1. Ko wanthu azinji achita tani ntsiku zino akauziwa nzeru za m’Baibolo? (Miyambo 1:20, 21)
M’MADZIKO yazinji, nivachilendolini kuona abale na alongo wathu ali ime pafupi na kashelufu pamalo yomwe wanthu ankupitapita. Iwo akhala akusekerera achimbapereka mabukhu kwa wanthu kuti awerenge. Ko imwepo mudalalikirako kale pakuphatisa basa kashelufu? Peno nteno, ndiye kuti munkukwanirisambo mawu yogumanika m’bukhu ya Miyambo yakuti nzeru ikundokhalira kuchemera pagulu kuti wanthu abvesere. (Lewengani Miyambo 1:20, 21.) M’Baibolo na m’mabukhu yathu tigumanamo ‘nzeru chaiyo’ yomwe ni nzeru ya Yahova. Nzeru mweyi niyodekana maninge kuti wanthu aibvesere kuti adzakwanise kugumana moyo wosapera. Tikondwa maninge munthu akatambira mabukhu yathu. Koma bvuto niyakuti wanthu anango alamba. Wanthu anango afunalini ne pang’ono kupfunzira vomwe Baibolo inkufotokoza. Anango atiseka akambationa tikulalikira. Iwo achita vimwevi ndawa yoganiza kuti Baibolo idamala basa. Ndipo anango anyoza vomwe Baibolo ichapfunzisa pankhani ya makhalidwe yabwino, nkumbalewa kuti womwe ankuvitewedza ni wonyanyira ndipo andodzishupa. Koma Yahova mwachikondi ankuyesesa kuti nzeru mwiyi ifikire wanthu wose. Ko iye ankuchita tani vimwevi?
2. Nkuponi kwatingagumane nzeru chaiyo ntsiku zino, ndipo wanthu azinji achita tani akauziwa nzeru mweyi?
2 Baibolo ni njira ibodzi yomwe Yahova ankuphatisa basa pakufuna kuti nzeru chaiyo ifikire wanthu wose. Mabaibolo yalipo yazinji maninge ndipo aliyese angaigumane. Ko manje mabukhu yathu yofotokoza Baibolo yankugumanikambo yazinji? Inde yalipo yazinji ndipo Yahova wachitisa kuti yambagumanike mu viyankhulo voposha 1000. Wanthu womwe ayesesa kuwerenga na kuphatisa basa malangizo ya m’mabukhu mwaya, aphindula maninge. Koma vokwinyiririsa ni vakuti wanthu azinji afunalini kutetekera nzeru mweyi. Pakakhala nkhani yomwe ankufuna kusaina vochita, iwo awona kuti viribwino kuti andochita vomwe ankuganiza panango kundotetekera nzeru za wanthu anzawo. Iwo ationa kuti tilibe na basa ndawa yakuti tasalula kumbatewedza vomwe Baibolo ichapfunzisa. Nkhani ino ifotokoze kuti ndawa chani wanthu mwawa ationa tene. Koma chakuyamba, naboni tikambirane momwe tingagumanire nzeru zochokera kwa Yahova.
KUDZIWA YAHOVA KUNGATITHANDIZE KUKHALA WANZERU
3. Ko tichadekana kuchita chani kuti tigumane nzeru chaizo?
3 Kukhala wanzeru kutanthauza kudziwa kuphatisa basa vomwe tapfunzira kuti tisalule bwino vochita. Koma munthu yemwe ananzeru chaizo achita vinthu voposha pamwapa. Baibolo ifotokoza kuti: ‘Kugopa Yahova ndiko kuyamba kwa nzeru, kudziwa Wochena Maninge ndiko kubvesa vinthu.’ (Miy. 9:10) Ndipomwapa tikakhala na nkhani yofuna kusaina vochita, timbayambe tazindikira kuti ko Yahova ankuganiza tani. Tikateno, tidzasalule vochita mwanzeru ndawa yakuti ‘tamudziwa Wochena Maninge.’ Kuti tigumane nzeru mweyi timbapfunzire Baibolo na mabukhu yathu. Tikachita vimwevo, tidzakhale na nzeru chaizo.—Miy. 2:5-7.
4. Ndawa chani Yahova yekha ndiye angakwanise kutipasa nzeru chaizo?
4 Yahova yekha ndiye angakwanise kutipasa nzeru chaizo. (Aro. 16:27) Ndawa chani tingalewe kuti nzeru chaizo ni zochokera kwa Yahova? Chifukwa choyamba nchakuti pakuti iye ni Mulengi, adziwa bwinobwino vinthu vomwe iye adakonza. (Sal. 104:24) Chifukwa chachiwiri nchakuti vinthu vose vomwe Yahova achachita viwoneseratu kuti iye ni wanzeru. (Aro. 11:33) Chifukwa chachitatu nchakuti wanthu wose womwe ayesesa kutewedza malamulo ya Yahova aphindula maninge. (Miy. 2:10-12) Peno tinkufuna kukhala wanzeru, tichadekana kubvuma vomwe Yahova ankutipfunzisa na kuyesesa kuviphatisa basa tikambasaina vochita.
5. Ko nchani chikuchitikira wanthu ndawa yolamba kutambira nzeru chaizo zochokera kwa Yahova?
5 Wanthu azinji womwe tiwagumana tikambalalikira, atsimikiza kuti vinthu vomwe viri mudziko ino ni vabwino maninge. Koma wanthu abodzibodzi mwawa alamba kutsimikizira kuti vidachita kulengewa na Mulengi ndipo alewa kuti vidandokhalako vokha. Wanthu anango womwe tiwagumana tikambalalikira atsimikiza kuti Mulungu alikodi, koma afunalini kutewedza mpfundo za m’Baibolo akambasaina vochita pamoyo wawo. Koma ko wanthu vinkuwafambira bwino maninge ndawa yotewedza nzeru zawo nkumbalamba kutewedza nzeru za Yahova? Ko vachitisa kuti akhale wokondwa chaivo na kukhala na chidikhiro chabwino chakutsogolo? Vomwe tinkuona kudziko uku vinkutsimikizira mpfundo yosatsutsika yakuti: ‘Palibe nzeru panango kuzindikira kulikose, panango malangizo yaliyose yotsutsana na Yahova.’ (Miy. 21:30) Lemba mweyi inkutilimbikisa kuti timbapitirize kukumbira Yahova kuti ambatipase nzeru chaizo. Koma vokwinyiririsa ni vakuti, wanthu azinji afunalini. Ndawa chani?
NDAWA CHANI ANANGO ALAMBA KUBVESERA NZERU CHAIZO?
6. Mobverana na Miyambo 1:22-25, ni wanthu aponi womwe alamba kubvesera nzeru chaizo?
6 Wanthu azinji afunga matu yawo akabva kuti nzeru chaiyo ‘inkuchemera mu msewu.’ Baibolo ifotokoza kuti panamagulu yatatu ya wanthu womwe alamba kubvesera nzeru chaizo. Wanthu mwawa ni ‘wosadziwa vinthu,’ ‘onyoza’ na ‘opusa.’ (Lewengani Miyambo 1:22-25.) Naboni manje tikambirane vomwe vichachitisa kuti wanthu mwawa ambalambe nzeru zochokera kwa Mulungu na vomwe tingachite kuti osati tikhalembo ninge iwo.
7. Ndawa chani wanthu anango asalula kuti apitirize kukhala ‘wosadziwa vinthu’?
7 Wanthu ‘wosadziwa vinthu’ ni wale womwe andokhulupirira vilivose vomwe auziwa ndipo adizalini kunamiziwa. (Miy. 14:15.) Wanthu watene tiwagumana maninge tikambalalikira. Ndoganizani kuwanda kwa wanthu womwe anamiziwa na azitsogoleri wandale na wavipembedzo vabodza. Koma wanthu wotomolewa pa Miyambo 1:22 achita kusalula okha kupitiriza kukhala wosadziwa vinthu ndawa akomedzewa kukhala tene. (Yer. 5:31) Iwo akomedzewa akambandochita vomwe ankufuna ndipo afunakolini kubvesera vomwe Baibolo inkupfunzisa panango kutewedza mpfundo zake. Wanthu azinji aganiza ninge nkazi munango wachipembedzo ku Canadá yemwe adauza Mboni za Yahova kuti: “Peno abusa wathu atinamiza, tingalekelini kuyenda kutchetchi. Imwiyi ni bvuto yawo, osati yathu!” Isepano tifunakolini kukhala ninge nkazi moyu yemwe alambira dala kubvesera nzeru za Yahova!—Miy. 1:32; 27:12.
8. Nchani chingatithandize kuti tikhale wodziwa vinthu?
8 Baibolo inkutilimbikisa kuti osati tikhale osadziwa vinthu koma ‘tikule nsinkhu pankhani ya kuzindikira.’ (1 Akor. 14:20) Kuti tikhale wodziwa vinthu timbayesese kuphatisira basa mpfundo za m’Baibolo pamoyo wathu. Pang’ono na pang’ono, tidzawone kuti mpfundo za m’Baibolo zinkutithandiza kupewa mabvuto yazinji ndipo tidzasalule vochita mwanzeru. Timbayesese kupita patsogolo pankhani mweyi. Peno takhala tikupfunzira Baibolo na kugumanika pa misonkhano kwa nthawe itali, tingachite bwino kudzibvunza kuti nchani chinkunikangisa kudzipereka kwa Yahova mpakana kubatizika? Peno nidabatizika kale, ko ninkuyesesa kupita patsogolo kuti nimbapfunzise wanthu mwabuya? Ko nikafuna kusaina vochita niyesesa kuphatisa basa mpfundo za m’Baibolo? Ko nikambachita vinthu na anzangu niwonesa makhalidwe yachikhrisitu? Peno taona mbali yomwe tichadekana kuchinja, tingachite bwino kubvuma kuti Yahova atipfunzise ndawa yakuti iye athandiza wanthu ‘wosadziwa vinthu kuti akhale wanzeru.’—Sal. 19:7.
9. Ko wanthu ‘onyoza’ awonesa tani kuti ankulamba nzeru?
9 Gulu yachiwiri ya wanthu womwe alamba kubvesera nzeru za Mulungu, ni ya wanthu ‘onyoza.’ Wanthu watene, tishotalini kugumana nawo tikambalalikira. Iwo viwakomedza akambanyoza anzawo. (Sal. 123:4) Baibolo idaleweratu kuti mu ntsiku zomalizira, kudzakhale wanthu onyoza. (2 Pet. 3:3, 4) Ninge mwadachitira azinkomweni wa Loti, wanthu anango ntsiku zino abveseralini machenjezo. (Gen. 19:14) Wanthu azinji aseka wanthu womwe ankutewedza mpfundo za m’Baibolo. Wanthu mwawa atinyoza tene ndawa yakuti ‘atewedza vilakolako vawo pa vinthu vonyoza Mulungu.’ (Yuda 7, 17, 18) Vomwe lemba mwiyi inkufotokoza vinkuphatanidzapo wanthu wa mpatuko na anango womwe afunalini kutumikira Yahova!
10. Mobverana na Salimo 1:1, nchani chingatithandize kuti tipewe khalidwe yonyoza?
10 Ko tingachite tani kuti osati titengerembo khalidwe yonyoza? Chinthu chibodzi chomwe chingatithandize ni kupewa kumbabverana na wanthu wotsutsa. (Lewengani Salimo 1:1.) Vimwevi vikutanthauza kuti osati timbabvesere wanthu wa mpatuko panango kuwerenga vomwe iwo anemba. Tichadekana kuchita vimwevi ndawa yakuti tikaleka kusamala, tingayambembo kukhala wanthu wotsutsa nkumbakayikira Yahova na gulu yake. Ndipomwapa, tichadekana kudzibvunza kuti: ‘Ko nthawe zose nitsutsa tikatambira malangizo yanyowani, panango gulu ikachinja kabvekesedwe? Ko nthawe zose nichandokhalira kuona vophonya va wanthu womwe ankutsogolera?’ Tikazindikira kuti kamtima mwaka tinako, tingachite bwino kuchinja kuti Yahova akondwe nase.—Miy. 3:34, 35.
11. Ko wanthu ‘opusa’ aziona tani mpfundo za Yahova pankhani ya makhalidwe yabwino?
11 Gulu yachitatu ya wanthu womwe alamba nzeru za Yahova ni ya wanthu ‘opusa.’ Iwo ni opusa ndawa yakuti afunalini kutewedza malamulo ya Mulungu pankhani ya makhalidwe yabwino. Koma iwo andochita vomwe ankufuna. (Miy. 12:15) Wanthu watene, anyoza nzeru chaizo zochokera kwa Yahova. (Sal. 53:1) Nthawe iliyose yomwe tagumana nawo tikambalalikira, iwo atinyoza ndawa yotewedza mpfundo za m’Baibolo. Koma vomwe iwo achafotokoza vingatithandizelini kukhala na moyo wabwino. Viri teno ndawa yakuti Baibolo ilewa kuti: ‘Munthu wopusa, nzeru chaizo alinazo patali. Iye afungulalini pakamwa pake pansuwo wa thaundi.’ (Miy. 24:7) Munthu wopusa angakwaniselini kuuza wanthu mawu yanzeru. Ndipomwapa, ni vobveka Yahova kutiuza kuti ‘tikhale kutali na wanthu opusa’!—Miy. 14:7.
12. Nchani chingatithandize kupewa khalidwe ya wanthu opusa?
12 Isepano ndise osiyana maninge na wanthu womwe anyoza malamulo ya Mulungu. Viri teno ndawa yakuti tiyesesa kutewedza mpfundo na malangizo ya Yahova pankhani ya makhalidwe yabwino. Kuti tipitirize kubvera Yahova, tingachite bwino kuona phindu yomwe tichagumana tikambabvera malamulo yake na mabvuto yobwera ndawa yosabvera. Ndoganizani kuwanda kwa mabvuto yomwe wanthu akugumana nayo ndawa yolamba mwadala kutewedza malangizo yanzeru ya Yahova. Ndipo ganizirani pomwe momwe imwepo munkuphindulira ndawa yobvera Mulungu.—Sal. 32:8, 10.
13. Ko Yahova achichimiza wanthu kuti abvere malangizo yake?
13 Yahova ankuyesesa kuti nzeru zifikire wanthu wose, koma awachichimizalini kuti aziphatise basa. Koma olo kuti viri teno, iye ankutifotokozera mabvuto yomwe yangabwere ndawa yosatewedza nzeru zake. (Miy. 1:29-32) Wanthu womwe ankulamba kubvera Yahova, ‘adzashotelini kugumana na mabvuto ndawa yakusabvera kwawo.’ Wanthu wosabvera mwawa, ankugumana na mabvuto manjeuno ndipo kutsogolo uku adzachenekewe na Yahova. Koma wanthu womwe ankubvera Yahova na kuphatisa basa malangizo yake yanzeru, ankupolomisiwa kuti: ‘Munthu wonibvera adzakhale mwantendere ndipo adzasokonezekelini ndawa yogopa tsoka.’—Miy. 1:33.
NZERU CHAIZO ZITIPHINDULISA PAMOYO WATHU
Tikambapereka ndemanga pamisonkhano, tilimbisa ushamwali wathu na Yahova (Onani ndime 15)
14-15. Ko tinkupfunzira chani pa mawu ya pa Miyambo 4:23?
14 Nthawe zose tiphindula tikambatewedza nzeru zochokera kwa Mulungu. Ninga mwatawonera, Yahova ankuyesesa kuti malangizo yake yanzeru yafikire wanthu wose mosashupa. Mwakulinganiza, m’bukhu yose ya Miyambo adaikhamo malangizo yanzeru maninge yomwe yangatithandize tikayaphatisa basa. Naboni tindokambiranako malangizo yanayi yanzeru yochokera m’bukhu mwiyi.
15 Tetezani mtima wanu wophiphirisa. Baibolo ilewa kuti: ‘Kuposha vinthu vose, uteteze mtima wako ndawa yakuti muntima mumu ndimo muli moyo wako.’ (Miy. 4:23) Ndoganizani vomwe tichachita kuti titeteze mtima wathu chaiwo. Tiyesesa kudya vakudya vabwino, kuchita mokwana masenzeka yolimbisa thupi na kupewa vizolowezi voipa. Timbachitembo chibodzibodzi pofuna kuteteza mtima wathu wophiphirisa. Ntsiku zose timbawerenge Mawu ya Mulungu, kukonzekera misonkhano na kugumanikapo tichimbaperekera ndemanga ndipo timbalalikire kawirikawiri. Ndipo kuti tileke kukhala na vizolowezi voipa, timbapewe kunyang’anira vinthu volaula ndawa vingadzonge kaganizidwe kathu. Timbapewe pomwe kubverana na wanthu wamakhalidwe yoipa.
Kuiwona bwino kobiri kungatithandize kuti timbakhutire na vinthu vatinavo (Onani ndime 16)
16. Ndawa chani lemba ya Miyambo 23:4, 5 ni yothandiza maninge ntsiku zino?
16 Mumbakhutire na vinthu vamunavo. Baibolo inkutipasa malangizo yanzeru yakuti: ‘Ayi kumbadzinetesa na basa kuti ugumane chuma. . . . Pakuti chuma chidizalini kumala, ndawa chani maso yako yandokhalira kuchinyang’ana? Icho chidzikonzera maphaphiro ninge ya chimbalami ndipo chimbululukira kudzulu.’ (Miy. 23:4, 5) Wanthu angaluze kobiri na vinthu vawo panthawe iliyose. Koma olo kuti viri teno, wanthu wosauka na olemera wose ankuyesesa kufagafaga kobiri. Nkhawa yakuti aigumane tani kobiri yachitisa wanthu anango kudzidzongera mbiri, kuyambana na azibale wawo mpakana kudzidzongera umoyo wawo. (Miy. 28:20; 1 Tim. 6:9, 10) Koma nzeru inkutithandiza kuti timbaiwone bwino kobiri. Kuchita vimwevi kutithandiza kuti tikhale okondwa na wokhutira na vomwe tinavo.—Mla. 7:12.
Kuganiza tikanati kuyankhula, kungatithandize kuti osati tiyankhule vinthu vomwe vingakwinyiririse anzathu (Onani ndime 17)
17. Ko tingachite tani kuti ‘lilimi yathu ikhale na nzeru’ zomwe zinkutomolewa pa Miyambo 12:18?
17 Mumbaganize mukanati kuyankhula. Tikaleka kusamala, voyankhula vathu vingatibweresere mabvuto yazinji. Baibolo ilewa kuti: ‘Mawu yoyankhuliwa mosaganiza bwino yalasa ninge chibemba, koma lilimi ya wanthu wanzeru ipolesa.’ (Miy. 12:18) Tingapitirize kukhala pantendere tikambapewa kukokola anzathu. (Miy. 20:19) Kuti mawu yathu yambapolese osati kulasa wanthu, timbawerenge Baibolo nthawe zose. (Luka 6:45) Tikambayesesa kuganizira vomwe tawerenga m’Baibolo, mawu yathu yangakhale ninge ‘nchera wa nzeru’ ndipo tingalimbikise anzathu.—Miy. 18:4.
Kutewedza malangizo ya gulu kungatithandize kuti timbalalikire bwino wanthu (Onani ndime 18)
18. Ko kuphatisa basa lemba ya Miyambo 24:6 kungatithandize tani kuti vitifambire tikambalalikira?
18 Mumbabvere malangizo ya gulu. Baibolo inkutipasa malangizo aya yomwe yangatithandize kukhala na moyo waphindu: ‘Iwepo udzakwanise kumenya nkhondo yako pakutewedza malangizo yanzeru. Ndipo alangizi akawanda, wanthu apulumuka.’ (Miy. 24:6) Ndoganizani momwe mpfundo mwiyi ingatithandizire pa basa yathu yolalikira na kupfunzisa wanthu. M’malo mwakulalikira pakundoyendera nzeru zathu, tingachite bwino kumbatewedza malangizo ya gulu. Titambira malangizo mwaya tikakhala pamisonkhano, abale akambakamba nkhani zawo na vitsanzo va ulaliki votikonzekeresa. Ndipo kuthimizira mwapa, gulu yathu inkupereka mabukhu na mavidiyo yotiwonesa momwe tingathandizire wanthu kuibvesa Baibolo. Yesesani kumbawerenga malangizo ya m’mabukhu mwaya na kunyang’anira mavidiyo kuti muphindule maninge.
19. Ko mungawonese tani kuti munkutembeja nzeru zomwe Yahova achapereka? (Miyambo 3:13-18)
19 Lewengani Miyambo 3:13-18. Tinkutembeja maninge ndawa ya malangizo yanzeru yogumanika m’Mawu ya Mulungu. Baibolo mwiyi ndiyo inkutithandiza kuti vinthu vimbatifambire bwino pamoyo wathu. Munkhani ino, takambiranako malangizo yanzeru yogumanika m’bukhu ya Miyambo. Koma malangizo yanzeru yankugumanika pomwe m’Baibolo yose. Naboni nthawe zose timbaphatise basa malangizo yanzeru yochokera kwa Yahova. Wanthu azinji kudziko uku anyoza malangizo yanzeru. Koma isepano ndise otsimikiza kuti ‘wanthu omwe apitiriza kuphatisisa malangizo yanzeru, adzachemerewe odala.’
NYIMBO NA. 36 Timateteza Mtima Wathu
a Nzeru zomwe Yahova achapereka ni zapadzulu maninge kuposha zomwe wanthu achapereka kudziko uku. Munkhani ino, tikambirane mawu yabwino maninge yogumanika m’bukhu ya Miyambo yakuti nzeru indokhalira kuchemera nkatinkati mwa thaundi. Tikambirane vomwe tingachite kuti tikhale wanzeru, tione kuti ndawa chani wanthu anango afunalini kubvesera nzeru za Yahova na momwe tingaphindulire tikambatetekera mawu yake yanzeru.