NKHANI YOPFUNZIRA 20
Ko bukhu ya Chivumbulutso ilewa kuti nchani chidzachitikire adani wa Mulungu?
‘Iwo adasonkhanisiriwa pabodzi kumalo yomwe mu Chiheberi yachemerewa kuti Arumagedo.’—CHIV. 16:16.
NYIMBO NA. 150 Bwerani kwa Mulungu Kuti Mupulumuke
VOMWE TIPFUNZIREa
1. Ko bukhu ya Chivumbulutso ifotokoza viponi pankhani ya atumiki wa Mulungu?
BUKHU ya Chivumbulutso ifotokoza kuti Ufumu wa Mulungu udakhazikisiwa kudzulu ndipo Satana adachosewako. (Chiv. 12:1-9) Kuthamingisiwa kwa Satana kudzulu kudachitisa kuti kumoku kukhale ntendere, koma kudabweresa mabvuto yazinji kwa isepano. Ndawa chani? Ndawa yakuti Satana ankufuzira ukali kwa atumiki wokhulupirika pano padziko yapasi.—Chiv. 12:12, 15, 17.
2. Nchani chingatithandize kupitiriza kukhala wokhulupirika?
2 Nchani chingatithandize kupitiriza kukhala wokhulupirika podiya kuti Satana ankutibweresera mayesero yazinji? (Chiv. 13:10) Chinthu chibodzi chomwe chingatithandize ni kudziwa vomwe vidzachitike kutsogolo. Mwakulinganiza, m’bukhu ya Chivumbulutso mtumi Yohane adafotokoza madaliso yomwe tinkudikhira kutsogolo. Madaliso mwaya yankuphatanidzapo kudzongewa kwa adani wa Mulungu. Naboni tiwone manje kuti bukhu ya Chivumbulutso ifotokoza kuti adani wa Mulungu adzadzongewe tani.
‘VIZINDIKIRO’ VOWONESA ADANI WA MULUNGU
3. Ko ni vizindikiro vinango viponi votomolewa m’bukhu ya Chivumbulutso?
3 Bukhu ya Chivumbulutso itifotokozera nkhani ya ‘vizindikiro’ voimira vinthu vinango. (Chiv. 1:1) Tiwerenge nkhani ya vilombo vomwe vinkuimira adani wa Mulungu. Mwakulinganiza, momu ‘munachilombo chakuthengo chomwe chinkubula m’madzi.’ Chilombo chimwechi ‘chinanyanga 10 na misolo 7.’ (Chiv. 13:1) ‘Chilombo chachiwiri chinkubula kuchokera pasi pa dziko yapasi.’ Chilombo chimwechi chinkuyankhula ninge chinyoka ndipo chinkuchitisa ‘moto kuchoka kudzulu nkugwera padziko yapasi.’ (Chiv. 13:11-13) Patsogolo pake tinkuwona ‘chilombo chinango chofuwira maninge’ ndipo hule yapakira padzulu pake. Vilombo vimwevi vinkuimira wanthu omwe ankupikisana na Mulungu ndipo akhala ankutsutsa Ufumu wake kwa nthawe itali. Ndipomwapa ni vodikana maninge kuti tiwadziwe bwino adani mwawa.—Chiv. 17:1, 3.
VILOMBO VINAYI
Vinkubula ‘kuchokera munyanja.’ (Dan. 7:1-8, 15-17) Vinkuimira maboma yotonga wanthu yomwe yawachitira vizinji atumiki wa Mulungu kuchokera munthawe ya Danieli. (Wonani ndime 4, 7)
4-5. Ko lemba ya Danieli 7:15-17 inkutithandiza tani kudziwa tanthauzo ya vizindikiro vimwevi?
4 Tikanati tadziwa kuti adani mwawa ni mbani, naboni tiyambe tabvesa bwino kuti vilombo vakuthengo na hule vinkuimira chani. Kuti tiibvese mosashupa nkhani mweyi, naboni tiisiye Baibolo ifotokoze yokha. Mwakulinganiza, mneneri Danieli adalotera ‘vilombo vinayi vikuluvikulu vomwe vingabula m’madzi.’ (Dan. 7:1-3) Danieli ankutifotokozera bwinobwino kuti vilombo vimwevi vinkuimira chani. Vilombo vinayi vikuluvikulu vimwevi vinkuimira ‘mafumu’ yanayi, panango kuti maboma yotonga dziko. (Lewengani Danieli 7:15-17.) Kafotokozedwe kobveka bwino mwaka kankutithandiza kudziwa kuti vilombo vofotokozewa m’bukhu ya Chivumbulutso vinkuimirambo maboma.
5 Naboni manje tiyambe kukambirana vizindikiro votomolewa m’bukhu ya Chivumbulutso. Pomwe tinkukambirana, tiwone momwe bukhu ya Chivumbulutso inkutithandizira kudziwa vizindikiro vimwevi. Tiyambe na kukambirana ndandanda ya vilombo vakuthengo. Pakuyamba tiwone kuti ko chilombo chilichose chinkuimira chani. Patsogolo pake tiwone vomwe vidzachitikire vilombo vimwevi. Pomalizira pake tiwone kuti ko kudziwa vimwevi kungatithandize tani.
MOMWE TINGADZIWIRE ADANI WA MULUNGU
CHILOMBO CHA MISOLO 7
Chinkuchokera ‘pakati pa nyanja’ ndipo chinamisolo 7, minyanga 10 na visote vachifumu 10. (Chiv. 13:1-4) Chinkuimira maboma yomwe yakhala yankutonga wanthu kufikira lero. Misolo 10 yankuimira mautongi yamphanvu padziko yose yomwe yachitira vizinji atumiki wa Mulungu. (Wonani ndime 6-8)
6. Ko chilombo cha misolo 7 chotomolewa pa Chivumbulutso 13:1-4 ni chani?
6 Ko chilombo cha misolo 7 ni chani? (Lewengani Chivumbulutso 13:1-4.) Chilombo chimwichi chinkulingana na nyalugwe koma minyendo ni yolingana na chimbalangondo, pakamwa pake ninge mphondolo ndipo chinaminyanga 10. Vilombo vinayi vofotokozewa m’bukhu ya Danieli msolo 7 viwonekambo teneretu. Koma m’bukhu ya Chivumbulutso, vizindikiro vose vimwevi ni va chilombo chibodzi osati chilichose pachokha. Vilombo vimwevi sikuti vikundoimira boma ibodzi basi. Yohane adalewa pomwe kuti chilombo chimwechi ‘chinkutonga dzinza iliyose, wanthu wachiseweredwe chilichose na dziko iliyose.’ Ndipomwapa tingalewe kuti chilombo chimwechi chinkuimiralini boma ibodzi, koma yazinji. (Chiv. 13:7) Patsogolo pake chilombo mwichi chidakaimira maboma yose yomwe yankutonga wanthu kufikira lero.b—Mla. 8:9.
7. Ko msolo uliwose pa misolo 7 ya chilombo unkuimira chani?
7 Ko msolo uliwose pa misolo 7 unkuimira chani? Bukhu ya Chivumbulutso msolo 17 inkutithandiza kudziwa mdawiro wake ndawa inkufotokoza bwinobwino chilombo chomwe chafotokozewa mu msolo 13. Pa Chivumbulutso 17:10 pankulewa kuti: ‘Panamafumu 7 aya: Yashanu yagwa, ibodzi idakalipo, inango ikanati kufika. Koma ikadzafika inkufunika kudzakhala kanthawe kang’onong’ono.’ Maboma 7 pa maboma yose ya ndale yomwe Satana wayaphatisa basa yankulinganiziwa na ‘misolo’ ndawa yakuti ni yamphanvu. Maboma yamphanvu mwaya yawachitira vinthu vizinji atumiki wa Mulungu. Panthawe yomwe mtumi Yohane wenze moyo nkuti maboma yashanu yatonga kale. Yenze Iguputo, Siriya, Babulo, Amedi na Perisiya na Girisi. Ufumu wa 6 wa Roma womwe ndiwo ungatonga panthawe mweyo wenzembo wamphanvu. Manje patsogolo pake ni boma iponi yomwe idakakhala yachi 7 nkukhala yamphanvu maninge?
8. Ko ni utongi wa mphanvu uponi womwe unkuimira msolo 7 wa chilombo?
8 Maulosi ya m’bukhu ya Danieli yatithandize kudziwa msolo 7 wa chilombo womwe ni womalizira. Ko ni ulamuliro uponi wamphanvu womwe unkutonga dziko yose munthawe ya mapeto ino, panango kuti mu ‘ntsiku ya Ambuya’? (Chiv. 1:10) Ni mbverano wa maboma yawiri yamphanvu yomwe ni Reino Unido na Estados Unidos de América. M’mawu yanango tingalewe kuti ni ufumu womwe unamphanvu padziko yose wa Anglo-Americana. Ndise wotsimikiza kuti utongi moyu ni msolo 7 wa chilombo chotomolewa pa Chivumbulutso 13:1-4.
CHILOMBO CHA MINYANGA YAWIRI NINGE YA MWANA WANKHOSA
Chinkuchoka ‘pasi pa dziko yapasi’ ndipo chinkuyankhula ‘ninge chinyoka.’ Chilombo chimwechi ‘chinkuchita vizindikiro vikuluvikulu ninge ‘mneneri wabodza,’ mpakana ‘kuchitisa moto kugwera padziko yapasi kuchokera kudzulu.’ (Chv. 13:11-15; 16:13; 19:20) Ulamuliro wa Anglo-Americana ndiwo unkuimira chilombo chimwehi cha minyanga yawiri chochemerewa pomwe kuti mneneri wabodza ndawa yakuti unkusokoneza wanthu wapadziko yapasi nkuwauza kuti ‘akonze chifaniziro’ cha ‘chilombo’ cha misolo 7 na minyanga 10. (Wonani ndime 9)
9. Ko chilombo cha ‘minyanga yawiri yolingana na ya mwana wa nkhosa’ chinkuimira chani?
9 Bukhu ya Chivumbulutso msolo 13 inkutifotokozera kuti msolo 7 womwe ni utongi wamphanvu padziko yose wa Anglo-Americana ‘unanyanga ziwiri zolingana na za mwana wa nkhosa ndipo udayamba kuyankhula ninge chinyoka.’ Chilombo chimwechi ‘chidachita vizindikiro vikuluvikulu mpakana chidachitisa moto kugwera padziko yapasi kuchokera kudzulu wanthu wose ankuwona.’ (Chiv. 13:11-15) Mu msolo 16 na 19 m’bukhu ya Chivumbulutso, chilombo chimwechi chinkufotokozewa kuti chili ninge ‘mneneri wabodza.’ (Chiv. 16:13; 19:20) Danieli ankufotokozambo chibodzibodzi kuti utongi wamphanvu padziko yose wa Anglo-Americana ‘udzacheneke vinthu vizinji.’ (Dan. 8:19, 23, 24) Vimwevi ndivoletu vidachitika pa nkhondo yachiwiri ya padziko yose. Mabomba yawiri yomwe yadathusiwa na cholinga chakuti nkhondo mweyi imale, yadachitisa kuti pakhale kubvana pakati pa dziko ya Britânico na América. Pakuphulisa mabomba yawiri mwaya, venze ninge kuti utongi wamphanvu wa Anglo-Americana ‘wagwesera padziko yapasi moto wochoka kudzulu.’
CHILOMBO CHIFUWIRA
Chapakiriwa na hule, yemwe ni Babulo Nkulu. Chilombo chimwechi chinkufotokozewa kuti ni mpfumu yachi 8. (Chiv. 17:3-6, 8, 11) Pakuyamba hule yapakira chilombo, koma patsogolo pake chilombo chimwechi chinkuidzonga. Hule mweyi inkuimira vipembedzo vabodza padziko yose. Chilombo chimwechi ntsiku zino chinkuimira bungwe ya Nações Unidas yomwe inkulimbikisa ndale padziko yose. (Wonani ndime 10, 14-17)
10. Ko ‘chifaniziro cha chilombo’ chinkuimira chani? (Chivumbulutso 13:14, 15; 17:3, 8, 11)
10 Patsogolo pake tinkuwona pomwe chilombo chinango. Chilombo chimwechi ni cholingana maninge na chile cha minyanga 7, koma kundoti ni chofuwira maninge. Chilombo chimwechi chinkufotokozewa kuti ni ‘chifaniziro cha chilombo’ ndipo ni ‘mpfumu yachi 8.’c (Lewengani Chivumbulutso 13:14, 15; 17:3, 8, 11.) ‘Mpfumu’ mweyi inkufotokozewa kuti yabwera nkusowa, ndipo patsogolo pake inkuwonekera pomwe. Bungwe ya Nações Unidas yomwe imbalimbikisa ndale padziko yose idakwanisirisa vimwevi ndendende. Bungwe mweyi pakuyamba imbachemerewa kuti Liga das Nações. Nkati mwa nkhondo yachiwiri ya padziko yose Bungwe mweyi idasowa. Koma patsogolo pake idawonekera pomwe ndipo imbadziwika kuti Nações Unidas.
11. Ko vilombo vinkuchita chani, koma ndawa chani tichadekanalini kugopa?
11 Maboma mwaya yomwe yankuimiriwa na chilombo yankulimbikisa wanthu kuti ambatsutsane na Yahova na atumiki wake. Yohane adafotokoza kuti vimwevi vili ninge kuunganidzira pabodzi ‘mafumu yose ya padziko yapasi’ ku nkhondo ya Arumagedo yomwe ni ‘ntsiku ikulu ya ukali wa Mulungu Wamphanvu zose.’ (Chiv. 16:13, 14, 16) Podiya kuti viri tene, isepano tifunikalini kugopa. Viri teno ndawa yakuti Mulungu wathu Yahova adzachite vinthu mwakankulumize kuti apulumuse atumiki wake womwe ali kusaidi ya Ufumu wake.—Ezek. 38:21-23.
12. Ko nchani chomwe chidzachitikire vilombo vose?
12 Ko nchani chinkuchitikira vilombo vose? Lemba ya Chivumbulutso 19:20 inkudawira kuti: ‘Chilombo chimwicho chidaphatiwa pabodzi na mneneri wonama ule yemwe adachita vizindikiro pamaso pa chilombo. Vizindikiro vimwevi adasokoneza navo womwe adatambira chizindikiro cha chilombo na wotumikira chifaniziro chake. Adakali na moyo teno, wose awiri adathusiwa munyanja yogaka moto wa sulufule.’ Maboma mwaya yomwe yankupitiriza kutonga ndipo yali pa udani na Mulungu yadzachenekewe mpakana kalekale.
13. Ko maboma yanango yankuwabweresera mabvuto yaponi Akhrisitu?
13 Ko isepano tinkupfunzirapo chani? Pakuti ndise Akhrisitu chaiwo, tichadekana kukhala wokhulupirika kwa Mulungu na kukhala kusaidi ya Ufumu wake. (Yoh. 18:36) Kuti tikwanise kuchita vimwevi timbapewe kungenerera mu ndale. Kuchita vimwevi kungakhale koshupa ndawa yakuti maboma yankutikangisa kukhala kusaidi ya Mulungu. Wanthu wose omwe ankuthandizira maboma mwaya, ankutambira chizindikiro cha chilombo. (Chiv. 13:16, 17) Wose omwe ankutambira chizindikiro chimwechi ni wosabvumizika pamaso pa Yahova ndipo adzaluze moyo wosapera. (Chiv. 14:9, 10; 20:4) Ndipomwapa ni vodikana kuti aliyese ayesese kupewa kukhala kusaidi ya ndale podiya kuti maboma yayesere tani kutikangisa.
HULE IKULU IDZACHENEKEWE MOCHITISA MANYANZI
14. Mobverana na Chivumbulutso 17:3-5, ko mtumi Yohane adawona chinthu chodabwisa chiponi?
14 Mtumi Yohane adafotokoza kuti ‘adadabwa maninge’ na chinthu chinango pomwe chadawona. Ko iye adawona chani? Iye adawona nkazi yemwe ali pakire pachilombo. (Chiv. 17:1, 2, 6) Nkazi moyu ‘ni hule maninge’ ndipo dzina yake ni ‘Babulo Nkulu.’ Iye achita ‘chigololo’ na ‘mafumu ya dziko yapasi.’—Lewengani Chivumbulutso 17:3-5.
15-16. Ko ‘Babulo Nkulu’ nchani ndipo tinkudziwa tani?
15 Ko Babulo Nkulu nchani? Nkazi moyu ankuimiralini mabungwe yandale ndawa yakuti ankufotokozewa kuti ankuchita chigololo na azitsogoleri wa ndale wa padziko. (Chiv. 18:9) Vimwevi vinkuwonesa kuti nkazi moyu ankutsogolera chilombo ndipo ankuyesesa kumbawauza vochita azitsogoleri wa dziko. Ndipo tingalewelini pomwe kuti nkazi moyu ankuimira wamalonda wamudziko ya Satana ino. Viri teno ndawa yakuti bukhu ya Chivumbulutso inkuwafotokozerambo pambali ndipo inkuwachemera kuti ‘wamalonda wofambafamba padziko yapasi.’—Chiv. 18:11, 15, 16.
16 Malemba yakambati ‘hule,’ yankulewa va wanthu wale womwe adziwonesa kuti ankutumikira Mulungu koma ankuchita chigololo ndawa yakuti ali pa ushamwali na dziko. (1 Mbiri 5:25; Yak. 4:4) Koma wanthu wokhulupirika, Baibolo iwachemera kuti ni ‘wopolomisiwa ukwati’ ndipo ni ‘anamwali.’ (2 Akor. 11:2; Chiv. 14:4) Ku Babulo wakale ndiko komwe kudayambira kupemphera konama. Ndipomwapa Babulo Nkulu ankuimira vipembedzo vose vonama. Iye ni chimake cha kupemphera konama padziko yose yapasi.—Chiv. 17:5, 18; onani nkhani ya Chichewa pa jw.org ya msolo wakuti “Kodi Babulo Wamkulu N’chiyani?”
17. Nchani chati chidzachitikire Babulo Nkulu?
17 Nchani chati chidzachitikire Babulo Nkulu? Lemba ya Chivumbulutso 17:16, 17 inkudawira kuti: ‘Nyanga 10 zawaona zire na chilombo zidzazondane nayo hule ile. Zidzaisakaze na kuisiya pezi. Zidzadye nyompfu yake na kuinyekesa na moto, pakuti Mulungu adaikha vimwevi m’mitima yawo kuti vichite ninga mwa maganizo yake.’ Inde, Yahova adzalimbikise chilombo chifuwira chomwe ni bungwe ya Nações Unidas kuti imalise vipembedzo vose vonama padziko yose yapasi na kuvidzongeratu.—Chiv. 18:21-24.
18. Ko tingachite tani kuti tileke kuthandizira Babulo Nkulu mwanjira iliyose?
18 Ko isepano tinkupfunzirapo chani? Tinkupfunzira kuti tichadekana kuwonesesa kuti ‘kupemphera kwathu ni kobvumizika pamaso pa Mulungu.’ (Yak. 1:27) Tifunikalini kubvuma kutengera vipfunziso vabodza, kumbachita nawo maphwando yachikunja, kuchita makhalidwe yoipa mpakana kumbachitambo vamizimu vomwe ni vochokera ku Babulo Nkulu. Ndipo tipitirize kuthandiza wanthu ‘kubulamo’ kuti akhale alibe mulandu kwa Mulungu.—Chiv. 18:4.
MOMWE MULUNGU ADZAWERUZIRE MDANI WAKE NKULU
CHINYOKA CHIKULU CHIFUWIRA
Satana ankupereka mphanvu kwa chilombo. (Chiv. 12:3, 9, 13; 13:4; 20:2, 10) Pakuti Satana ndi mdani nkulu wa Yahova, adzaikhiwe kuphompho kwa magole 1000. Pamapeto pake Satana adzathusiwe ‘munyanja yogaka moto na sulufule.’ (Wonani ndime 19-20)
19. Ko ‘chinyoka chikulu chifuwira’ ni mbani?
19 Bukhu ya Chivumbulutso ifotokoza pomwe va ‘chinyoka chikulu chifuwira.’ (Chiv. 12:3) Chinyoka chimwichi chinkuchita nkhondo yolimbana na Yesu na angelo wake. (Chiv. 12:7-9) Chinyoka chimwechi chinkuukira atumiki wa Mulungu ndipo chinkupereka mphanvu kwa maboma yandale. (Chiv. 12:17; 13:4) Ko chinyoka chimwechi ni mbani? Ni ‘nyoka ya kalekale yodziwika pomwe kuti Ndyerekezi na Satana.’ (Chiv. 12:9; 20:2) Satana moyu ndiye mdani nkulu pa adani wose wa Yahova.
20. Nchani chati chidzachitikire chinyoka?
20 Ko nchani chidzachitikire chinyoka? Lemba ya Chivumbulutso 20:1-3 inkudawira kuti mngelo adzamuphate Satana nkumuthusira kuphompho ndipo adzakhale ninge ali mudjeri. Kuphompho kumoku Satana ‘adzakwaniselini pomwe kusokoneza wanthu mpakana magole 1000 yadzamale.’ Patsogolo pake Satana na viwanda vake adzathusiwe mu ‘nyanja yogaka moto na sulufule.’ Vimwevi vinkuwonesa kuti adzachenekewe mpakana kalekale. (Chiv. 20:10) Ndoganizani kukhala mudziko yomwe ilibe Satana na viwanda vake. Imweyi idzakhale nthawe yokomedza maninge!
21. Ndawa chani tingakhale okondwa na vomwe tawerenga m’bukhu ya Chivumbulutso?
21 Vakhala vokomedza maninge kukambirana tanthauzo ya vizindikiro vofotokozewa m’bukhu ya Chivumbulutso. Sikuti tandowadziwa chabe adani wa Yahova, koma tawona pomwe vati vidzawachitikire. Ndipomwapa tingalewe kuti ‘wodala ni munthu yemwe achawerenga mokuwa na kubvesera mawu ya ulosi moyu.’ (Chiv. 1:3) Manje pakuti adani wa Mulungu adzachenekewe, ko atumiki wake wokhulupirika adzatambire madaliso yaponi? Tidzakambirane vimwevi munkhani yomwe ikubwera.
NYIMBO NA. 23 Yehova Wayamba Kulamulira
a M’bukhu ya Chivumbulutso munavizindikiro votithandiza kudziwa kuti adani wa Mulungu ni mbani. Ndipo bukhu ya Danieli itithandiza kudziwa tanthauzo ya chizindikiro chilichose. Munkhani ino, tiwone momwe maulosi ya m’bukhu ya Chivumbulutso yaliri yolingana na maulosi ya m’bukhu ya Danieli. Tikateno ndipo pati tikwanise kuwadziwa adani wa Mulungu. Patsogolo pake tiwone vati vidzawachitikire adani mwawa.
b Pakuti chilombo chimwechi cha misolo 7 ‘chinaminyanga 10,’ vinkuchita kuwoneseratu kuti chinkuimira maboma yose padziko yapasi. Nthawe zose Baibolo ikambaguma numero 10, ndiye kuti chinthu chimwecho ni chokwana.
c Mosiyana na chilombo choyamba chile, chifaniziro chimwechi chilibe ‘visote vachifumu’ panango ‘madzina yonyoza Mulungu’ m’minyanga yake. (Chiv. 13:1) Viri teno ndawa yakuti chifaniziro chimwechi ‘chachokera ku mafumu yanango 7’ yale ndipo pachokha chingakwaniselini kutonga.—Onani nkhani ya Chichewa ya pa jw.org ya msolo wakuti “Kodi Chilombo Chofiira Kwambiri Chomwe Chimatchulidwa M’chaputala 17 cha Buku la Chivumbulutso Chimaimira Chiyani?”